Ishlab chiqarishda yorug’likni tashkil etish - Xayot faoliyati xavfsizligi - Referatlar

Ishlab chiqarishda yorug’likni tashkil etish

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

133.5 KB

Ko'chirib olish

Ishlab chiqarishda yorug’likni tashkil etish Reja: 1.I shlab chiqarish korxonalarini yoritish. 2. Yoritish turlari, sistemalari va ularning tasnifi. 3. Yorug’likni meyorlashtirish 4. Sun’iy yorug’lik. 5. Ishlab chiqarishni yoritishga nisbatan kuyiladigan talablar.

Ishlab chiqarishni yoritish to’g’ri loyihalansa va amalga oshirilsa, ishlovchilar kamrok charchaydi, kayfiyati yaxshi bo’ladi, mexnat xavfsizligi sharoiti yaxshilanadi, mexnat unumdorligi va maxsulot sifati yukori bo’ladi. Ishlab chiqarishning yoritilishi mikdoriy va sifat ko’rsatkichlariga ega bo’ladi. Mikdoriy ko’rsatkichlarga yorug’lik okimi, yoritilganlik darajasi, sirtning ravshanligi, yorug’likni kaytarish koeffitsiyenti kiradi. Yorug’lik okimi F deb, nur energiyasi kuvvatiga aytiladi. Bu kuvvat odam kuzining yorug’likni sezishi bilan baxolanadi. Yorug’lik okimining birligi sifatida lyumen (lm) kabul kilingan: F=J  Barcha yorug’lik manba’lari yorug’lik okimrni fazoda notekis tarkatadi. Shu sababli mikdoriy baxolash uchun yorug’lik okimining fazodagi zichligi - yorug’lik kuchi J tushunchasi kiritilgan. Yorug’lik kuchi yorug’lik okimining u tarkalayotgan moddiy F burchakka nisbatidan iborat: J=F/  Yorug’lik kuchi kandel (kd) da ulchanadi. Bir kandel (1 kd) ga teng yorug’lik kuchini 1 steradianga teng moddiy burchak ichidagi 1 lm ga teng yorug’lik okimi xosil kiladi. Kotish xarorati 20,46,65 0 K va bosimi 101325 Pa bo’lgan platinadan yasalgan, yuzi 1/600000 m 2 nur tarkatgichdan taraladigan yorug’lik okimi 1 lm ga teng yorug’lik okimi birligi qilib olingan. Yoritilganlik YE yorug’lik okimining sirtki zichligini ifodalaydi va lyuks (lk) da ulchanadi: E=F  S Bu yerda S - yoritilayotgan sirtning yuzi, m 2 . Agar yorug’lik okimining sirtki zichligi 1 lm/m 2 ga teng bulsa, sirtning yoritilganligi 1 lk ga teng bo’ladi. Sirtning ravshanligi L (kd/m 2 ) kurib chikilayotgan yo’nalishda nur sochayotgan sirt kuchining yo’nalishiga perpendikulyar tekislikdagi uning proyeksiyasiga nisbatiga teng: L=J/S  cos 

Kuzning ishlash sharoitini ishlab chiqarishni yoritishning asosiy sifat ko’rsatkichlariga fon, obyektning fondan farki (kontrast), ko’rinuvchanlik, kamashtirish ko’rsatkichi, yoritilganlik pulsatsiyasi koeffitsiyenti kiradi. Fon karalayotgan obyektga to’tashib turgan sirtning kaytarish xossasini belgilaydi. Yorkin fonda (  >0,4) kuz yaxshi kuradi;  =0,2-0,4 bo’lganda fon urtacha,  > 0,2 bo’lganda esa fon tuk hisoblanadi. Obyektning fondan farki (kontrasti) K yonma-yon turgan ikkita yorug’lik maydonlarining ravshanligidagi farki, xususan, L f bilan karalayotgan obyekt va L ob urtasidagi fark orqali ifodalanadi:К L L L ф об ф   Obyekt bilan fonning ravshanliklarida fark bulsagina, obyekt fonda ko’rinadi. K>0,5 bo’lganda fark katta, K=0,2-0,5 bo’lganda urtacha va K<0,2 bo’lganda esa kichik hisoblanadi. Ko’rinuvchanlik V obyekt yoki yorug’lik maydonini kuz qanchalik yaxshi kurayotganligini belgilovchi ko’rsatkichdir. Ko’rinuvchanlik nisbiy birliklardagi farklar soni bilan aniqlanadi: V=K/K 1 , Bu yerda: K - karalayotgan kuz ishi sharoitidagi fark, K 1 - kuz arang ajrata oladigan eng kichik fark. Kamashtirish ko’rsatkichi R yoritish kurilmasining kuzni kamashtiruvchi ta’sirini baxolash me’zonidir, bu ta’sir natijasida kuzning kurish vazifasi buziladi (kamashadi): P=/Z-1/  1000 Bu yerda: Z=V 1 /V 2 - kuzning kamashganlik koeffitsiyenti - K n , ushbu formuladan aniqlanadi: К E E E n кат киг у    2 100 р Bu yerda: Yek at , Yek ich , Yeu r - uzgarishning bir davri ichida yoritilganlikning eng katta, eng kichik va urtacha kiymatlari, lk.

