Piliklash mashinasidagi konstruktiv yangiliklar - To'qimachilik - Referatlar

Piliklash mashinasidagi konstruktiv yangiliklar

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

434 KB

Ko'chirib olish

Piliklash mashinasidagi konstruktiv yangiliklar Reja: 1. Piliklash mashinasining konstruktiv yangiliklari 2. To’lgan g’altaklarni chiqarish va bo’sh g’altaklarni o’rnatish 3. Yarim mahsulotlarni tashish va ta‟minlash tizimlari. 4. Yigirish mashinasinining yangiliklari

Piliklash mashinasining konstruktiv yangiliklari Yuqori sifatli ip yigirib olish ko’p jihatdan pilik xossa ko’rsatkichlariga bog’liqdir. RIETER firmasining F15 va F35 va MARZOLI firmasining FT va FTD rusumidagi piliklash mashinalari ip sifat kategoriyasini kerakli darajada bo’lishini ta‟minlaydigan uskunalardir. F15 va F35 piliklash mashinalarida maksimum 160 tagacha, FT va FTD mashinalarida esa 192 tagacha urchuq o’rnatilgan. G’altak diametri 6 dyuymni tashkil etadi. Energiya tejovchi paket mavjudligidan mashina elektr energiyani kam iste‟mol qiladi. O’lchami 10 dyuymli sensorli displeyga ega. O’rash jarayonining boshidan oxirigacha pilik tarangligi bir xilda bo’lishi elektron tarzda nazorat etiladi va rostlab turiladi (ROJ yordamida). Fotoelement yoki optik sensorlar yordamida har bir urchuqda pilik uzilishi nazorat etiladi. Cho’zish asbobi ustki valiklarining pnevmatik yuklanishi tolalar qisilishini mashinaning uzunligi bo’yicha bir xildaligini ta‟minlaydi. F35 piliklash mashinasining konstruktiv yangiliklariva afzalliklari quyidagilardan iborat: - piliklash mashinasi avtos‟yom mexanizmi bilan; - s‟yomning takomillashganligi tufayli to’lgan g’altaklarni chiqarib olishga 2 min dan kam vaqt sarflanadi; - g’altaklar latogining og’adiganligi tufayli urchuqlarga xizmat ko’rsatish engillashgan; - pilikga to’lgan g’altaklarni yigirish mashinalari tomon SERVOtrail avtomatik transportirovka tizimi optimal kombinatsiyasi. To‘lgan g‘altaklarni chiqarish va bo‘sh g‘altaklarni o‘rnatish Piliklash mashinasida s‟yomchilarning ishni engillashtirish maqsadida g’altak novini og’adigan qilib tayyorlanmoqda(1-rasm). 1- rasm. G’altak novini og’dirib qo’lda syomga tayyorlash

Piliklash mashinasining so’ngi yangiliklaridan biri pilikga to’lgan g’altaklarni chiqarishning avtomatlashganidi, ya‟ni avtos‟yom mexanizmining joriy etilishidir. Riter firmasining F35 piliklash mashinasi aynan shunday avtos‟yomlar bilan jihozlangan. Quyida uning ishlash jarayonlari bayon etilgan. F35 piliklash mashinasida to’lgan g’altaklarni chiqarish vaqti sezilarli darajada kamaytirilgan. Buning asosida oldingi mashinalarga qaraganda g’altak karetkasining salazkasi va s‟em plankalarining harakati ajralganida yotadi. Ikkala harakat chastota o’zgartiruvchilari bilan boshqarilib, bir-biri bilan bog’lanmagan holda sinxron tarzda amalga oshishi mumkin. Bir vaqtning o’zida g’altaklari pilikga to’lgan karetka pastga tushib, salazkaga o’rnashi, ajratuvchi planka esa boshlang’ich holatidan chiqib, asta-sekin tushishi mumkin. G’altakli karetka salazkalari mashinadan tashqariga, ya‟ni oldinga chiqadi. S‟yom jarayoni harakat jarayonlarining alohida boshqarilishi hisobiga real s‟yom vaqti kamayib 2dan kam vaqtni tashkil etadi. S‟yom vaqti mashina uzunligiga bog’liq bo’lmaganligi uchun uzun mashinalarda ham bir xil vaqt sarflanadi. To’lgan g’altaklarni chiqarib olish jarayoni 2-rasmning a),b),c) va d) pozitsiyalarida ko’rsatilgan. a b c d 2-rasm. To’lgan g’altaklarni chiqarib olish jarayoni a) G’altak karetkasi mashinadan tashqariga chiqadi a; b) To’la g’altaklar ushlanadi, planka esa to’lgan va bo’sh g’altaklar bilan birga ko’tarilib, ozgin yonga siljiydi va bo’sh g’altaklar o’rnatiladi b; c) Syom plankasi to’lgan g’altaklar bilan ko’tarilib boshlang’ich holatiga qaytadi;

