Yo`l harakat qoidalari talablarini buzganlik uchun ko`riladigan ma`muriy choralar - Transport - Referatlar

Yo`l harakat qoidalari talablarini buzganlik uchun ko`riladigan ma`muriy choralar

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

128 KB

Ko'chirib olish

Yo`l harakat qoidalari talablarini buzganlik uchun ko`riladigan ma`muriy choralar Reja : 1. Haydovchilar tomonidan yo`l harakat qoidalari talablarini buzganlik uchun ko`riladigan ma`muriy chora tadbirlar 2. Axloqiy javobgarlik 3. Moddiy javobgarlik 4.Ma’muriy javobgarlik 5. Jinoiy javobgarlik

Huquqiy javobgarlik tushunchasi avtotransportda harakat xavfsizligini ta’minlash muhim va murakkab vazifa bo`lishi bilan birga iqtisodiy va ijtimoiy ahamiyatga egadir. Bu vazifani to`g`ri hal qilish haydovchilarga bog`liqdir. Amaliyotda ko`pgina yo`l-transport hodisalari sodir bo`lishiga haydovchilar o`z vazifalariga va fuqorolik burchlariga e’tiborsizlik bilan qaraganlari va tartibga rioya etmasliklari sabab bo`ladi. Avtotransport ishtirokida sodir bo`lgan halokatlar oqibati jamiyatga katta ma’naviy va moddiy zarar yetkazadi. Bu holatlar ko`pincha davlat me’yoriy talablarining buzilishi bilan sodir bo`ladi. Jamiyat manfaatlarini himoya qilish uchun avtotransport harakati qatnashchilariga yo`l qo`ygan qoidabuzarliklari uchun ta’sir etish choralari qo`llaniladi. Qoidabuzarliklarga yo`l qo`ygan shaxslar qonun bilan belgilab qo`yilgan tartibga muvofiq jazolanadilar. Haydovchi tomonidan yo`l qo`yilgan qoidabuzarlik tavsiflar i ga muvofiq to`rtta javobgarlik turi mavjud: 1. axloqiy 2. moddiy 3. ma’muriy 4. jinoiy Axloqiy javobgarlik . Haydovchi mehnat shartnomasida ko`rsatilgan vazifani bajarmagan , ichki tartib-qoidalarga rioya qilmagan, xizmat burchini o`tayotgan paytda ATXga ziyon keltirgan bo`lsa, axloqiy javobgarlikka tortiladi. Mehnat intizomini buzganligi uchun ATX ma’muriyati haydovchini 1) ogohlantirishi, 2) hayfsan e’lon qilishi, 3) qattiq hayfsan berishi, 4) maoshi past ishga o`tkazishi, 5) ishdan bo`shatishi mumkin. Moddiy javobgarlik . Haydovchining aybi bilan ATXga ziyon keltirilgan bo`lsa, u bu ziyonni to`lashi lozim. To`lov miqdori haydovchi o`rtacha maoshining uchdan bir qismidan oshmasligi kerak.

Ma’muriy javobgarlik. Avtotransportda yo`l qo`yilgan qoidabuzarliklar O`zbekiston Respublikasining ma’muriy javobgarlik to`g`risidagi kodeksida belgilangan holatlar bo`yicha javobgarlikka tortiladi. Avtotransport bilan bog`liq bo`lgan qoidabuzarliklarning turlari 121-131, 133- 143, 147 va 148 moddalarda o`z aksini topgan: 28-modda. Maxsus huquqdan maxrum qilish. Muayyan shaxsni unga berilgan maxsus huquqdan (transport vositalarini boshqarish huquqidan, ov qilish huquqidan) maxrum qilish chorasi tuman (shaxar) sudining ma’muriy ishlar bo`yicha sudьiyasi tomonidan uch yilgacha muddatga qo`llaniladi. Bunday huquqdan mahrum qilish muddati o`n beshkundan kam bo`lmasligi kerak. Nogironligi sababli transport vositalarini foydalanadigan shaxslarga nisbatan transport vositalarini boshqarish huquqidan maxrum qilish chorasi qo`llanilishi mumkin emas, transport vositalarini alkagolь ichimlikdan, giyoxvandlik vositasi ta’siridan mast bo`lgan xolda yoki o`zgacha tarzda mast bo`lgan yo`l-transport xodisalari sodir etilgan joydan ketib qolish hollari bundan mustasnodir. Asosiy tirikchilik manbai ovchilik qo`yilgan shaxslarga nisbatan ov qilish huquqidan mahrum etish chorasi qo`llanilishi mumkin emas. 31-modda. Ma’muriy javobgarlikni yengillashtiruvchi holatlar Ma’muriy javobgarlikni yengillashtiruvchi holatlar jumlasiga quyidagilar kiradi: aybdorning o`z qilmishidan chin ko`ngildan pushaymon bo`lishi; aybdorning huquqbuzarlikninig zarali oqibatlari oldini olish, yetkazilgan ziyonni ixtiyoriy rivishda to`lashi yoki keltirilgan zarani bartaraf etishi; huquqbuzarlikninig kuchli ruxiy hayajon ta’siri ostida yoki majburlov ta’sirida yoxud xizmat yuzasidan, moddiy yoki boshqa jixatdan qaramligi ta’siri ostida sodir etilishi; huquqbuzarlikninig taxdid yoki majburlov ta’sirida yoxud xizmat yuzasidan, moddiy yoki boshqa jixatdan qaramligi ta’siri ostida sodir etilishi; huquqbuzarlikninig voyaga yetmagan shaxs tomonidan sodir etilishi;

