Ona tili ta’limi jarayonida o’quvchi va o’qituvchi faoliyati - Tilshunoslik - Referatlar

Ona tili ta’limi jarayonida o’quvchi va o’qituvchi faoliyati

Yuklangan vaqt:

27.10.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

25.5751953125 KB

Ko'chirib olish

Ona tili ta’limi jarayonida o’quvchi va o’qituvchi faoliyati Reja: 1. Ta’limi jarayoni tizim sifatida. 2. Ona tili darslarida o’quvchini ta’lim jarayonining subyektiga aylantirish omillari. 3. Ona tili darslarida o’qituvchi~o’quvchining pedagogik hamkorligi .

T а ’lim-t а rbiyad а n m а qs а d buyuml а r t а bi а tini o’rg а nish em а s, b а lki kishining bilib о lishi, ах l о qining k а m о l t о pishi bo’lm о g’i l о zim. Suqr о t Ta’lim jarayoni – bu mohiyatan ta’lim jarayoni ishtirokchilari – ta’lim oluvchi (o’quvchi, talaba, shogird, izdosh, payrav; tarixan– murid) va ta’lim beruvchi (o’qituvchi, muallim, murabbiy, ustoz: tarixan–pir, murshid) orasidagi ta’lim maqsadi asosidagi faol munosabatidir; ta’lim bilan aloqador barcha munosabatlar, uning barcha qirralari ta’lim ishtirokchilarida – ta’lim beruvchi va ta’lim oluvchida kesishadi. Shaxs barcha ijtimoiy munosabatlarning markazi, kesishish nuqtasi bo’lganidek, ta’lim beruvchi~ta’lim oluvchi ham barcha turdagi didaktik munosabatlarning kesishish nuqtasidir. Shuning uchun ta’lim maqsadi, uning mazmuni, usuli, vositalari, ularning o’zaro aloqadorligi masalalarini tahlil etayotgand а har doim ta’lim beruvchi~ta’lim oluvchi munosabati masalalarini chetlab o’tib bo’lmaydi. Chunonchi, ta’lim maqsadining o’zi, eng avvalo, jamiyatga kimni, qanday shaxsni tayyorlab berish masalasini o’rtaga qo’yadi. Bu shaxs kim? U, albatta, ta’lim oluvchi, ya’ni o’quvchi dir! Kim uni yetishtiradi, tarbiyalaydi? U esa ustoz dir! Ular o’zaro qanday munosabatda bo’lishi kerak? Bu borada ikki xil yondashish mavjud bo’lib, bu yondashishlarning har biri o’ziga xos shaxsni – biri bilimdon, ijrochi, lekin mute, mo’min-qobil, passiv ijrochini , ikkinchisi esa faol, bunyodkor, mustaqil ijodiy tafakkur sohibi bo’lgan tadbirkorni tayyorlashga qaratilgan. Haqiqatan ham, o’quvchi~ustoz munosabati ta’lim jarayonining m a r k a z i y muammosi – ham ibtidosi, ham intihosi. Ta’lim maqsadi, ya’ni jamiyatning tarbiya-ta’lim natijasiga qo’ygan ijtimoiy talabi, birinchi navbatda o’quvchiga qanday yondashish va ustoz qanday bo’lishi kerakligini, kimni yetishtirishni belgilaydi. Undan keyingina o’quvchiga nimani singdirish (ta’lim mazmuni), qanday singdirish (ta’lim usuli), bu faoliyatni nimalar orqali amalga oshirish (ta’lim vositalari) masalalari turadi. Zero, Konfutsiy ta’kidlaganidek: “O’zini k а m о l t о ptir а о lm а g а n ins о n o’zg а l а r k а m о l о tini

