Murakkab sharoitlarda harakatlanish tartibi - Transport - Referatlar

Murakkab sharoitlarda harakatlanish tartibi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3670.5 KB

Ko'chirib olish

Murakkab sharoitlarda harakatlanish tartibi Reja : 1. Temir yo`l kesishmalari orqali harakatlanish 2. Avtomagistrallarda harakatlanish tartibi 3. Turar joy dahalarida harakatlanish qoidalari 4. Tik nishablik va balandliklarda harakatlanish qoidalari

Temir yo`l kesishmalari orqali harakatlanish Temir yo`l kesishimasi-avtomobil yo`lining temir yo`l bilan bir sathda kesilishi. 8.1-rasm. Temir yo`l kesishmasida sodir bo`ladigan yo`l-transport hodisasi og`ir oqibatlarga olib kelishi sababli uning oldida tegishli ogohlantiruvchi belgilar o`rnatiladi. Temir yo`l kesishmalari undan o`tadigan temir yo`l transporti tarkibi jadalligi va avtomobillarning ko`pligiga qarab qo`riqlanadigan (shlagbaumli) va qo`riqlanmaydigan (shlagbaumsiz) bo`ladi. Shlagbaumli temir yo`l kesishmalarida, shlagbaumdan tashqari, harakatni tartibga soluvchi svetofor, haydovchining e`tiborini jalb etish uchun tovush chiqaruvchi moslamalar bilan jihozlanadi. Harakatlanish xavfsizligini temir yo`l nazoratchisi nazorat qiladi . Shlagbaumsiz temir yo`l kesishmalari, shlagbaumlidan farqli o`laroq, kesishma yaqinida «bir izli» (1.3.1.) yoki «ko`p izli» (1.3.2.) belgilari o` rnatiladi va xavfsizlik choralarini ta`minlab o`tish haydovchining o`z zimmasiga yuklatiladi. Transport vositalarining haydovchilari temir yo`llarni faqat temir yo`l kesishmalari orqali, poezd (lokomotiv, drezina)larga yo`l berib, kesib o`tishlari mumkin.

Temir yo`l kesishmalaridan tashqari joylardan uni kesib o`tish juda xavfli hisoblanadi (te mir yo`l izlaridan o`ta olmay, majburiy to`xtab qolgan transport vositalari temir yo`lni to`sib qo`yadi va to`qnashuvga sabab bo`ladi). Temir yo`l kesishmasiga yaqinlashib kelayotgan haydovchi yo`l belgilari va chiziqlariga, svetofor ishoralariga, shlagbaum xolatiga, kesishma navbatchisining ko`rsatmalariga amal qilishi, yaqinlashib kelayotgan poezd (lo komotiv, drezina) yo`qligiga ishonch hosil qilishi shart. Temir yo`l kesishmasiga kirish quyidagi hollarda taqiqlanadi: - svetofor ishorasidan qatpi nazar, shlag baum yopiq, turgan yoki yopila boshlagan holatda; - shlagbaumning bor-yo`qligidan, uning holatidan qat`i nazar, svetoforning taqiqlovchi ishorasida; - kesishma navbatchisining taqiqlovchi ishorasida (navbatchi haydovchilarga oldi yoki orqasi bilan turib tayoqchani, qizil chiroq, yoki bayroqchani boshidan baland ko`tarib tursa yoki qo`llarini yonga uzatsa); 8.2-8.3-8.4-8.5-8.6-8.7-rasmlar - kesishmadan keyin hosil bo`lgan tirbandlik tufayli haydovchi kesishmada to`xtashga majbur bo`ladigan hollarda; - agar ko`rinish chegarasidagi masofada kesishmaga poezd (lokomotiv, drezina) yaqinlashib kelayotgan bo`lsa.