huquqbuzarlikninig xomilador ayol yoki o`n to`rt yoshgacha bo`lgan bolasini yakka o`zi tarbilayotgan shaxs tomonidan sodir etilishi. Ma’muriy huquqbuzarlik to`g`risida ishni ko`riyub chiquvchi organ (mansabdor shaxs)boshqa xolatlarni ham javobgarlikni yengillashtiruvchi holat deb topish mumkin. 33-modda. Yengilroq ma’muriy jazo chorasining qo`llanilishi Organ (mansabdor shaxs) ma’muriy jazo chorasini qo`llanayotganda javobgarlikni yengillashtiruvchi holatlarni va huquqbuzarning moddiyo axvolini inobatga olgan g`olda sababini albatta ko`rsatib turib ushbu Kodeksning Maxsus qismidagi moddalarning jazo belgilash qismida nazarda tutilgan eng kam jazodan ham yengiroq jazo chorasini qo`llanilishi mumkin. 36-modda. Ma’muriy jazo qo`llanish muddatlari Ma’muriy jazo huquqbuzarlik sodir etilgan kundan boshlab, davom etayotgan huquqbuzarliklar uchun esa, huquqbuzarlik anaqlangan kundan boshlab kechiktirmay qo`llanilishi mumkin. Jinoyat ishini qo`zg`atish rad etilgan yoki jinoyat ishi tutatilgan bo`lsa-yu, lekin huquqbuzarning xarakatlarida ma’muriy jazo chorasi jinoyat ishi qo`zg`atilishi rad etish yoki jinoyat ishini tugatish to`g`risida qaror qabul qilingan kundan boshlab bir oydan kechiktirmay qo`llanilishi mumkin. (O`zR 30.04.2004. y. 621-11-son qonuni taxriridagi qism.) Ushbu moddada nazarda tutilgan muddatlar ashyolari bojxanamunosabatlarini tartibga soladigan qonun xujjatlari asosida musodara qilish hallariga nisbatan tatbiq etilmaydi. 37-modda.Tugaganidan so`ng shaxs ma’muriy jazoga tortilmagan deb hisoblanadigan muddat Basharti ma’muriy jazoga tortilgan shaxs shu jazoni o`tash muddati tugagan kundan boshlab bir yil mobaynida yangi ma’muriy huquqbuzarlik sodir etmagan bo`lsa, mazkur shaxs a’muriy jazoga tortilmagan deb xisoblanadi.

123-modda. Transport vositalaridan axlat yoki boshqa narsalarni tashlab yuborish Poezdlarning vagonlari, avtomobilь va shahar elektr transportidan axlat yoki boshqa narsalarni tashlab yuborish, -eng kam ish haqining o`ndan bir qismidan ikkidan bir qismigacha miqdorda jarima solishga sabab bo`ladi. 124-modda. Transportda yong`in havfsizligi qoidalarini buzish Transportda belgilangan yong`in xavfsizligi qoidalarini buzish, fuqorolarga eng kam ish haqqaining ikkidan bir qismida bir baravaricha, mansabdor shaxslarga esa- bir baravaridan uch baravarigacha miqdorda jarima solishga sabab bo`ladi. 125-modda. Transport vositalaridan foydalanish qoidalarini buzish Haydovchilar va yo`lovchilarning motoshlemlardan foydalanish qoidalariga rioya etmasligi,- eng kam ish xaqining yigirmadan bir qismi miqdorida jarima solishga sabab bo`ladi. Haydovchilarning foydalanish man etiladigan darajada nosozlik bo`lgan transport vositalarin boshqarish ,-eng kam ish haqining uchdan bir qismgacha miqdorda jarima solishga sabab bo`ladi. Haydovchilarning davlat texnika ko`rigidan o`tmagan yoki belgilangan tartibda ro`yxatdan o`tkazilmagan yoxud tormoz tizimida yoki rulь boshqaruvida yoxud ulovchi qurilmada nosozligi bo`lgan, xuddi shuningdek ishlayotganida tashqariga chiqarayotgan ifloslantiruvchi moddalarning miqdori, shuningdek shovqin darajasi belgalangan normadan ortiq bo`lgan yoxud tegishli ruxsati bo`lmay turib qayta jixozlangan transport vositalarini boshqarish, eng kam ish haqining ikkidan bir qismigacha miqdorda jarima solishga sabob bo`ladi. Foydalanish belgilangan tartibda man etilgan tiransport vositalarning xuddi shuningdek davlat raqam belgisi o`zboshimchalik bilanechib olinishi yoxud davlat raqam belgisi yasama yoki o`zga usullarida o`zgartirilgan transport vositalarin boshqarish, eng kam ish xaqining uch baravaridan besh baravarigacha miqdorda jarimi solishga sabob bo`ladi. Korxonalar, muassasalar va tashkilotlarga qarashli transport vositalrini ishdan tashqari vaqtda ulardan foydalanish shartlariga muvofiq keladigan tarzda maxsus

