Transport vositalaridan foydalanish tartibi - Transport - Referatlar

Transport vositalaridan foydalanish tartibi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1109 KB

Ko'chirib olish

Transport vositalaridan foydalanish tartibi Reja : 1. Transport vositalarini boshqarishni o`rgatish 2. Transport vositalarida odam tashish qoidalari 3. Transport vositalarida yuk tashish qoidalari 4. Velosiped haydovchilariga man qilingan harakatlar

Transport vositalarini boshqarishni o`rgatish Transport vositalarini boshqarishni dastlabki o`rgatish yopiq maydonchalarda yoki avtodromlarda o`tkazilishi kerak. Transport vositalarini boshqarayotgan yosh, tajribasiz haydovchining rul chambaragini keskin burishi, ilashish (stsepleniye) tepkisini tez qo`yib yuborishi, tormoz tepkisini keskin bosishi yon-atrofdagi harakat ishtirokchilariga xavf tug`dirib, yo`l-transport hodisalarini keltirib chiqarishi mumkin. Shuning uchun boshqarishni o`rganuvchi trans port vositalarini ravon boshqarishning dastlabki ko`nikmalarini yopiq maydonlarda, boshqa yo`l ishtirokchilaridan ajratilgan joylarda o`rganishi kerak. Yo`llarda boshqarishni o`rgatishga faqat haydovchi ustoz ishtirokida, o`rganuvchi dastlabki boshqaruv malakasini yetarlicha egallaganidan so`nggina ruxsat etiladi. O`rganuvchi Qoidalar talablarini bilishi va ularga amal qilishi shart. Ko`pchilik o`rganuvchilar birinchi xavfli vaziyatda o`zini yo`qotib qo`yishadi bu esa transport vositalarini boshqaruvsiz qolib , avariyaga olib keladi. O`rganuvchida dastlabki ko`nikma, malaka bo`lgani bilan ustoz haydovchisiz avtomobilni boshqarib bo`lmaydi. Boshqarishni o`rgatayotgan haydovchi ustoz o`rgatish xuquqini beruvchi xujjatga, shu toifadagi transport vositasini boshqarish huquqini beruvchi guvohnomaga va bevosita 3 yillik haydovchilik faoliyatiga ega bo`lishi kerak. Shaxsiy avtomobillarda boshqarishni o`rgatishda ham o`rgatuvchi haydovchilik guvohnomasidan tashqari, o`rgatish xuquqini beruvchi xujjatga ega bo`lishi kerak. Haydovchilarni tayyorlash mashg`ulotlari o`quv yakunida avto mobil boshqarishni o`rganuvchi 18 yoshga, avtobus, tramvay va trolley bus boshqarishni o`rganuvchi esa 21 yoshga, mototsikl boshqarishni o`rga nuvchi esa 16 yoshga to`lgan shaxslar bilan olib boriladi. Boshqarishni o`rgatish uchun mo`ljallangan mexanik transport vositalari «Boshqarishni o`rgatish transport vositasi» taniqlik belgisi va haydovchi ustoz uchun orqani ko`rsatuvchi ko`zgu bilan jihozlanishi kerak. Bundan tashqari, boshqarishni o`rgatish transport

