Transport vositalarining kuch uzatmasi - Transport - Referatlar

Transport vositalarining kuch uzatmasi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

43 KB

Ko'chirib olish

Transport vositalarining kuch uzatmasi Reja: 1. Kuch uzatma (transmissiya) ning vazifasi va uning turlari; 2. Ilashish muftasining vazifasi va asosiy turlari; 3. Ilashish muftasining tuzilishi va ishlash printsipi; 4. Ilashish muftasi yuritmasining tuzilishi va ishlash printsipi.

Kuch uzatma (transmissiya) ning konstruktiv xususiyatlari va tavsifnomasi. Kuch uzatmaning vazifasi va turlari Avtomobil xarakatlanganda, unga ta'sir etuvchi kuchlar xar bir dakikada uzluksiz va ixtiyoriy ravishda uzgarib turadi. Avvalambor, avtomobilga ta'sir etayotgan kuchlarning uzgarishi yul sharoitiga, uning tyezligi va tyezlanishiga bevosita boglik bulib, bularning vaziyatiga karab avtomobilning yetaklovchi gildiraklariga dvigatyeldan kelayotgan burovchi momentni uzgartirib turish lozim buladi. Bu vazifani bajarish uchun avtomobillarda kuch uzatmasi kullaniladi. Kuch uzatma bir-biri bilan uzviy boglangan mexanizm va agregatlardan tashkil topib (ilashish muftasi, uzatmalar kutisi, kardanli uzatma, asosiy uzatma va yarim uklar), burovchi momentni dvigatyeldan avtomobilning yetakchi gildiraklariga uzatib beradi. Shu bilan birga kuch uzatma orkali burovchi momentni uzgartirish chogida u uzgaradi va yetakchi gildiraklarga bulib tarkatiladi. Kuch uzatmalar dvigatyeldan olinayotgan burovchi momentni yetakchi gildiraklarga uzatish buyicha mexanik, gidroxajmli, aralashgan (gidromexanik, elektromexanik) turlariga bulinadi. Zamonaviy avtomobillarda asosan mexanik kuch uzatma kullanilib, ularning joylashuv tartibi avtomobilning vazifasi, dvigatyelning urnatilish xolati xamda yetaklovchi gildiraklarning soni va joylanishiga karab turli konstruktsiyaga ega bulishi mumkin (rasmda). Mexanik kuch uzatma Mexanik (pogonali) kuch uzatmaning kup tarkalgan tizimlari 1-rasm, a, b, v larda kursatilgan. Agarda avtomobil takomillashgan yul sharoitida xarakatlanishiga muljallangan bulsa, odatda, dvigatyelning burovchi momenti, yetakchi bulib xisoblangan ketingi yoki oldingi yetakchi kuprikning yarim uklari orkali ularning gildiraklariga uzatiladi. Burovchi moment ketingi yetakchi gildiraklarga uzatilganda oldingi gildiraklari, boshkariluvchi vazifasini utaydi. (rasmda a, b).