jixozlanmagan joyda saqash,-fuqorolarga yeng kam ish xaqining ikkidan bir qismidan bir baravarigacha, mansabdor shaxslarga esa – bir baravaridan ikki baravarigacha miqdorda jarima solishga sabab bo`ladi. Ushbu kodeksning 125, 126, 127, 128, 129, 130, 131, 133, 134, 135, 136, 139, 140, 141,- moddalarida transport vositalari deyilganda barcha turdagi avtomobillar va traktorlar, shuningdek mototsikllar va boshqa mexanik transport vositalarninitushunmoq kerak. 126-modda. Ko`zgusimon va tusi o`zgartirilgan (qoraytirilgan) nostandart oynalar o`rnatilgan transport vositalaridan foydalanish Ko`zgusimon, shuningdek tegishli davlat standartlarida belgilangan normalarni buzgan holda tayyorlangan tusi o`zgartirilgan (qoraytirilgan) o`ynalir o`rnatilgan transport vositalaridan foydalanish,- eng kam ish haqqinign bir baravari miqdorida jarimi solishga sabab bo`ladi. (O`zR 20.08.1999)y. 832-1 son qonuni tahriridagi qism) 127-modda. Transport vositalarining tovush chiqaruvchi va yorituvchi qurilmalaridan foydalanish qoidalarini buzish Tovush signalini sababsiz berish, transport vositalariga uni ishlab chiqargan korxona nazardatutmagan tovush chaqaruvchi va yorituvchi qurilmalarni o`rnatish,xuddi shuninggdek ularni o`zgartirib o`rnitsh, eng kam ish haqqining bir birivari miqdorida jarima solishga sabab bo`ladi.(O`zR 20.08.1999 y. 832-1-son qonuni taxriridagi qism) Tegishli ruxsat oomiy turib transport vositalariga tovush chiqaruvchi va yorituvchi maxsus qurilmalarni o`rnatish.,- ana shu qurilmalarni musodara qilib, fuqorolarga eng kam ish haqining baravaridan besh baravarigacha uch baravarigacha, miqdorga jarima solishga sabab bo`ladi. (O`zR 20.08.1999 y 832-1- son qonuni tahrirdagi sanktsiya) 128-modda. Transport vositalari haydovchilarning harakatini tegishli oshirib yuborishi, yo`l belgilari va yo`l harakatining boshqa qoidalari talablariga rioya qilmasligi

Transport vositalari haydovchilarning belgilangan harakat tezligini oshirib yuborishi, svetaforning yoki yo`l xarakatini tartibga soluvchining taqiqlovchi ishoralariga bo`ysunmasligi, piyodalar yo`lkasidan yurgizishi, ustunlik beruvchi, taqiqlovchi va ko`rsatma beruvchi yo`l belgilari talabiga, yo`lning harakat qismidagi harakatda o`tkazib yuborishi ko`rsatuvchi chiziqlarga rioya etmasligi, odam tashish. Transport vositalarini quvib o`tish, jamoat transporti to`xtaydigan bekatlar yoki piyodalar o`tish joylaridan yurish qodalarini, sutkaning qorong`u davrida yoki ko`rish cheklangan sharoitlardayoritish asboblaridanfoydalanish qoidalarini buzishi shuningdek, yo`lovchilarga loy sachiratishi, eng kam ish haqining ikkidan bir qismidan bir baravarigacha miqdorda jarima solishga sabab bo`ladi. Ushbu moddaning birincha qismida ko`rsatilgan huquqqbuzarlik uchun ma’muriy jazo chorasi qo`llanilganidankeyin bir yil davomida xuddi shu moddaning birinchi qismida nazarda tutilgan xar qanday huquqbuzarliklarnisodir etish, (O`zR 13.12.2002 y. 447 II son qonuni taxriridagi dispozitsiya), (oldingi taxrirga qarang) –eng kam ish xaqining bir baravaridan ikki baravarigacha miqdorda jarima solishga sabab bo`ladi. Bir yil mobaynida ushbu moddaning birinchi qismida nazarda tutilgan huquqbuzarliklardan uchtasini sodir etish, xuddi shuningdek to`sqinliksiz xarakat qilish huquqidan foydalanadigan transport vositalarining o`tib ketishiga xalaqit berish yoxud avriya xolati yuzaga kelishi olib borgan, yani yo`l harakatining boshqa qatnashchilari tezlikni, xarakat yulanishi keskin o`zgartirishiga yoki o`z xavfsizliklari yoxud boshqa fuqorolarning xavfsizligini ta’minlash maqsadida o`zga choralarni ko`rishga majbur qiluvchi huquqbuzarliklarni sodir etish –eng kam ish haqining ikki baravaridan uch baravarigacha maqdorida jarima solinga sabab bo`ladi.(O`zR 26.12.1997. y. 549-I son qonuni taxriridagi qism) Bir yil mobaynida ushbu moddaning birincha qismida nazarda tutilagan huquqbuzarliklardan to`rtasini va undan ko`rog`ini sodir etish – eng kam ish xaqining uch baravari miqdorida jarima solishga yoki transport vositasini boshqarish huquqidan olti oy muddati mag`rum etishga sabab bo`ladi. (O`zR

