Favqulodda vaziyatlar bo’yicha komissiyalar. Favqulodda vaziyatlarda ishlarni tashkil qilish - Xayot faoliyati xavfsizligi - Referatlar

Favqulodda vaziyatlar bo’yicha komissiyalar. Favqulodda vaziyatlarda ishlarni tashkil qilish

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

83 KB

Ko'chirib olish

Favqulodda vaziyatlar bo’yicha komissiyalar. Favqulodda vaziyatlarda ishlarni tashkil qilish Reja: 1. Favqulodda holatlarda aholini himoyalash prinsiplari va usullari. 2. Aholini xavfli joydan ko’chirish. 3. Favqulodda holatlar vaqtida hayot faoliyat xavfsizligini taminlash.

1. Favqulodda holatlarda aholini himoyalash prinsiplari va usullari Favqulodda holatlarda himoyalanishning dastlabki asosi uning kelib chiqish sababi, sharoiti va mexanizmini bilishdan iboratdir. Favqulodda holatlar vaqtida sodir bo’lishi mumkin bo’lgan jarayonlar moxiyatini bilgan holda, ularning oqibatlarini oldindan aniqlash mumkin. Favqulodda holatlar sodir bo’lishi mumkin bo’lgan vaziyatlarni, ya’ni, ularni qanday kechishini va oqibatlarini o’z vaqtida va aniq oldindan aniqlash, ulardan himoyalanishning eng muhim asosi hisoblanadi. Favqulodda holatlar asosan quyidagi vaziyatlarda ro’y berishi mumkin: -gravitasiya ta’sirida, yer aylanishi yoki harorat farqi ta’sirida tez yuzaga keluvchi tabiiy jarayonlar; -moddiy boyliklarni va konstruksiyalarning zanglashi, fizik va ximiyaviy xususiyatlarini o’zgarishi va bino hamda inshootlarning yemirilishiga olib keluvchi tashqi tabiiy omillar; -inshootlarning loyihalash va qurish vaqtidagi kamchilik hamda nuksonlari (qidiruv va loyihalashdagi kamchiliklar). Qurilish materiallari va konstruksiyalar sifatining pastligi, ularni bajarish sifatining pastligi, xavfsizlik texnikasi qoidalarining buzilishi va boshqalar); -bino va inshootlarning konstruksiyalariga va materiallariga sanoat ishlab chiqarishi texnologik jarayonlarining ta’siri (ruxsat etilgan miqdordan ortiq kuchlanish, yuqori harorat, titrash; oksidlovchi bug’-gaz va suyuq agressiv muhit, minyeral yog’, emulsiya va dispyersiyalar); -bino va inshootlardan foydalanish qoidasini buzilishi va natijada bug’ qozonlarini, ximiyaviy moddalarni, shaxtalardagi ko’mir changlari va metan, yog’ochga ishlov beruvchi korxonalardagi yog’och changlari, don elevatorlaridagi don changlari va boshqa shu kabilarni portlashi; -har xil ko’rinishdagi harbiy harakatlar.

Aholini favqulodda holatlar vaqtida himoya qilish ularning salbiy oqibatlarga olib kelish xavfini oldini olish yoki ta’sir darajasini maksimal kamaytirishga qaratilgan kompleks tadbirlar majmuidir. Aholini favqulodda holatlardan himoyalash samarasiga favqulodda holatlarda xavfsizligini taminlash prinsiplarini to’liq hisobga olish va uning barcha vositalari hamda usullaridan unumli foydalanilgandagina yerishiladi. Xavfsizlikni taminlash prinsiplari ularni amalga oshirish belgilariga ko’ra 3 guruhga bo’linadi; 1. Oldindan belgilangan tayyorgarlik ishlari . Bunga favqulodda holatlarning xavfli va zararli omillaridan himoyalanishga qaratilgan shaxsiy va jamoa himoya vositalarini gamlash va ularni aholi foydalanishi uchun tayyor holatda saqlash. Hamda xavfli zonalardan aholini evakuasiya qilish tadbirlarini amalga oshirishga tayyorgarlik ko’rish kabi tadbirlar kiradi. 2. Diffirensial yondoshish . Favqulodda holatlarning mahalliy manbalarini hisobga olgan holda himoya tadbirlarining xarakteri va hajmi belgilanadi. 3. Kompleks tadbirlar . Favqulodda holatlardan himoyalanishning barcha vositalari va usullaridan samarali foydalanish bilan bir qatorda zamonaviy texnososial muhitdagi hayot faoliyatni ta’minlaydigan boshqa barcha tadbirlarni amalga oshirishni ko’zda tutadi. Favqulodda holatlardan himoya qilishning usullariga esa aholini evakuasiya qilish, himoya inshootlariga yashirinish, shaxsiy himoya vositalaridan foydalanish va tibbiy profilaktik vositalar kiradi. Aholini himoya inshootlariga yashirish zamonaviy qirg’in qurollari ishlatish bilan kechadigan harbiy-siyosiy mojarolar va radioaktiv hamda ximiyaviy moddalar ajralishi bilan kechadigan favqulodda holatlar vaqtida ishonchli himoya usuli hisoblanadi. Himoya inshootlari aholini fizikaviy, ximiyaviy va biologik xavfli va zararli omillardan himoya qilishga qaratilgan muhandislik inshooti hisoblanadi. Bunday inshootlar o’zining himoyalash xususiyatiga ko’ra pana joylar(,,ubejisa") va

radiasiyaga qarshi yashirin joylariga bo’linadi. Ular SN va P 2.01.51-90 qurilish normalari va qoidalariga binoan quriladi. SHaxsiy himoya vositalari (SH H V) ichki a’zolarga , teriga va kiyimlarga radiaktiv va za har lovchi moddalar ham da bakteriyalar tushmasligidan himoya lanish maqsadida ishlatiladi. SHaxsiy himoya lanish tibbiy vositalaridan favqulodda holat lar vaqtida aholiga profilatika va tibbiy yordam ko’rsatish uchun foydalaniladi. Ular yordamida inson hayotini saqlab qolish, insonlarni zararlanish darajasi kuchayishini oldini olish , ayrim xavfli va zararli omillar ta’siriga insonlar organizmi chidamliligini oshirish ishlarini bajarishi mumkin. Bunday vositalarga radioprotektorlar (masalan, sistamen-ionli nurlar ta’sirini susaytiradi), antiyadlar (zaharli moddalar ta’sirini cheklaydi yoki susaytiradi), bakteriyalarga qarshi vositalar (antibiotiklar, antyerfyeronlar, vaksinalar, anatoksinlar va shu kabilar) hamda qisman sanitar ishlov berish vositalari kiradi. YUqoridagi tadbirlardan tashqari favqulodda holatlar vaqtida aholi hayot faoliyatini taminlashda quyidagi tadbirlarni o’z vaqtida amalga oshirish ham muhim rol o’ynaydi, jumladan: aholini favqulodda holatlar vaqtidagi harakat qoidalari bo’yicha o’qitish; favqulodda holatlar xavfi to’g’risida o’z vaqtida xabar berishni tashkillashtirish; radiasion, ximiyaviy va biologik razvedkani hamda dozimetrik va labarotoriyaviy (ximiyaviy) tekshirish ishlarini tashkil etish; yong’inga va epidemiyaga qarshi profilaktik hamda sanitar-gigienik tadbirlarni amalga oshirish; aholini qutqarishda va boshqa muhim ishlarni amalga oshirishda zarur bo’ladigan moddiy vositalar zahirasini tashkil etish. 2. Aholini xavfli joydan ko’chirish va uning hisobi Ishlab chiqarish va madaniy-maishiy xonalardan yong’inni o’chirish vaqtida yong’in xonasidan odamlarni va moddiy boyliklarni muvaffaqiyatli evakuasiya qilishni taminlash muhim masala hisoblanadi.

Evakuasiyani ruxsat etiladigan davomiyligi inson uchun sharoitni kritik holatga etishishi, kritik harorat (60°S) xona havosida kislorod konsentrasiyasining kamayishi, tutundan ko’rinishni kamayishi, toksik moddalarni paydo bo’lishiga bog’liq bo’ladi. Majburiy evakuasiyalarda odamlar harakatining tezligi 16 m/min, zinapoya bo’ylab pastga harkatda 10 m/min va yuqoriga 8 m/min qabul qilinadi. Odamlarni yong’inga chidamliligi bo’yida I va II darajali binolardan evakuasiya qilishda ruxsat etiladigan vaqt T 60 min, qabul qilinadi, yong’inga chidamliligi bo’yicha III va IV darajali binolarda 4 min, yong’inga chidamliligi bo’yicha V darajali binolarda esa 3 min qabul qilinadi. Bolalar muassasalari uchun evakuasiya vaqti 20 % kamayadi. Evakuasiya uchastkasining ruxsat etiladigan chetki uzunligi (m) quyidagi L re =  T ( 12 .1 . ) formula bo’yicha aniqlanadi. Evakuasiya qabul uchastkasi maydoniga odamlarni joylashtirish zichligi (odam/m 2 ) D = N/S , ( 12 .2 . ) formulasi bo’yicha aniqlanadi. Bu yerda N maydondagi odamlar soni: tik turganda bir kishi uchun 0,1...0,125 m 2 orqa xalta bilan 0,315 m 2 : S- kommunikasiya uchastka yo’li maydoni, m 2 . Odamlarni zich oqimi bo’ylama zichlikni anglatib katta odamlar uchun 10...12 odam/m 2 ga, maktab yoshidagi bolalar uchun 20...25 odam / m 2 ga tengdir. Evakuasi ya uchastka si ning kengligi 5(m)  = M/ L D , ( 12 .3 . )

formulasi bo’yicha aniqlanadi. Evakuasi ya yo’llar soni P ey P ey =0,6 N/100 , ( 12 .4 . ) formulasi bo’yicha aniqlanadi. Evakuasi yada chiqish yo’llari kamida ikkita qabul qilinadi. Ish joyidan evakuasi ya chiqish yo’ligacha masofa binolarni yong’inga chidamliligi darajasi, qavatliligi va ishlab chiqarish kategoriyalariga bog’liq holda 50 m dan 100 m gacha qabul qilinadi. Evakuasi ya eshiklarning kengligi 0,8...2,4 m, o’tish joylari 1 , 15...2,4 m koridorlar 1,4 m dan ko’p qabul qilinadi. Yo’lni o’tkazuvchanlik qobiliyati O (m 2 -min yoki odam/min) deb bir birlik vaqtida b kenglikdagi yo’lning kundalang kesimi orqali o’tadigan odamlar soniga aytiladi va Q = D  , ( 12 .5 . ) formulasi bo’yicha aniqlanadi. Kengligi 1,5 m gacha bo’lgan zinapoya va eshiklarni solishtirma o’tkazish qobiliyati 50 odam/min, kengligi 1,5...2,4 /m bo’lganlariniki esa 60 odam/m min qabul qilinadi. 3. Favqulodda holatlar vaqtida hayot faoliyat xavfsizligini taminlash Favqulodda holatlar vaqtida hayot faoliyat xavfsizligini taminlash insonning barcha sohadagi faoliyati davrida uning hayoti va sog’ligini saqlashga qaratilgan tashkiliy, muhandis- texnik tadbirlar va vositalar majmuidan iboratdir. Hayot faoliyat xavfsizligini taminlash borasidagi asosiy yo’nalishlarga quyidagilarni kiritish mumkin: favqulodda holatlar sodir bo’lish ehtimolini oldindan bilish va baholash; favqulodda holatlarni sodir bo’lishining oldini olish yoki susaytirish tadbirlarini rejalashtirish hamda ularning ta’sir doirasi masshtabini qisqartirish; favqulodda holatlar vaqtida xalq xo’jaligi ob’ektlarini turg’un

ishlashini taminlash; favqulodda holatlar vaqtidagi harakat qoidalari bo’yicha aholini o’qitish; favqulodda holatlar asoratlarini tugatish.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1.O’zbekiston Respublikasining Konstitusiyasi . Toshkent, ,,O’zbekiston", 1992 y. 2. Barkamol avlod - O’zbekiston taraqqiyotining poydevori. Toshkent « SHarq",1998 y. 3 .O’zbekiston Respublikasini Mehnat kodeksi Toshkent, 1996 y. 4.O’zbekiston Respublikasining “Mehnatni muhofaza qilish to’g’risida”gi Qonuni Toshkent, 1993 y. 5.V.S.Alekseev, E.O.Murodova, I.S.Dav ы dova. Bezopasnost jiznedeyatelnosti «Prospekt» Moskva-2006 g. 6.O. Q udratov, T. G’ aniev. Hayotiy faoliyat xavfsizligi. Toshkent. «Mehnat»-2004. 7. H .E. G’ oipov. Mehnat muhofazasi. Toshkent. «Mehnat»-2000. 8. O’ .R.Boynazarov. Hayot faoliyat xavfsizligi. Ma’ruza matnlari to’plami. Qarshi- 2000. 9. G’ .E.YOrmatov. Hayot faoliyat xavfsizligi (Ma’ruza matnlari to’plami), Toshkent-2003 10. Bezopasnost jiznedeyatelnosti. Pod ob щ ey redaksiey doktora texn. nauk, professora S.V.Belova. Moskva, «V ы sshaya shkola» 2003.

O'xshashlar

Favqulodda vaziyatlar (FV) to’g’risida umumiy tushuncha. Favqulodda vaziyatlarda aholi

Favqulodda vaziyatlarda fuqarolar muhofazasi

Favqulodda vaziyatlarda fuqaro muhofazasi

Texnogen tusdagi favqulodda vaziyatlar

Tinchlik va urush davridagi favqulodda vaziyatlar