logo
  1. Bosh sahifa
  2. Referatlar
  3. To'qimachilik
  4. Yigirish yangiliklari

Yigirish yangiliklari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

64 KB
Ko'chirib olish
Yigirish yangiliklari Reja : 1. Yigirish texnologiyasining tayyorlash bosqichlaridagi yangiliklar; 2. Halqali va pnevmomexanik yigirish o’timlari yangiliklari; 3. Ipni qayta o’rash o’timidagi yangiliklar. Yigirish texnologiyasining tayyorlash bosqichlaridagi yangiliklar Ip ishlab chiqarish jarayonlari murakkab jarayonlardan iborat bo ’ lib , asosan yigirish tizimiga bog ’ liqdir . Ip olish tizimi , ya ‟ ni yigirish sistemasida tola turiga , ipning chiziqiy zichligiga , uning nima maqsadda ishlatilishiga qarab texnologik mashinalar va ularning ketma - ketligi tanlab olinadi . Mazkur fanda texnologiyaning masalalariga uning yangi yo’nalishlari va o’zgarishlari nuqtai nazardan yondashiladi. Shuning uchun ayrim o’timlar kengroq, ayrimlari esa qisqaroq tahlil qilinadi. Xom ashyodan boshlab ip yigirishga qadar savollar asosan ikkiga bo’linib, ya‟ni ipga tayyorlov bosqichlari o’timlari va yigirish o’timlari tariqasida ko’rib chiqiladi. Karda yigirish tizimida tayyorlov bosqichlari o’timlarida titish, tozalash, aralashtirish, tarash, piltalash va piliklash jarayonlari amalga oshiriladi. Qayta tarash tizimida qo’shimcha ravishda qayta tarashga tayyorlash va qayta tarash jarayonlari qo’llaniladi. Yigirish texnologiyasining boshlang’ich texnologik bosqichi bo’lgan titish jarayoni hozir asosan avtotoytitkichlarda amalga oshirilmoqda. Hozirgi kunda toytitkichlar oldidagi stavkaga qo’yiladigan paxta toylari soni 200 tagacha bo’lishi mumkin. Eng kami qancha bo’lishi kerakligini korxona o’zi hal qiladi, chunki xom ashyoga bog’liqlik hamishadagidek juda kattaligicha qolmoqda. Ilgarilari korxonada kamida uch oylik paxta tolasi zahirasi bo’lishi shart edi. Hozirgi kunda buning iloji yo’q, chunki tolaga oldindan to’lov bilan bog’liq bo’lib, aylanma mablag’ pulini xom ashyoda muzlatib qo’yishga to’g’ri keladi. Shuning uchun korxonalar xom ashyoni juda katta hajmda sotib ololmay, faqat joriy bir oy yoki undan ham kam muddatda saralanma “lot” tuzib qo’ymoqdalar. Shuni aytish kerakki, stavkadagi toylar soni kamida 36 ta bo’lishi kerakligi ta‟kidlanadi. Agar tola loti bir yoki ikkita seleksion navdan iborat bo’lib, komponentlar kamligi uchun vaqtincha kam sonli toylar stavkasidan foydalanilsa bo’laveradi. Keyingi oyda tuzilgan lotda keskin o’zgarishlar bo’lishi natijasida olinadigan ipning fizikmexanik xossalari o’zgarib qolishi mumkin. Odatda lotdagi komponentlar ko’proq va turlicha bo’ladi, chunki hech kim faqat bir xil tolani sotib ololmaydi. Shuning uchun iloji boricha lotga ko’proq toylar qo’yilishi hisobga olinib, avtotoytitkichlar uzunligi 52 metrgacha qilib yasaladi. Titish tozalash tizimi va jihozlari ning keyingi bosqich texnika va texnologiyasi yangiligi tozalash bosqichining kam o’timligidadir. Odatda avtotoytitkichdan so’ng bir barabanli tozalagich, so’ngra turlicha konstruksiyadagi separatorlar, ulardan keyin arratishli tozalagichlar va aerodinamik tozalagichlar yoki changsizlantiruvchi mashinalar o’rnatiladi. Avvalgi qoziqli, pichoqli ko’p barabanli tozalagichlar qo’llanilmayapti. Ularning o’rniga samaradorligi yuqori bo’lgan mayda tishli, barabanining sirti shtiftlar yoki arra tishli garnituralar bilan qoplangan tozalagichlardan foydanilmoqda. Qoziqlar va pichoqlar ishlatilmasligi natijasida paxta bo’laklari qayta ishlashning boshlang’ich