Avtomobillar servisi avtomobillarga xizmat kо‘rsatishning umumiy tan olingan usulidir

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

64 KB

Ko'chirib olish

Avtomobillar servisi avtomobillarga xizmat k о ‘rsatishning umumiy tan olingan usulidir REJA: 1. Avtoservis t о ‘g’risida tushuncha va uning iqtisodiy-ijtimoiy axamiyati. 2. Xizmat turlari. 3. Mamlakatimizda avtoservisning paydo b о ‘lishi va rivojlanishi tarixi va xususiyatlari.

$Avtomobillar servisi (avtoservis) avtomobillarga har jihatdan, hammabop usulda texnik va tijoriy xizmat k о ‘rsatuvchi iqtisodiy sohadir. “Servis” ingilizcha “service” s о ‘zi b о ‘lib, xizmat, aholiga xizmat k о ‘rsatish ma’nosini bildiradi. Hozirgi zamon insoniyat turmushi va madaniyatining muhim texnik vositalaridan biri avtomobillardir. Avtomobillarning davlatlar iqtisodiyoti, madaniyatini rivojlantirishdagi, xavfsizligini ta’minlashdagi va aholining transportga b о ‘lgan talabini qondirishdagi ahamiyati beqiyosdir. Avtomobillar esa, о ‘z navbatida, maxsus xizmatga, avtoservis xizmatiga muxtojdirlar. Avtoservis xizmatiga avtomobil transportining ajralmas qismi sifatida qaralishi va rivojlanishi, ayniqsa maqsadga muvofiqdir. Chunonchi, avtoservis xizmatining bosh maqsadi va ahamiyati ham mamlakat avtomobillari, avtomobil transportining qaysi mulk shaklida b о ‘lishidan qat’iy nazar, bet о ‘xtov, xavfsiz, tejamkor va ishonchli ishlashini ta’minlashdir. Deyarli har kuni avtoservis xizmatisiz bironta avtomobil о ‘z vazifasini bajara olmaydi, ishga chiquvchi avtomobillarni yonilgi-moy bilan ta’minlash, ularni butlash (komplektlash), yuvish- tozalash va sinchiklab k о ‘rikdan о ‘tkazish talab etiladi. Texnik xizmat va ta’mirlash ishlarini talab etuvchi avtomobillarga esa maxsus profilaktik va - ta’mirlash ishlari о ‘tkaziladi. Umuman, avtomobillarga servis xizmati sifatida о ‘tkaziladigan ishlar uch qismdan, ya’ni texnik xizmat, tijoriy va informatsion xizmat ishlaridan iboratdir. Shu nuqtai nazardan texnik xizmat ishlari deyilganda avtomobil, uning agregatlari, detallari va qismlari texnik holatini sozlash rostlash va tiklash-ta’mirlash bilan bo\liq b о ‘lgan ishlar jamlanmasi k о ‘zda tutiladi. Chunonchi; -avtomobillarga texnik xizmat k о ‘rsatish, ularni ta’mirlash ;$ $-avtomobillar agregatlari, detallari, kuzovlari, shinalari, akkumulyatorlarini qilish, ish qobiliyatini tiklash; -avtomobillarni buyurtmalar asosida diagnostika qilish; -avtomobillarga k о ‘chalarda, y о ‘llarda, saqlash joylarida talabga asosan texnik yordam k о ‘rsatish; -avtomobillarni qayta jihozlash; -avtomobillarni davlat texnik qaroviga tayyorlash; -yengil avtomobillar va avtobuslar kuzovlariga korroziyaga qarshi ishlov berish; -avariyaga uchragan avtomobillar kuzovlarini tiklash; -avtomobillarni vaqtincha va doimiy saqlashlarni tashkil etish; -avtoservis xizmatining о ‘ziga- о ‘zi xizmat k о ‘rsatish shaklini tashkil etish; -texnik konsultatsiya, axborot berish va h.k. Tijoriy xizmat ishlari esa avtomobillar, ehtiyot qismlar, avtomateriallar va avtoanjomlar bilan taminlash, savdo va reklama qilish va umuman, bu sohaning biznes sifatidagi faoliyati tushuniladi, aniqro\i: -avtomobillar, ehtiyot qismlar, avtomateriallar, avtoanjomlar bilan savdo qilish. - avtomobillarni yonil\i-moy materiallari bilan taminlash; - k о ‘rsatiladigan xizmat turlarini reklama qilish, mijozlarni axborot bilan taminlash, sohadagi raqobatga moslashish, mijozlarning talablari, fikrlari va didlarini doimo о ‘rganib, ish faoliyatida hisobga olib borish va h.k.$ $Avtoservis xizmat turlariga, shuningdek, aholi avtomobillarini komission usulda sotib berish, aholiga transport xizmat k о ‘rsatish va avtomobillarni ijaraga berish kabilar ham kiradi. Avtoservisning iqtisodiy va ijtimoiy ahamiyati vatanimiz avtomobil transporti va aholi avtomobillari uchun ulkan b о ‘lib, uning xizmatidan yil davomida hozircha bir milliondan ortiq avtomobillar doimiy foydalanadilar. Respublikamiz avtoservisi о ‘ziga xos rivojlanish tarixi va y о ‘liga ega. Malumki, jahon avtoservisi avtomobil sanoati va transportiga tengdosh b о ‘lib, ular bilan birga rivojlangan va bir xil tarixga ega. Zotan, jahon avtomobil bozorlarini egallash hamma vakt zamonaviy avtomobil servisi uzluksiz ishlab turishini talab etgan. Vaholanki, sobiq davlatimizda avtoservisning paydo b о ‘lishi va rivojlanishi asosan fuqarolarning avtomobillarga ega b о ‘lishi bilangina bo\liq b о ‘lgan . Davlat siyosati, hamma sohada b о ‘lganidek, avtomobil transportida ham asosan jamoat transportini rivojlantirishga qaratilgan edi. Shaxsiy, fuqarolar transporti ikkinchi darajali hisoblanar va uning transport sistemasidagi о ‘rni qadrlanmas, unga xizmat k о ‘rsatish avtomobil egalarining о ‘z muammolari b о ‘lib qolgan edi. Avtomobillarga texnik xizmat k о ‘rsatuvchi korxonalar mamlakatni faqat yirik va markaziy shaharlaridagina b о ‘lib, ular asosan chet el sayohatchilari va elchixonalari avtomobillarga xizmat qilar edi. Faqat 60-yillarning ikkinchi yarmidan boshlab maxsus, aholi avtomobillariga xizmat k о ‘rsatuvchi korxonalar tashkil qilinib, ishga tushirila boshladi. 1968 yilda xukumatning “Fuqarolar avtomobillariga texnik xizmat k о ‘rsatishni tashkil etish” t о ‘\risidagi qarori bu sohaga davlat ahamiyatiga ega masala sifatida yondoshish boshlanganidan darak berdi. Aholi avtomobil parki ham, ayniqsa, 1970 yillardan boshlab, tez suratlar bilan о ‘sa boshladi. О ‘sha paytdagi statistik malumotlarga qaraganda, aholining avtomobillashgani, yani har bir 1000 kishiga t о ‘\ri keladigan avtomobillar soni mamlakatimizda quyidagicha о ‘sib borgan:$