To’qimachilik sanoatida ishchilarning mexnat unumdorligini oshirishning asosiy omillaridan biri ish joylarining yoritilishidir. To’g’ri tashkil kilingan yoritilganlik mexnat sharoitining meyorda bo’lishini ta’minlaydi. Fakatgina yoritilganlikni yaxshilash hisobiga ish unumdorligi 5% dan ziyodrok oshganligi aniqlangan. Ma’lumki, kishi 90% axborotni fakat kuz orqali oladi. Demak, korxonada yoritilganlikni ratsional tashkil qilish kishi salomatligi hamda markaziy asab sistemasining faoliyati meyorda bo’lishiga sabab bular ekan. Yoritilganlik yetarli bo’lmasa yoki u ratsional joylashtirilmasa, mashinaning xavfli qismlarini sezmay kolishi natijasida baxtsiz xodisalar sodir bo’lishi mumkin. Meyoriy yoritilganlik mexnat unumdorligini oshishiga va maxsulot sifatini yaxshi bo’lishiga olib keladi. Yoritish turlari, sistemalari va ularning tasnifi. Ish joylarining yoritilishi asosan kuyidagi sxema bo’yicha amalga oshiriladi: Ishlab chiqarishda yoritilishning turlari va sistemalari. Ma’lumki, tabiiy yorug’lik manbai kuyoshdir. Sun’iy yorug’lik manbai esa elektr energiyasi bulib, u chuglanma lampalari va lyuminessent lampalar orqali amalga oshiriladi. Tabiiy yorug’lik binoning yon tomonidan (derazalardan), yukoridan (bunda yorug’lik shedler yoki zenit fonarlari orqali) va kombinatsiyalashtirilgan, ya’ni yukoridan xam yon tarafdagi derazalar orqali yoritiladi. Sexlar kunduz kuni odamga yokimli va foydali bo’lgan tabiiy yorug’lik bilan yoritilishiga aloxida axamiyat berish kerak. Korxonalarda ish ikki, uch smenali yoki sexlarning ulchamlari katta bo’lganda to’qimachilik korxonalariga xos sun’iy yoritish qo’llaniladi, chunki bunday katta sexlarda tabiiy yorug’lik bilan bo’tun sex bo’yicha yetarli va bir tekis yoritilishni ta’minlash mumkin emas. Sun’iy yorug’lik umumiy (bo’tun sex bo’yicha), maxalliy yorug’lik esa fakat ish joyida, aralash yoki umumiy yorug’lik bilan maxalliy yorug’lik birga qo’llaniladi. Shuni ta’kidlash kerakki, maxalliy yorug’lik aloxida, yakka uzi xech maxal qo’llanilmaydi.