onlaridayoq mumkin qadar mayda bo’lakchalarga ajratilmoqda. Natijada tolalarni tozalash va aralashtirish jarayonlariga tayyorlash samarasi keskin yaxshilandi. Shuning uchun ham titishdan keyingi o’timlarning keskin kamayishiga erishildi. Tolalar bo’lakchalari qanchalik mayda bo’lsa, undan iflosliklarning ajralishi shuncha osonlashadi. Shuningdek, mayda bo’lakchalardan chang va kalta tolalarning ajralib chiqishi ham engil kechadi. Buni e‟tiborga olib, konstruktorlar mexanik usulda tolanitozalash bilan uni aerodinamik tozalashni uyg’unlashtirgan, ya‟ni tolani har ikkala usulda tozalash bitta uskunada bajarilishi ta‟minlanadi. Natijada ikki xil usulda tozalash uskunalari ketma ket o’rnatilmay ko’pincha bitta mashinadan foydalaniladi. Shu bilan bir qatorda tozalash bosqichida tolalarni chang va mayda zarralardan ajratish, ya‟ni aerodinamik usulda tozalash jihozlariga ham katta e‟tibor berilib, maxsus separatorlar hamda mashinalar yaratilgan. Shuni ta‟kidlash kerakki, titish jarayoni tola tutamchalarini alohida tolalarga ajratish, ya‟ni tarash jarayonida yakunlanadi. Shuning uchun tarashga katta ahamiyat berilib, u uzluksiz rivojlantirimoqda. Tarash tezligi oshishi bilan yangidan yangi muammolar paydo bo’lib, shlyapkali tarash mashinasida ta‟minlashdan to pilta shakllantirib uni taxlashgacha taraqqiy ettirishga turtki bo’lmoqda. Tarash jarayonida ikki bunkerli ta‟minlashdan voz kechib, uch bunkerli ta‟minlashdan foydalanilmoqda. Yaqin o’n yillar ilgari xorijiy tarash mashinalarida ikki bunkerli ta‟minlash qo’llanilgandi. Buning asosiy maqsadi taralgan piltaning notekisligini kamaytirishdan iborat. Ikki bunkerli ta‟minlashda kelayotgan qatlamning qalinligini potokdagi barcha tarash mashinalarida bir xilda bo’lishi tarash tezligining oshganligi natijasida muammo bo’lib qolgandi. Tezlikning oshganligi natijasida potok bunkerlarining tola bilan to’lish sathi juda tez o’zgarib, ta‟minlovchi qatlam qalinligi va tegishlicha shakllanib olinayotgan pilta yo’g’onligi o’zgaruvchan, ya‟ni o’ta notekis bo’lishiga olib keldi. Masalani echish uchun ikkita ta‟minlash bunkeri ustiga yana bitta qo’shimcha bunker o’rnatilib, quyi ta‟minlash bunkeridagi tola qatlami o’zgarmasligiga erishildi. Shunday qilib, tarash jarayoni tezligi oshganligi tufayli bitta potokdagi mashinalarda taralgan piltalarning ham ichki, ham tashqi notekisligini kamaytirish maqsadida shlyapkali tarash mashinasida murakkabligiga qaramay uch bunkerli ta‟minlash joriy etildi. Buning uchun maxsus ta‟minlash bunkerlari konstruksiyalari yaratildi. Tarashdagi keyingi yangilik asosiy tarash zonasining uzunligini 2,82 m ga etkazilganidir. Bosh baraban diametri kichraytirilib, qabul barabani hamda ajratuvchi baraban uning tagiga kiritilgan. Natijada mashina gabarit o’lchamlari kichraytirilganiga qaramay, asosiy tarash zonasi uzunligi kattaligicha saqlanib qolingan. Tarashdagi yangiliklardan yana biri tarash mashinasi unumdorligini uning ishchi tezligini oshirmay ko’tarish maqsadida mashinaning eni 1,5 marta kattalashtirilgan. Tarash mashinasida uning ishi samaradorligini oshirish uchun yangidan kiritilgan moslama va qurilmalar alohida keyingi leksiyalarda tahlil qilinadi. Qayta tarash texnologiyasi va jihozlaridagi asosiy yangiliklardan taroqli barabancha tezligining oshirilganligi hisoblanadi. Uning aylanishlar chastotasi 500 min -1 gacha etkazilgan va taram sifati yuqorilicha saqlanib qolingan. Hozir bunday (Riter firmasining E 61) mashinalar Uzteks Toshkent hamda Uzteks Shovat