26.12.1997 y. 549-I- son qonuni tahriridagi qism), (O`zR 13.12.2002 Y. 447-II- son qonuni tag`riridagi sanktsiya), (oldingi taxrirga qarang) 128-1- modda. Transport vositasini boshqarish vaqtida haydovchilarning telefondan foydalanishi (O`zR 26,12,2006 y. O`Rq-73- son qonuni tahriridagi modda) Transport vositasini boshqarish vaqtida xaydovchilarning telefondan foydalanish,-eng kam ish haqining bir baravari miqdorida jarima solishga sabab bo`ladi. Xuddi shunday xuquqbuzarlik mv’muriy jazo qo`llanilganda keyin bir yil davomida takror sodir etilgan bo`lsa,- eng kam ish haqinng ikki baravaridan uch barvarigacha miqdorda jarima solishga yoki transport vositasini boshqarish huquidan olti oygacha muddatga maxrum etishga saba bo`ladi. 130-modda. Transport vositalari haydovchilarning temir yo`lning o`tish joylaridan o`tish qoidalarini buzishi Transport vositalari xaydovchilarning temir yo`lning o`tish joylaridan o`tish qoidalarini buzishi, -eng kam ish haqining bir baravaridan ikki baravarigacha miqdorda jarima solishga sabab bo`ladi. Xuddi shunday huquqbuzarlik ma’muriy jazo qo`llanilganidan keyin bir yil davomida takror sodir etilgan bo`lsa,- eng kam ishhaqining ikki baravaridan besh baravarigacha miqdorda jarima solishga yoki transport vositasini boshqarish huquqidan olti oydan bir yilgacha muddatga maxrum etishga sabab bo`ladi. (O`zR 26.12.1997 y. 549- I -son qonuni taxriridagi qism) 131-modda. Transport vositalarini mast xolda boshqarish Haydovchilarning transport vositalarini alkagolli ichimlikdan, giyoxvand modda ta’sirida yoki o`zgacha tarzda mast xolda boshqarish, - eng kam ish haqining besh baravaridan yetti baravarigacha miqdorda jarima solishga yoki transportvositasini boshqarish huquqidan bir yildan ikki yilgacha muddatga maxrum etishga sabab bo`ladi. (O`zR26.12.1997 y.549-I-son qonuni taxriridagi qism) Xuddi shunday huquqbuzarliq ma’muriy jazo qo`llanilgandan keyin bir yil davomida takror sodir etilgan bo`lsa,- transport vositasini boshqarish huquqidan

uch yil davomida takror sodir etilgan bo`lsa,- transport vositasini boshqarish xuquqidan uch yil muddatga mahrum etishga sabab bo`ladi.(O`zR 26.12.1997 y. 549-I-son qonuni tahriridagi qism) O`zR 26.12.1997 y. 549-I-son qonuniga muvofiq ikkinchi qism uchinchi deb hisoblansin Transport vositalarini boshqarish huquqi bo`lmagan shaxslarning transportt vositalarini alkagolli ichimlikdan, gayoxvandmodda ta’siridan yoki o`zgacha tarzda mast xolda boshqarish,- Eng kam ish haqining yetti baravarimaqdorida jarima solishgasabab bo`ladi. (O`zR 26.12.1997 y. 549-I-son qonuni tahriridagi qism) Alkagolli ichimlikdan, giyoxvand modda ta’siridan yoki o`zgacha tarzda mast tarzda mast shaxsga transport vositasini boshqarishni topshirish,-eng eng kam ish haqining besh baravari miqdorda jarima solishga yoki transport vositasini boshqarish huquqidan ikki yildan uch yilgacha muddatga maxrum etishga sabab bo`ladi. 133- modda. Transport vositalari haydovchilarning yo`l harakati qoidalarini buzishi jabrlanuvchiga yengil tan jaroxati yoki ancha miqdorda moddiy zarar yetkazilishiga olib kelishi Transport vositalari haydovchilarning yo`l xarakati qoidalarint buzishi jabrlanuvchiga yengil tan jaroxati yoki ancha miqdorda moddiy zarar yetkazishiga olib kelsa,- lekin ancha miqdorda moddiy zarar yetkazmasi,- eng kam ish haqining uch baravaridan besh baravarigacha miqdorda jarima solishga yoki transport vositalarini boshqarish huquqidan bir yildan uch yilgacha muddatga maxrum etishga sabab bo`ladi. Ancha miqdordagi moddiy zarar deganda, eng kam ish haqining besh baravari maqdoridan oshib ketgan zarar tushuniladi. 134- modda. Haydovchilarning yo`l harakati qoidalarini buzishi transport vositalarining yoki boshqa mol-mulkning shikastlanishiga olib kelishi Transport vositalari haydovchilarning yo`l harakati qoidalarini buzish transport vositalari, yoki boshqa mol-mulk shikastlanishiga olib kelsa, lekin ancha miqdorda

