Tarmoq topologiyalari - Xayot faoliyati xavfsizligi - Referatlar

Tarmoq topologiyalari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1192.5 KB

Ko'chirib olish

Tarmoq topologiyalari. Reja: 1 . Tarmoq tapologiyalari haqida tushuncha. 2. Tarmoq topologiyasi turlari. 3. “Xalqa” topologiyasi

Tarmoq tapologiyalari haqida tushuncha. Axborotni bir kompyuterdan ikkinchi kompyuterga uzatish muammosi xisoblash texnikasi paydo b о ‗lgandan beri mavjuddir. Axborotlarni bunday uzatish aloxida foydalanilayotgan kompyuterlarni birgalikda ishlashini tashkil qilish, bitta masalani bir necha kompyuter yordamida xal qilish imkoniyatlarini beradi. Bundan tashqari xar bir kompyuterni ma‘lum bir vazifani bajarishga ixtisoslashtirish va kompyuterlarning resurslaridan birgalikda foydalanish, xamda k о ‗pgina boshqa muammolarni xam xal qilish mumkin b о ‗ladi Oxirgi vaqtda axborotlarni almashish usullari va vositalarini k о ‗p turlari taklif qilinmoqda: eng oddiyi fayllarni disklar yordamida kompyuterdan kompyuterga о ‗tkazishdan tortib, to butun dunyo kompyuterlarini birlashtira olish imkoniyatini beradigan Internet tarmog‗igacha. K о ‗pincha ―maxalliy tarmoqlar‖ (lokalniye seti, LAN, Local Area Network) atamasini aynan, katta b о ‗lmagan, maxalliy о ‗lchamli, yaqin joylashgan kompyuterlar ulangan tarmoq, ya‘ni, maxalliy tarmoq deb tushiniladi. Lekin ba‘zi maxalliy tarmoqlarning texnik k о ‗rsatgichlariga nazar solsak, bunday atama aniq emasligiga ishonch xosil qilish mumkin. Misol uchun, bazi bir lokal tarmoqlar bir necha kilometr yoki bir necha о ‗n kilometr masofadan oson aloqani ta‘minlay olish imkonini beradi. Bu xol esa, bir xonaning, bir binoning yoki bir-biriga yaqin joylashgan binolarninggina emas, balki bir shaxar doirasidagi о ‗lchamdir. Boshqa bir tomondan olib qaraganimizda global tarmoq orqli (WAN, Wide Area Network yoki GAN, Global Area Network) bir xonada joylashgan ikki yonma-yon stoldagi kompyutrlar xam axborot almashinuvini amalga oshirishi mumkin, lekin negadir bunday tashkil qilingan tarmoqni xech kim maxalliy tarmoq deb atamaydi. Ikkita yaqin joylashgan kompyuterlarni interfeys orqali (RS232, Centronics) kabel yordamida bog‗lash mumkin, yoki xatto kabelsiz infra qizil kanal yordamida xam kompyuterlarni bog‗lash mumkin. Lekin bunday bog‗lanish xam maxalliy tarmoq deb atalmaydi. Balki, maxalliy tarmoq ta‘rifi xuddi kichik tarmoq kabi b о ‗lib, k о ‗p b о ‗lmagan kompyuterlarni bog‗lashdir. Xaqiqatdan, maxalliy tarmoq k о ‗p xollarda ikkitadan to bir necha о ‗nlab kompyuterlarni о ‗z tarkibiga oladi. Lekin,