korxonalarida yuqori samaradorlik bilan ishlatilmoqda. Piltalash o’timida mahsulot chiqishi tezligi 1500 m/min gacha (500-600 m/min o’rniga) oshirildi. Buning uchun cho’zish asboblarining 4x3 va 5x4 turlaridan foydalanilgan. Mazkur asboblarda ustki valiklar soni cho’zuvchi silindrlar soniga nisbatan bittaga ko’p. Cho’zish jarayoni odatdagidek egri maydonda amalga oshiriladi. Cho’zilgan va yupqalashgan tolalar tutami cho’zish maydonidan chiqishi bilan kirish qismi ko’ndalang kesimi to’rtburchak, chiqishda esa doira shaklida bo’lgan yo’naltiruvchi zichlagichga kiradi. Undan piltataxlagich valiklari piltani chiqarib oladi. SHunday qilib, cho’zish asbobi qisqichidan chiqqan yupqa tutamcha tolalari riflyali silindr atrofida hosil bo’luvchi havo girdobining puflovchi ta‟siridan asraladi. Piltalash mashinalarida avtorostlagichlar ikkinchi o’timlarda o’rnatilgan, birinchi o’timlarda esa o’rnatilmaydi. Pilta uzug’ini kamaytirish maqsadida piltataxlagich tazdagi pilta to’lishini uning massasiga qarab emas, piltaning ko’rsatilgan uzunligini o’lchab mashinani to’xtatadi. Natijada tazlardagi pilta uzunligi bir xilligi ta‟minlanib, ularni qayta ishlashda tazlar bir vaqtda bo’shaydi va qaytimlar paydo bo’lmay, xom ashyodan to’la foydalaniladi. Piliklash o’timida ham texnologik yangiliklar keng joriy qilingan. Ulardan birinchisi urchuq tezligining 1500 min -1 gacha etkazilganligi bo’lib, bunga osma ragulkalarni qo’llab erishilgan. Osma ragulkalarda tayanuvchan ragulkalarga nisbatan vibratsiyasi (tebranishi) bir necha marta pastligi tufayli qo’llanilgan kalta urchuq tezigini oshirishga muvaffaq bo’lingan. Keyingi yangilik cho’zish asbobi chang va kalta tolalar bilan ifloslanishdagi asraluvchi pnevmoso’rg’ichlar bilan jihozlangan. Ta‟minlash ramkasida yashirin cho’zilishni kamaytiruvchi olti qirrali yo’naltiruvchi valiklar o’rnatilgan. Oldingi va orqadagi ragulkalarning buram taqsimlagichlari ikki xil sathda, ya‟ni oldingi qatordagilari pastroq joylashtirilgan. Natijada ikkala qator piliklari bitta tekislikda pishitilib, ular xossalari orasida paydo bo’luvchi farqni, ya‟ni ichki notekislikni kamaytirishga muvaqqat bo’lingan. Bo’sh g’altaklarga pilikni avtomatik ravishda o’rash joriy qilingan. Buning uchun g’altak tepa qismida uning sirtini qamrab oluvchi yopishqoq tasma mavjud. Unga ragulkaning lapkasida osilib turgan pilik uchi avtomatik tarzda yopishib pilik uzuqlari, ya‟ni qaytimlar hosil bo’lmaydi. Piliklash mashinasida ham to’lgan g’altaklarni olish pilik uzunligi bo’yicha amalga oshiriladi. To’lgan g’altaklarni olish, ularni transportirovkalash, bo’sh g’altaklarni mashinaga o’rnatish, mashinani ishga tushirish avtomatlashgan tizim yordamida ham amalga oshirilmoqda. Yigirish o‘timi yangiliklari Yigirish o’timida mashina unumdorligi urchuq tezligini oshirish tufayli erishilgan. Foydali vaqt koeffitsientini orttirish maqsadida avtos‟emniklar joriy qilinib, qo’l mehnati sarfi keskin kamaytirilgan va s‟yom brigadalari bekor qilingan. Hozir bitta halqali yigirish mashinasida 1680 tagacha urchuq o’rnatilgan bo’lib, ishchining xizmat zonasi kengaytirilgan. Tegishli tayyorlov o’timlarida avtoregulyatorlarning mavjudligi natijasida yigirilayotgan ip nihoyatda ravon bo’lishiga erishilgan. Halqali yigirish mashinalari qayta o’rash avtomatlari bilan tutashtirilib, yaxlit bitta agregat hosil qilingan. Agregatda barcha texnologik jarayonlar va operatsiyalar avtomatik tarzda amalga oshiriladi. Bo’sh patronlarga o’rash jarayoni klassik usuldagidek