moddiy zarar yetkazmasa,- eng kam ish haqining bir baravaridan ikki daravarigacha miqdorda jarima solishga yoki transport vositasini boshqarish huquqidan olti oydan bir yilgacha muddatga mahrum etishga sabab bo`ladi. 135-modda. Boshqarish huquqini beruvchi hujjatlari bo`lmagan shaxslarning transport vositalarini boshqarishi Haydovchilik guvoxnomasi yoki uning taloni, ishonchnoma, transport vositasini ro`yxatdan o`tkazganlik haqidagi yoki transport vositasini taalluqli shzga xujjatlar yonida bo`lmagan xaydovchilarni transport vositalarini boshqarishi, xuddi shuningdek ishonchnomalarini, transport vositalarini boshqa shaxsga berish va ijiraga berish shartnomalarini belgilangan tartibda ro`yxatdan o`tkazmasdan (hisobga qo`ymasdan) transport vositalarini boshqarish –(O`zR 27.09.2006 y. O`Rq-56 son qonuni taxriridagi barirnchi qismdispozitsiyasi) eng kam ish haqqining beshdan bir qismi miqdorida jarima solishga sabab bo`ladi. Transport vositalarini boshqarish huquqi bo`lmagan shaxslarning shu vositalarni boshqarish, xuddi shuningdek boshqarish xuquqi bo`lmagan shaxsga transport vositalarini boshqarilishning topshirilishi, eng kam ish haqining bir baravaridan uch baravarigacha miqdorda jarima solishga sabab bo`ladi. Transport vositalarini boshqarish huquqidan mahrum etilgan shaxslarning bunday vositalarini boshqarish, -eng kam ish haqqining uch baravaridan besh baravarigacha maqdarda jarima solishga saba bo`ladi. 136-modda. Transport vositalari haydovchilarning mastligi yoki mast emasligini aniqlash uchun tekshiruvdan o`tishdan bo`yin tovlashi Transport vositalari haydovchilarning alkagolli ichimlikdan, giyoxvand modda ta’siridan yoki o`zgacha tarzda mastligi yoki mast emasligi belgilangan tartibda aniqlash uchun tekshiruvdan o`tishdan bo`yin tovlashi, -eng kam ish haqining uch baravaridan besh baravarigacha miqdorda jarima solishga yoki transport vositasini boshqarish huquqidan olti oydan bir yilgacha muddatda maxrum etishga sabab bo`ladi. (O`zR 26.12.1997 y. 549-I son taxriridaga sanktsiya ) Xuddi shunday huquqbuzarlik ma’muriy jazo qo`llanigandan keyin bir yil davomida takror sodir etilgan bo`lsa ,-transport vositasini boshqarish huquqidan bir

yildan uch yilgacha muddatda maxrum etishga sabab bo`ladi. (O`zR 26.12.1997. y 549-I son qonuni taxriridagi qism) O`zR 26.12.1997. y 549-I- son vonuniga muvofiq ikkinchi qism uchinchi deb hisoblansin Ushbu moddaning birinchi qismida nazarda tutilgan huquqbuzarlik transport vositasini huquqi bo`lmagan shaxs tomonidan sodir etilgan bo`lsa, - eng kam ish haqining besh baravaridan yetti baravarigacha miqdoarda jarima solishga sabab bo`ladi. (O`zR 26.12.1997 y. –son qonuni tahriridagi qism) 137-modda. Yo`l transport xodisasi yuz bergan joydan ketib qolish Yo`l-transport hadisasi qatnashchilarining belgilangan qoidalarini buzgan holda hodisa yuz bergan jaydan ketib qolishi, eng kam ish haqqaining ikki baravaridan beo` baravarigacha miqdorda jarima solishga transport vositalarini boshqarish huquuidan bir yildan uch transport vositalaridan shaxsiy boylik orttirish maqsadida foydalanishi, eng kam ish haqqining ikki baravaridan besh baravarigacha miqdorda jarima solishga sobab bo`ladi. 138- modda. Piyodalar va yo`l harakati boshqa ishtirokchilarining harakat qoidalarini buzishi Piyodalarning yo`l harakatini tartibga soluvchi signallarga bo`ysunmasligi, ularning yo`lning harakat qismini belgilanmagan joylardan kesib o`tishi, shuningdek moped va velosiped haydovchilarning, aravakashlar va yo`ldan foydalanuvchi boshqa shaxslarning yo`l harakatini tartibga soluvchi signallarga bo`ysunmasligi, ustunlik beruvchi, taqiqlovchi yoki ko`rsatma beruvchi yo`l belgilari talablariga rioya etmasligi, -eng kam ish qaqining o`ndan bir qismi miqdorida jarima solishga sabab bo`ladi. Haydovchilarga har xil xizmat ko`rsatish maqsadida yo`lning qatnov qimsida fuqorolarning turishi, yo`llarga ajratilgan mintaqa tegrasida mol boqish,-eng kam ish haqining o`ndan bir qismida uchdan bir qismigacha miqdorda jarima solishga sabab bo`ladi.