d) G’altak karetkasi ish pozitsiyasiga keladi, mashina yura boshlaydi, pilikli g’altaklar trasportirovka tizimiga uzatiladi c. Shunday qilib, to’lgan g’altaklarni chiqarish va o’rniga bo’shlarini o’rnatish jarayonlari avtomatik tarzda maxsus mexanizmlar yordamida yuqorida bayon etilganidek amalga oshiriladi. Yarim mahsulotlarni tashish va ta’minlash tizimlari To’lgan g’altaklarni piliklash mashinasidan yigirish mashinalariga qo’lda transportirovkalash jarayonida pilik sifati odatda pasayadi. Bu muammoni echish uchun Rieter firmasi SERVOtrail pilikli g’altaklarni tashish moslanuvchan qurilmasini ishlab chiqqan. Uning afzalligi shundaki, SERVOtrail ip sifatining yaxshilanishi, unumdorlikning sezilarli oshishi hamda xodimlarga harajatlar kamayadi. Pilik oralik mahsuloti hisoblanadi va uning sirti to’la tashqi ta‟sirlardan himoyalanmaganligi bois turli shikastlanishlarga duchor bo’ladi. Bundan tashqari pilikning hamma nuqsonari ipga ham o’tadi. Shuning uchun mahsulot, ya‟ni ipning sifatini oshirish, xodimlarga sarf harajatlarni kamaytirish uchun pilikli g’altaklarnitashishning avtomatik tizimini ishlab chiqish zarurati paydo bo’lgan. Sifatning yaxshilanishi quyidagi omillar evaziga sodir bo’ladi: - qo’l mehnatidan foydanilmaydi, personal pilikga tegmaydi; - pilik sifatiga ta‟sir etuvchi oralik omborlarida saqlashga extiyoj bo’lmaydi; - bir nechta g’altak o’ramlari bir-biri bilan ilashib, chalkashib ketmaydi; - g’altaklar birin-ketin yigirish mashinalariga uzatilgani natijasida pilik sifatiga putur etmaydi. Piliklash mashinasidan chiqarib olingan pilikli g’altaklar osmalari mahkamlangan plankaga o’rnatilgan roliklar relslarda harakatga keltiriladi (3- rasm).

3-rasm. G’altaklar harakatlanadigan 4-rasm. Pilikli g’altaklar uchun relsli tizim osma relslar Pilikli g’altaklar stokaj deb ataluvchi maxsus joylarda, mashinalardan balandroqda qator-qator osma relslarda saqlanadi (4-rasm). Shunday qilib, SERVOtrail pilikli g’altaklarni tashish qurilmasini qo’llash natijasida: joy tejaladi; sifat oshishi ta‟minlanadi; qo’lda tashishga nisbatan 25% sarf harajatlar tejaladi. Yigirish mashinasinining yangiliklari Yigirish jarayoni maqsadi, mohiyati, afzalliklari va kamchiliklari Yigirishning maqsadi pilikdan ip shakllantirish. Yigirishning mohiyati ta‟minlovchi mahsulot pilik yoki piltani ingichkalashtirish, hosil bo’lgan momiqchani burab pishitish orqali ip shakllantirish va ipni biron shaklda o’rab pakovka hosil qilishdan iborat. Yigirishning afzalligi shundaki, nisbatan kalta tolalardan xossalari bo’yicha talablarga javob beruvchi bir tekis, silliq va nisbatan pishiq ip olinadi. Yigirishning kamchiligi unumdorligi katta mashinalarda fizikmexanik xossa ko’rsatkichlari yuqori ip olinmaydi. Yuqori sifatli ip unumdorligi past yigirish mashinalarida olinadi. Yigirish mashinalarining turlari To’qimachilik tolalarini mexanizatsiyalashgan texnologiyada yigirish 250 yil avval yaratilgan. Shundan beri asosan tolalar mexanizatsiyalashgan urchuqda davriy tarzda halqasiz usulda, keyinroq esa halqali usulda yigirilgan. So’ngi 50 yilda urchuqsiz(ochiq uchli) yigirish rivojlanib, ishlab chiqarishda keng joriy etildi. Shunga mos ravishda tolalarni yigirish texnika va texnologiyasi har tomonlama o’rganilib kelinmoqda. Yigirish jarayoni xususiyatlarini hisobga olib, prof. A.G.Sevostyanov (Rossiya) yigirish usullari tasnifini ishlab chiqqan va takomillashtirib borgan. Shuni ta‟kidlash kerakki, mazkur tasnifda yigirishning barcha usullari, ayniqsa so’nggi paytlarda yaratilgan va horijiy davlatlarda joriy qilingan ayrim usullar kiritilmagan. Shunga qaramasdan uni asos qilib, urchuqli