Mabodo burovchi moment oldingi yetakchi kuprik yarim uklari orkali uning gildiraklariga uzatilsa unda old kuprik, xam yetakchi va boshkariluvchi bulib xizmat kiladi (rasmda v ). Bunday avtomobillar kuch uzatmasining shartli gildiraklar belgisi 4X2 bulib, turtta gildirakdan fakat ikkitasi yetakchi ekanligini bildiradi, rasmning a kurinishida DAMAS, VAZ-2101 «Jiguli», GAZ-24 «Volga», GAZ-53 A, ZIL-130, MAZ-5335 avtomobillarga taallukli kuch uzatmalarning tizim chizmasi tasvirlangan. Bunda burovchi moment dvigatyel 1 dan ilashish muftasi 2 orkali, uzatmalar kutisi 3 ga utadi. Uzatmalar kutisida, burovchi momentning kattaligi yul sharoitiga boglik xolda kerakligicha uzgartiriladi. Keyinchalik kardanli uzatma 4 yordamida ketingi yetakchi kuprik 5 ning ichida joylashgan asosiy uzatma, burovchi momentni yanada kuchaytirgan xolda differentsial mexanizm va yarim uklar orkali yetakchi gildiraklarga yetkazib beradi. Rasmni b kurinishida ZAZ-968 «Zaporojets» kuch uzatmasining tizmali chizmasi berilgan. Bunda kuch uzatma avtomobilning orka kismida dvigatyel 1 bilan birga bir blokda joylangan bulib, ularga ilashish muftasi 2, uzatmalar kutisi 3, yetakchi kuprik 5 ning ichida joylashgan asosiy uzatma, dtfferentsial mexanizmi va yarim uklar kiradi. Rasmning v kurinishi TIKO, NEKSIYa, VAZ-2108, 2109 «Jiguli» yoki Moskvich-2141 zamonaviy yengil avtomobillarga mansub bulib, bunda esa avtomobilning old kismida urnatilgan dvigatyel kuch uzatma bilan bir butun kilib yigilgan xolda joylashtirilgan. Xozirgi paytda, aralashgan, ya'ni gidromexanikli uzatmalar kutisiga ega bulgan kuch uzatmali avtomobillar keng kullanilmokda. Bunday kuch uzatmalar tarkibiga, albatta gidromexanik va pogonali mexanik uzatmalar kutisi kiradi. Bunda ilashish muftasi 2 (rasmda a) urniga gidrotransformator kuyilgan bulib, undan utayotgan burovchi moment pogonali mexanik uzatmalar kutisida friktsion mexanizmlarning uz-uzidan kushilishi tufayli burovchi moment uzgartirilib beriladi. Bunday aralashgan (gidromexanik) tizimga ega bulgan avtomobillar turkumiga ZIL-111, ZIL-114, yengil avtomobili BelAZ-540 yuk avtomobili yoki

LiAZ-677 avtobuslari kiradi. Gidromexanik kuch uzatmali yengil avtomobillar Garbiy Yevropa va Yaponiya avtomobil firmalarida ishlab chikarilayotgan nafakat katta va urta litrajli, balki litraji 1000 sm dan ortik bulmagan kichik litrajli yengil avtomobillarda xam kullanilmokda. Masalan, «Ostin-mini», «Dayxotsu-sharadu», «Nissan-Mikuru» va «Suzuki Svift». Gidroxajmli va elektr kuch uzatmalar Juda katta va kup yuk kutaruvchi karer avtomobillarida gidroxajmli yoki elektr kuch uzatmasi kullanilmokda. Bunday turdagi kuch uzatmalarining tarkibiy kismlarining uzaro joylanish tartibi kupincha bir-biriga uxshash bulib, gidroxajmligida gidronasos ichki yonuv dvigatyelining burovchi momenti naychalarda suyuklik bosimini xosil kilishga sarflaydi, gidromotorlar esa uz navbatida suyuklik bosimini burovchi momentga uzgartirib, avtomobilning yetakchi gildiraklariga uzatadi. Elektr kuch uzatmasida generator ichki yonuv dvigatyelidan kelayotgan burovchi momentini elektr toki xosil kilishga sarflaydi. Elektrodvigatyellar esa uz navbatida elektr tokini burovchi momentga uzgartirib, avtomobilning yetakchi gildaraklariga uzatadi. Agarda yetaklovchi gildaraklar yoki elektrodvigatyel valiga urnatilsa, gidromotor-gildirakli yoki elektromotor-gildirakli avtomobil deb aytiladi. Tyezyurar gidromotor yoki elektrodvigatyellar kullanilganda, yetaklovchi gildiraklarda uning tyezligini kamaytiruvchi tishli uzatma mexanizmi-gildirak reduktori urnatiladi. Ilashish muftasining vazifasi va turlari. Kuchni uzgartirishda transmissiyani ishlab turgan dvigatyeldan vaktincha uzish uchun, avtomobilning urnidan ravon kuzgalishini ta'minlash va uzatmalmrni almashtirishda transmissiyani ishlab turgan dvigatyel validan vaktincha ajratish vazifasini bajaradi.