vositalarida haydovchi ustoz uchun qo`shimcha ilashish (stsepleniye) va to`xtatish tepkilari ham bo`lishi kerak. Yuqoridagi talablarga javob bersa, boshqarishini shaxsiy transport vositalarida ham o`rgatish mumkin. Boshqarishni o`rgatish yo`nalishlari yo`l harakati xavfsizligi o`rganlari bilan kelishilishi shart. Boshqa yo`llarda boshqarishni o`rgatish taqiqlanadi. Serqatnov yo`llarning tig`iz paytlarida boshqarishni o`rgatish tirbandliklarni vujudga keltirib, harakatlanishga to`sqinlik qilmasligi uchun boshqarishni o`rgatish yo`llari tasviri (sxemasi) YHXDX o`rganlari bilan kelishiladi. Transport vositalarida odam tashish qoidalari Odam tashish uchun avtobus, mikroavtobus, tramvay, trolleybus, yengil avtomobil kabilar ishlab chiqaruvchi korxonalar tarafidan mo`ljallangan bo`lib, harakatlanishdagi xavfsizliklari to`liq inobatga olingan. Ba`zi holatlarda yuk tashish uchun moslashtirilmagan avtomobillarda odam tashishni vaziyat taqozo qiladi. Bu juda ham mas`uliyatli bo`lib, hara- katlanish xavfsizligi talablariga javob bera olishi kerak. Yuk avtomobilining yukxonasida odam tashish «C» toifasidagi transport vositalarini boshqarish huquqiga ega bo`lgan, odamlar soni kabinadagilarni ham qo`shib hisoblaganda 8 nafardan ortiq, bo`lganda esa «C» va «D» toifasidagi transport vositalarini boshqarish huquqiga ega bo`lgan va shu toifadagi transport vositalaridan birini 3 yildan ortiq, boshqargan haydovchilar tomonidan amalga oshirilishi kerak. Eslatma. Harbiy haydovchilarning yuk avtomobillarida odam tashishga yo`l qo`yish Mudofaa vazirligi tomonidan belgilangan tartibda amalga oshiriladi. Odam tashish uchun mo`ljallangan yuk avtomobili yukxonasi bortining balandligidan 30 santimetr pastda joylashgan o`rindiqlar bilan jihozlanishi, ikki yon va orqa o`rindiqlar bortga mustahkamlangan bo`lishi kerak. Suyanchiqlar yo`lovchilarga qulaylik yaratishdan tashqari, ularning xavfsizligini ham ta`minlaydi. Tashiladigan odamlar soni jihozlangan o`rindiqdar sonidan oshmasligi kerak. Keskin to`xtash va manyovrlar bajarishda yo`lovchi travma , tan jarohati olmasligi va harakatlanish davomida noqulayliklar sezmasligi uchun sayyoh avtobusi, shaharlararo

qatnaydigan avtobus va odam tashiyotgan yuk avtomobillarida yo`lovchilar soni jihozlangan o`rindiqlar so nidan oshmasligi kerak. Harakatni boshlashdan oldin haydovchi yo`lovchilarga avtomobilga chiqish, undan tushish va unga joylashish tartibi haqida tushuntirish berishi kerak. Yo`lovchilarning xavfsizligi haydovchi tashishni qanday tashkil etganligiga ham bog`liq. Odam tashish uchun mo`ljallangan yuk avtomobillariga yo`lovchilarni chiqarish va tushirish, yo`l harakati xavfsizligiga asosan, transport vositasining orqa va trotuarga qaragan yon (bortlari) tomonidan tashkil etiladi. Haydovchi harakatni boshlashdan oldin yo`lovchilar xavfsiz tashish sharoiti bilan ta`minlanganligiga ishonch hosil qilishi kerak. Odam tashishga moslashtirilmagan yuk avtomobillarining yukxonasida faqat yukni olish uchun borayotgan yoki uni kuzatib borayotgan shaxslarning bo`lishiga yo`l qo`yiladi, bunda ular bortlardan pastda joylashgan o`rindiqlar bilan ta`minlanishlari kerak. Yukni kuzatib borayotgan ekspeditor kuzatuvchi, harakat xavfsizligi talablariga asosan, o`z o`rindiqlarini yuk ortilgandan keyin yukxonaning orqa tomoniga joylashtirishlari kerak. Aks holda, keskin to`xtash natijasida oldinga suriladigan yuk kuzatuvchini kabinaga siqib qo`yishi mumkin. Avtobuslarda yoki furgon yukxonali avtomobillarda bolalarni tashishda katta yoshli kuzatuvchi shaxs, bortli yuk avtomobilining kuzovida tashishda esa kamida ikki nafar katta yoshli kuzatib boruvchi shaxs bo`lishi shart. Bunday transport vositalarining oldi va orqa tomoniga «Bolalar guruhini tashish» taniqlik belgisi o`rnatilishi kerak. Ushbu talablarga qo`shimcha ravishda, bolalarni tashish uchun mo`ljallangan yuk avtomobillari bortining balandligi bir metrdan kam bo`lmasligi kerak. Yosh bolalar transport vositalari harakatlanishidagi xavfsizlikni to`liq anglay olmaydilar. Shu sababli bu masuliyat kuzatib boruvchilarga yuklatiladi. Haydovchi transport vositasi to`liq, to`xtagandan keyin odamlarni tushirishi va chiqarishi, eshiklar yopilgandan so`nggina harakatlanishni boshlashi va to`liq, to`xtamaguncha ularni ochmasligi shart.

