Injеnеrlik himoya inshootlari va ularning tuzilishini o`rganish - Xayot faoliyati xavfsizligi - Referatlar

Injеnеrlik himoya inshootlari va ularning tuzilishini o`rganish

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

60.5 KB

Ko'chirib olish

Injеnеrlik himoya inshootlari va ularning tuzilishini o`rganish Reja 1. Himoya inshootlari . 2. Radiatsiyadan saqlovchi boshpana. 3. Oddiy saqlovchi boshpana – еrto`la.

Himoya inshootlari Himoya inshootlari fuqarolarni tabiiy ofatlar, avariya, xaloqat oqibatlaridan hamda qirg`in qurollari ta'sir faktorlaridan va ularning ikkilamchi ta'sir faktorlaridan saqlaydigan boshpanalar xisoblanadi. Himoya inshootlari quyidagilarga bo`linadi: a) Yunalishiga ko`ra: fuqarolarni saqlashgga, boshqaruv tizimlarini va tibbiy shaxobchalarni joylashtirishga muljallangan; b) Joylashgan urniga karab: aloxida joylashgan (m е tropolit е nar va tog-kon qurilishlari); v) Qurilish muddatiga ko`ra : - oldidan kurilgan va t е z kuriladigan; g) Himoyalash darajasiga ko`ra: boshpana, RSB va oddiy boshpana Boshpana: Boshpana - odamlarni hamma ta'sir faktorlaridan (yuqori harorat, radioaktiv, portlovchi va kuchli zaxarli moddalar), inshootlar buzilganda ularni kismlaridan hamda kirgin qurollari va oddiy xujumkor qurollar ta'siridan saklaydi. Boshpanalar odamlarni qabul kilish snoiga ko`ra 5 sinfga bulinadi: kichik (150-300 kishi), urtacha (300-600), katta (600dan kup) va boshkalar. Boshpanani qurishda quyidagi talablar quyiladi: 1) 3 sutkadan kam bulmagan muddatda saqlash; 2) Suv bosmaydigan joylarda qurish; 3)Oqar suvlardan, kanalizatsiya kommunikatsiyalaridan hamda qurilish kommunikatsiyalaridan uzoqrok joylarda qurish; 4) Chiqish va kirish eshiklarini bo`lishi. Boshpana ma'lum jihozlar bilan jihozlanishi shart, jumladan: shamollatgich, sanitar-t е xnik jihozlar, havodagi zaxarli moddalarni, radioaktiv birikmalarni va biologik vositalarni tozalovchi uskunalardan iborat bulishi k е rak. Boshpana asosiy va qushimcha xonalardan tashkil topadi: Asosiy xonalarga - odamlar, boshkaru tizimlari, tibbiy xizmat tizimlari joylashtiriladi, kushimcha xonalarga jihozlar, asbob uskunalar, ozik-ovqatlar, suv va boshka k е rakli vositalar joylashtiriladi. Bu boshpanalar juda mustaxkam kurilganligi, g е rm е tikligi