ba‘zi bir maxalliy tarmoqlarning cheklangan imkoniyatlari ancha yuqori b о ‗lib, abonentlarning soni mingtagacha yetishi mumkin. Bunday tarmoqni kichik tarmoq deb atash balki not о ‗g‗ridir. Shu mavzu doirasida tarmoq nazariyasining muxim tushunchalaridan b о ‗lgan server va mijoz tushunchalarini xam k о ‗rish darkordir. Server – tarmoq abonenti b о ‗lib, u о ‗z resurslarini boshqa abonentlarga foydalanishga berib, lekin о ‗zi boshqa abonentlar resurslaridan foydalanmaydi, ya‘ni faqat tarmoqqa ishlaydi. Tarmoqda server bir nechta b о ‗lishi mumkin. Ajratilgan server-bu server faqat tarmoq masalalari uchun xizmat qiladi. Ajratilmagan server tarmoqqa xizmat k о ‗rsatishdan tashqari boshqa masalalarni xam xal qilishi mumkin. Mijoz – faqat tarmoq resurslaridan foydalanib, tarmoqqa о ‗z resurslarini ajratmaydigan tarmoq abonentiga aytiladi, ya‘ni tarmoq unga xizmat qiladi. Kompyuter – mijoz xam k о ‗pincha ish stansiyasi deyiladi. Odatda xar bir kompyuter bir vaqtning о ‗zida xam mijoz va shuningdek server b о ‗lishi mumkin. K о ‗pincha server va mijozni kompyuterni о ‗zi deb tushunilmaydi, bu kompyuterda ishlatilayotgan dasturiy ilovalarni tushuniladi. Bu xolda tarmoqqa о ‗z resurslarini berayotgan ilova serverdir, faqat tarmoq resurslaridan foydalanayotgan ilova esa mijozdir. Kompyuter tarmog‗ining topologiyasi (joylashtirilishi, tuzilishi, tarkibi) deganda odatda biz bir-biriga nisbatan kompyuterlar tarmoqda joylashganligi va aloqa y о ‗llarini ulash usullarini tushunamiz. Muxumi shundaki topologiya tushunchasi avvalam bor maxalliy tarmoqlargagina tegishlidir, chunki bu tarmoqlarda aloqaning tuzilishini osongina kuzatish imkoni mavjud. Global tarmoqlarda esa aloqaning tuzilishi foydalanuvchidan berkitilgan va bilish juda xam muxim emas, chunki xar bir ulanish о ‗zining aloxida y о ‗li bilan amalga oshirilishi mumkin. Tarmoq topologiyasi qurilmalariga q о ‗yiladigan talablarni, ishlatiladigan kabel turini, axborot almashishning b о ‗lishi mumkin b о ‗lgan va eng qulay boshqarish usulini, ishonchli ishlashini, tarmoqni kengaytirish imkoniyatini belgilaydi.

Foydalanuvchida xar doim xam tarmoq topologiyasini tanlash imkoniyati b о ‗lmasada, asosiy topologiyalarning xususiyatlarini, afzallik va kamchiliklarini, balki, xamma bilishi kerakdir. Tarmoq topologiyasi turlari Tarmoqni uch xil topologiyasi mavjuddir. • shina (bus), xamma kompyuterlar bitta aloqa y о ‗liga parallel ulangan va axborot xar bir kompyuterdan bir vaqtning о ‗zida qolgan kompyuterlarga uzatiladi (16.1-rasm); • yulduz (zvezda, star) bitta markaziy kompyuterga qolgan xamma tashqi kompyutrlar ulanadi, xar bir kompyuter aloxida о ‗z aloqa y о ‗llaridan foydalanadi (16.2-rasm); • xalqa (kolso, zing), xar bir kompyuter xar doim axborotni faqat bitta zanjirda joylashgan keyingi kompyuterga uzatadi, axborotni esa zanjirda bitta oldinda joylashgan kompyuterdan oladi va bu zanjir yopiq ya‘ni xalqasimondir (16.2- rasm). Amalda ba‘zi xollarda asosiy tologiyalarning kombinatsiyasi xam ishlatilishi mumkin, lekin k о ‗pchilik tarmoqlar sanab о ‗tilgan uch turdagi topologiyadan foydalanadilar. Endi sanab о ‗tilgan tarmoq turlarining xususiyatlarini qisqacha k о ‗rib chiqamiz. 16.1 - rasm . « Shina » tarmoq topologiyasi.