t а ’minl а y о lm а ydi.” Davrimiz o’qituvchi zimmasiga har qachongidan ko’ra ko’proq mas’uliyat yuklamoqda. Biz: “O’qituvchi bolalarimizga zamonaviy bilim berishini talab qilamiz. Ammo zamonaviy bilim berish uchun, avvalo, murabbiyning o’zi ana shunday bilimga ega bo’lishi kerak.” Bugun farzandlarimizni o’qitayotgan o’qituvchidan quyidagi jihatlarni kutamiz: *madaniyati yuqori darajada, bilimdonlik va aql-zakovat darajasi yuksak bo’lishi; * o’z faniga doir bilimlarning mukammal sohibiga aylanishi; *kasbiga oid bilimlarni boshqa fanlar bilan aloqadorlikda mukammal bilishi; *pedagogika va psixologiya kabi fanlar sohasidagi bilimlarni puxta egallagan holda ulardan kasbiy faoliyatida foydalana olishi; * o’quv-tarbiyaviy ishlar metodikasini mukammal bilishi; * pedagogik qobiliyatga ega bo’lishi; * pedagogik texnika sirlarini puxta egallagan bo’lishi; *har bir harakati pedagogik insonparvarlik talablariga mos kelishi; * ta’lim-tarbiya jarayonida o’ziga xos muloqot olib borish taktikasi, nutq madaniyatiga ega bo’lishi, tafakkur dunyosi o’quvchi qalbini yorita olishi; *noqulay vaziyatlarda ham o’z xulq-atvori va hissiyotni jilovlay olishi; *ta’lim jarayonini boshqarish mahoratiga ega bo’lishi; *o’quv-tarbiyaviy jarayonni jahon andozalariga xos so’nggi zamonaviy metod va shakllar asosida tashkil etishni bilishi; *yuksak zamonaviy axborot texnologiyalari va internet tizimidan erkin foydalanish asosida o’z kasbiy mahoratini oshirib borishi; * o’quvchilarni о `qitish, tarbiyalash va rivojlantirishning optimal yo’llarini izlab topish uchun muntazam amaliy faoliyat olib borishi. Xullas, pedagogik jarayonning mohiyatini to’g’ri anglashi; bolaga nisbatan chuqur hurmatda bo’lmog’i; ta’lim-tarbiya samaradorligi kelgusida insoniyat kamolotini ta’minlovchi omil ekanligini butun vujudida his etib turmog’i zarur.

Ha, o’qituvchi bo’laman degan kishining shaxsiy fazilatlari bo’yicha; ruhiy-psixologik holati; ijtimoiy-pedagogik, ilmiy-nazariy, maxsus va ixtisoslikka oid bilimlar bo’yicha alohida tayyorgarligi bo’lishi shart. Shuningdek, o’quvchi- ustoz munosabatlariga majburiy itoatkorlik yoki loqaydlik holati emas, joshqin faoliyatda ongli intizom bo’lishi lozim. Vaholanki, zamonaviy ta’limda o’quvchi o’rganishga intiluvchan, bilimga tashna, o’rganishga ehtiyojmand, ustoz esa uni bu qiziqish va izlanishlari sari san’atkorona olg’a yo’llovchi, o’quvchining izlab topish baxtidan quvonishi va g’ururi uchun ilhombaxsh tashabbuskor, homiy va yetakchi bo’lmog’i lozim. Shundagina zamonaviy ta’lim o’z oldiga qo’ygan bosh maqsadini uddalashi mumkin. Bunday o’qituvchi va o’quvchini faylasuf shoir G’afur G’ulom mashhur “Yasha, deyman, o’g’lim!” she’rida ota va o’qil timsolida shunday tasvirlagan edi: −Dada, men osmonga uchar bo’lsam, Cheki yo’q ko’kni quchar bo’lsam, Yulduzdan yulduzga ko’char bo’lsam, Sen tubanda qolib ne deysan? − Yasha, deyman, o’g’lim! −Dada, men tankka otlansam-da, Istagan o’lkaga yetsam damda, Esizki hozircha yoshim kam-da, Ko’zing yo’lda tolib ne deysan? − Yasha, deyman, o’g’lim! −Dada, men jo’nadim Arktikaga, Bitta ortiqcha putyovka sanga, E’tibor bermay sovuq osmonga, Sen tumanda qolib ne deysan? − Yasha, deyman, o’g’lim! −Dada, men so’rasam qalamingni, To’ldirsam she’rda ko’p-kamingni, Yuvolsam xijolat-u g’amingni, Yozganimni o’qib ne deysan? − Yasha, deyman, o’g’lim! Mazkur she’rda ulug’langan o’quvchining intiluvchanlik, bunyodkorlik, faollik pafosiga So’fi Olloyor tomonidan “ulug’langan” mo’min-qobillik,

