Bosh sahifa
Referatlar
Transport
Йўлнинг қисмлари. Йўл режаси. Йўл бўйлама кесими. Йўл кундаланг кесими.
Йўлнинг қисмлари. Йўл режаси. Йўл бўйлама кесими. Йўл кундаланг кесими.
Yuklangan vaqt:
20.09.2019
Ko'chirishlar soni:
0
Hajmi:
42 KB
Ko'chirib olish
O'xshashlar
Йўл ва йўл хўжалиги
Йўлнинг бўйлама кесими. Лойиха чизици. Бўйлама кесимда кўриниш. Бўйлама қияликнинг энг катта қийматини асослаш.
Йўл хўжалиги
Йўл тўшамаси конструкциялари
Йўл-транспорт ҳодисалари
![Таянч сўзлари ва иборалари: -Режа, бўйлама кесим, йўл ўқи, йўл ўзайиши, ҳаво йўли, йўл пойи, кундаланг кесим. Автомобил йўли қўйидаги асосий қисмларга бўлинади: -Йўл режаси, йўл бўйлама кесими, йўлнинг кундаланг кесими. Йўл режаси қисмлари. Йўл ўқини энг қисқа йўналиш бўйича ўтқизишда ер устки юзаси тузилиши ҳолати (тоцлар, жарликлар, ва бошқалар) тўсқинлик қилади. Бундан ташқари йўл ўқи бўйича ботқоқликлар, кул, дарёлар, қуриқхоналар, ва бошқа тусиқлар учрайди. Йўлни ўқини унумдор тупроқли қишлоқ хўжалик ерларидан ўтказиш хам мақсадга мувофиқ эмас. Йўл халқ хўжалиги учун хизмат қилиши лозим, шу мақсадда йўлни аҳоли яшаш жойлари ва саноат марказлари яқинидан ўтқизиш, дарё, темир йўл ва автомобил йўллари билан кесишганда энг қўлай жойдан ўтқизиш зарурати тўцилади. Бундай холларда йўл ўқи бурилишлар асосида синиқ чизиқлардан иборат бўлади. Демак, бу куринишда йўл ўқи қисқа йўналиш бўйича эмас балки, узоқроқ айланма йўналиш бўйича ўтқизилди. Бунда йўл ўқи узунлиги ҳаво йўлига нисбатан ўзайиши «узайиш коэффициенти» орқали ифодаланади: Куз = L й.ўқ / L ҳ.й (1) Бу ерда: L й.ўқ.-йўл ўқи узунлиги, L ҳ.й-ҳаво йўли узунлиги. Йўл боши ва охирини бирлаштирувчи синиқ чизиқ йўл ўқи дейилади. Горизантал текисликда йўл ўқи соясининг чизмасини кичик миқиёсда бажарилгани йўл ўқи режаси дейилади 2.1-расм [1]. Йўл ўқи режаси қўйидаги қисмлардан ташкил топади, яъни бурилиш учлари оралиқ масофаси S , йўл ўқи туцри қисми P , йўл ўқи эгри қисми K . Йўл доиравий эгри қисми бўлаклари қўйидагилардан иборат 2.3-расм [1]: Бурилиш учи БУ, Бурилиш бурчаги , эгри радиуси R , Тангенс T = R tg /2, Эгри узунлиги K = R /180, Биссектириса б=( Sec /2 -1), Домер D = 2 T - K , Эгри боши ЭБ, эгри охири ЭО.](/data/documents/1fad2070-fe5a-4203-8d67-c21a96af4889/page-2.png)
![Йўл бўйлама кесими қисмлари. Йўл бўйлама кесими, бу йўл ўқи бўйлаб вертикал холда берилган кесимга айтилади. Бўйлама кесим йўлнинг айрим бўлакларини бўйлама қияликлар орқали характерлайди. Жойнинг табиий қиялиги кўпчилик холларда автомобиллар самарали ишлаши учун рухсат этарли қийматдан ошиб кетади. Бундай холларда йўл қиялиги ер юзаси қиялигига нисбатан силлиқланади, бунда кутарилиш жойларда тепалик тупроци қирқилади ёки аксинча релқефнинг пасайган жойларига тупроқ тўкилади. Агар тупроқни қирқиш натижасида йўл устки юзаси ер сатхига нисбатан пастда жойлашса бу кўриниш уйма дейилади, аксинча йўл ер устки юзасига нисбатан юқоридан ўтса ва бу ерда қўшимча тупроқ тукилса бу кўриниш кутарма дейилади. Йўл ўқи бўйича, ер устки юзаси белгиси билан йўл қоши белгиси фарқига- ишчи белги дейилади. Бўйлама кесимда бўйлама қияликлар ўзгаришидан йўл ўқида хосил бўлган синишлар харакат учун ноқулай хисобланади. Бўйлама кесимдаги йўл ўқининг синишларини юмшатиш учун вертикал эгрилар лойихаланади. Вертикал эгрилар икки хил бўлади яъни, қабариқ вертикал эгрилар, ботиқ вертикал эгрилар. Йўл кундаланг кесими қисмлари Йўлни жойлаштириш ва ёрдамчи иншоатларни қуриш ва дарахтларни ўтқазиш учун ажратилган жой тасмаси , йўл тасмаси ёки йўл учун ажратилган жой дейилади . Йўл ўқига перпендикуляр равишда вертикал текисликда берилган кесимнинг кичрайтирилган миқиёсда тасвирланишига йўлнинг кундаланг кесими дейилади. Йўлнинг асфалтланган қисми йўл тушамаси бўлиб, унинг устки юзаси қоплама яъни йўл қопламаси дейилади. I -даражали йўлларда харакат тасмалари алохида ажратилган бўлиб, бу тасмага ажратувчи тасма дейилади. Йўлни ердан зарур даражада баланда қуриш учун тупроқ тукилиб, кутарма хосил қилинади. Йўлнинг тупроқдан кутариб қурилган қисми, йўл пойи дейилади. Расм.2.10. [1] Йўл пойи кундаланг кесими қўйидаги қисмлардан ташкил топган яъни, йўлга ажратилган жой, йўл ёқаси, йўлнинг қатнов қисми, ажратувчи тасма, йўл пойининг қирцоци (ковоци), қатнов қисмининг чети, мустахкамловчи марза, йўл ён қиялиги, йўл ёқасидаги арикча, йўл пойининг кенглиги.](/data/documents/1fad2070-fe5a-4203-8d67-c21a96af4889/page-3.png)