1972------ 6 1973------ 8 1976------ 14 1986------ 38.5 1991------ 42.4 О ‘zbekiston aholisi avtomobil parki 1991 yil boshida 1 mln.ga yaqinlashib qolgan va markalariga qarab quyidagicha taqsimlangan edi: “ZAZ”--------15,6% “Moskvich”-------- 26,9% “VAZ” ----------------- 47,4% “Volga” barcha modellari --------------- 2,9 % “UAZ” -469 barcha modellari ----------- 0,05% boshqalar--------------------- 7,15% (chet el avtomobillari). Dastlabki tashkil etilgan avtoservis korxonalar-avtomobillarga texnik xizmat k о ‘rsatish stansiyalari, avtoustaxonalar, avtomobil prokat (ijaraga berish) punktlari, avtosaqlash joylari mahalliy hokimiyatlar-rayon va shaharlar ijroiy komitetlari tasarruflarida b о ‘lgan, s о ‘ngra (1969 yildan) xukumat qaroriga asosan, О ‘zbekiston aholisiga maishiy xizmat k о ‘rsatish ministrligi tashkil etilib, uning tarkibidagi “ О ‘zavtotexxizmat” boshqarmasiga о ‘tkazilgan. Mavjud ishlab turgan avtoservis korxonalari qatoriga 1974 yildan boshlab firma usulida texnik xizmat k о ‘rsatuvchi “AvtoVAZtexxizmat”, s о ‘ngra “KAMAZavtotexxizmat”, “AvtoZAZtexxizmat”, “Moskvichavtotexxizmat” va