bo’ysinuvchanlik, tobelik tushunchalari qarama- qarshi turadi. Bu ruhiyatni muallif “Sabotul ojizin” didaktik asarida quyidagicha aks ettiradi: G’ulome oldi Abdullohi Ansor, Dedi: –Ey qul, otingni ayla izhor. Dedi: –Ey xoja, sen qo’ysang qayu ot, Mening otim o’shaldur, ey neku zot. Dedi: –Ey qul, sevarsan qaysi xo’rok? Dedi: –Sendin na teksa, behdur, ey pok. Dedi: –Qaysi kiyim ko’nglingda marg’ub? Dedi: –San qaysini bersang o’shal xo’b … 1 Bu ikki badiiy asarda tasvirlangan ikki turli shaxs ham ta’lim beruvchi~ta’lim oluvchi munosabati mahsulidir. Shu o’rinda haqli bir savol tug’iladi: O’quvchidan qanday shaxs yetishib chiqishi faqat ta’lim beruvchi~ta’lim oluvchi munosabatiga bog’liqmi? Bu savolga “Ha” deb javob berib bo’lmaydi. Ta’lim beruvchi~ta’lim oluvchi munosabatlari mohiyatan o’ta murakkab jarayon, mexanizm bo’lgan ta’lim tizimining–davr didaktikasining bir murvati, bir bo’lagi, xolos. Ta’lim jarayoni o’ziga xos tizim bo’lib, uning tarkibiy qismlari sifatida ta’lim maqsadi (o’quv predmeti maqsadi), ta’lim mazmuni (o’quv materiali), ta’lim usuli, ta’lim vositalari, shuningdek, ta’lim beruvchi~ta’lim oluvchi munosabatilarini o’z ichiga oladi, didaktik qonuniyatlarga bo’ysunadi. Didaktik qonuniyatlar esa, o’z navbatida, ijtimoiy qonunlarning bir ko’rinishi. “Ijtimoiy qonunlar tabiat qonunlari kabi haqqoniy va mutlaqdir. Ular inson ixtiyori va irodasiga bo’ysunmaydi, lekin ularni uqish, taraqqiyot yo’nalishida borib, ulardan amaliy foydalanish, ya’ni qonuniyatlarga bo’ysunish orqaligina ularni inson manfaatlariga bo’ysundirish, boshqarish insoniyatga ulkan imkoniyatlar bersa, zid harakat, qarshi borish, odatda, katta zararlar, inkor etish esa, tasavvur qilib bo’lmas fojialar keltiradi. Ijtimoiy qonunlarning ham, tabiat qonunlarining ham pirovard natijasi ma’lum turdagi samaradorlikdir. Chunonchi, ma’lum bir turdagi hosil olish uchun saralangan urug’ tanlab, ishlov berilgach, yerga qadalsa, rivojlanish qonuniyatlariga uyg’un ravishda o’z vaqtida parvarish qilinsa, albatta, ko’p hosil– 1 Сўфи Оллоѐр . Саботул - ожизин . ( Нашрга тайѐрловчилар : Ҳожи Пўлатқори Муҳаммад Аливаб .)− Т .: Меҳнат . − 1991.− 81-b.