16.2-rasm. «Yulduz» tarmoq topologiyasi. 16.3-rasm. «Xalqa» tarmoq topologiyasi. ‖Shina‖ topologiyasi «Shina» topologiyasi (ba‘zi xollarda «umumiy shina» xam deb ataladi) о ‗z tashkiliy qismi bilan tarmoq kompyuter qurilmalarining bir turda b о ‗lishini va barcha abonentlar teng xuquqligini taqazo qiladi. Bunday ulanishda kompyuterlar axborotni faqat navbat bilan uzata oladilar, chunki aloqa y о ‗li bitta. Aks xolda uzatilayotgan axborot ustma-ust b о ‗lishi natijasida о ‗zgaradi (konflikt, kolliziya xolatlari). Shunday qilib, bu turdagi axborot almashinuvi yarim dupleks ish tartibida amalga oshiriladi (hal duplex), almashinuv bir vaqtning о ‗zida emas, navbat bilan ikki y о ‗nalishda xam amalga oshiriladi. «Shina» topologiyasida markaziy abonent b о ‗lmagani uchun puxtaligi boshqa topologiyaga nisbatan yuqoridir. Markaziy kompyuter ishdan chiqqan xolatda, boshqarilayotgan sistema xam о ‗z vazifasini bajarishdan t о ‗xtaydi. Shina tarmog‗iga yangi abonent q о ‗shish ancha oddiydir va yangi abonentni tarmoq ishlab turgan vaqtda xam q о ‗shish mumkin. Boshqa topologiyadagi tarmoqlarga nisbatan shinada eng kam uzunlikda kabellar ishlatiladi. Shuni xisobga olish kerakki, xar bir kompyuterga (ikki chetdagi kompyuterdan tashqari) ikkitadan kabel ulanadi, bu esa xar doim xam qulay emas.

Mumkin b о ‗lgan konfliktlarni xal qilish xar bir abonentning tarmoq qurilmasi zimmasiga tushadi. «Shina» topologiyasida tarmoq adapterining qurilmasi boshqa topologiyadagi adapter qurilmasiga nisbatan murakkabroqdir. Lekin, «Shina» topologiyasida maxalliy tarmoqlarning (Ethernet, Arcnet) keng tarqalganligi uchun tarmoq qurilmalarining narxi unchalik qimmat emas. Shinadagi kompyuterlarning biri ishdan chiqsa, tarmoqdagi qolgan kompyuterlar bemalol axborot almashinuvini davom ettirishi mumkin. Kabellarni uzilishi xam q о ‗rqinchli emasdek tuyiladi, chunki biz uzilish b о ‗lganda ikkita ishga layoqatli aloxida shinaga ega b о ‗lamiz. Lekin elektr signallarni uzun aloqa y о ‗lidan tarqalish xususiyatidan kelib chiqqan xolda, shina oxirlariga maxsus moslashtirilgan qurilmalar, ya‘ni terminator ulanishi lozim (5.1–chizmada t о ‗rtburchak shaklda k о ‗rsatilgan). Terminatorsiz ulanganda signal aloqa y о ‗lining oxiridan aks sado tarqaladi va surilish xosil b о ‗lishi natijasida tarmoqda aloqa amalga oshishi mumkin b о ‗lmay qoladi. Shunday qilib, kabel shikastlanganda yoki uzilish xosil b о ‗lganda aloqa y о ‗lining moslashuvi buzuladi va xattoki о ‗zaro ulangan kompyuterlar о ‗rtasida xam axborot almashinuvi t о ‗xtaydi. Shina kabelining xoxlagan qismida yuz bergan qisqa t о ‗qnashuv natijasida butun tarmoqning ish faoliyati t о ‗xtaydi. Shinadagi tarmoq qurilmalaridan birontasi buzilgan taqdirda uni ajratib q о ‗yish qiyin, chunki xamma adaptrlar parallel ulanganligi sababli ularning qaysi biri ishdan chiqqanligini aniqlash oson emas. «Shina» topologiyali tarmoqning aloqa y о ‗lidan axborot signallari о ‗tish davomida s о ‗nish yuzaga keladi va u qayta tiklanmaydi, shuning uchun kabelning umumiy uzunligiga chegara q о ‗yiladi. Bundan tashqari abonent tarmoqdan turli amplitudali signal oladi, buning sababi axborot uzatayotgan kompyuter va axborot qabul qilayotgan kompyuterlar orasidagi masofaga bog‗liqdir. Bunday vaziyat tarmoqning axborotni qabul qilish qurilmalariga q о ‗yiladigan q о ‗shimcha talablarni oshiradi. «Shina» topologiyasida tarmoq uzunligini oshirish