Ushbu moddaning birinchi yoki ko`rsitilgan shaxslarning yo`l harakati qoidalarini buzishi avriya xolitini vujudga keltirsa,-eng kam ish haqining uchdan bir qismidan ikkidan bir vismigacha miqdorda jarima solishga sabab bo`ladi. 139-modda. Nosoz transport vositalarini yo`lga chiqarish va transport vositalarini foydalanish qoidalarini boshqacha tarzda buzish Nosozligi tufayli foydalanish taqiqlanagan yoki tegishli ruxsat olmay turib qayta jixozlangan yoxud ko`zgusimon, shuningdek belgilangan normalarni buzgna holda tusi o`zgartirilgan yoki belgilangan tartibda ro`yxatdan o`tkazilmagan yoxud texnika ko`rigidan o`tkazilmagan transport vositalarini yo`lga chiqarish,-transport vositalarining texnik holati va ulardan foydalanish uchun ma’sul mansabdor shaxslarga eng kam ish xaqining ikki baravaridan miqdorda jarima solishga sabab bo`ladi. 140-modda. Mast holdagi haydovchilarning yoki transport vositalarini boshqarish huquqi bo`lmagan shahslarning transport vositalarini boshqarishga yo`l qo`yish Alkogolli ichimlikdan giyoxvand modda ta’siridan yoki o`zgacha tarzda mast bo`lgan haydovchilarning yoki transport vositalarini boshqarish huquqi bo`lmagan shaxslarning transport vositalarini boshqarishga yo`l qo`yish, - mansabdor shaxslarga eng kam ish haqqining uch baravaridan besh baravarigacha miqdorda jarima solishga sabab bo`ladi. 141-modda. Transport vositalaridan shaxsiy boylik orttirish maqs a dida foydalanish Haydovchilarning korxonalar, muassasalar va tashkilotlarga qarashli transport vositalarini shaxsiy boylik orttirirsh maqsadida foydalanishi, eng kam ish haqining ikki baravaridan besh baravarigacha miqdorda jarima solishag sabab bo`ladi. 142-modda. Xavfli moddalar va ashyolarni transportda tashish qoidalarini buzish Temir yo`l, xavo va suv transportida qo`l yuki sifatida yonuvchan, zaharlovch, tez alangalanuvchi, porlovchi hamda zaxarli moddalar va ashyolarni olib yurish

qoidalarini buzish,-eng kam ish haqining bir baravaridan uch baravarigacha miqdorda jarima solishga sabab bo`ladi. Yuk saqlash kamerasiga portlovchi, tez alangalanuvchi, zaxarli va bodbo`y moddalar va ao`yolarni topshirish, ana shu moddalar va ashyolarni haqqini to`lash sharti bilan olib qo`yib yoki olib qo`ymay yoxud musodara qilib yoki musodara qilmay, eng kam ish haqqining bir baravaridan ikki baravarigacha miqdorda jarima solishga sabab bo`ladi. Trolleybusda, tramvayda, metropolitentda, avtobusda, mashrutkada portlovchi, tez alangalanuvchi, zaharlovchi hamda zaharli moddalar va ashyolarni olib yurish,- eng kam ish haqqining ikkidan bir qismidan bir baravarigacha miqdorda jarima solishga sabab bo`ladi. 143-modda. Kira haqi to`lamasdan yuk olib yurish Trolleybusda, tramvayda, shahar ichida va shahar atrofiga qatnaydigan avtobusda, mashrut taksisida kira haqi to`lamasdan yuk tashish yurish.- yuk bir yuk joyi uchun eng kam ish haqqining o`ndan bir qismi miqdorida jarima solishga sabab bo`ladi. 144-modda Transportda chiptasiz yurish Yo`lovchining transportida chiptasiz yurishi, - o`n yoshdan shn olti yoshgacha bo`lgan boladarni chiptasiz odib yurish: a) shaxar atrofiga qatnaydigan poezdlarga.-eng kam ish haqqining beshdan bir qismi miqdorida jarima solishga sabab bo`ladi; b) mahalliy va uzoq masofaga qatnaydigan poezdlarda,-eng kam ish haqqining ikki baravari maqdorida jarima solishga sabab bo`ladi. Shahar atrofiga qatnaydigan poezdlarda, maxalliy va uzoq masoofaga qatnaydigan poezdlarda besh yoshdan o`n yoshgacha bo`lgan ьolalarni chiptasiz olib yurish,-eng kam ish haqqining beshdan bir qismi miqdorida jarima solishga sabab bo`ladi. Yo`lovchilarning samalyotda chiptasiz yurish, - eng kam ish haqining uch baravari miqdorida jarima solishga sibab bo`ladi.