samara olinadi. Lekin bu jarayonning biror bosqichida tabiiy qonuniyatlardan atigi biri buzilsa, unga rioya qilinmasa, barcha mehnat barbod bo’ladi. Tabiat qonunlariga bo’ysunish hamma uchun tushunarli; lekin ijtimoiy qonunlarga bo’ysunish yoki bo’ysunmaslik oqibatlarini ko’rish ancha murakkab, buning uchun juda ko’p hollarda uzoq yillar kerak…” Haqqoniy va mutlaq tabiatli didaktik qonunlarga ko’ra, davr talablari (ijtimoiy talablar va ijtimoiy taraqqiyotning mutlaq qonunlari bilan uyg’un bo’lgan) ta’lim maqsadi bilan ta’lim mazmuni, usuli hamda vositalari uyg’un bo’lgan taqdirdagina ta’lim beruvchi~ta’lim oluvchi munosabatilari unga uyg’un bo’la oladi va tizim tugallikka ega bo’ladi, o’z maqsadiga erishishi mumkin. Aks holda, chunonchi, o’simlikni yetishtirish davrida istagan bir bo’g’inda uzilish butun mehnatni zoye ketkizganidek, ta’lim mazmuni, usuli yoki vositalarida, ta’lim beruvchi~ta’lim oluvchi munosabatlarida ta’lim maqsadiga nomuvofiqlik butun didaktik jarayonni barbod qilishi muqarrar. Shuning uchun maqsad mustaqil fikrlovchi ijodiy tafakkur sohibini tayyorlash bo’lgach, ta’lim mazmuni (o’quv materiali, o’zlashtirilishi zarur sanalgan bilimlar tizimi) pragmatik ahamiyatli, tatbiqiy, o’quvchi kundalik faoliyatida amalda qo’llay oladigan, ta’lim usuli o’quvchini fikrlash, izlash va topishga undaydigan, t а ’lim vositalari darslik bilan cheklanib qolmay, o’quvchini axborot manbalari bilan ishlashga undaydigan, ustoz esa o’quvchining o’ta murakkab kuzatish, izlanish, topish, fikrlash va qo’llash jarayonini mohirona boshqara oladigan bo’lmog’i shart – didaktik tizimning barcha bo’g’inlari bir- biriga muvofiq bo’lib, biri ikkinchisini to’ldirib borishni taqozo etadi. Yuqorida ta’kidlaganimizdek, bu juda murakkab va ancha vaqt-u mehnatni talab qilidigan jarayon. Xususan, maqsad~mazmun~usul~vosita~ta’lim beruvchi~ta’lim oluvchi munosabatlari tizimining 4- va 5-bo’g’inlari – bu birinchi navbatda ko’p ming kishilik o’qituvchilar jamoasining ko’nikmalarini, ish usullarini tubdan yangilash bilan uzviy bog’liqdir. Bizga ma’lumki, ta’lim maqsadi bilimdon, barkamol shaxsni yetishtirishni nazarda tutsa, bunda retroskopik usullar, deduktiv ta’lim yetakchilik qilishi shubhasizdir, chunki ta’lim maqsadi shuni taqozo qiladi. Ta’lim ijodiy tafakkur