yigirish usullari tasnifini qayta ko’rib chiqish va takomillashtirish mumkin (1- rasm). 1-rasm. Yigirish usullari tasnifi Unga ko’ra ikki uchi qisilgan mahsulotning teng o’rtasida tez aylanuvchan pishituvchi organ yordamida chap va o’ng qismlarga buramlar berilib, kalta tolalardan uzluksiz mahsulot - ip olinishi tasnifi asos qilib olingan. Mazkur usul soxta pishiluvchan yigirish deb atalib, ipning chap qismi bir yo’nalishda, o’ng qismi esa boshqa yo’nalishda buraladi. Agar pishituvchi organ ipning faqat chap qismini pishitsa, halqali yigirish sxemasi hosil bo’ladi. Aksincha, pishituvchi organ o’ng qismini pishitsa-yu, chap qismi diskret uzuq bo’lsa, ochiq uchli yigirish sxemasi hosil bo’ladi. Mazkur tasniflash barcha yigirish usullarini qamrab olmagan, chunki unda friksion, qo’shaloq, aero, elimlab, o’zi pishiluvchan, tolani ip bilan chirmab, ipni tolalar bilan chirmab ip olish usullari o’z aksini topmagan. Oxirgi ikki usulning birinchisi yigirish-pishitish mashinasida amalga oshirilib, adabiyotlarda pishitilgan ip olish usuliga kiritilgan.

Shunday qilib, yigirish jarayonlari xususiyatlari tahlili asosida yigirish usullarini bir-biridan pishitish va ipni shakllantirish usullari bilan farqlash mumkin. Shunga asosan yigirishning hamma usullarini buramli va buramsiz usullarga ajratish mumkin. Buramli usul burovchi organ mavjudligiga qarab, urchuqli va urchuqsiz usullarga ajraladi. Urchuqli usul davriy va uzluksiz bo’lishi mumkin. Davriy usulda yigirish selfaktorlarda cho’zish va pishitish jarayonlarini birga qo’shib amalga oshiriladi. Yigirishning davriyligi mazkur usulda ishlaydigan mashinaning asosiy kamchiligi hisoblanadi. Uning ustunligi shundaki, yigirilgan ipning sifat ko’rsatkichlari yaxshiroq, ya‟ni uzluksiz usulda halqali yigirish mashinasida olingan ipga nisbatan uzish kuchi buramlar soni pastligiga qaramay yuqori, xossalari bo’yicha notekisligi esa pastdir. Selfaktorlar yakka nushalarda buyurtmalar asosida tayyorlanadi. Davriy usuldan farqli o’laroq uzluksiz usulda ip yigirish pishitish va o’rash jarayonlari birga, cho’zish esa alohida amalga oshiriladi. Selfaktorlarda davriy usulda ip olinganda o’rash jarayoni cho’zish va pishitish jarayonlaridan ajralgan holda alohida amalga oshadi. Uzluksiz usulda ip yigirish cho’zish asbobidan chiqayotgan tolalarni tabiiy yoki kimyoviy uzluksiz ip bilan o’rab ham amalga oshirilmoqda. Ingichkalashgan mahsulot bunda ikki qavat ipning bitta strengasini tashkil etadi, lekin haqiqiy buram olmaganligi bois ipning mexanik ko’rsatkichlari pastroq bo’ladi. Mazkur usul kavak urchuqda amalga oshirilib, urchuqli usulga kiritilgan, lekin uni MDH da pishitilgan ip olish usuli deb yuritiladi. Urchuqli uzluksiz yigirish usullariga shuningdek ragulkada yigirish, qalpoqli, oddiy halqali, kompakt, modifikatsiyalangan, sentrofugal, Siro, Solo hamda streych yigirish usullari kiradi. Ularning har bir o’z xususiyatlariga ega, ya‟ni birbirdan ayrim jihatlari bilan ajralib turadi. Ragulkada va qalpoqli yigirish usullarida asosan lub tolalari yigiriladi. Boshqa urchuqli usullarda paxta tolasi va kimyoviy tolalar yigiriladi. Halqali yigirish usuliga uzoq xorijda Sirospun deb yuritiluvchi usulda ip olish ham kiradi. Bu usulda ikkita pilikdan bitta urchuqda ip yigiriladi, ya‟ni ikkita ingichkalashtirilgan tutamchadan bitta ip shakllanadi. Ikkita tutamchadan alohida hosil bo’lgan ikkita strenga bir xil buralib, o’zaro chirmashadi. Strukturasi bo’yicha yakka ipdan ham, pishitilgan ipdan ham