Odamlarni tashish quyidagi hollarda taqiqlanadi: - avtomobilning kabinasidan tashqarida (bortli yuk yoki furgon yukxonali avtomobillarda odam tashishdan tashqari); - traktorlar va boshqa o`ziyurar mashinalar, yuk tashiladigan tirkamalar, tirkama-uycha, yuk mototsikllari yukxonasida; - mototsikllarning konstruktsiyasida ko`zda tutilgan joylaridan tashqarida; - 12 yoshga to`lmagan bolalarni mototsiklning orqa o`rindig`ida, shuningdek, yengil avtomobilga bolalarni ushlab turuvchi maxsus qurilma o`rnatilmagan bo`lsa, uning oldingi o`rindig`ida; - 12 yoshga to`lmagan bolalarni hisobga olmaganda transport vosita sining texnik tavsifnomasida ko`zda tutilgan miqdordan ortiq. Bunda transport vositasining haqiqiy vazni uni ishlab chiqargan korxona belgilagan ruxsat etilgan to`la vazndan ortmasligi kerak. Transport vositalarida yuk tashish qoidalari Transport vositalarida tashiladigan yukni shunday joylashtirish kerakki, yo`lning notekis joylarida qo`zg`alib, burilish va qayrilishlarda muvozanat yo`qolib, yuk tushib ketmasligi kerak. Tashilayotgan yukning vazni va o`qlarga tushadigan og`irlik miqdorining taqsimlanishi transport vositasini ishlab chiqargan korxona tomonidan belgilangan miqdordan oshmasligi kerak. Aks holda bu transport vositasining harakatlanish xavfsizligiga tahdid soladi. Haydovchi harakatni boshlashdan oldin yukning to`g`ri joylashganligiga va mahkamlanganligiga ishonch hosil qilishi, harakatlanish vaqtida esa yukning tushib ketmasligini va harakatlanishga xalaqit bermasligini ta`minlash maqsadida uning holatini kuzatib borishi kerak. Bulardan tashqari, tashiladigan yuk yonib ketmasligi, chang-to`zon ko`tarmasligi, to`kilib yo`lni iflos qilmasligini haydovchi doimo nazorat qilib borishi kerak. Quyidagi shartlarga amal qilganda yuk tashishga yo`l qo`yiladi: - haydovchiga tevarak-atrof ko`rinishini cheklamasa;

- transport vositasini boshqarishni qiyinlashtirmasa va muvozanatni buzmasa; - tashqi yoritish asboblari va yorug`lik qaytargichlarni, davlat raqami va taniqlik belgilarini, shuningdek, ishoralarni va qo`l bilan beriladigan ishoralarning ko`rinishini to`smasa; - shovqin solmasa, chang ko`tarmasa, yo`lni va atrof-muhitni iflos qilmasa. Agar yukning joylashuvi va holati qayd etilgan talablarga javob bermasa, haydovchi yuqorida sanab o`tilgan qoidalar buzilishini bartaraf etish choralarini ko`rishi, uning iloji bo`lmasa, bundan keyingi harakatlanishni to`xtatishi shart. Transport vositasining gabaritlaridan old yoki orqa tomonga bir metrdan, gabarit chiroqlarining chetki qismidan 0,4 metrdan ortiq, chiqib turgan yuk ushbu Qoidalarning 28.3 bandiga muvofiq, «Katta o`lchamli yuk» belgisi bilan belgilanishi, qorong`i vaqtda va yetarlicha ko`rinmaydigan sharoitda esa bunga qo`shimcha qilib oldi oq, chiroq, yoki yorug`lik qaytargich, orqasi esa qizil chiroq, yoki yorug`lik qaytargich bilan belgilanishi kerak. 9.1-rasm O`ta og`ir, katta o`lchamli va xavfli yuklarni tashish, gabarit o`lchamlari yukli yoki yuksiz xolda eni 2,5 metrdan va balandligi yo`l satxidan 4 metrdan, uzunligi bitta tirkama bilan 20 metrdan ortiq, bo`lgan yoxud yuki transport vositasining orqa nuqtasidan 2 metrdan ortiq, chiqib turgan transport vositalarining, ikki yoki undan ortiq tirkamali avtopoyezdlarning harakatlanishi uchun YHX organlarining ruxsatnomasi bo`lishi shart. Ruxsatnomada harakatlanish yo`nalishi va vaqti ko`rsatiladi. Tashilayotgan yukning hajmi, o`lchamlari va xavflilik darajasiga ko`ra YPX ning patrul avtomobili kuzatishga jalb etilishi mumkin.

Velosiped haydovchilariga man qilingan harakatlar Yo`lda velosiped, aravani boshqarish, xayvonlarni haydab o`tish yoki ularni minib o`tish 14 yoshga to`lgan, mopedni boshqarish esa 16 yoshga to`lgan shaxslarga ruxsat etiladi. Velosipedlar, mopedlar, aravalarni boshqarish, hayvonlarni minib borish yoki haydab ketish paytida yo`lning chetki o`ng bo`lagida, imkon boricha o`ng tomondan, bir kator bo`lib harakatlanishga yo`l qo`yiladi. Agar piyodalarga xalaqit bermasa, yo`l yoqasidan ham harakatlanishga ruxsat etiladi. Yo`lning qatnov qismida harakatlanishda velosipedchilar, aravalar jamlanmasi, minib olingan hayvonlar guruhlari va haydab ketilayotgan hayvonlar podasi yo`l harakati xavfsizligini ta`minlaydigan hamda ularni quvib o`tishni osonlashtiradigan guruhlarga bo`linishi kerak. Velosiped tovush bergich moslamasi bilan jihozlangan va uning tormozi soz bo`lishi zarur. Qorong`i vaqtda va yetarli ko`rinmaslik sharoitida velosipedning old tomoniga oq, rangli, orqa tomoniga qizil rangli chiroqcha yoki qizil rangli nur qaytargich, yon tomonlariga esa zarg`aldoq, yoki qizil rangli nur qaytargich o`rnatilishi kerak. Velosiped va moped haydovchilariga quyidagilar taqiqlanadi: - rulni bir qo`lda ushlab harakatlanish (manyovrdan oldin ishoralar berish bundan mustasno); - yo`lovchi tashish (ishonchli oyoq, qo`ygich bilan jihozlangan qo`shimcha o`rindiqda 7 yoshgacha bo`lgan yo`lovchini tashish bundan mustasno); - gabaritdan bo`yiga va eniga 0,5 metrdan ortiq, chiqib turgan yoki boshqarishga xalaqit beradigan yuklarni tashish; - velosiped yo`lkasi bo`lgan holda yo`lning qatnov qismida harakatlanish; - tramvaylar harakatlanadigan yo`llarda va tegishli yo`nalishda bo`lagi bittadan ko`p bo`lgan yo`llarda chapga burilish yoki qayrilib olish; - velosipedlarni va mopedlarni shatakka olish, shuningdek, ulardan shatakka olishda foydalanish (velosiped va mopedlarga mo`ljallangan tirkamalar bundan mustasno).

Chorrahadan tashqaridagi harakat tartibga solinmaydigan joylarda velosiped yo`lkasida borayotgan velosiped va moped haydovchilari bu yo`lka bilan kesishgan yo`llarda harakatlanayotgan transport vositalariga yo`l berishlari kerak. Ot-aravalarda orqaga tisarilib ketishga yo`l qo`ymaydigan tirgaklar va uni to`xtatib turadigan moslama bo`lishi kerak. Qorong`i vaqtda va yetarli ko`rinmaslik sharoitida yo`lda harakatlanayotgan ot- aravaning old tomoniga oq, rangli chiroqcha yoki ikkita nur qaytargich, orqa tomoniga esa qizil rangli chiroqcha yoki ikkita nur qaytargich o`rnatilishi kerak. Yondosh hududdan yoki ikkinchi darajali yo`ldan ko`rinish cheklangan joylarda yo`lga chiqayotgan arava haydovchisi hayvonlarning jilovini qo`yib yubormasligi kerak. Hayvonlar yo`llarda asosan kunning yorug` vaqtida haydab boriladi. Podachilar hayvonlarni mumkin qadar yo`lning o`ng chetidan olib yurishlari kerak.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. I.A. Karimov, Jahon moliyaviy inqirozi O`zbekiston sharoitida uni bartaraf etish yo`llari va choralari. Toshkent. “ O`zbekiston” – 2009 y. – 56 bet. 2. “Yo`l harakati qoidalari”. Toshkent – 2001 y. 3. “Yo`l belgilari va yo`l chiziqlari”. Toshkent – 2001 y. 4. Q. X. Azizov. “Yo`llarda xavfsiz harakatlanish asoslari”. Toshkent – 2005 y. 5. N. F. Muhitdinov, G. K. Nurmuhamedov, R. N. Dimitov “Yo`l harakati qoidalariga sharhlar”. Toshkent – 2005 y.

O'xshashlar

Transport vositalari

Xarakatlanuvchi transport vositalari. Transport vositalari umumiy tuzilishi

Ixtisoslashtirilgan transport vositalari

Transport vositalarining kuch uzatmasi

Murakkab sharoitlarda harakatlanish tartibi