Agarda bir xil yorug’lik okimi beruvchi lampalar sex bazasi bo’yicha bir tekis o’rnatilgan bulsa, buni teng taksimlangan umumiy yorug’lik deyiladi. Agarda lampalarning o’rnatilishiga yorug’lik okimi kuprok ish joylariga yoki boshka zarur uchastkalarga yunaltirib o’rnatilsa, buni umumiy lokallashtirilgan yorug’lik deb ataladi. Sun’iy yorug’lik uzining vazifasi bo’yicha ish yorug’ligi - ya’ni korxonada texnologik jarayonni normal borishi uchun zarur bo’lgan yorug’lik, avariya xodisalari vaqtida ishlatiladigan yorug’lik va maxsus yorug’likka bulinadi. Avariya xodisalari uchun ishlatiladigan yorug’lik ishchilarni evakuatsiya qilish va ayrim xollarda muxim uchastkalarda ishni davom ettirish uchun ishlatiladi. Bular shunday xollarki, ish yoritkichi uchsa, portlash, yong’in, jaroxatlar sodir bo’lishi va texnologik jarayon uzoq muddatga ishdan chiqishi mumkin. Bunday xollardagi (ya’ni avariya rejimidagi) yoritilganlik ish yorug’ligining meyorlaridan 5%, shu bilan birga sexlarda va xonalarda 2 lk dan va tashkarida 1 lk dan kam bo’lmasligi kerak. Ishchilarni evakuatsiya qilishga mo’ljallangan yoritilganlik xonalarda kamida 0,5 lk, tashkarida 0,2 lk dan kam bo’lmasligi (ayniksa zinalarda va yo’laklarda) shart. Buning uchun chuglanma lampalari va lyuminessent lampalar ishlatilishi mumkin. Avariya xodisalari uchun ishlatiladigan yorug’lik sistemasi aloxida manba’dan ta’minlanishi kerak. Maxsus yorug’lik turiga nurlantirish maksadida ishlatiladigan yorug’lik kiradi. Bu yorug’lik eritem nurlanishi, ya’ni ishchilarni maxsus xona - fotariylarda yoki labirint koridorlaridan o’tkazilib ultrabinafsha nurlar bilan nurlantirish. Bu ayniksa xozirgi paytda keng qo’llanilayotgan, fakat sun’iy yorug’lik bilan yoritiladigan sex ishchilari uchun zarurdir. Ma’lumki, bo’tun ish kuni davomida ular kuyosh no’rini kurmaydilar va organizmlarda ultrabinafsha nurlarga muxtojlik ortadi. Yana bir nurlanish turi bo’lgan bakteritsid nurlanishi esa, suv va havoni sterillash maksadida ishlatiladi. Yorug’likni meyorlashtirish

Ma’lumki, tabiiy yorug’lik bilan sexlarni yoritganda ular katta chegarada uzgaradi. Bu uzgarishlar, meteorologik sharoitlar, yilning fasli va boshka bir qancha omillarga boglikdir. Shuning uchun sexlarda tabiiy yorug’likni yoritilganlikning mikdoriy jixatdan meyorlashtirib bo’lmaydi. To’qimachilik sanoati sexlaridagi tabiiy yorug’likni hisoblashda va meyorlashtirishda tabiiy yoritilganlik koeffitsiyenti (TYOK) kabul kilingan. Bu kattalik bir paytda ulchangan xona ichidagi yoritilganlik (Yei) ning tashkaridagi (Em) yoritilganlikka nisbati bilan xarakterlanadi, yoki Т К Е Е и m Ё  100% Tabiiy yoritilganlik koeffitsiyenti derazalarning ulchamlari, oyna turlari, ularning ifloslanishi hamda yorug’lik o’tkazish kobiliyatiga boglikdir. Xar bir sex uchun xonaning nurtexnik sifatini xarakterlaydigan tabiiy yoritilganlik koeffitsiyentining yuza buylab uzgarish grafigi chiziladi. Sex yon tomonidan yoritilganda TYOK ning minimal mikdori, yukoridan va kombinatsiyalashgan yorug’lik qo’llanganda esa uning urta mikdori meyorlashtiriladi. Bu esa uz navbatida bir xil ish sharoitida TYOK ning minimal kiymatidan kam bo’lmasligi kerak. Ishlab chiqarish xonalari kuyosh yorug’ligi bilan tabiiy yoritish va elektr chiroklar bilan sun’iy yoritiladi. Ishlab chiqarishni yoritish turlari 38-rasmda keltirilgan. Ishlab chiqarish xonalari uchun tabiiy yoritilganlik koeffitsiyentlarining kiymatlari. 11-jadval. Kurib bajariladigan ishning tavsifi Fark kilsa bo’ladigan Kurib baja- riladigan Tabiiy yoritilganlik koeffitsiyenti obyektning ulchami, mm ishning razryadi tepadan va aralash usulda yoritilganda yon tomondan yoritilganda Bajariladigan ishning aniqligi:

Eng yukori 0,5 dan kichik I 10 3,5 juda yukori 0,15-0,3 II 7 2,5 yukori 0,3-0,5 III 5 2 urtacha 0,5-1 IV 4 1,5 kichik 1-5 V 2 0,5 dagal 5 dan katta VI 2 0,5 Issik sexlarda uzi yorishadigan ashyo va buyumlar bilan ishlash - VII 3 1 Ishlab chiqarish jarayonining bori- shini kuzatib turish: doimiy - VIII 1 0,3 vaqt-vaqtida - VIII 0,7 0,2 Mexanizatsiyalashga n va mexanizatsiyalashma gan omborxonalarda ishlash IX 0,5 0,1 Tabiiy yorug’lik bilan yoritilganlik darajasi vaqtga, faslga, joyning kaysi kenglikda joylashganiga, ob-havoga va boshka omillarga karab juda keng doiralarda uzgarishi mumkin. Sun’iy yoritish. Sun’iy yoritish meyorlari sanitar meyorlanga muvofik belgilanadi. Qurilish meyorlari va koidalari asosida ipakchilik sanoati uchun yoritishning tarmok meyorlari ishlab chikilgan. 9-jadval.

Ipakchilik sanoati korxonalarining yoritish meyorlari va yoritishning sifat ko’rsatkichlari. Uskuna Ish sirti Yoritilga nligiga belgilana digan tekislik Fon Ishlarnin g razryadi va kichik razryadi Yoritkich bitta bul- ganda eng kam yori- tilganlik Kushimch a shartlar A. Pilla tortish sexi Kp<10; R<20 Aralashtiruv chi mashinalar Xizmat ko’rsatish mintaqasi Gorizont al Urtacha 150 200 __ Yo’lish- yo’lish kalibrlash agregatlari Bunker , yo ’ li sh - yo ’ lish - kali - brlash mashi - nalari urta - sidagi trans - porter tasma - si , xizmat ko ’ rsatish mintaqasi Shuning uzi Okish 100 200 __ Saralash stoli Stolning usti Shuning uzi Urtacha 450 200 Buglash mashinalari Pillalar solinadigan va olinadigan “ “ 100 200

joy Silkituvchi mashinalar Silkitish mintaqasi “ “ 1g 400 500 Pilla tortish dastgoxlari Tosning usti, charxlarga bo-ruvchi iplar Gorizont al Urtacha 1g 500* Charxlar mintaqasi da ichki yoritkichl ar kuzda to ’ tilsin Kalavalarni kuzdan kechirish va boglash uchun shvilyalyar Kalavalar sirti Kiya Okish 1v 1000 1000* __ Kuftalash mashinalari Shuning uzi Gorizont al “ 4v 150 200 __ Xom ipakni toylash uchun presslar “ Shuning uzi Urtacha 5v 150 200 __ B. Chiqindi- larni kayta ishlash sexi (Kp<20;R<4 0) Pilla tor-tish agregat- lari:yuklash stollari Stolning usti “ “ 4 100 200 __ Keskichlar Ish mintaqasi “ “ 4 150* 200 __ Silkitgich- Shuning uzi “ “ 4 100 __

lar 200 Kondensor- lar Ish mintaqasi Gorizont al Urtacha 8b 500 300 __ Changdan tozalovchi siklonlar Sentirfuga- lar Shuning uzi Shuning uzi Urtacha 4 150* 200 __ Yo’luklarni tugirlash uchun ustunchalar Yo’luklar to’tami “ “ “ 200* 200 __ Kuritkichlar Pillalar solinadigan va olinadigan joylar “ Urtacha 4 100 200 Ichki yorit- kichlar kuzda to’tilsin Chiqindilarn i saralash kurilmasi Stolning usti “ Okish 2v 500 60yo0 __ Buglash kameralari Ish mintaqasi “ Urtacha 4 100 200 __ Pirildoklar Yuklash joyi “ “ “ 150* 200 Kuchma yoritkichl ar kuzda to’tilsin

