Birinchi tibbiy yordam ko’rsatish - Xayot faoliyati xavfsizligi - Referatlar

Birinchi tibbiy yordam ko’rsatish

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

221 KB

Ko'chirib olish

Birinchi tibbiy yordam ko’rsatish Reja: 1. Elektr tokidan jarohatlanganda birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish 2. Zaharlanganda birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish 3. Singanda, bo‘g‘imlar chiqqanda, рау l а r cho‘zilganda birinchi yordam ko‘rsatish 4. Qon ketganda birinchi yordam ko‘rsatish 5. Issiq yoki quyosh urganda birinchi tibbiy yordam

Birinchi tibbiy yordam к o‘rsatish Ishlab chiqarishni kompleks mexanizatsiyalashtirilishi, elektrlashtirish, avtomatlashtirish, yangi energiya turlaridan (lazer, atom va boshqalar) va kimyodan keng foydalanish turli xil xavfli omillarni vujudga keltiradiki, natijada ma’lum bir sabab oqibatida jarohatlanishlar yuzaga keladi. Jarohatlanishlar xavfli omillar turiga bog‘liq holda turli xil va turli og‘irlikda bo‘ladi. Har qanday sharoitda ham jarohatlangan kishiga birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish jarohat og‘irligini kamaytirishda yoki jarohatlangan kishining hayotini saqlab qolishda muhim rol o‘ynaydi. Shu sababli, har bir ishchi birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish usullarini va qoidalarini puxta bilishi zarur. Elektr tokidan jarohatlanganda birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish Insonlarni kuchlanish ostidagi mashina, mexanizm va qurilmalarning tok o‘tkazuvchi qismlariga tegishi muskulni ixtiyorsiz ravishda qisqarishiga olib keladi va bu holatdan jarohatlangan shaxsning o‘zi chiqa olmaydi. Bunday holatda birinchi navbatda elektr tokini ajratish talab etiladi. Agar elektr shkaflari uzoqda joylashgan bo‘lsa, elektr simini quruq yog‘och dastali bolta yoki boshqa jihoz bilan uzish lozim. Elektr toki ajratilgach jarohatlangan shaxsni qulay va yumshoq o‘rindiqqa yotqizish va puls urishini, nafas olishini, ko‘z qorachig‘i holatini tekshirish hamda bir vaqtda shifokorga xabar berish zarur. Jarohatlangan kishi hushsiz yoki hushida bo‘lishi, lekin puls urishi va nafas olishi mavjud bo‘lishi mumkin. Agar puls urishi va nafas olishi mavjud bo‘lib, и hushida bo‘lmasa, kiyimlarini yechish, toza havo kirishini ta’minlash, yuziga suv purkash va tanasini isitish kerak. Jarohatlangan shaxs hushsiz bo‘lib, puls urishi va nafas olishi sezilmasa, unga sun'iy nafas berish hamda yuragini massaj qilish k е rak. Sun‘iy nafas «og‘izdan og‘izga» yoki «og‘izdan burunga» berilishi mumkin. Bu usullar boshqa usullarga nisbatan samarali usul hisoblanadi. Unda jarohatlangan shaxsning o‘pkasiga boshqa usullarga nisbatan 4 barobar ko‘ р havo yuboriladi.

Sun’iy nafas berishdan oldin jarohatlangan shaxs yelka tomoni bilan yotqizilishi, undagi siqib turgan kiyimlar, galstuk, sharf va shu kabilar yechilishi, og‘iz ko‘piklardan tozalanishi kerak. Agar og‘iz qattiq yopiq bo‘lsa, ikkala qo‘lning to‘rt barmog‘ini jarohatlangan shaxsning boshi orqasiga qo‘yib, ikkala bosh barmoq bilan og‘zini ochish kerak. Keyin chuqur nafas olib, og‘izni og‘izga qo‘yib, jarohatlangan shaxsning burnini qisib kuchli havo puflash lozim. Havo puflashda marli, ro‘molcha yoki maxsus nafas olish trubkasidan foydalanish mumkin. Sun’iy nafas berish chastotasi minutiga 10 – 12 marta bo‘lishi kerak. Agar jarohatlangan shaxsning ko‘z qorachig‘i kengaygan va puls urishi sezilmasa, uning qon aylanishini tiklash maqsadida sun’iy nafas berish bilan birgalikda yurakni massaj qilish lozim. Massaj qilishda o‘ng qo‘lning kafti jarohatlangan shaxsning ko‘kragiga qo‘yiladi va tez-tez (minutiga 60 marta) b о siladi. Tananing pastki qismlari joylashgan v е n а qon tomirlaridagi qonni yurakka kelishini tezlatish maqsadida oyoqni 0,5 т gacha yuqoriga ko‘tarib qo‘yish mumkin. Agar bu yordamlarni bir kishi bajarayotgan bo‘ls а 2 – 3 marta sun’iy nafas bergach, 10 – 12 marta yurakni tashqi massaj qilish tavsiya etiladi. Jarohatlangan shaxsning o‘ziga kelganini nafas olishini tiklanishi, rangini qizarishi, ko‘z qorachig‘ini qisqarishi kabi belgilardan bilib olish mumkin. Buni tekshirish uchun massajni 2–3 sek to‘xtatib turish mumkin. Agar jarohatlangan shaxsda o‘ziga kelish holatlari kuzatilmasa, sun'iy nafas berish va yurak massajini shifokor kelgunga qadar davom ettirish kerak. Zaharlanganda birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish Zaharli kimyoviy moddalar kishi organizmiga nafas olish у o‘llari, teri va og‘iz orqali ta’sir etishi mumkin. Zaharlanishning tashqi belgilari kimyoviy moddalarning zaharlilik xususiyatiga bog‘liq. К o‘pincha zaharlanishda oshqozon og‘rishi, qayd qilish muskullarini ixtiyorsiz qisqarishi, bosh og‘rig‘i, umumiy kamdarmonlilik, hushidan ketish k а bi holatlar kuzatiladi. Zaharlanganda birinchi navbatda zaharli moddalar ta’sirini bartaraf etish, jarohatlangan shaxsni siqib turgan kiyimlarini yechish, toza havoga olib chiqish va shifokorga xabar berish lozim.

Agar zaharli modda og‘iz orqali oshqozonga tushgan bo‘lsa, kaliy permanganat («margansovka»)ning iliq suvdagi kuchsiz eritmasidan bir necha stakan ichirish va qayd qildirish (2–3 marta) kerak. Yoki 1–2 osh qoshiq suyuq magneziyni bir stakan suvga solib ichirish kerak. Qorinda qattiq og‘riq bo‘lsa isitgich («gr е lk а ») qo‘yish lozim. Agar zaharli modda teriga tushsa, uni yumshoq material bilan artib tozalab, suv bilan yuvib, ichimlik sodasining 2% li eritmasi yordamida ishlov berish kerak. Zaharli gazlar, masalan, uglerod oksidi, atsetilen, benzin bug‘i va boshqalar kishi organizmiga nafas olish у o‘llari orqali ta’sir etsa, bosh og‘rig‘i, quloqda shovqin, bosh aylanishi, qayd qilish, ko‘ngil aynishi, nafas olish og‘irlashishi, ko‘z qorachig‘i kengayishi, hushdan ketish hollari yuz berishi mumkin. Bunday vaqtlarda zaharlangan kishini toza havoga olib chiqib, kislorodli yostiqdan kislorod berish k е rak. Nafas olishi sezilmaganda esa sun’iy nafas berish zarur. Zaharlangan shaxsda kuchli у o‘tal kuzatilsa, novshadil spirt hidlatish, ichimlik sodasi qo‘shilgan sut, achchiq shirin choy yoki nafas berish, agar iloji bo‘lsa, ko‘krakka («g о rchichnik») qo‘yish kerak. Agar zaharli modda ko‘zga tushsa bir stakan suvga bir choy qoshiq soda solib ko‘zni yuvish lozim. Singanda, bo‘g‘imlar chiqqanda, рау l аг cho‘zilganda birinchi yordam ko‘rsatish Sinish, chiqish yoki рау cho‘zilishi singan joyning notabiiy holda egilishi, bug‘imning shishishi va og‘riq paydo bo‘lishi orqali bilinadi. Bunday hollarda birinchi navbatda shikastlangan kishiga tinchlik berish va shikastlangan joyga sovuqlik bosish kerak. Singan yoki chiqqan qo‘l-oyoqlarga taxtakach faner yoki karton qo‘yib bog‘lash tavsiya etiladi. Taxtakach qo‘yishda uning bir uchi tos suyagidan yuqori bo‘lishi, ikkinchi uchi esa oyoq tovunida bo‘lishi kerak (6.1- chizma). Qovurg‘ а suyagi singanda yotalganda, nafas olganda va hara- katlanganda og‘riq paydo bo‘ladi. Bunday vaqtda ko‘krak nafas chiqarish vaqtida bint bilan qattiq qilib bog‘lab qo‘yiladi.

Lat yegan joyga sovuqlik qo‘yib keyin artish, yod surtish yoki is-siq kompress qo‘yish taqiqlanadi. Chunki bular og‘riqni kuchaytiradi. Pay cho‘zilganda ham lat yeganidagidek yordamlar ko‘rsatiladi. 1-chizma. Suyak jarohatlari imibilizatsiya usullari: а )-qovurg‘ а ; b) - yelka; d) – qo‘l; e) - оуо q. Kuyganda birinchi yordam ko‘rsatish Kuyish termik, kimyoviy va elektrik bo‘lishi mumkin. Ular og‘irlik darajasiga ko‘ га 4 darajaga bo‘linadi: 1-darajali kuyishda teri qizarib, shishadi; 2-darajali kuyishda - suv pufaklari hosil bo‘ladi; 3-darajali kuyishda - teri jonsiz, у a’ni sezish qobiliyatini у o‘qotgan holda bo‘ladi; 4-darajali kuyishda - teri qorayadi, muskullar, suyaklar shikastlanadi va qurib qoladi. Termik va elektrik kuyishda kuygan joyga qo‘1 tekkizish, maz, yog‘, ichimlik sodasi surtish, yopishib qolgan kiyim parchasini yulib olish, hosil bo‘lgan pufaklarni yorish mumkin emas. Birinchi darajali kuyishda kuygan joyni sterillangan bog‘ich bilan bog‘lash kerak. Та n а og‘ir kuyganda kuygan kishini toza choyshab bilan o‘rash, choy ichirish va shifokor kelguncha tinchlik berish kerak. b a e d

Agar kuygan kishining puls urishi sekinlashsa, 15–20 tomchi valeryanka ichirish zarur. Kuygan yuzni sterillangan marli bilan yopib qo‘yish lozim. К o‘z kuyganda 1 stakan suvga 1 choy qoshiq bor kislotasi solib, sovuq holda ko‘zga bosish darkor. Kimyoviy kuyish oqibati ko‘pincha kuydiruvchi kimyoviy moddani ta’sir etish vaqtiga bog‘liq bo‘ladi. Shu sababli bunday kuyishda birinchi yordam ko‘rsatishda dastlab ushbu modda konsentratsiyasini va ta’sirini susaytirish lozim. Buning uchun kislota yoki ishqor ta’sir etgan joy 15–20 minut toza suvda yuvilishi kerak. Agar kuyish kislota ta’sirida bo‘lsa, bir stakan suvga bir choy qoshiq ichimlik sodasi, ishqor ta’sirida bo‘lsa, bir stakan suvga bir choy qoshiq bor kislotasi solingan eritma bilan bog‘ich namlanib bog‘lanishi zarur. Qon ketganda birinchi yordam ko‘rsatish Jarohatlanib yaralangan joyni ifloslanishi, yarani suv bilan yuvish, maz surtish, yaradan qonning qotganlarini olib tashlash hamda unga tuproq va qum qo‘yish mumkin emas. Birinchi yordam ko‘rsatuvchi shaxs dastlab qo‘1ni tozalab yuvishi yoki barmoqlarini yod bilan artishi kerak. Yaraga material qo‘yishda unga dastlab yod tomizish lozim. Yaraga qo‘yiladigan materialdagi yod o‘rni yaradan katta bo‘lishi kerak. Yarani bog‘lashdan oldin uning atrofini tozalash va yara atrofiga yod surtish zarur. Qon ketishni bog‘lab to‘xtatish mumkin. Agar qon kuchli ketsa, qon oqayotgan joyni ta’minlovchi tomirlarni jgut (maxsus bog‘ich yoki tasma) bi1an bog‘lash lozim. Jgut bog‘langan joyda puls urishi mavjud bo‘isa, и noto‘g‘ri bog‘langan hisoblanadi. Bunday holda jgutni yechib olib, qaytadan qattiqroq qilib bog‘lash kerak. Jgut bog‘lashdan oldin bog‘lanadigan joy yumshoq materiallar bilan o‘ralishi lozim. Bog‘langan jgut 2 soatdan ortiq turmasligi zarur. Jgut bog‘langandan so‘ng 1 soat o‘tgach, uni 10–15 minut sekin bo‘shatish kerak. Bunday holda yaraga qon keladigan arteriya qon tomirini barmoq bilan bosib turish lozim. Ichki qon ketish juda xavfli hisoblanadi. Uning belgilari: pulsning sekinlashuvi, kamdarmonlik, bosh aylanishi, rang oqarishi, kuchli suvsash, hushsiz

bo‘lib qolish. Bunda dastlab, jarohatlangan kishiga to‘liq tinchlik berish va jarohatlangan joyga sovuqlik qo‘yish kerak. Suv berish mumkin emas. Agar burundan kuchli qon ketsa, boshni sekin orqaga o‘girib qansharga sovuq bosish va burunga vodorod peroksidning 3% li eritmasida namlangan paxta yoki marli tiqish lozim. Issiq yoki quyosh urganda birinchi tibbiy yordam Issiq yoki quyosh urishi natijasida qo‘qqisdan kamdarmonlik, bosh og‘rig‘i, qayd qilish holatlari kuzatiladi. Buning uchun dastlab jarohatlangan kishini toza havoli, soya joyga olib borish, siqib turgan barcha kiyim - boshlarni yechish, boshga va ko‘krakk а sovuq qo‘yib bog‘lash, nashatir spirt hidlatish va 15–20 tomchi valeryanka ichirish tavsiya etiladi. Agar nafas olish va puls urishi sezilmasa, sun’iy nafas berish va yurakni massaj qilish lozim.

Adabiyotlar: 1. O’zbekiston Respublikasining “Mehnatni muhofaza qilish to’g’risida”gi Qonuni Toshkent, 1993 y. 2. V.S.Alekseev, E.O.Murodova, I.S.Dav ы dova. Bezopasnost jiznedeyatelnosti «Prospekt» Moskva-2006 g. 3. O. Q udratov, T. G’ aniev. Hayotiy faoliyat xavfsizligi. Toshkent. «Mehnat»- 2004. 4. H .E. G’ oipov. Mehnat muhofazasi. Toshkent. «Mehnat»-2000.

O'xshashlar

Shikastlanganda tibbiy yordam ko’rsatish

Birinchi tibbiy va birinchi vrachlik yordamini tashkil qilish. Birinchi tibbiy yordam ko’rsatish shikastlanish o’chog’idagi ishini tashkil qilish

Jarоhatlanganlarga malakali ihtisоlashgan tibbiy yordam ko’rsatish

Baxtsiz hodisalarda shikastlanganlarga birinchi yordam ko’rsatish

Kundalik turmushda sodir bo’ladigan favqulodda vaziyatlarda birinchi tibbiy yordam