So’z birikmasi va gap qolipi hosilalarida leksemalashish - Tilshunoslik - Referatlar

So’z birikmasi va gap qolipi hosilalarida leksemalashish

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

14.1669921875 KB

Ko'chirib olish

So’z birikmasi va gap qolipi hosilalarida leksemalashish So’z birikmasi lisoniy qolipining voqelanishi «lison-nutq» yo’nalishida bo’lib, bu yo’nalish umumiylikdan oraliq ko’rinishlar orqali xususiyliklarga - nutqiy hodisalarga qarab boradi. Masalan; [ W - W ] [ W mv - W mv ] [ I kk - I ek ] [O qk - O eq ] [Karimning kitobi] Bunda [W-W] umumiy lisoniy sintaktik qolip bo’lsa [O qk - O eq ] quyi lisoniy sintaktik qolipdir. [Karimning kitobi ] hosilasi ana shu LSQ asosidagi nutqiy SBdir. LSQ ni tiklash xususiylik (nutqiy hosila)lardan oraliq ko’rinishlar orqali umumiyliklar sari boradi va bu jarayon «nutq-lison» yo’nalishida kechadi. Nutqiy SBning voqelanishida boshlang’ich nuqta [W-W] qolipi bo’lsa, uni tiklashda (Karimning kitobi) kabi nutqiy SBlar asos bo’lib xizmat qiladi. Har qanday so’z birikmasi qolipi hosilasi davrlar o’tishi bilan lisoniy bosqichga ko’tarilishi – leksemalashishi mumkin. Masalan: [ W qk - W ek ]= qaratuvchi - qaralmish qolipi hosilalari - qo’lqop, xonqizi, kirsovun, tomorqa, tokqaychi, qo’ziqorin,belbog’. [ I k. q -F] qolipi hosilalari – kungaboqar, o’rinbosar, beshiktervatar, echkiemar, ko’zboylog’ich, kallakesar, husnbuzar, dunyoqarash,tinchliksevar [ W -F] qolipi hosilalari -beshotar, birqoqa, iskabtopar, ishlab chiqarish, tezpishar, ertapishar, cho’rtkesar, yebto’ymas [I- О ] qolipi hosilalari -toshko’mir, tuyaqush, karnaygul, oybolta, ko’kkarg’a, qoraqurt, mingoyoq, qizilishton, ajdargul, xo’rozqand, beshbarmoq, beshqarsak, YEttisuv, Oltiariq, uchburchak, mingoyoq, qirqog’ayn, hozirjavob, kamgap,

kamsuxan, kamsuqum, kamqon, kamxarj, xomkalla, sho’rpeshona, kaltafahm, shirinsuxan, sho’rtumshuq, balandparvoz Sodda gap qolipi hosilalarida lisoniylashish. - ustabuzarmon, gulbeor, oshko’k, yoqavayron, xonavayron, xudobezor, otabezori, gadoytopmas; S h uningdek, iboralar ham shu jarayonni boshidan kechirgan: Aravani quruq olib qochadi – aldaydi., Yulduzni benarvon uradi –epchil.

O'xshashlar

So’z yasalish qolipi hosilalarida leksemalashish

So’z birikmasi

So’z birikmasining boshqa til birliklariga munosabati. So’z, so’z birikmasi, qo’shma so’z, turg’un birikma, gap

Sintaksis va uning o’rganish manbai. Lisoniy sintaktik qolip

Tilshunoslikda lisoniy qolip tushunchasi