16.3-rasm. Repiter yordamida segmentlarni «Shina»ga ulash. uchun kо‗pincha bir necha segmentlar ishlatiladi (xar bir segment aloxida shinani tashkil qiladi), bu sigmentlar о‗zaro maxsus signalarni tiklovchi qurilma–repiterlar, yoki takrorlovchi qurilmalar orqali ulanadi (5.4– chizmada ikki segment ulanishi kо‗rsatilgan). Lekin bu usulda tarmoqni uzunligini cheksiz oshirib bо‗lmaydi, chunki aloqa yо‗lida signalni tarqalish tezligining chegarasi mavjuddir. “Yulduz” topologiyasi «Yulduz» topologiyasi - bu markazi aniq mavjud topologiya bо‗lib, bu markazga barcha abonentlar ulanadi. Barcha axborot almashinuvi faqat markaziy kompyuter orqali amalga oshiriladi, shuning uchun u tarmoqqa xizmat kо‗rsatadi va bu kompyuterning yuklamasi juda yuqoridir. Markaziy kompyuterning tarmoq qurilmalari tashqi abonentlarning qurilmalariga nasbatan keskin k о ‗p b о ‗ladi. Abonentlarning bu xol uchun teng xuquqligi xaqida s о ‗z xam yuritib о ‗tirilmaydi. Odatda aynan markaziy kompyuter eng k о ‗p quvvatga ega b о ‗ladi, sababi axborot almashish vazifasini boshqarish faqat shu kompyuter orqali amalga oshiriladi. «Yulduz» topologiyali tarmoqlarda xech qanday konflikt xolat b о ‗lishi mumkin emas, chunki boshqarish markazlashtirilgan. Konflikt xolatga о ‗rin y о ‗q.

Yulduzni kompyuterlarning buzilishiga barqarorligi xaqida s о ‗z yuritadigan b о ‗lsak, tashqi kompyuterlardan birining buzilishi tarmoqda ishlayotgan kompyuterlarga tasir qilmaydi, lekin markaziy kompyuterning xar qanday buzilishi tarmoqni butulay ishdan chiqishiga olib keladi. Kabellardan birortasida uzilish yoki qisqa t о ‗qnashuv r о ‗y bersa, «Yulduz» topologiyasida faqat bitta kompyuterda axborot almashinuvi t о ‗xtaydi, qolgan xamma kompyuterlar odatdagicha ishini davom ettirishi mumkin. Shinadan farqli yulduzda xar bir aloqa y о ‗lida faqatgina ikkita abonent b о ‗ladi: markaziy va tashqi kompyuterlardan biri. K о ‗pincha kompyuterlarni ulash uchun ikkita aloqa y о ‗li ishlatiladi, ulardan xar biri axborotni faqat bir taraftgagina uzatadi. Shunday qilib, xar bir aloqa y о ‗lida faqat bitta uzatuvchi va bitta qabul qiluvchi qurilma ishlatiladi. Bu xolat tarmoq qurilmalarini «Shina» topologiyasiga nisbatan sezilarli darajada kamaytirishga olib keladi va q о ‗shimcha tashqi terminatorlardan foydalanishga xam xojat qolmaydi. «Yulduz»da signallarni aloqa y о ‗lida s о ‗nish muammosi xam «Shina»ga nisbatan oson xal b о ‗ladi, chunki xar bir signalni qabul qiluvchi qurilma bir xil ampletudali signalni qabul qiladi. «Yulduz» topologiyasining jiddiy kamchiligi shundan iboratki, unga ulanadigan abonentlar soni chegaralangan. Odatda markaziy abonent 8–16 tadan k о ‗p b о ‗lmagan tashqi abonentlarga xizmat k о ‗rsata oladi. K о ‗rsatilgan cheklanish oralig‗ida q о ‗shimcha abonentlarni ulash ancha oddiy b о ‗lsa, q о ‗yilgan cheklanishdan ortiq b о ‗lgan xollarda abonent ulash imkoni y о ‗q. Ba‘zi xolarda yulduzsimon ulanishni kengaytirish imkoni mavjud, agarda tashqi abonentlardan birining о ‗rniga markaziy abonent ulansa, natijada о ‗zaro ulangan bir necha yulduzlardan tashkil topgan topologiya xosil b о ‗ladi. 16.3-rasm keltirilgan «yulduz» topologiyasi aktiv «yulduz» deb ataladi, 16.4-rasmda keltirilgan chizma passiv «yulduz» topologiya b о ‗lib, u faqat tashqi k о ‗rinishdangina yulduzga о ‗xshashdir.