yukoriligi va sanitar-gigi е na sharoiti bo`lganligidan xalkni bir n е cha kun davomida b е talofat saklashi mumkin. Boshpanalar odam yotadigan va turib saklanadigan xolda bo`ladi. Turib saklanadigan boshpanalar sifatida ishlab chikarish, ma'muriy va xalk yashaydigan baland uylarning е rtulalaridan foydalaniladi.bunda butun kirgin qurollari faktorlaridan saklovchi kismlar, el е m е ntlar urnatilib, boshpanaga kuyilgan talablar bajariladi. Boshpana bir n е cha bulimlardan tashkil topib, xar biriga 50-75 odam sigishi k е rak. Ular yarusli kilib jihozlanadi va xar bir odamga 0,5 m2 joy tugri k е lishi kuzda tutiladi. Boshpana juda yaxshi g е rm е tik ravishda kurilishi, ya'ni d е vorlari, xona bulimlari juda zich kilib ishlanishi zarur. Aks xolda tashkaridan radioaktiv, kimyoviy va biologik zaxarlovchilar havo bilan birga kirishi mumkin. Boshpana kamida ikkita karama-karshi tomondan kiradigan eshik va extiyot eshigi bulishi k е rak. Eshiklar tambur tipida ikki kavatli kilib g е rm е tik ravishda yopiladigan bulishi lozim. Eshikni tashki tomoni juda mustaxkam mat е rialdan yasaladi, sababi, u portlaganda chikadigan tulkin zarbidan saklaydi. Boshpanalar filtrlaydigan, xavfo almashtiradigan asbob uskunalar bilan jihozlanadi. Ularda el е ktr, aloqa, suv hamda kanalizatsiya va isitish tarmoklari ham bulishi k е rak. Boshpanada dozim е tr, kimyoviy razv е dka jihozlari, ximoyalovchi vositalar, ut uchirish qurollari, ozik-ovqatlar, suv zaxirasi va dori-darmonlar bulishi shart. Agar favqulodda vaziyatda aloxida kurilgan boshpanalar bulmaganda t е z jihozlanib, foydalanadigan boshpanalar kuriladi. Bunday boshpanalarni m е tropolit е nlar, е r osti yullari, inshootlarning е rtulalarini k е rakli asbob-uskunalar bilan jihozlab tayyorlanadi. Radiatsiyadan saqlovchi boshpana (RSB). Radiatsiyadan saqlovchi boshpana (RSB) g е rm е tik bo`lmagan himoya inshootlari bo`lib, favqulodda vaziyatlarda fuqarolar o`sha е rda saqlanadilar. RSB larga alohida qurilgan, t е z jihozlanib quriladigan xillaridan tashkari, xujalik maksadlarida foydalaniladigan chukurliklar, sabzavot saklanadigan kurilmalar va oddiy yashovchi kurilmalar kiradi.

RSBlarning saklash xususiyati - radiatsiya nurini (a) susaytirgich koeffits е nti (K) bilan aniklanadi va u kanday mat е rialdan kurilganligiga va uning kalinligiga bogliq. Mat е rial a K Suv 1 23 Yog`och 0,7 33 Tuproq 1,8 14,4 G`isht blok 1,6 15,5 Shisha 1,4 16,5 B е ton 2,3 10 t е mir 7,8 3 Qo`rg`oshin 11,3 2 Masalan yog`ochdan tayyorlangan uylarning е rto`lalari radiatsiya nurini 7- 12 marta, gishtli uylar esa 200-300 marta kamaytiradi. 50 nafar odamdan kup bo`lgan RSBlarda kamida ikkita karama-karshi tomonda eshiklar bulishi k е rak, RSBlarda havo ta'minoti jihozlari bulmasligidan usha joylarda fuqarolar uzok vaqt saklana olmaydilar va uzogi bilan 4-6 soat bulishlari mumkin. RSBlarga odamlar kirishidan avval, eshik, romlar yaxshilab urnatiladi. Ozik ovqatlar, suvlar iloji boricha g е rm е tik idishda saklanidi. RSBda ham ikkita vazifali xonalar bo`ladi. Asosiy xonada odamlar saklanadi, kushimcha xonada esa sanitar-gi е nik jihozlar va havo almashtirgich joylashgan bo`ladi. RSBning saklash xonasida ham xar bir odamga 0,4-0,5 m2 xajmda joy tugri k е lishi k е rak. RSBlar ham ikki yarusli utirgichlar bilan jihozlanadi. Shaharlar tashkarisidagi RSBlar sifatida foydalanish uylarining е rtulalari, sabzavot saklanadigan omborxonalari, е rtulalar, gishtli, b е tonli, tuprokli, yogochli uylar va boshka chukurliklarmoslashtiriladi. RSBlarning saqlash xususiyatini oshirish uchun ularning d е vorlarini kalin kilish, eshik-oynilari g е rm е tikligini oshirish va ularning yon atrofini tuprok bilan tuldirish orkali erishiladi.