Yuvish mashinalari xom mato “ “ “ 100 200 __ Sun’iy yorug’lik. Xozirgi paytda sun’iy yorug’lik asosan ikki xil lampalar - chuglanma va lyuminessent lampalar orqali amalga oshiriladi. Chuglanma lampalarning foydali ish koeffitsiyenti kichik, ularga keladigan energiyaning juda ozgina qismi yorug’likka, asosiy qismi esa issiklik energiyasiga aylanadi. Bu lampalar spektri kuyosh spektridan keskin fark kiluvchi yorug’lik beradilar, shuning uchun bu lampalar ishlatilgan yerlarda kishining ranglarni idrok qilish kobiliyati susayadi. Lekin, bu lampalar tuzilishining oddiyligi, xoxlagan kuvvatda ishlab chiqarish mumkinligi, bosimning va namlikning juda katta diapazonda ishlatilishi mumkinligi sababli xam keng mikyosda qo’llanilmokda. Bu lampalarni yordamchi sexlarda , fonarsiz binolarning texnik etajlarida, ventilyatsiya kameralarida va konditsionerlar joylashgan xonalarda qo’llash maksadga muvofikdir. Lyuminessent lampalar tabiiy yorug’lik sperktiga yakin spektrda yorug’lik tarkatadilar. Bu ishchilarni kamrok toliktiradi, ranglarni idrok qilish kobiliyatlari ortadi. Bu lampalar elektr energiyasini tejashda ancha afzaldir va chuglanma lampalarga karaganda yorug’lik chiqaruvchi yuzalari katta bo’lganligi uchun kuzni kamashtirish kobiliyati kamdir. Lyuminessent lampalar past va yukori bosimli qilib tayyorlanadi. Lyuminessent lampalar kamchiliklardan xoli emasdir. Yorug’lik okimining pulsatsiyali tarkalishi lyuminessent lampaning kamchiligidir. Bu birinchidan, ishchilarning fiziologiyasiga salbiy ta’sir kilsa,

ikkinchidan stroboskopik samara paydo kiladi. Bu shunday xodisaki, mashina va dastgoxlarning xarakatdagi qismlari tuxtab turgan, sekin aylanayotgan yoki noto’g’ri xarakat kilayotgan bulib tuyo’ladi. Bu esa xavf-xatar tugdiradi. Bundan tashkari radioto’siqlar paydo kiladi, ya’ni tovushni tinik eshitilishiga xalal beradi va ayrim paytlarda shovqin chiqarish ishlaydi. Tukuvchilik sanoatida bu lampalar urish mashinalarining bobinalarini, tandalash mashinasining shpulyarnik va undan tanda barabaniga kelayotgan iplarni yoritishda, oxorlash mashinalarining kuritish kameralarida, ip ulash, mashinalarida arkok iplarni yoritishda hamda proborlash stanoklarining remiz va berdolarini yoritishda keng qo’llaniladi. Kandillarning yana bir afzalligi shundaki, ishlovchilarning kuziga lampalardan chikayotgan nurlarni to’g’ridan-to’g’ri tushishdan saqlaydi. Ma’lumki, kuzga nur to’g’ridan to’g’ri tushganda kuz kamashib, ravshanlik katta bo’lganda ma’lum vaqtgacha kuz oldi korongilashib, obyektlar yomon ko’rinadi yoki ko’rinmay kolishi mumkin. Yorug’lik manba’lirininsh kuzni kamashtirish xususiyatini kamaytirishi kandillarning himoya burchagiga boglik. Himoya burchagi (10-rasm) bu kandilning pastki kirrasining gorizontal chizigi bilan lampaning kizdirish chizigidan karama-qarshi tomonga o’tkazilgan nur orasidagi burchakdir. Bu burchak odatda kuyidagi formula bo’yicha hisoblanib tg h d   , chuglanma lampalar uchun  =30 0 , lyuminessent lvmpalar uchun  =15 0 olinadi. Konstruksiyasi bo’yicha kandillar ochik, himoyalangan, yopiq, chang o’tkazmaydigan, namlik o’tkazmaydigan, portlash xavfidan himoyalangan turlarga bulinadi. Kandillarning muxsus turlaridan biri hisoblangan tirkishli svetovodlar aloxida e’tiborga loyikdirlar. Bular portlash xavfi bor korxonalarda ishlatiladi. Zero, to’qimachilik sanoati sexlarida qo’llash xam foydadan xoli emas. Yorug’lik manbalari 5, optik sistema bilan birgalikda sexdan tashkari aloxida xona 4 da joylashgan bulib, undan yorug’lik nurlari xam beriladigan va nurlarni yaxshi

o’tkazadigan elastik plenka svetovod kanali 3 ga yunaltiriladi. Uning ichki yuzasi alyumin folgasi (zar) bilan koplangandir. Ma’lumki, zar yorug’lik no’rini yaxshi kaytaradi. Kaytgan nurlar tirkish 7 orqali sex 1 ga yunaltirilib, mashina va stanoklar 2 ni ish joylarini yoritadi. Sexdagi yorug’likni yaxshilash uchun svetovod kanalining uzunligini, diametrini va formasini uzgartirish imkoniyati mavjud. Bu svetovodlarni qo’llash, lampalarni uz vaqtida almashtirib turish, yoritish sistemalarini mantazam nazorat qilish, elektr va yukorida ishlash singari xavf- xatarlardan saqlaydi. Bu svetovodlarning yana bir afzal tomoni shundaki, yorug’lik okimining bir tekis taksimlanishi bilan birga sexda yoritilganlikning yukori darajasiga erishish mumkin. Yukorida aytilgandek, yoritishning maxsus maxsu turlari katoriga nurlanish kiradi. Ma’lumki, nurlanishning ikki turi mavjud bulib, bular eritem hamda bakteritsid nurlanishlardir. Bakteritsid nurlanish suv va havoni sterillash maksadida ishlatiladi. Yoritilganlikni ulchash, obyektiv lyuksmetrlar yordamida (YU-16, YU-116, YU-117) bajariladi. Bularning ishlash prinsipi fototokni ulchashga asoslangan. ( - rasm). Tok yorug’lik okimiga sezgir bo’lgan selenli fotoelementning katlami hamda u bilan to’tashgan galvonometr orasida paydo bo’ladi. Galvonometr strelkasining ogishi fotoelementning yoritilganligiga proporsionaldir. Bu ogish lyukslarda darajalangandir. Sun’iy yoritkichlar uz vazifasiga kura ish, avariya va maxsus yoritkichlarga bulinadi. Ipakchilik sanoatida ishlab chiqarish bulinmasiga va ishlarning turiga karab asosan umumiy hamda aralash yoritishlar qo’llaniladi. Masalan, tos tepasini va pilla tortish dastgoxlarining motovilolariga boruvchi ipni yaxshi yoritish uchun motovilolar mintaqasiga maxalliy yoritkichlar o’rnatiladi. Chuglanma chiroklarni tayyorlash murakkab emas, ular ishonchli va oddiy ishlaydi. Yorug’likni kam berishi 7 dan 20 lm/Vt gacha, xizmat muddatining

kamligi 1000 soatgacha, chuglanma chiroklar spektrida kizil hamda sarik tuslarning kuprok bo’lishi ularning kamchiliklaridir. Zamonaviy lyuminessensiya chiroklari chuglanma chiroklarga nisbatan kator afzalliklarga ega: 50 dan 100 lm/Vt gacha yorug’lik beradi, 800-14000 soat xizmat kiladi. Gaz razryadli chiroklarning kamchiliklariga kuyidagilar kiradi: ulanish sxemasi nisbatan murakkab, yorug’lik okimi uzgarib lipillab turadi va nisbatan kimmat. Ipakchilik sanoati korxonalarida tashkarini yoritish uchun xizmat muddati 5000 soatgacha va yorug’lik berishi 80 lm/Vt gacha bo’lgan yukori bosimli yoyli, simobli, lyuminessensiya chiroklari - DRL dan foydalaniladi. Avariya yoritkichlari - avariya natijasida ish yoritkichlari uchib kolganda ishni davom ettirish yoki odamlarni xonalardan evakuatsiya qilish maksadida o’rnatiladi. Bunda ish sirtlarining eng kam yoritilganligi meyorida yoritilganlikning kamida 5% ini, ammo bino ichida 2 lk ni tashkil etishi zarur. Odamlarni evakuatsiya qilishga mo’ljallangan avariya yoritkichlari 50 dan ortik ishchi-xizmatchilar ishlaydigan ishlab chiqarish xonalariga o’rnatiladi. Bunda yoritilganlik darajasi 0,5 lk bo’lishi yetarlidir. Xona va ish o’rinlarining yorug’liligini bir yilda bir marta oddiy YU-16 lyuksmetri ( -rasm) bilan ulchab qurilishi lozim. U galvonometr 1, salenli fotoelement 2 va yo’tkich 3 dan tashkil topgan. Yorug’lik nurlari ta’sirida fotoelementda yuzaga keladigan elektr yurituvchi kuch yoritilganlikka mo’tanosib bo’ladi. Galvonometr shkalasi lyuksda darajalangan. Ishlab chiqarishni yoritishga nisbatan kuyiladigan talablar. Ishlab chiqarish sharoitida yoritilganlik ishchilar salomatligiga zarar yetkazmasligi uchun u kuzni zuriktirmaydigan, ish vaqtida xonaning xamma qismlarida bir tekis taksimlangan bo’lishi talab qilinadi. Yorug’lik kuzni kamashtirmaydigan bo’lishi, boshkacha qilib aytganda, yorug’lik nurlari kuzga to’g’ridan-to’g’ri tushmasligi kerak. Yorug’likning spektral tarkibi shunday tanlanishi kerakki, natijada kishi atrofidagi narsalarning ranglarini to’g’ri kabul kilsin. Ish joylarida keskin ajralib turuvchi soyalar bo’lishi va ish joylari bilan