sohibi, tadbirkor shaxsni tarbiyalashni o’z oldiga maqsad qilib qo’ygan bo’lsa, unda bunday maqsadni amalga oshirish uchun muammoli va tadqiqotchilik usullari, induktiv ta’lim yetakchilik qilishi lozim. Ta’lim usuli bilim, shu asosdagi ko’nikma, malakani o’quvchida qanday usul bilan hosil qilish o’qituvchi- o’quvchining o’zaro subyekt-subyekt munosabatga kirishishini taqozo qiladi. Shuningdek, ta’lim vositasi hisoblangan o’quv darsligi ham shunga mos bo’lmog’i zarur, chunki bu ta’lim maqsadi va mazmuni orasidagi mutanosiblikni ta’minlashda asosiy o’rinlardan birida turadi. Xalqimizda “Chaynab bergan osh bo’lmas” yoki “Tayyor berganning qadri bo’lmas” kabi hikmatlar bor. O’zbek pedagogikasi, didaktikasi va psixologiyasida bixeoviristik nazariyaga asoslangan hamda XIX asr oxiri XX asrning boshlaridagi ijtimoiy-iqtisodiy talablarga javob beradigan retroskopik-retseptiv usulda bilimdon ijrochini yetishtirishga qaratilgan ta’lim tizimi o’z vazifasini o’tab bo’lganligini, yangi davr – tugal bozor iqtisodi davri tamoman boshqa shaxsga – mustaqil ijodiy tafakkurga qodir tadbirkor shaxsga muhtoj ekanligi masalasi muhokamasi qariyb yigirma yil oldin kun tartibiga qo’yganligini hisobga olsak, endi farzandlarimizga mavzularni “tayyor osh” sifatida berishimiz ona tili ta’limi maqsadi va mazmuni orasidagi mutanosiblikning ta’minlanishiga to’sqinlik qiladi. Ona tili darslarida o’quvchini ta’lim jarayonining subyektiga aylantirish uchun mazkur o’quv predmeti mazmunini loyihalashishi, birinchi navbatda, ta’limning umumiy maqsadi keyin esa o’quv predmeti maqsadlariga asoslanishi lozim. O’quv predmeti mazmunini loyihalash uchun ta’limning bosh maqsadi va o’quv jarayonining xususiy maqsadlarini aniq bilish talab etiladi. Aks holda ta’lim maqsadi bilan uning mazmuni orasidagi muvozanat yo’qoladi. Ta’lim maqsadi bilan uning mazmuni orasidagi mutanosiblikni ta’minlash uchun muayyan didaktik qonuniyatlar, jumladan, o’quvchi shaxsini uzluksiz rivojlantirish, uni qo’llab quvvatlash tamoyillariga amal qilish talab etiladi. Bunda, ayniqsa, o’quvchini har tomonlama qo’llab quvvatlashga erishish muhim ahamiyatga ega bo’lib, ta’lim maqsadi bilan uning mazmuni orasidagi mutanosiblikni ta’minlashda quyidagilarni e’tiborga olish lozim:

1. Bola hayoti davomida foydalanishga zarurat sezadigan, ya’ni amaliy ahamiyatli didaktik ishlanmalarni ta’lim maqsadiga mos tarzda tanlash. Ona tili darslari bu borada juda katta imkoniyatlarga ega. Maktab o’qituvchilarning tajribalari shuni ko’rsatmoqdaki, ona tili darslarining mustaqil uy topshiriqlari sifatida – kasb-kor – duradgorlik, oshpazlik, naqqoshlik, o’ymakorlik, tandakorlik, patdo’zlik, zardo’zlik, kashtachilik kabi; o’rin-joy –uy, chayla, kapa, kulba, koshona, saroy, muzey, maktab kabi; qarindosh-urug’ – 1) tug’ilib o’sgan oilasida : ota, ona, opa, singil, bobo, buvi; 2) ota tomondan : bobo, buvi, amaki, amma, amakivachcha, ammavachcha; 3) ona tomondan : bobo, buvi, tog’a, xola, tog’avachcha, xolavachcha; 4) turmush qurish natijasidagi qarindosh-urug’lar : qaynota, qaynona, qaynaka, qaynopa, qaynuka, qaynsingil, qaynjiyan, qayniamaki, qayniamma, qaynitog’a, qaynixola kabi va boshqalar bilan bog’liq so’zlar; ish qurollari 1) dalada ishlatiladigan ish qurollar; 2) muayyan o’rinni tozalashda ishlatiladigan ish qurollar; 3) oshxonada ishlatiladigan ish qurollar yoki 1) dehdon ishlatadigan ish qurollar; chorvador ishlatadigan ish qurollar; bog’bon ishlatadigan ish qurollar; mashinasoz ishlatadigan ish qurollar va h.); amaliyotlar (bayram, tushlik, dars, raqs va h.); mahsulotlar 1) O’zbekistonda ishlab chiqariladigan avtomobillar; 2) yurtimizda tayyorlanadigan shirinliklar; 3) respublikamizda nashr etiladigan davriy matbuot nashrlari; 4) paxtadan tayyorlanadigan mahsulotlar va h.; shaxs tavsifi (o’qituvchi, o’quvchi, shifokor, oshpaz, konchi va h.) bilan bog’liq ravishda berilgan topshiriqlar natijasida o’quvchilarda shu kasb-korga qiziqish, mehr qo’yish, uni o’rganish va o’zini hayotga shu kasb-hunar orqali tayyorlash singari amaliy ahamiyatga ega bo’lgan natijani qo’lga kiritish mumkin. 2. Ta’lim mazmuni asosida tanlangan aniq o’quv modellarini belgilab berish. Shu maqsadda darslik zaruriy o’quv materialini to’liq bermasligi, balki undan faqat namunalar berib, uni to’ldirishni, kengaytirishni o’quvchining mustaqil izlanish faoliyatiga qoldirishi muhimdir. Ona tili imkoniyatlarini o’zida mujassamlashtirgan hamda o’quvchilar ona tili darslarida amaliy foydalanishlari