Bundan tashqari: - kesishma oldida turgan transport vositalarining qarama-qarshi harakatlanish bo`lagiga chiqib aylanib o`tish; - shlagbaumni o`zboshimchalik bilan ochish; - kesishma orqali zanjirli (qishloq, xo`jaligi, yo`l qurilishi va h.k.) mashina va mexanizmlarning yurib o`tishi (mexanik transport vositalariga yuklab olib o`tishga ruxsat etiladi); - temir yo`l distantsiyasi boshlig`ining ruxsatisiz tezligi soatiga 8 kilometrdan kam bo`lgan transport vositalarini olib o`tish taqiqlanadi. Kesishma orqali harakatlanish taqiqlangan hollarda haydovchi to`xtash chizig`i, 2.5 yo`l belgisi yoki svetofor oldida, ular bo`lmaganda shlagbaumgacha kamida 5 metr, shlagbaum bo`lmaganda esa birinchi temir yo`l iziga kamida 10 metr qolganda to`xtashi kerak. Temir yo`l kesishmasida majburan to`xtab qolgan transport vositasining haydovchisi darhol odamlarni tushirish va kesishmani bushatish choralarini ko`rishi kerak. 8.8-8.9-8.10-rasmlar Agarda kesishmani bo`shatishning iloji bo`lmasa, haydovchi: - imkoniyati bo`lganda yaqinlashib kelayotgan poezd mashinistiga to`xtash ishorasini berish qoidasini tushuntirib, ikki kishini te mir yo`l yoqasi bo`ylab ikki tomonga 1000 metr masofaga (agar bir kishi bo`lsa, yo`lning yaxshi ko`rinmaydigan tomoniga) yuborishi; - transport vositasining yonida qolishi va umumiy xatar borligi ishorasini berishi; - poezd ko`ringanda to`xtash ishorasini berib, u kelayotgan tomonga qarab yugurishi kerak.

Eslatma. To`xtash ishorasi qo`lni (kunduzi yorqin mato parchasi yoki aniq ko`rinadigan biror narsa bilan, tunda esa mashala yoki chiroq bilan) gir aylantirish orqali beriladi. Umumiy xatar ishorasi bitta uzun va uchta qisqa tovush ishorasi orqali beriladi. Avtomagistrallarda harakatlanish tartibi Avtomagistral-transport vositalarining yuqori tezlik va xavfsiz harakatlanishlarini ta`minlovchi yo`l bo`lib, unga kirish 5.1, chiqish 5.2 belgilari bilan belgilanadi. Avtomagistrallarda quyidagilar taqiqlanadi: - piyodalar, uy hayvonlari, ot-aravalar, velosipedlar, mopedlar, traktorlar va o`ziyurar mashinalar, texnik tavsifnomasiga yoki holatiga ko`ra tezligi soatiga 40 kilometrdan kam bo`lgan transport vosi talarining harakatlanishi; - ruxsat etilgan to`la vazni 3,5 tonnadan ortiq, bo`lgan yuk avtomobillarining birinchi va ikkinchi bo`laklardan boshqa bo`laklarda harakatlanishi; 8.11-rasmlar 5.15 yoki 6.11 belgilari bilan belgilangan maxsus to`xtab turish maydonchalaridan boshqa joylarda to`xtash; - ajratuvchi bo`lakning texnologik uzilish joylariga kirish va qayrilib olish; - orqaga harakatlanish; - transport vositasini o`rganish uchun boshqarish.