Ishlash srintsipiga kura ilashish muftasi friktsion, gidravlik va elektromagnitli buladi. xozir asosan friktsion ilashish muftalari ishlatiladi. Ular dvigatyeldagi burovchi momentni uzatmalar kutisiga uzaro ishkalanuvchi disklar yordamida uzatadi. Ilashish muftasi yetakchi disklarning soniga karab bir, ikki va kup diskli, sikuvchi prujinalarning turiga va joylashuviga karab-aylana joylashgan prujinali, bitta markaziy prujinali va markaziy diafragma prujinali buladi. Aylana buylab joylashgan va markaziy diafragma prujinali, bir diskli, kuruk ilashish muftasi avtomobillarda kuprok ishlatiladi. Chunki bunday ilashish muftasi oddiy bulib, ishlatish va ta'mirlash ancha kulay. Ikki diskli ilashish muftasi asosan ogir yuk kutaradigan avtomobillarga urnatiladi. Ural-375, Kraz-257, MAZ-5335. Kamaz-5320. Kup diskli ilashish muftasi gidromexanik uzatmalarda kullaniladi.Friktsion ilashish muftasi turtta asosiy kismdan tashkil topgan: yetakchi va yetaklanuvchi kismlar, sikuvchi va ilashish muftasini boshkaruvchi mexanizmlar. Yetakchi kismiga maxovik, kobik va sikuvchi disk, yetaklanuvchi kismiga, yetaklashuvchi disk kiradi. Ilashish muftasining kushilishini ta'minlaydigan sikuvchi mexanizm bir nechta prujinalardan iborat. Boshkarish mexanizmiga ajratish muftasi podshipnigi, ajratish vilkasi, tortki, pedal va prujina kiradi.

Адабиётлар: 1. X. Mamatov, Avtomobillar, II- kism. Toshkent «Uzbkiston».1998. 215-224 betlar. 2. N.Vishnyakov i dr. Avtomobil. Osnovo` konstruktsii. Moskva. Mashinostroyeniye. 1986. 187-204 betlar. 3. X.M а m а tov, YU.T.Turdiyev, SH.SH.Shom а xmudov, M.O.Kodirxonov А vtomobill а r. Konstruksiya v а n а z а riya а sosl а ri. Toshkent .«Ukituvchi», 1982, 215-223 betl а r. 4. DAEWOO TICO. Rukovodstvo po remontu i tyexnicheskomu obslujiv а niyu. Bishkek. «Turkiston», 2000 y. 71-78 betl а r. 5. DAEWOO DAMAS. Rukovodstvo po remontu i tyexnicheskomu obslujiv а niyu. . «Turkiston», 2000 y. 148-156 betl а r. 6. DAEWOO NEXIA. Rukovodstvo po remontu i tyexnicheskomu obslujiv а niyu. «Turkiston», 2000 y. 29-55 betl а r. 7. X.M.Mamatov. Avtomobillar. (Avtomobillar konstruktsiyasidan programmalashtirilgan ukuv kullanma). Toshkent, «Ukituvchi», 1986, 171- 177 betlar. 8. YE.V.Mixaylovskiy i dr. Ustroystvo avtomobilY. Moskva. «Mashinostroyeniye», 1987. 246-256 betlar.

O'xshashlar

Transport vositalarining kuch uzatmasi. Ilashish muftasi

Marshrutda ishlovchi transport vositalarining hisobi

Transport vositalarining ishlash shart-sharoitlari

Piyodalarning vazifalari. Yo‘lovchilarning vazifalari. Maxsus transport vositalarining imtiyozlari.

Transport vositalari