uchun zarur axborot banklari – turli maqsadlarni ko’zlab tuzilgan lug’atlar, ma’lumotnoma-qomus –ularning elektron variantlari, kompyuter dasturlari yo’qligi aniqlandi hamda shunday xazinani yaratish ishlariga kirishildi. Chunki bunday vositalarsiz ongli(kognitiv)- induktiv-pragmatik ta’lim usuli ko’zlagan samarasini bera olmaydi. Bu ta’lim usulining bosh omili – o’quvchining darslikda berilgan o’quv materiali bilan mutlaqo chegaralanmasligi, darslik topshiriqlari asosida axborot bankidan material topib uning ustida mustaqil izlanishidir. Shuning uchun bu usulda yozilgan maktab darsliklari odatda hajman k i ch i k bo’ladi; ular o’quv materialini to’liq bermaydi, uni topish, uning ustida ishlash mas’uliyatini o’qituvchi rahbarligida o’quvchining o’ziga yuklaydi. Ta’lim faqatgina ijtimoiy tajribani yosh avlodga yetkazish vazifasini emas, balki jadallashtiruvchilik, ogohlantiruvchilik vazifasini ham bajarishi kerak. Bu o’rinda pedagogik hamkorlikning ahamiyati beqiyosdir. O’z faoliyatini mustaqil tarzda tashkil etish nazariyasi pedagogik hamkorlikning asosini tashkil qiladi. Pedagogik hamkorlikning uyg’unlashtiruvchilik vazifasi subyekt-subyekt munosabatlarida yaqqol namoyon bo’ladi. Ona tili ta’limi jarayonida o’zaro hamkorlikni yo’lga qo’yish uchun o’quvchilarda ongli faoliyat ko’rsatish ko’nikmasini tarkib toptirish, ularni mustaqil, ijodiy fikrlashga o’rgatish alohida ahamiyatga ega. Pedagogik hamkorlikni amalga oshirish jarayoni nafaqat o’quvchida, balki o’qituvchida ham yangiliklarni qabul qilishga moyillikning ortishi, axborotlardan faol, maqsadga yo’naltirilgan holda foydalanish imkonini rivojlantiradi; ham o’qituvchi, ham o’quvchini o’zining ichki quvvatlari va mayllarini faollashtirishga ko’maklashadi, ularni o’z-o’zini rivojlantirishga yo’naltiradi. Darvoqe, faylasuf R.Emerson to’g’ri ta’kidlaganidek, “ Muvaffaqiyatli tarbiyaning siri – o’quvchiga hurmatda .” Shuningdek, o’qituvchi go’yo bir bog’bon bo’lsa, o’quvchilarning har biri har xil gullardir. Har bir gul alohida parvarish talab qilganidek, har bir o’quvchi ham o’ziga alohida e’tibor talab qiladi. Lekin bir o’quvchini e’tibordan chetda qoldirdingmi, bas, u parvarishsiz qolgan gulga o’xshab qoladi, yo so’lib qoladi, yo o’zi xohlagan tomonga o’sib, go’zallik taratmaydi.