S h a h arlararo qatnaydigan avtobusda chiptasiz yurish,- eng kam ish haqining bir baravari- miqdorida jarima solishga sabab bo`ladi. Yo`lovchining trolleybusda, tramvayda, shaxar ichida va shaxar atrofiga qatnaydigan avtobusda chiptasiz yurishi,- eng kam ish haqqining o`ndan bir qismi miqdorida jjarima solishga sabab bo`ladi. 145-modda. Yo`lovchilarni chiptasiz tashish Havo, temir yo`l transportida yo`lovchilarni chiptasiz tashish,- eng kam ish xaqqining uch baravaridan besh baravarigacha miqdorda jarima solishga sabab bo`ladi. Suv, avtomobil’ transportida va shahar elektr transportida yo`lovchilarni chiptasiz tashish,- eng kam ish haqqaining ikki baravaridan uch baravarigacha jarima solishga sabab bo`ladi. 147-modda. Yo`llarga, yo`l inshoatlariga, yo`l harakatini tartibga solib turuvchi texnik vositalariga shikast yetkazish, ularni saqlash qoidalarini buzish Yo`llarga, temir yo`ldan o`tish joylariga, yo`l xarakatini tartibga solib turuvchi boshqa inshoatlar yoki texnik vositalarga shikast yetkazish, shuningdek yul xarakatiga qasddan halal berish, shu jumladan yo`l qoplamasini ifloslantirish yo`li bilan halal berish, -eng kam ish haqqining bir baravaridan ikki baravarigacha miqdorda jarima solishga sabab bo`ladi. Yo`l belgilarini o`rnatish , yo`llarni, temir yo`ldan o`tish joylari va boshqa yo`l inshoatlarini harakat uchun xavfsiz xolda saqlash qoidalarini buzish yoki yo`lning ayrim qismlaridan foydalanish xarakat xavfsizligiga taxdid etiladigan paytda ularga harakatni O`z vaqtida taqiqlash yoki cheklash choralarini ko`rmaslik, - mansabdor shaxslarga eng kam ish haqqining ikki baravaridan besh baravarigacha miqdorda jarima solishga sabab bo`ladi. 194-modda. Militsiya xodimining qonuniy talablarini bajarmaslik Militsiya xodimining huquqbuzarlikning to`xtatish, xujjatlarini tekshirish uchun taqdim etish, militsiyaga borish yoki ko`rsatilgan muddatda militsiyada bo`lishdan iborat qonuniy talablarni bajarmay militsiyaga kelmaslik, transport vositasini

to`xtatish, jabrlanuvchiga yordam ko`rsatish haqidagi qonuniy talablarni bajarmaslik yoxud militsiya xodimining qonuniy talablariga boshqacha tarzda bo`ysunmaslik xuddi shuningdek jamoit tartibini saqlash xamda fuqorolarning huquq va erkinliklarini ta’minlash vazifalarini amalga oshirayotgan boshqa shaxslarning qonuniy talablarini bajarmaslik, - eng kam ish haqqining ikkidan bir qismidan ikki baravarigacha miqdorda jarima solishga sabab bo`ladi. Huddi shunday huquqbuzarlik ma’muriy jazo chorasi qo`llanilganidan keyin bir yil davomida takror sodir etilgan bo`lsa,eng kam ish haqqining ikki baravaridan uch baravarigacha miqdorda jarima solishga yoki besh sutkagacha muddatga ma’muriy qamoqqa olishga sabab bo`ladi. 286-modda. Ma’muriy yo`l bilan ushlab turish Ma’muriy yo`l bilan ushlab turish to`g`risida bayonnoma tuzilib, unda: bayonnoma tuzilgan sana va joy, bayonnoma tuzgan shaxsning lavozimi, familiyasi, ismi, otisining ismi; ushlab turilgan shaxs haqidagi ma’lumotlar: uni ushlab turish vaqti, joyi va uning asoslari ko`rsatiladi. Bayonnoma uni tuzgan mansabdor shaxs va ushlab turilgan shaxs tomonidan imzolanadi. Ushlab turilgan shaxs bayonnomaniimzolashdan bosh tortgan taqtirda, bayonnomaga shu haqda yozib qo`yiladi. Ushlab turilgan shaxsning iltimosiga ko`ra, u ushlab turilgan joy haqida uning qarindash-urug`lari, advokat, ish yoki o`qish joyidagi ma’muriyat xabardor qilib qo`yiladi. Voyaga yetmagan shaxs ushlab turilgani haqida uning ota-onasi yoki ular o`rnini bosuvchi shaxslar albatta xabardor qilinadi. 292-modda. Transport vositasini boshqarishdan chetlatish mastlik holatini aniqlash uchun tekshiruvdan o`tkazish. Transport vositalarini boshqarayotgan mastlik holatida deb xisoblashga yetarli asoslar bo`lgan shaxs transport vositasini boshqarishda chetlashtirilishiva mastlik holatini aniqlash uchun belgilangan tartibda tekshiruvdano`tkazilishi kerak. Mazkur shaxsni tekshirishga yuborish va bu tekshiruvni o`tkazish O`zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi, Sog`liqni saqlash vazirligi va Adliya vazirligi tomonidan belgilangan tartibda amalga oshiriladi.