Avtomagistrallarda yuqori tezlikni ta`minlash uchun sekin yurib harakatga to`sqinlik qiladigan transport vositalarining harakatlanishi va transport oqimining tezligiga salbiy ta`sir etuvchi ba`zi manyovr va harakatlar taqiqlanadi. Qatnov qismida majburiy to`xtaganda haydovchi transport vositasini Qoidalarning 9- bobi talablariga muvofik, belgilashi va bunday holatlar uchun mo`ljallangan bo`lakka (qotnov qismining chetini bildiruvchi chiziqdan o`ng tomonga) olib chiqishning barcha choralarini ko`rishi kerak. Turar joy dahalarida harakatlanish qoidalari Aholi yashaydigan joy ko`cha, maydon, imorat, inshoot va shu kabilardan iborat bo`lib, bu joylarda kun davomida transport vositalari va piyodalarning uzluksiz harakatlanishi kuzatiladi. Turarjoy dahalari aholining istiqomat qilishi uchun mo`ljallangan bo`lib, undagi harakatlanish ko`cha va maydonlardagi harakatlanishdan katta farq qiladi. Ko`pchilik holatlarda turarjoy dahalarida piyodalar uchun alohida trotuar bo`lmasdan, ularning harakatlanishi qat nov qismi bo`ylab belgilangan (piyoda va transport vositalariga yagona yo`lka). Transport vositasining turarjoy dahasidagi yo`lkalardan tranzit harakatlanishi ko`zda tutilmagan, balki bu yo`lkalar istiqomat joyi bilan shahar ko`chalarini bog`lash uchun xizmat qiladi. Turarjoy dahalarida istiqomat qiluvchilar ko`p harakatlanishi va har qadamda muyulishlardan bolalarning yugurib chiqib qolishlari mumkinligini hisobga olib, haydovchi xavfsizlikni ta`minlaydigan tezlik bilan harakatlanishi (YHQ. 12.1) hamda piyodalarga imtiyoz (YHQ. 19.1) berishi lozim. To`xtash va to`xtab turish uchun piyodalar transport vositalarining harakatlanishiga xalaqit bermaydigan joyni tanlashi kerak (YHQ- 14.4). Atrof-muhitni ishlab bo`lgan gazlar bilan bulg`atmaslik, istiqomat qiluvchilarga ziyon yetkazmaslik uchun to`xtab turganida avtomobil yurgizgichini ishdan to`xtatib, o`chirib qo`yish kerak. Qatnov qismining kengligi yetarli darajada bo`lmagani sababli to`la vazni 3,5 tonnadan ortiq bo`lgan yuk avtomobillari to`xtab turganida, o`z gabarit o`lchamlari bilan yo`lni piyoda va boshqa transport vositalaridan to`sib qo`yadi. Shu sababli turarjoy dahalarida

tegishli belgilar yoki chiziqlar bo`lmasa, to`la vazni 3,5 tonnadan ziyod bo`lgan yuk avtomo billarining to`xtab turishlari taqiqlanadi. Turarjoy dahalarida mexanik transport vositasini boshqarishni o`rgatish taqiqlanadi (YHQ- 19.2). Yuqorida aytilganlardan tashqari, haydovchi turarjoy dahasida harakatlanar ekan, inshoot, qurilma va o`simliklarning shikastlanmasligini ta`minlashi zarur. Turarjoy dahalaridan yo`lga chiqayotgan haydovchi, «Turtsrjoy dahasining oxiri» (5.39) belgisi bo`lishi yoki bo`lmasligidan qat`i nazar, unda harakatlanayotgan transport vositalariga va piyodalarga, shuningdek, undan chiqishda o`zining harakat yo`nalishini kesib o`tayotgan piyodalar va velosipedchilarga yo`l berishi kerak (YHQ. 10.2). Tik nishablik va balandliklarda harakatlanish qoidalari Qiyaliklarda avtomobillarning tik og`irlik kuchi pastga qarab tik yo`nalishda va nishablik tomon yo`nalgan, tashkil etuvchilarga ajraladi. Nishablik tomonga yo`nalgan og`irlik kuchining bir qismini tashkil etuvchi kuch shu yo`nalishda ketayotgan avtomobilning harakatlanishini tezlashtiradi. Nishablik darajasi (h) yuqori bo`lmasa, u xavf tug`dirmaydi, balki haydovchiga moyil keladi. Lekin nishablik dara jasi (h) ortib, yo`l uzaygan sari bu kuchning ta`siri oshadi va h arakat- lanish xavfsizligiga aks ta`sir etib, avariya holatiga olib kelishi mumkin. Ayniqsa, tezlik (tezlanish) oshib ketishi natijasida tajribasiz yosh haydovchilar qiyaliklarda tez-tez tormoz beradilar. Bu esa, tormoz kolodkalarini qizib, ishdan chiqishiga olib keladi, bu muqarrar falokatdir. Dovonlarda va uzoq; tik nishabli yo`llarda to`xtatish tizimi ishlamay qolgan transport vositalari o`z harakatini to`xtatish uchun 5.40 belgisi bilan belgilangan (falokatli holatlar uchun mo`ljallangan) yo`lga kirishlari kerak. Bu maxsus qoplamali yo`l transport vositalarini xavfsiz to`xtatish uchun mo`ljallangan (YHQ. 20.2). Davlat standarti (GOST 2345-85)da ko`rsatilishicha, tik nishab lik va balandliklarda xavfsizlik koeffitsiyenti 0,6 dan kam bo`lsa, bu joylarda 1.13-»Tik nishablik», 1.14-»Tik balandlik» belgilari o`rnatiladi. Biror to`siq sababli yo`lning torayib qolgan joylari bo`lsa,