farqlanuvchi ushbu ip keng iste‟mal buyumlari uchun matolar olishda ishlatilmoqda. Uning afzalligi yigirish mashinasida shakllandigan yakka ipdan pishiqroq, ammo pishitilgan ipdan bo’shroq. Xuddi shunday iplardan biri so’nggi paytlarda tarqalgan Solo ipidir. Bu usulda pilikdan ingichkalashgan tutamcha bir nechta mayda tutamchalarga bo’ylamasiga bo’linadi. Yonma yon tutamchalar bir yo’la buralib pishitilganda har bir tutamcha buram oladi. Urchuq aylanganda hamma mayda tutamchalar o’z o’qi atrofida buraladi hamda barcha tutamchalar bir-biri bilan o’zaro chirmashib pishitiladi va yakuniy Solo ip shakllanadi. Ushbu Siro va Solo iplar trikotaj mahsulotlari ishlab chiqarishda qo’llanilmoqda. Trikotaj matolarini to’qishda buramlarning kam bo’lishi katta ahamiyatga ega. Shuni inobatga olib, modifikatsiyalangan ip yigirish uslubi yaratilgan. Halqali yigirish mashinasining cho’zish asbobi asosiy cho’zish zonasida yoki pishitish uchburchagidan keyin tolalarga qo’shimcha buram beruvchi vyurok o’rnatiladi. Uning asosiy vazifasi tolalarga soxta buram berib, kam buramli ipda tolalar migratsiyasini oshirish yo’li bilan katta pishiqlikga erishish. Mazkur usulda ip Xitoyda ko’p ishlab chiqarilmoqda. Modifikatsiyalangan ipning strukturasi va fizik-mexanik xossalarini sinash bo’yicha ham tadqiqotlarning ko’p qismi aynan Xitoyda olib borilmoqda. Yo’g’on iplar lub tolalaridan yigirishda sentrofugal usul qo’llanilib kelinmoqda. Uning afzalligi unumdorligining yuqoriligi bo’lsa, kamchiligi ingichka ip yigirishda deyarli qo’llanilmaydi. Mazkur usul urchuqli yigirishning ko’rinishi o’zgartirilgan bir turi deb qaraladi. Yigirish texnologiyasining taraqqiyoti natijasida kompakt iplar yigirishning pnevmatik, mexanik va aerodinamik usullari yaratildi. Ushbu usullarda olingan iplar uzish kuchi yuqoriligi, uzayishi pastligi, tukdorligi esa keskin kamayganligi bilan ajralib turadi, ya‟ni asosiy me‟yoriy ko’rsatkichlari yaxshilangan. Kompakt ip yigirish mashinalarining har xillari yaratilgan bo’lib, ular orasida Riter firmasining pnevmatik kompakt ip yigirish mashinalari keng ko’lamda tarqalgan. Halqali yigirishning shunday usuli mavjudki, unda cho’zish asbobining oldingi juftligidan kimyoviy monoip o’tkazilsa, yigirilayotgan ip bilan chirmashib, uning yigiruvanligini oshirib, uzilishlarni kamaytiradi. Natijada yigirilayotgan ipni kam

buramli qilib olish va shu afzallikni qo’llab, ushlaganda yumshoqligi bilan ajralib turuvchi ip olinmoqda. Bunday iplar odatda bolalar kiyim boshi, sochiqlar va yotoq matolarida hamda yuqori cho’zuluvchanlikga ega «Streych» matolarda ham ishlatilmoqda. Ularni davlat standartida kombinatsiyalangan iplar deb ataladi. Shunday qilib, mavjud yigirish usullari tahlil etilib halqali yigirish usullari tasnifi takomillashtirildi. Yigirish mashinasining tuzulishi va ishlashining yangiliklari O’zbekiston to’qimachilik korxonalari asosan horijiy firmalarning Zinser 350, Zinser 351, Zinser 360 (SAURER), G32, G35, K45(RIETER), RST-1, MP1N (MARSOLI), RX220, 230 (TOYOTA) halqali yigirish mashinalari bilan jihozlangan. Ularning tuzulishi va ishlashi bir-biriga juda o’xshash bo’lib, faqat takomillashganlik darajasi bilan farqlanadi. SHuning uchun halqali yigirish mashinasining tuzulishi va ishlashidagi yangiliklar umumlashgan holda ko’rib chiqiladi. Asosan RIETER va MARSOLI firmalari mashinalari misolida yangiliklar tahlil qilinadi. Bundan tashqari cho’zish, pishitish va o’rash jarayonlari vositalari taraqqiyoti qaraladi. Halqali yigirish mashinalarini taraqqiy ettirishdagi katta tajribalarni hisobga olib, Shveysariyada G32 rusumli yigirish mashinasi yaratilgan. Mazkur mashina boshqalaridan mashina sifati va mustahkamligi, qo’shimcha harakatlantiruvchi tizimlar energotejamkor dvigatellar, 1632 ta urchuqli, avtomatizatsiya va boshqa qulayliklarga ega. Mazkur mashinada boshqa mashinalarga nisbatan elektroenergiya tejamkorligi butun xizmati davrida 5-10 foizni tashkil etadi. Shuni ta‟kidlash kerakki, G32 mashinasi G35 mashinasini ishlab chiqish va ekspluatatsiyasi davrida orttirilgan tajribalar asosida yaratilgan. Mashina yangi assortimentga juda tez adaptatsiyalanadi. Uning barcha funksiyalari markazlashgan holda boshqaruv pultida kuzatib o’rnatiladi. Takomillashgan halqali yigirish mashinalari yangiliklaridan biri cho’zish asbobini harakatga keltirishning yarim elektron tizimining joriy etilishi natijasida ip buramlari sonini bevosita boshqaruv panelida o’rnatish mumkin. shuningdek mashinaning barcha funksiyalari markaziy

panel orqali boshqariladi. Mashina kompyuteri hotirasiga 18 ta artikulning barcha parametrlari kiritilishi va MEMOset tizimi yordamida tanlanishi mumkin. Shuni ta‟kidlash kerakki, 1200 ta urchuqli mashina cho’zish asbobini harakatlantirishning yangi tizimi joriy etilganligi natijasida silindrlarning yurish aniqligi oshib, ip sifatining doimiyligi ta‟minlandi. Buning uchun cho’zuvchi silindrlarning har biri ikki va uch bo’lakga ajratgan holda harakatlantiriladi (2- rasm). 2- rasm. Urchuqlar soni 1200 va undan ko’p halqali yigirish mashinasi cho’zish asbobining kinematik sxemasi Cho’zish valiklari Ri-Q-Bridge richagi yordamida pnevmatik yuklanadigan Ri- Q-Draft cho’zish asbobi yuqori sifatli ip olish uchun zamin yaratadi (3-rasm. a). “Riter” ning 1632 ta urchuqli, “Marsoli” ning 1824 ta urchuqli MDS1yigirish mashinalarida juda aniq ishlovchi avtos‟yomniklardan foydalaniladi. Ularda boshlang’ich o’ramsiz s‟yom amalga oshirilganligi uchun “chigal ip”, “nachinka”, “momiq” kabi a b

3-rasm. Riter firmasining G35 halqali yigirish mashinasining cho’zuvchi asbobi a) va MDS1 yigirish mashinasida dvigatellarning joylashuvi b) chiqindilar miqdori kamayib, havo ifloslanishi pasayadi hamda ipning sifati oshadi. Riter firmasining SERVOgrip qurilmasi aynan shu maqsadda ishlatiladi(4-rasm. a). a b 4-rasm. SERVOgrip qurilmasi a) va ROBOdoff s‟yom tizimi b) SERVOgrip qurilmasi naycha to’lib, halqali planka pastga tushganda ip uchini mahkam ilib oladi va to’lgan naychalar ROBOdoff s‟yom tizimi yordamida chiqarib olinadi (4-rasm. b). Hozirgina SERVOgripga ilingan ip uchi keyingi naychaga ip o’rashni avtomatik tarzda uzuqlarsiz amalga oshirish imkonini beradi. Halqali yigirish mashinalari tuzulishi va ishlashidagi yangiliklar asosan shulardan iborat.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. Pirmatov A.P.va boshqalar, Xom ashyoni yigirishga tayyorlash, leksiyalar matni, TTESI, 2015y. ; 2. www.rieter.com, mashina pasportlari; 3. www . truetzschler . com , mashina pasportlari; 4. www.marzoli . i t, mashina pasportlari

O'xshashlar

To’qimachilik iplarining assortimentini kengaytirishdagi yangiliklar

Pilik tayyorlash va piliklash mashinasi yangiliklari

Yigirish yangiliklari

Paxtani dastlabki ishlash va yigirishning texnika texnologiyasi

Pilta tayyorlash texnikasi yangiliklari