293-modda. Ma’muriy huquqbuzarliklar to`g`risidagi ishlarni yuritish ta’minlash choralari ustidan shikoyat berish . Ma’muriy yo`l bilan ushlab turish, shaxsin ko`rikdan o`tkazish, ashyolarini ko`zdan kechirish, transport vositalarini ushlab turish va ko`zdan kechirish, ashyo va hujjatlarni olib qo`yish, transport vositasini boshqarishdan chetlatish ustidan mansabdor shaxs yuqori organga (mansabdor shaxsga), prokurorga yoki sudga shikoyat berishi mumkin. Ma’muriy jazolarning turlari: yo`l qo`ymaslik choralari (vaqtincha transport vositasidan foydalanishni taqiqlash); ma’muriy choralar qo`llash (ogohlantirish, jarimaga tortish, transport vositasini boshqarish huquqidan mahrum etish va boshqalar) kiradi. Jinoiy javobgarlik. Jinoiy javobgarlik deb davlat oldida sodir etgan jinoiy ishi uchun javob berishiga aytiladi. Jinoyat - biron bir harakat natijasida jamoatchilikka ziyon yetkazish va fuqarolarning qonun bilan belgilangan haq huquqlarni poymol etishdir. Jinoiy javobgarlik uchun quyidagicha jazo turlari belgilangan: ozodlikdan mahrum etish, ozodlikdan mahrum etilmagan holda ahloq tuzatish ishlari, ba’zi bir turdagi mehnat faoliyatini cheklash, egallab turgan lavozimidan bo`shatish, jamoat ta’sirini ko`rsatish, jarima solish. Jinoiy javobgarlikka faqat sud qaroriga muvofiq, qonunda ko`rsatilgan tartibda tortiladi. Avtotransportdagi jinoiy javobgarliklarga huquqbuzarliklar, og`ir oqibatlarga olib kelgan hollar (insonlar jarohat olganda va halok bo`lganda, katta miqdordagi moddiy zarar yetkazilganda transport vositalarini olib qochganda va boshqalar) kiradi. O`zbekiston Respublikasining Jinoyat kodeksi (ko`chirma) 266-modda. Transport vositalari harakati yoki ulardan foydalanish xavfsizligi qoidalarini buzish Transport vositasini boshqaruvchi shaxs tomonidan transport vositalari harakati yoki ulardan foydalanish xavfsizligi qoidalarini buzish badanga o`rtacha og`ir yoki og`ir shikast yetkazilishiga sabab bo`lsa eng kam oylik ish haqqining ellik

baravarigacha miqdorda jarima yoki uch yilgacha axloq tuzatish ishlari bilan jazolashadi. (O`zR 20.08.1999y 832-I-son qonuni tahriridagi sanktsiya) O`sha qilmish odam o`lishiga sabab bo`lsa,-mauyyan huquqdan mahrum qilib, yetti yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanadi. (O`zR 20.08.1999 y. 832-I son qonuni tahriridagi sanktsiya) O`sha qilmish: a) odamlar o`limiga; b) haloqatga; v) boshqa og`ir oqibatlarga sabab bo`lsa, -muayyan huquqdan mahrum qilib, o`n yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanadi.(O`zR 20.08.1999 y. 832-I-son qonuni axriridagi sanktsiya) 267-modda. Transport vositasini olib qochish Transport vositasini olib qochish –uch yildan besh yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanidi. O`sha harakat: a) takroran yoki xavfli retsidivisit tomonidan; b) bir gurux shaxslar tomonidan oldindan til biriktirib sodir etilgan bo`lsa, -besh yildan o`n yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanadi. (O`zR 29.08.2001 y. 254 II-son qonuni tahriridagi sanktsiya). 268-modda. Transportning xavfsiz ishlashini ta’minlashga doir qoidalarni buzish Yo`lovchi, piyoda, velosiped, ot-ulov transportining haydovchisi yoki yo`l harakatining boshqa qatnashchilari tmonidan, ushbu kodeksning 261, 26, 265, yoki 266 – moddalarida nazarda tutilgan shaxslardan tashqari harakat xavfsizligi qoidalarini yoki barcha turdagi transport vositalaridan foydalanish qoidalarini buzish badangga o`rtacha og`ir yoki og`ir shikast yetkazilishiga sabab bo`lsa,- eng kam oylik ish haqqining yigirma besh baravarigacha miqdorda jarima yoki uch yilgacha axloq tuzatish ishlari yoxud uch yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanadi.

O`sha harakat odm o`lishiga sabab bo`lsa, - olti oygacha qamoq yoki uch yildan besh yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jqzolanadi. O`sha harakat: a) odamlar o`limiga: b) boshqa og`ir oqibatlarga sabab bo`lsa,- besh yildan sakkiz yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanadi.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. I.A. Karimov, Jahon moliyaviy inqirozi O`zbekiston sharoitida uni bartaraf etish yo`llari va choralari. Toshkent. “ O`zbekiston” – 2009 y. – 56 bet. 2. “Yo`l harakati qoidalari”. Toshkent – 2001 y. 3. “Yo`l belgilari va yo`l chiziqlari”. Toshkent – 2001 y. 4. Q. X. Azizov. “Yo`llarda xavfsiz harakatlanish asoslari”. Toshkent – 2005 y. 5. N. F. Muhitdinov, G. K. Nurmuhamedov, R. N. Dimitov “Yo`l harakati qoidalariga sharhlar”. Toshkent – 2005 y. 6. Azizov K. X., Dorobov M., Sayfutdinova R.A. Obespechenie bezopasnosti dvijeniya na gorodskix ulitsax. –T; TADI. 2009.-132 st. 7. Babkov V.F. Dorojniya usloviya i bezopasnostgp dvijeniya; uchevnik dlya vuzov. – M; Transport, 1993. – 271 st. Internet saytlari 1. www.gai.auto.ru. 2. www.maha.ru 3. www.dataforce.net

O'xshashlar

Yo`l transport xodisalari va ularning ko`rsatkichlari

Yo`l belgi chiziqlarining guruhlari va ularning turli yo`l ko`cha sharoitida qo`llanilishi

Piyodalar harakat xavfsizligini oshirish yo`llari

Yo`llarda harakat xavfsizligini ta`minlashning davlat boshqaruv tizimi

Harakat xavfsizligi