bajarilmay, avtomatik tarzda naycha uyasida ipning uchi birinchi qatlamning tagiga 4 mm masofada qistirilib qo’yadi. Natijada ip chuvalanib olinganda oxirigacha chiqib, uchlarda ip chigalliklari paydo bo’lmaydi, ya‟ni chiqindi keskin kamayadi. Pnevmomexanik yigirish mashinalarida ham asosiy e‟tibor tezlikka qaratilgan bo’lib, yigirish kamerasining aylanishlar chastotasi 180000 min -1 ga etkazilgan. Robotlar barcha ish operatsiyalarini ipni ulash, yigirish kameralarini tozalash, to’lgan g’altaklarni chiqarib olish va bo’sh g’altaklarni o’rnatish kabilarni bajarmoqda. Bitta yigirish mashinasida 500 tagacha yigirish kamerasi o’rnatilgan bo’lib, ular guruhlarga bo’linib har xil assortimentdagi ip yigirish maqsadida individual mikrodvigatellar bilan harakatlanmoqda. Bundan tashqari kam buramli iplarga extiyoj oshganligini inobatga olib, trikotaj matolari uchun kam buramli modifikatsiyalangan iplar haqali yigirish mashinalarida olinmoqda. Paxta ipining sifat ko’rsatkichlarini yaxshilash maqsadida Siro, Solo deb nom olgan iplar yigirilmoqda. Ularning birinchisi birinchisi ikkita yondosh tutamchalardan shakllansa, ikkinchisi bitta tutamcha bir nechtaga bo’linib shakllanadi. Xorijiy davlatlarda, ayniqsa, Xitoyda mazkur ip turlari bo’yicha ishlab chiqarish korxonalari anchaligi ma‟lum. Kam buramli yigirilgan iplarga halqali yigirish mashinalarida olingan monoipli kombinatsiyalanggan ipni qo’shish mumkin. Bunday ip “Osborn tekstil” MCHJ QKda ishlab chiqilmoqda. Yigirish korxonalarining so’nggi yutuqlaridan kompakt yigirilgan ip olish texnogiyalarini ta‟kidlash mumkin. O’zgacha strukturaga ega kompakt iplar “Indorama Kakand tekstil” QK hamda “Shavat Uzteks” QKlarda ishlab chiqilmoqda. Mazkur korxonalarda halqali yigirish mashinalari qayta o’rash avtomatlari bilan tutashtirilgan bo’lib, yaxlit bitta agregatda qayta o’ralgan hamda keyingi ishlovga tayyor mahsulot olinadi. O’zbekiston korxonasi (“Osborn tekstil” MCHJ QK) da melanj iplarni ishlab chiqarish ham o’zlashtirildi. Bu ham mahsulot assortimentini kengaytirishga xizmat qilib, to’qimachilik sanoati eksport qobiliyatini oshiruvchi yangiliklardan biridir. Ipni qayta o‘rash jihozlari Yuqorida ta‟kidlanganidek, yigirish texnologiyasining umumiy yangiliklaridan biri halqali yigirish mashinasining qayta o’rash avtomatlari bilan tutashtirilganidir. Bunga halqali yigirish mashinalarida avtos‟yomniklarning joriy etilgandan so’ng erishildi. Hozirgi kunda halqali yigirish mashinalaridan chiqarib olingan to’la ip pochatkalari maxsus transporterda qayta o’rash avtomatlariga uzatiladi. Qayta o’rash avtomatlari shu tarzda yigirish texnologiyasining yakuniy o’timiga to’quvchilik (to’qima va trikotaj)dan ko’chib o’tdi. Bu esa yigirish texnologiyasidagi yangilik hisoblanadi. Shuni ta‟kidlash kerakki, mazkur yangilik barcha korxonalarda qo’llanilmay ayrim korxonalardagina joriy etilgan. Shunday qilib, yigirishning yangi yo’nalishlarida ishlovchi uskunalar O’zbekiston to’qimachilik korxonalarida muvaffaqiyat bilan ishlatilmoqda va ishlab chiqilayotgan mahsulotlarning aksariyat qismi eksport qilinmoqda. Foydalanilgan adabiyotlar: 1. Liniya ochistki, Trutzschler spinning, broshyura 2. www.trutzschler.com 3. VARIOline The variable cleaning concept, broshyura 4. www.r ieter.com

O'xshashlar

Pnevmomexanik yigirish jihozlari va ularning yangiliklari
Yigirish jarayoni.doc
Pilta tayyorlash texnikasi yangiliklari
Ipakni yigirish jarayoni
Iplarni pishitishga tayyorlash texnologiyasi yangiliklari