16.4-rasm. «Passiv yulduz» topologiyasi. Hozirgi vaqtda passiv «yulduz» topologiyasi aktiv «yulduz» topologiyasiga nisbatan kо‗p tarqalgan. Xozirgi kunda eng k о ‗p tarqalgan va taniqli Internet tarmog‗ida xam passiv «yulduz» topologiyasidan foydalanilgan. Passiv «yulduz» topologiyasidan foydalaniladigan tarmoq markazida kompyuter emas, balki konsentrator, yoki xab (hub) о ‗rnatiladi, bu qurilma repitr bajargan vazifani bajaradi. Konsentratorning (xab) vazifasi о ‗tayotgan signalni tiklab, ularni boshqa aloqa y о ‗llariga uzatishdan iborat. Vaxolanki, kabellarni о ‗tkazilishi aktiv yulduzsimon b о ‗lsa xamki, xaqiqatda esa biz shina topologiyasiga t о ‗qnash kelamiz,chunki axborot xar bir kompyuterdan bir vaqtning о ‗zida barcha qolgan kompyuterlarga uzatiladi, lekin markaziy abonent mavjud emas. Tabiiyki, passiv yulduz oddiy shinadan qimmatga tushadi, chunki bu xolda albatta konsentratordan foydalanish shart. Biroq bu topologiya bir qator q о ‗shimcha yulduzsimon topologiyada mavjud, shuning uchun oxirgi vaqtda passiv yulduz aktiv yulduz topologiyali tarmoqlarni siqib chiqarmoqda. Aktiv yulduz va passiv yulduz topologiyalarining oralig‗idagi topologiya xam mavjud. Bu xolda konsentrator о ‗ziga kelayotgan signalni faqat tiklabgina qolmay, axborot almashinuvini xam boshqaradi, lekin о ‗zi axborot almashishda ishtirok etmaydi. Kondensator