nishablikka tomon harakatlanayotgan transport vositasi haydovchisi ro`parasidagiga yo`l berishi kerak (YHQ. 20.1). Tik nishablik (1.13) belgisi o`rnatilgan qiyalik joylarda nishablik to mon yo`nalgan transport vositasi og`irlik kuchi ta`sirida tezlashib, uni boshqarishda katta xavf tug`iladi. Yo`l sharoitiga nisbatan yuqori bo`lgan tezlikda haydovchi avtomobilni boshqara olmay avariya sodir etishi mumkin. Shuning uchun haydovchi 1.13 belgisi o`rnatilgan qiyaliklarda avtomobilning uzatmasi yoki ulashish mexanizmini ajratmagan holda harakatlanishi lozim (YHQ. 20.3). Bu holatda nishablik tomonga yo`nalgan, og`irlik kuchi, yurgizgichga aks ta`sir etib, avtomobil harakatini sekinlashtiradi. Nishablik tomon yo`nalgan og`rlik kuchi balandlik tomonga ko`tarilayotgan transport vositasi yo`nalishiga teskari bo`lib, uning harakatlanishiga aks ta`sir etadi. Tik balandlik tomon harakatlanayotgan avto mobil qo`shimcha qarshilikni yengishi kerak. Haydovchi yo`l sharoiti, balandlik darajasi va avtomobilning dinamikasini hisobga olishi, zarur bo`lsa, balandlikning oxirigacha to`xtamasdan yetib olishi maqsadga muvofiqdir.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. I.A. Karimov, Jahon moliyaviy inqirozi O`zbekiston sharoitida uni bartaraf etish yo`llari va choralari. Toshkent. “ O`zbekiston” – 2009 y. – 56 bet. 2. “Yo`l harakati qoidalari”. Toshkent – 2001 y. 3. “Yo`l belgilari va yo`l chiziqlari”. Toshkent – 2001 y. 4. Q. X. Azizov. “Yo`llarda xavfsiz harakatlanish asoslari”. Toshkent – 2005 y. 5. N. F. Muhitdinov, G. K. Nurmuhamedov, R. N. Dimitov “Yo`l harakati qoidalariga sharhlar”. Toshkent – 2005 y.

O'xshashlar

Chorrahalarda harakatlanish

Transport vositalaridan foydalanish tartibi

Harakatlanish tezligi, quvib o‘tish, to‘xtash va to‘xtab turish

Avtotransport tarmog‘i korxonalarining ishlab chiqarish texnika bazasi va uni loyixalash tartibi

Ko'cha va yo'llarda o'quvchi o'zini qanday tutishi lozim