Buyrak kasalliklari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

36.5 KB

Ko'chirib olish

Buyrak kasalliklari Reja: 1. Buyrak kasalliklari va uning turlari. 2. Glomerulonefritning kechishi va oqibatlari. 3. Nekrotik nefroz kasalligi.

Nefronlarning patologik o’zgarishlari bilan bog’liq bo’lgan buyrak kasalliklari ikki guruhga: 1) buyrak kalavachalari shikastlanishi ustunligida kechuvchi va 2) buyrak kanalchalari shikastlanishi ustunligida kechuv-chilarga bo’linadilar. Birinchi guruh kasalliklari glome-mlopatiya, ikkinchi guruh kasalliklari tubulopatiya dryiladi. Bundan tashqari piyelonefrit, buyrak toshi kasalligi, buyrak o’smalari, siydik pufagi yallig’lanishlari kabi kasalliklar ham patologiyada katta ahamiyatga egadirlar. GLOMERULONEFRIT Glomerulonefrit — glomerulopatiya guruhiga kiruvchi kasallik bo’lib, buyrak kalavachalarining ikki tomonlama yiringsiz yallig’lanishi bilan ta'riflanadi. Kasallik etiolo-giyasi va morfologik xususiyatlariga qarab uning bir necha turlari farq qilinadi. GLOMERULONEFRIT TURLARI Glomerulonefrit yuqumli allergik tabiatli bakterial glo-merulonefrit bo’lishi mumkin. Uning kelib chiqishida J — gemolitik streptokokk asosiy rol o’ynaydi, ammo u boshqa mikroblar va viruslar tomonidan ham chaqarilishi mumkin. Odatda glomerulonefrit organizmni sensibili-zasiya qiluvchi (sezgirligini ortdiruvchi) angina, skarlatina, ba'zan zotiljam, o’tkir respirator kasalliklar, surunkali GLOMERULONEFRITNING KECHISHI VA OQIBATLARI Glomerulonefrit o’tkir, unchalik bo’lmagan yoki yomon sifatli, shuningdek surunkali kechadi. O’tkir glomerulonefrit bir yilga qadar davom etadi va intrakapillyar xarakterda bo’ladi. o’zida bakterial antigen, antitela va komplement saqlagan immun kompleks ikkala buyrak kalavachalari kapillyarlarining bazal membranasida saqlanadi va ularni parchalaydi. Bunga immun kompleks-larni va

$bazal membrana moddalarini fagositoz qiluvchi leykositlar ham ko’maklashadi. Bu vaqtda kalavachalar kapillyarlari ortiq darajada qonga to’lishadi. Kalavachalar kapillyarlari bazal membranasi shikastlanishi reaksiyasi sifatida endoteliya hujayralari va mezangial hujayralar proliferasiyasi (ko’payishi) yuz beradi. o’tkir glomerulo-nefritda buyrak shishadi, hajmi kattalashadi. Ularning yuzasi qizil dog’li kulrang qo’ng’ir rangga ega bo’ladi (Olachipor buyrak) (56-rasm). o’tkir glomerulonefritni o’z vaqtida davolansa u qaytadi. Ammo u ba'zan surunkali xilga ham o’tishi mumkin. Unchalik o’tkir bo’lmagan yoki yomon sifatli glomeru-loncfrit — to’xtovsiz jadallashadi. U buyrak kalavachalari (|ohi’,kining ekstrakapillyar mahsuldor yallig’lanish KMksiyasi nalijasida kalavachalarni ezib qo’yuvchi \;naklerdagi yarim oysimonlar paydo bo’ladi. Bu vaqtda kapillyarlar tromblanishi, nekrozlanishi kuzatiladi, kalavachalardagi fibrin ularda gialin hosil bo’lishiga ko’maklashadi. Buyrak hajmi kattalashadi, u shalvirab qoladi, uning qismi kengayadi, qizil dog’li sarg’ish —-kulrang rangga kiradi. Bunday buyrak (katta qizil buyrak» deb ataladi. Surunkali glomerulonefrit hamma vaqt ham o’tkir nefritni surunkaliga o’tishi hisoblanmaydi. Kocpincha u mustaqil kasallik sifatida yashirin yoki qaytarilishlar (residivlar) bilan bir necha yillar davom etuvchi va surunkali buyrak yetishmovchiligi asorati bilan tugal-lanuvchi kasallik hisoblanadi. Surunkali nefritda buyrak kalavachalarining o’zgarishi ular kapillyarlari bazal membranasiga immun komplekslar yig’ilishi bilan bog’liqdir. Ammo ular leykositlar tomonidan fagositoz qilinmaydi. Balki bazal membrana moddalari bilan o’raladi va ajratib (izolyasiya qilib) qo’yiladi. Bunda bazal membrana diffuz kengayadi, kapillyarlar devori qalinla-shadi. Bir qator holatlarda mezangositlarning kuchli NEKROTIK NEFROZ Nekrotik nefroz o’tkir buyrak yetishmovchiligi asosini tashkil qiladi va tubulopatiyaning yaqqol va qo’rqinchli ko’rinishi hisoblanadi. o’tkir buyrak yetishmovchiligining sabablari turli infeksiyalar va simob, qo’rg’oshin,$

shuningdek uran va og’ir metall tuzlari, kislotalar, dori va narkotik preparatlar bilan zaharlanishlar hisoblanadi. Zaharlanishlar to’qimalarning tarqalgan ezilishlari, kuyish, massiv gemoliz, turli infeksiyalar (vabo, ich terlama, sepsis) bilan bog’liq bo’lishi ham mumkin. Shuningdek buyrak yetishmovchiligi o’tkir va unchalik o’tkir bo’lmagan glomerulonefrit oqibatlari bo’lishi ham mumkin. o’tkir buyrak yetishmovchiligi bilan namoyon bo’luvchi nekrotik nefroz har qanday etiologiyali shokda paydo bo’lishi mumkin (10-bobga qaralsin). Shok vaqtida arterial bosim keskin kamayadi va gemodinamika shu jumladan buyrak gemodinamikasi buziladi. Bunda buyrak po’stlog’i arteriya tomirlarining qisilishi (spazmi), qonning buyrakni po’stloq va mag’iz qismi oralig’idagi venaga quyilishi (buyrak tarmog’i) kuzatiladi, natijada buyrak po’stloq qismining ishemiyasi paydo bo’ladi va limfa oqimi buziladi. Buyrak po’stloq qavatining ishemiyasi kasallikni shok bosqichini xarakterlaydi. Tashqi tomonidan buyrak bo’kkan, shishgan holda ko’rinib, kesilganda po’stloq qavatining o’choqli rangsizlanishi, intermediar zona va piramidalarning keskin to’laqonligi qayd etiladi. Kanalcha-lar cpitcliysi distrofiya holatida bo’lib kanalchalar oraliqlari kcngaygan boMadi. Epiteliyaga qon orqali tushuvchi toksinlar tafsir kocrsatib, buning natijasida u nekrozlanadi, sidirilib tushadi va buyrak kanalchalari teshiklarida silindrlar paydo bo’ladi. Kanalchalar yoriladi, buyrak stromasi shishi ortadi, kalavachalar ultrafiltrati dimlanadi. Giperazotemiya va asta rivojlanuvchi anuriya bilan ta'riflanuvchi oligoanurik bosqich boshlanadi. Agar bemor halokatga uchramasa, diurezni tiklanish bosqichi rivojlanadi. Buning uchun halok bo’lgan nefronlar o’rni-dagi skleroz o’choqlari birgalikda, saqlanib qolgan kanalchalardagi regenerasiya maydonchalarining paydo bo’lishi xarakterli hisoblanadi. Octkir buyrak yetishmovchiligining eng qo’rqinchli asoratlaridan biri bo’lib, buyrak pocstloq qismining nek-rozi hisoblanadi. Bu buyrak ishemiyasi uzoqqa cho’zilgan holatlarda paydo boUadi. Bu vaqtda nekrotik nefrozga uchragan bemorning hamma vaqt o’limi bilan yakunlanadi. Shuning bilan birga buyrakni po’stloq qismida nekroz boshlanmagan holatlarda o’z vaqtida gemodializni ishga

solib, bemorlarni octkir buyrak yetishmovchiliklaridan tuzatib yuborish mumkin.

O'xshashlar

Nafas olish sistemasi kasalliklari

Yurak va qon tomirlari kasalliklari

Jarohatlanish va kasb kasalliklari sabablarini tahlil qilish

Endokrin sistema faoliyati buzilishining asosiy sabablari, turlari va mexanizmlari

Homiladorlik va tug’ruq bilan bog’liq bo’lgan kasalliklar