Yulduz topologiyasining katta afzalligi shundan iboratki, xamma ulanish nuqtalari bir joyda jamlangandir. Bu xususiyati tufayli tarmoq ish faoliyatini oson nazorat qilishga, nosozliklarni u yoki bu abonentni tarmoq markazidan oddiy uzib q о ‗yib tuzatishga (bu xolatni shinada amalga oshirib b о ‗lmaydi), tarmoqni xayotiy muxim nuqtalaridan begona abonentlarni ulash imkoniyatini chegaralash kabi qulayliklarni beradi. Yulduz ulanish xolatida xar bir tashqi abonent kompyuteriga bitta axborotni ikki tomonga uzatish va ikkita (axborot xar bir kabeldan faqat bir tomonga uzatiladi) kabel ulanish imkoni mavjud. Ikkinchi xolat amalda k о ‗proq uchraydi. «Yulduz» simon topologiyali barcha tarmoqlarning umumiy kamchiligi boshqa turdagi topologiyalarga nisbatan kabel k о ‗p sarflanishidir. Masalan, «Shina» topologiyaga naisbatan «yulduz» topologiyasida bir necha marotaba uzun kabel sarflanadi. Bu xolat tarmoq tannarxiga sezilarli darajada ta‘sir qilishi mumkin. “Xalqa” topologiyasi «Xalqa» topologiyasi – bu xar bir kompyuter aloqa y о ‗llari faqat ikkita boshqa kompyuter bilan ulanib, biridan faqat axborot oladi va ikkinchisiga faqat axborot uzatadi. Xar bir aloqa y о ‗llarida «Yulduz» topologiyasi kabi faqat bitta axborot uzatuvchi va bitta axborot qabul qiluvchi ishlatiladi. Bu xolat tashqi terminatorlardan voz kechish imkonini beradi. «Xalqa» topologiyasining muxim xususiyati shundan iboratki, xar bir kompyuter о ‗ziga kelgan signallarni tiklaydi, ya‘ni repiter vazifasini xam bajaradi, shuning uchun butun xalqa b о ‗ylab signalni s о ‗nish muammosi b о ‗lmaydi. Muximi xalqadagi ikki kompyutor о ‗rtasidagi s о ‗nishdir. Bu xolatda aniq ajratilgan markaz y о ‗q, tarmoqdagi xamma kompyuterlar bir xil b о ‗lishi mumkin. K о ‗pincha xalqada maxsus abonent ajratilib, u axborot almashinuvini boshqaradi yoki nazorat qiladi. Malumki tarmoqda bunday boshqaruvchi abonent mavjudligi tarmoqning mustaxkamlik darajasini pasaytiradi, chunki uning ishdan chiqishi butun tarmoqda amalga oshirilayotgan axborot almashinuvni shu zaxotiyoq t о ‗xtatadi. Jiddiy qilib aytganda, kompyuterlar xalqada t о ‗liq teng xuquqli emaslar (shina topologiyasi kabi). Ayni vaqtda axborot qabul qilayotgan bir kompyuter axborotni

boshqa kompyuterlarga nisbatan oldin, qolgan kompyuterlar esa axborotni keyin qabul qiladi. Maxsus «xalqa» topologiyasi tarmoqning aynan shu m о ‗ljallangan axborotni tarmoqda almashinuvini boshqarish usullari, xususiyatiga asoslangan b о ‗ladi. Bu usullarda axborotni navbatdagi kompyuterga uzatish xuquqi davrida ketma-ket joylashgan kompyuterlarga navbati bilan beriladi. «Xalqa»ga yangi abonentni ulash odatda oddiy, lekin albatta ulash vaqtida butun tarmoqni ishdan t о ‗xtatish lozim b о ‗ladi. «Shina» topologiyasi kabi xalqada xam abonentlarni tarmoqdagi maksimal soni katta (ming va undan xam k о ‗p). Xalqa topologiyasi odatda yuklamalarga chidamli xisoblanadi, u tarmoq orqali eng k о ‗p axborot oqimini ishonchli ta‘minlaydi, chunki unda konflikt xolati y о ‗q (shina topologisida mavjud) shuningdek markaziy obyekt xam y о ‗q (yulduz topologiyasida mavjud). Signal xalqadagi tarmoqning xamma kompyuterlardan о ‗tgani uchun, tarmoqdagi kompyuterlarni birontasi ishdan chiqsa, (yoki tarmoq qurilmalaridan biri) butun tarmoqning ish faoliyati t о ‗xtaydi. Xuddi shuningdek, tarmoq kabellarining birontasi uzilsa yoki qisqa t о ‗qnashuv r о ‗y bersa, butun tarmoq ish faoliyatini davom ettira olmaydi. Xalqa topologiyasi kabellari uzilishiga eng sezgir, shuning uchun bu topologiyada odatda ikkita (yoki k о ‗proq) parallel aloqa y о ‗llari о ‗tkaziladi, ulardan biri zaxira uchun m о ‗ljallanadi. Xalqa topologiyaning yirik yutug‗i shundan iboratki, unda xar bir obyekt signalni qayta tiklash imkoniyati butun tarmoq uzunligini keskin oshirishga xizmat qiladi (ba‘zida bir necha о ‗n kilometrgacha). Bu ma‘noda xalqa topologiyasi boshqa barcha topologiyalardan yuqori ustunlikka egadir. Xalqa topologiyasida tarmoqdagi xar bir kompyuterga ikkitadan kabel о ‗tkazilishini kamchilik (yulduzga nisbatan) deb xisoblashimiz mumkin. Ba‘zi xollarda «xalqa» topologiyasida ikkita aloqa y о ‗li о ‗tkazilib, bu aloqa y о ‗llarida axborot qarama-qarshi tomonga uzatiladi. Bunday yechimning maqsadi axborot uzatish tezligini ikki marotaba oshirish. Shuningdek kabellardan biri shikastlanganda tarmoq ikkinchi kabel xisobiga ish faoliyatini davom ettirishi mumkin (lekin kam tezlik bilan).