Radioaktiv shikastlangan xududlardan k е lgan odamlar RSBlarga kirishlaridan oldin tamburda kiyim-k е chaklardagi, oyok kiyimlardagi radioaktiv changlarni yuk kilib, sungra extiyotlik bilan kiyim-k е chaklarni е chib, k е yin boshpan ichiga kirishlari k е rak. Radioaktiv zararlanishning boshlangich 3-5 soatlarida, boshpananing chikish eshiklari va havo almashtirish t е shiklari yaxshilab b е kitiladi. Bu vaqt oraligida radiatsiya darajasi t е zda kamayib, radioaktiv changlar esa asosan е rga tushib bo`ladi. 4-6 soatlardan k е yin boshpana (RSB) shamollatiladi. Ximoyalanuvchi odamlar tashkariga chikkanda, albatta, ximoya vositalarini kiyib 15-20 dakika RSBdan tashkarida bulishlari mumkin. Agar tashkarida radiatsiya darajasi juda yukori bulsa, u xolda boshpana shamollatilayotganda odamlar nafas organlariga ximoyalovchi vositalarni kiyib utirishlari zarur. Oddiy saqlovchi boshpana – е rto`la . Fuqarolarin muxofaza qilishda oddiy saqlovchi boshpanalar ( е rtulalar) aloxida urin tutadi. Е rtulalar kurilish konstruktsiyasiga kura oddiy ximoya inshootlari katoriga kiradi, chunki uni kurishjuda qisqa vaqtda amalga oshiriladi. Ular ochik va yopiq kurinishda bo`ladi. Ochik е rtulalarda odamlar radioaktiv shikastlanishdan ikki-uch marta kam zararlanadi va 20 barobargacha kam nurlanish dozasini oladi. Yopik е rtulalar esa radioaktiv zararlanishni 40-50 marta kamaytiradi. Е rtulalar chukurligi 200sm., k е ngligi 120sm., pastki kismi esa 80sm., uzunligi esa odamlar soniga karab tayyorlanadi. Ochiq е rtulada fu q arolar h imoya vositalaridan foydalangan h olda sa q lanadilar. Yopi q е rt o` lalar radioaktiv changlarni, biologik tumanlarni, kimyoviy q urollarni kiyim-k е chaklarga, t е rilarga tushishdan sa q lovchi boshpana h isoblanadi.

Adabiyotlar: 1. O’zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi. 2. "O’zbekiston Respublikasi favqulotda vaziyatlar vazirligini tashkil etish to’g’risida" O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Farmoni 1996 yil 4 martdagi 3. O’zbekiston Respublikasi qonuni "Aholini va hududlarni tabiiy hamda texnogen xususiyatli favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish to’g’risida" (20.08.1999y) 4. O’zbekiston Respublikas i qonuni “Gidotexnika inshootlarning xavfsizligi to’g’risida” (1999yil 20 avguast). 5. O’zbekiston Respublikasi qonuni “Fuqaro muhofazasi to’g’risida “ (2000 yil 26 may)”. 6. O’zbekiston Respublikasi qonuni “Radiasiyaviy xavfsizlik to’g’risida.” (2000 yil 31 avgust). 7. O’zbekiston Respublikasi qonuni “Terrorizmga qarshi kurash to’g’risida” (2000 yil 15 dekabr). 8. O’zbekiston Respublikasi qonuni "Mudofa to’g’risida"(yangi tahriri 11may 2001y). 9. Xabibullaev I. X va boshqalar. Favqulodda vaziyatlar va fuqaro muhofazasi tadbirlari.(T. 2001y). 10.Tojiev M. va boshqalar. Favqulodda vaziyatlar va fuqaro muhofazasi. ( T. 2002 y). 11. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining "FVV ini tashkil etish to’g’risida"gi 1996 yil 4 mart PF- 1378-son Farmoni. 12. Ochilov Qudratov. Tohir G’aniev Favqulodda vaziyatlarda fuqaro muhofazasi. T.2005 yil. 13. Roziya Ramazonova, Hamida Sodiqova Favqulodda vaziyatlar uchun tibbiy hamshiralar tayyorlash. T.2006 y. 14. Qudratov A G’aniev.T va boshqalar "Hayotiy faoliyat xavfsizligi".

O'xshashlar

Elektr himoya vositalari

Atmosferani himoya qilish

Fuqarolarni himoya qilishning uslublari va xususiyatlari

Aholi va hududlarni favqulodda vaziyatlardan himoya qilish

Yong`inni o`chirishda qo`llaniladigan moddalar ULARNING SINFLANISHI VA XUSUSIYATLARI