$boshqa avtomobil zavodlariga qarashli avtoservis korxonalari q о ‘shila boshladi. Firma usulida avtoservis xizmati k о ‘rsatish о ‘sha paytdagi davlatda va shu jumladan, О ‘zbekiston uchun ham yangilik b о ‘lib, bu sohada yangi davr boshlanganidan darak berar edi. Endi mamlakat avtomobil zavodlari dunyo avtomobilsozlik firmalari izidan ketib, о ‘z mahsulotlariga о ‘zlari xizmat k о ‘rsatish majburiyatlarini ola boshlashdi. Avtoservis xizmati yangi bosqichga kutarildi, uning moddiy-texnika bazasi mustahkamlanadigan, xizmat k о ‘rsatishning texnik va madaniy saviyasi yaxshilanadigan b о ‘ldi. Avtoservisning О ‘zbekistondagi rivojlanish tarixini quyidagi davrlarga b о ‘lish mumkin. Birinchi davr (etap) 1965-70)yillar, bu davrda avtoservis mustaqil xizmat k о ‘rsatadigan soha sifatida davlat tomonidan tan olindi, о ‘z faoliyatini rasmiy ravishda boshladi. Ikkinchi davr (1971-81 yillar ). Avtoservis rivojlanishi Respublika aholisi avtomobil parkining keskin о ‘sib borishi bilan birga kuzatildi. Masalan: 1965 yilda mamlakatimizning har bir 1000 aholisi boshiga 3 ta shaxsiy avtomobillar t о ‘\ri kelsa, 1972 yili 6 ta, 1978 yili 15 ta, 1981 yili 35 ta avtomobillar t о ‘\ri keldi. Shunga binoan, avtoservis xizmati k о ‘rsatish hajmi birinchi davrga nisbatan 13 barobar oshdi (rubl hisobida), ishchi postlar soni 14 marta k о ‘paydi. Bu davrda Respublika avtoservisi butunlay yangi, firma usulda xizmat k о ‘rsatuvchi, firma usulida “AvtoVAZtexxizmat” va “KAMAZtexxizmat”lar kelib q о ‘shildi. Avtoservisni moddiy-texnika bazasi jiddiy ravishda mustahkamlandi. Uchinchi davr (1981-90 yillarda) sohaning rivojlanishi avtoservis korxonalari tarmoqlari va tarkibining yanada о ‘sishi va ular moddiy-texnika bazasining yanada mustaxkamlanishi bilan belgilanadi. Avtoservis korxonalari tarmoqlari о ‘sishi, eng avvalo, shirkat (kooperativ) usulidagi korxonalarning va firma usulida ishlovchi “Moskvich”, “GAZ” va h.k. servis korxonalarining tashkil etilishi va ishga tushirilishi bilan bo\liqdir. Texnik xizmat k о ‘rsatish stansiyalari, maxsus$