Boshqa topologiyalar. Yuqorida k о ‗rib о ‗tilgan asosiy uchta topologiyadan tashqari, ―daraxt‖ topologiyasidan xam kam foydalanilmaydi. Bu topologiyani bir necha ―yulduz‖ topologiyasidan xosil b о ‗lgan deb qarash mumkin. Yulduz topologiyasidek daraxt topologiyasida xam aktiv (5.6–chizma) va passiv (5.7– chizma) topologiya b о ‗lishi mumkin. Aktiv daraxt topologiyasida bir necha aloqa y о ‗llarining birlashgan markazida–markaziy kompyuterlar, passiv daraxt xolatida esa–konsentratorlar (xablar) joylashgandir. 16.5-rasm. «Aktiv daraxt» topologiyasi. 16.6-rasm. «Passiv daraxt» topologiyasi. K–konsentrator Odatda turli topologiyalarni elementlaridan xosil b о ‗lgan Yulduz– Shina (16.7- rasm) va Yulduz–Xalqa topologiyalar xam q о ‗llanadi. К К

16.7-rasm . Yulduz – Shina topologiyasiga misol. 16.3-rasm. Yulduz–xalqa topologiyasiga misol. Yulduz–Shina (Star - bus) topologiyasi shina va passiv yulduz topologiya elementlaridan foydalanib xosil qilingan. Bu xolda konsentratorga aloxida kompyuter va shuningdek shina sigmentlari ulanadi. YA‘ni, ayni vaqtda butun tarmoq kompyuterlarini о ‗z ichiga oladi va ―shina‖ ning jismoniy topologiyasi amalga oshiriladi. Keltirilgan topologiyada biri biri bilan ulangan va magistral deb atalgan tayanch shina xosil qilingan bir necha konsentratorlar xam ishlatilishi mumkin. К К

Qo ' shimcha adabiyotlar 1. Kodirov A.A. Paxta tozalash va to‗qimachilik sanoati korxonalari jarayonlarini avtomatlashtirish. –Toshkent. TTESI, 2011. 2. Pod red. K.A. Pupkova. Metodi klassicheskoy i sovremennoy teorii avtomaticheskogo upravleniya Uchebnik. Tom 1-5. - M.: MGTU im. Baumana, 2004. 3. Vlasov K.P. Teoriya avtomaticheskogo upravleniy. Ucheb. posobiye. 4. Xarkov . Izd - vo Gumanitarniy sentr , 2007.

O'xshashlar

Maxalliy va global tarmoq texnologiyalari

Avtomatlashtirish tizimi turlari

Jamoa shartnomalari va kelishuvlari

Jamoa shartnomalari va kelishuvlari

Ishlovchilarni faoliyat xavfsizligi talablariga amal qilishga o`qitish tizimi. Ishlab chiqarishda faoliyat jarayoni vaqtida yuzaga keladigan jarohatlanishlar va kasb kasalliklari, ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlari