Homiladorlik va tug’ruq bilan bog’liq bo’lgan kasalliklar - Xayot faoliyati xavfsizligi - Referatlar

Homiladorlik va tug’ruq bilan bog’liq bo’lgan kasalliklar

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

42.5 KB

Ko'chirib olish

Homiladorlik va tug’ruq bilan bog’liq bo’lgan kasalliklar Reja: 1. Jinsiy organi kasalliklari. 2. Eklamsiya turlari va kasallik belgilari. 3. Bachadondan tashqaridagi homiladorlik. 4. Trofoblast kasalligi.

Homiladorlik davrida ayollar organizmida moddalar almashinuvi va fiziologik funksiyalarni asab va gumoral boshqarilishi talaygina o’zgaradi. Homilaning rivojlanishi uning ona organizmi bilan murakkab o’zaro bog’lanishi bilan birgalikda kechadL Bu xususiyatlarning barchasi o’ziga xos vaziyat hosil qilib, uning asosida homiladorlikka bog’liq bo’lgan xastalik paydo bo’ladi. Ular ichida eklampsiya, bachadondan tashqaridagi homiladorlik va trofoblast kasalligi eng katta ahamiyatga egadir. EKLAMPSIYA Eklampsiya — og’ir va xavfli homiladorlik toksikozining biri boclib, u homiladorlikning ikkinchi davrida, tug’ruqda va tug’ruqdan socnggi davrda paydo bo’ladi. Kasallik tutqanoqlar, es-hushni yo’qolishi, sariqlik va shish belgilari bilan ifodalanuvchi jigar va buyrak yetishmovchiliklari bilan namoyon bo’ladi. Buyrak-jigar yetishmovchiligi, shuningdek miyaga qon quyilishi odatda homiladorlar o’limiga sababchi bo’ladi. Eklampsiya etiologiyasi uzil-kesil aniqlanmagan. Ayrim holatlarda homilador ayol organizmi homila va yo’ldosh oqsili bilan sensibilizasiya bo’lib qoladi (sezgirligi ortib qoladi) deb hisobalanadi. Balki, eklampsiya paydo bo’lishida, homiladorlikda vujudga kelgan, endokrin buzilishlari ham ma'lum ahamiyatga ega bo’ladi. Eklampsiyadan vafot etganlar murdasini yorishda jigarning kattalashganligi va xilma-xilligi kuzatiladi. Kesilganda u bo’shashgan, loyqa ko’rinishli bo’lib ko'p sonli qon quyilish va nekroz o’choqlari bo’ladi. Gepa- tositlarda rivojlangan oqsil va yog’ distrofiyasi, ba'zan nek-roz o’choqlari bo’ladi. Mayda tomirlar ko’proq kapilyar va venulalar qonga to’lishgan bo’lib, ko’pincha ular devorida fibrinoid nekroz va tomir bo’shlig’ida tromb hosil bo’lgan bo’ladi. Buyraklar kattalashgan, bo’shashgan: ko’pincha uning po’stloq qavatida nekroz rivqjlangan bo’ladi. Oqib keluvchi arteriolalarida fibrinoid nekroz,

kalavachalar bo’shlig’ida yo’ldosh hujayralari emboli topiladi. Kanalchalar epiteliyasida distrofik va nekrotik o’zgarishlar kuzatilib, epiteliya hujayralari kanalchalar bo’shlig’iga sidirilib tushib silindrlar hosil qiladi. Buyrak stromasida esa ko’p miqdorda qon quyilishlar bo’ladi. Bunday qon quyilishlar odatda seroz pardalarda, bosh miyada, yurakda, o’pkada topiladi. BACHADONDAN TASHQARIDAGI HOMILADORLIK Bachadondan tashqaridagi homiladorlik — homilador-likning birinchi yarmida ko’pincha uchrab turadigan patologiyadir. Bu vaqtda homila bachadon nayida (bachadon nayi homiladorligi), tuxumdonda (tuxumdon homiladorligi) va qorin bo’shlig’ida (qorin bo’shlig’i homiladorligi) rivojlanishi mumkin. Bachadondan tashqariga homiladorlik sababchisi bo’lib, odatda yallig’lanishlardan so’ng paydo bo’lgan bachadon nayining shakliy o’zgarishi va ular teshigining torayishi hisoblanadi. o’zgargan bachadon nayi urchigan tuxumdon hujayra-sining bachadonga tushishini ta'min eta olmaydi, u nayda ushlanib qoladi va uning devorida o’sadi. Ba'zan urchigan tuxumdon hujayrasi bachadon nayidan tuxumdonga, qorin devoriga yoki qorin bo’shlig’ining boshqa organlariga tushib rivojlanadi. Bachadon nayi homiladorligida nayning shilliq qavatida desidual to’qima, homilaning tukli qobig’i rivojlanadi. Xorion tuklari nayning shilliq qavati ichiga kirib, uning yorilib ketishiga sababchi bo’ladi (70-rasm). Bachadondan tashqaridagi homiladorlikda bachadon biroz kattalashadi. Endometriyada kuchsiz rivojlangan desidual o’zgarishlar sodir bo’ladi. Homiladorlikni 5—10-haftalarida odatda qon ketish paydo bo’ladi, homila halokatga uchraydi va nay bo’shlig’iga tushadi — to’liq bo’lmagan nay aborti rivojlanadi. Agar halokatga uchragan homila o’z qobig’i bilan naydan qorin bo’shlig’iga tushsa bunda to’liq nay aborti paydo bo’ladi. 70-rasm. Bachadon nayidagi homiladorlik: (a) bachadon nayi ichida oqish xorion ipchalari (XI); (b) desidual to’qima (DT). Odatda naydagi homiladorlikda bachadon nayning yorilib ketishi

rivojlanib, u qorin bo’shlig’iga ko'p miqdorda qon ketishiga, u esa qon yo’qotishdan kollaps va hatto o’limga olib kelishi mumkin. Kamdan-kam bachadon nayi yorilib ketishi natijasida halokatga uchragan homila qorin bo’shlig’iga tushib, bu erda mumyolanib («qog’oz homila») yoki ohak bilan shimilib qoladi («tosh homila»). HOMILADORLIKNING O’Z-O’ZIDAN TO’XTAB QOLISHI Homilador bo’lgandan so’ng 14 xaftagacha homilador-likni o’z-o’zidan to’xtab qolishi, o’z-o’zidan bo’luvchi abort yoki bola tashlash deyiladi. 14 haftadan 28 haftagacha o’z-o’zidan homiladorlikni to’xtashi — kechki abort 28 haftadan 39 haftagacha vaqt oralig’idagisi — muddatidan oldin tug’ish deyiladi. Homiladorlikning o’z-o’zidan to’xtab qolishi sabablari odatda homila tuxumining to’la kirishib rivojlanishiga yo'l qo’ymagan endometriyaning patologik o’zgarishlari, shuningdek, bachadon o’smalari, odatda miomalari bo’lib, odatda homilaning halokatiga olib keladi. Ba'zan homila tashlash yoki muddatidan awal tug’ish sababchisi ruhiy shikastlanishlar bo’lishi mumkin. Homiladorlikning o’z-o’zidan to’xtab qolishida yoki ana shundan so’ng darhol bachadon bo’shlig’ini qirib tozalanadi. Qirindini gistologik tekshirishda homila tuxumi parchalari homila qobig’i, xorion tuklari va desidual to’qimaning uzuq- yuluq parchalari topiladi. TROFOBLAST KASALLIGI Trofoblast kasalligi uchta patologik jarayonni sinsitial endometrit, pufakli uyum, xorionepiteliomani o’z ichiga oladi. Sinsitial endometrit homila tuxumi rivojlani-shining erta davrida, shuningdek abort yoki tug’uruqdan so’ng uchraydi va trofoblastning sinsitial hujayralarini homila tuxumi implantasiya qilingan joyida bachadon devori mushak qavatlariga o’sib kirishi bilan xarakterlanadi. Bunga odatda endometriyaning yallig’lanishi imkoniyat yaratadi. Bu trofoblast kasalligining yaxshi sifatli xilidir, chunki bunda hujayralar anapalaziyasi, atrof to'qimasining

nekrozi, qon quyilishi bo’lmaydi. Pufakli uyum — kelib chiqishi tabiati noma'lum kasallik bo’lib, ko’pincha o’rta yoshdagi, tuqqan homilador ayollarda uchraydi. Yo’ldoshda xorion tuklari mayda va o’rta pufaklar hosil qilib uzum boshchasini eslatadi, pufaklar esa o’z- o’zidan uzilib tushadi. Homila pufakli uyumda halok bo’ladi. Bir vaqtning o’zida epiteliya va xorion tuklari sinsitiyasi, proliferasiyasi kuzatiladi. Ba'zan bu proliferasiya juda jadal ko’rinishda rivojlanadi va xorion tuklari bachadon devoriga, uning venalariga, chanoq venalariga o’sib kiradi. Bu yomon sifatli yemiruvchi pufakli uyumdir. Pufakchalar tuklardan o’sib pufak shaklidagi embolga aylanadi va qon oqimi bo’ylab o’pkaga tushadi, o’pka arteriyasi tarmog’ida emboliya chaqiradi. Xorionepitelioma — Trofoblastning kam uchray-digan xavfli o’smasi bo’lib, ko’proq homilador ayollarda uchraydi. O(sma pufakli uyum, abort yoki bachadon nayi homiladorligidan so(ng homilaning xorial epiteliyasidan rivojlanadi. O’sma miometriyada joylashgan yumshoq, kavakli tugun ko’rinishida bo’lib, nekroz va qon quyilishlar bir-birini o’rnini almashtirib joylashganligi uchun kesma yuzasi olachipor ko’rinadi. Mikroskopik ocsma bachadon devoriga o’sib kiruvchi atipik Langxans hujayralari va sinsitiyadan tashkil topgan bo’ladi. o’smada deyarli stroma bo’lmaydi. Xorionepitelioma gemotogen yo*l bilan birinchi o’rinda o’pkaga metastaz beradi. BACHADONNING TUG’URUQDAGI INFEKSIYASI Streptokokk, stafilakokk, ichak tayoqchalari kabi mik-rob infeksiyalari ba'zan endometriyaning og’ir kechuvchi yallig’lanishi — endometritni chaqiradi. U tug’ruqqacha, tug’umqda va tug’uruqdan socng rivojlanishi mumkin. Homiladorlikning ikkinchi davrida ayol boshidan kechir-gan infeksiya ham endometrit sababchisi bo’lishi mumkin. Gohida endometrit aseptika qoidalariga, jumladan tug’ruq-qa yordamlashuvchi muassasalarda rioya qilinmaganida paydo bo’ladi. Septik endometrit eng xavfli hisoblanadi. Yallig’lanish bu vaqtda

difteretik, yiringli yoki chirituvchi xarakterda bo’ladi. Endometriya loyqa sarg’ish ko’rinishga ega bo’ladi. Infeksiya limfa yo’llari va venalar orqali tarqalib sepsis rivojlanishiga sababchi bo’ladi. Ko’pincha yallig’lanish bachadon mushak qavatiga o’tadi (metrit), shuningdek seroz qavatiga o’tib — parametrit, qorin pardasiga o’tib — peritonit rivojlanishiga olib keladi. Yiringli endometrit va sepsisda o’lim organizmdagi keskin zaharlanishdan (intoksikasiyadan) kelib chiqadi.

O'xshashlar

Xavfsizlikni ta’minlash bilan bog’liq bo’lgan savdo huquqlari

Yuqumli kasalliklar bilan bog`liq favqulodda vaziyatlar

Ishlab chiqarishda shikastlanish va kasbiy kasalliklar

Yuqumli kasalliklar kechishining davriyligi

Endokrin sistema faoliyati buzilishining asosiy sabablari, turlari va mexanizmlari