avtomarkazlar va avtoustaxonalarning umumiy soni faqat “Uzavtotexxizmat” boshqarmasi tarkibida, 1991 yil yanvarida 282 korxonani tashkil etdi. Ulardagi ishchi postlarning umumiy soni 1152 taga, firma usulida xizmat k о ‘rsatuvchi “AvtoVAZtexxizmat”, “Moskvich”,”AvtoZAZ” va “AvtoGAZ” texxizmatlar 50 ta korxonalaridagi ishchi postlarni soni 408 taga yetdi. T о ‘rtinchi davr (1991-96yillar) avtoservisning rivojlanishida, butun mamlakatdagi iqtisodiy-ijtimoiy tanazzul sababli tur g‘ unlik, hatto chekinishlar yuz berdi. K о ‘rsatilayotgan xizmatlar hajmi keskin kamaydi, k о ‘pgina korxonalar, ayniqsa, shirkat usulida tashkil b о ‘lganlar yopildi. Injener-texnik xodimlar, mutaxassislar va ishchilarning anchagina qismi (30 : 40% lar atrofida) ishdan b о ‘shab ketishdi. Chunki mamlakat iqtisodiy va moliyaviy axvoli juda murakkab tanazzul holda edi. Beshinchi davr (1996- hozirga qadar) sohada yana rivojlanish, xizmat turlari va hajmining sezilarli о ‘sishi, ishlab chiqarish texnika bazasining yana mustahkamlanishi, mamlakatda iqtisodiy islohotlar о ‘tkazilishi sababli, avtoservis korxonalari tarmoqlari va tarkibining yana kengayishi va о ‘sishi, kichik va о ‘rta biznes shaklida ishlovchi k о ‘pdan-k о ‘p xususiy avtoservis korxonalari, avtoustaxonalar, texnik xizmat k о ‘rsatuvchi postlar sonining keskin k о ‘payishi va ayniqsa, mamlakatimizda avtomobilsozlik sanoatining ishga tushishi (“UzDEUAvto” va “Samkochavto” korporatsiyalari) va ular tomonidan kayta rekonstruksiya qilingan avtomarkazlar va diler stansiyalarning ishga tushishi kuzatildi. Sohada avtoservis bozori va unda raqobat paydo b о ‘ldi, Toshkent shaxrida, «Toyoto» , «Mersedes - Bens» kompaniyalarini avtoservis dilerlari ishga tushirildi. Shu narsa ayonki, mamlakatimiz avtoservisi о ‘z rivojlaninshining istiqbolli y о ‘lini tanladi va bu y о ‘ldan sobit qadam bilan ketmoqda. Ammo respublikamizda

$avtoservis xizmati k о ‘rsatish hali talab darajasida emas, bu sohada bir qancha muammolar mavjud b о ‘lib, ular t о ‘\risida keyinrok batafsil s о ‘z yuritamiz.$

ADABIYOTLAR RО‘YXATI 1. Afanasyev L.L. i dr. Garaji i stansii texnicheskogo obslujivaniya avtomobiley. M.: «Transport», 1980 g. 2. Texnicheskaya ekspluatatsiya avtomobiley. Uchebnik dlya VUZov. Pod red. YE.S.Kuznetsova. M.: «Transport», 2001 g. 3. YE.S.Kuznetsov. Texnicheskaya ekspluatatsiya avtomobiley v SSHA. M. «Transport», 1992 g. 4. G.F.Fastovsev. Avtotexobslujivaniye. M. «Mashinostroyeniye» 1985g. 5. G.F.Fastovsev. Organizatsiya texnicheskogo obslujivaniya i legkov о ‘x avtomobiley. M.: «Transport», 1989 g. 6. M.I.Grif i dr. Kachestvo, effektivnost i osnov о ‘ sertifikatsii mashin i uslug.M.: « Transport», 1999 g. 7. G.M.Napolskiy. Texnologicheskoye proyektirovaniye avtotransportn о ‘x predpriyatiy i stansiy texobslujivaniya avtomobiley. M.: «Transport», 1993. 8. A.I.Xlyavich. Obslujivaniye avtomobiley. M.: «Transport», 1989 g. 9. Rukovodstvo po obslujivaniyu avtomobiley «DAEWOO», KOREA, 2000.

O'xshashlar

Avtomobillarga texnik xizmat ko’rsatish stansiyalari

Avtomobillarga texnik xizmat ko'rsatish va ta'mirlash tizimi

Fizik va yuridik shaxslarga qarashli avtomobillarga xizmat ko’rsatuvchi korxonalarning tasnifi va infrastrukturasi

Avtomobillar konstruktsiyasi

Avtoservis korxonalari va ularning ta’rifi