atrofdagi muxitning yoritilganligi juda katta fark kilmasligi kerak. Chunki, aks xolda kishi kuzini bir sharoitdan ikkinchi sharoitga tez-tez uzgartirib turishi natijasida kuzning akkomodatsiya xususiyati buzilib, kurish organlarining tolikish xolati ruy beradi. Ishlab chiqarishni yoritishga doir asosiy talablar kuyidagilardan iborat: - yoyoritish kurilmasi yorug’likning spektral tarkibi kuyosh yorug’liginikiga yakin bo’lishini ta’minlash kerak; - bajariladigan ishlarning turi va aniqligiga karab, yoritilganlik darajasi yetarlicha bo’lishi hamda gigiyena talablariga mos kelishi lozim; - ish mintaqasida to’g’ri tushadigan va kaytgan yorug’liklar bo’lmasligi zarur; - meyorlarga muvofik, ishlab chiqarish xonalariga avariya yoritkichlari o’rnatilishi kerak; - xavfli ish o’rinlari yukori darajada yoritilgan bo’lishi lozim; - yoritish kurilmasi xavfli hamda zararli omillar, ya’ni shovqin, elektr tokidan shikastlanish, issiklik chiqishi va yong’in chiqishi manba’lari bo’lmasligi zarur; - nazorat-ulchash asboblari, xavfsizlik signalizatsiyasi ishonchli va uzluksiz yoritilishi kerak.

Адабиётлар 1. А. Қ . Қ удратов Меҳнат муҳофазаси. Тошкент- 1995. 2. А. К . К удратов. Охрана окружаюшей среди на предприятиях хлопкоочистительной и шелковой промишленности. «Укитувчи» Тошкент - 1995. 3. И. Каримов. Ўзбекистоннинг ўз исти қ лол ва тара ққ иёт йўли - Т. Ўзбекистон Т.1. 1996 й. 4. И. Каримов. Ўзбекистон - бозор муносабатларига ўтишнинг ўзига хос йўли. Т. Ўзбекистон. Т 2.1996 й. 5. И. Каримов. Ўзбекистон и қ тисодий исло ҳ отларни чу?урлаштириш йўлида. Т.Ўзбекистон. Т З. 1996 й. 6. И. Каримов. Ўзбекистон ХХI аср бўса ғ асида: хавфсизликка та ҳ дид, бар қ арорлик шартлари ва тара ққ иёт кафолатлари. Т. 1997 й. 7. И. А. Каримов. Ўзбекистон ХХI асрга интилмокда. Т. Ўзбекистон. 1999 й. 8. А. Қ. Қ удратов. Саноат э кологияси.Тошкент- 1999. 9. Ўзбекистон Республикаси Конституцияси. Тошкент. 8 декабр 1992 й. 10. Меҳнатни му ҳ оф а за қ илиш тў ғ исида Ўзбекистон Республикаси қ онуни. Тошкент, 6 май 1993 й. 11. Меҳнат кодекси. Тошкент, 26 май 1996 й. 12. Қ удратов О. Ипакчилик саноатида меҳнат муҳофазаси. Тошкент «Ўзбекистон» 1995 й. 300 б.

O'xshashlar

Ishlab chiqarishda yonqinga qarshi tizimlar

Ishlab chiqarishda shikastlanish va kasbiy kasalliklar

Ishlab chiqarishda yoritish va uni me’yorlari

Laborantlar ishini tashkil etish

Ishlab chiqarishda shamollatish, isitish va yoritish. SHaxsiy himoya vositalari