Pedagogik hamkorlikka asoslangan ona tili ta’limi natijasi, tabiiyki, tezlikda ochiq-oydin namoyon bo’ladigan jarayon emas. Bunday ta’lim jarayoni o’quvchining shaxsiy, yashirin rivojlanish tizimiga ta’sir ko’rsatadigan pedagogik hodisa hisoblanadi. Pedagogik hamkorlikdagi ta’lim voqelikni ochish usuli, kelajak sari borish yo’lini izlash imkoniyatidir. Xullas, ta’lim maqsadi aniq belgilanib olingandan keyin ta’lim mazmuning, usul-u vositalarini ularga muvofiqlashtirish, o’quvchilarning ham, o’qituvchilarning ham ta’limga tamoman yangicha munosabatda bo’lishlarini shakllantirish, ya’ni o’quvchiga ta’lim jarayonining subyekti sifatida qarash, umuman, talim jarayoniga tizim sifatida yondashish ona tili ta’limining doimiy dolzarb masalasi bo’lib qolaveradi.

Mavzu yuzasidan savol va topshiriqlar: 1. Bilimdon, ijrochi, lekin mute, mo’min-qobil, passiv ijrochini tayyorlash qanday ta’lim metodini talab qiladi? 2. Ta’limi jarayoni tizim sifatida deganda nima nazarda tutiladi? 3. Ona tili darslarida o’quvchini ta’lim jarayonining subyektiga aylantirishning qanday omillari mavjud? 4. Ona tili darslarida o’quvchini ta’lim jarayonining subyektiga aylantirish omillari kimlarga bog’liq? 5. G’afur G’ulom “Yasha, deyman, o’g’lim!” she’ri orqali nima demoqchi? 6. So’fi Olloyor tomonidan ta’limning qaysi usuli maqtalgan va nima uchun? 7. Ta’lim maqsadi~ta’lim mazmuni~ta’lim usuli~ta’lim vositasi~ta’lim beruvchi~ta’lim oluvchi munosabatlari tizimini sharhlang. 8. “Chaynab bergan osh bo’lmas” yoki “Tayyor berganning qadri bo’lmas” kabi hikmatlarning ta’lim tizimiga nima daxli bor? 9. “Bola hayoti davomida foydalanishga zarurat sezadigan, ya’ni amaliy ahamiyatli didaktik ishlanmalarni ta’lim maqsadiga mos tarzda tanlash” deganda nima nazarda tutilyapti? 10. O’quvchiga ta’lim jarayonining subyekti sifatida qarash deganda nimani angladingiz?

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1. Бабанский Ю.К. Ҳозирги замон умумий таълим мактабида ўқитиш методлари. – Тошкент: Ўқитувчи, 1990. 2. Долимов У. ва б. Иншо ва диктантни қандай ѐзиш керак? – Тошкент: Университет, 1991. 3. Kompetensiyaga vo’naltirilgan Davlat ta’lim standarti va o’quv dasturi: Ona tili, adabiyol. o’zbek tili (5-9 sinllar). – Toshkent. 2016. 4. Лернер И.Я. Педагогическая литература о проблемнoм обучении.– Москва, 1983. 5. Назаров К. Ўзбек тили пунктуацияси. –Тошкент: Ўқитувчи, 1976. 6. Неъматов Ҳ., Ғуломов А. Мактабда тил сатҳларини ўзаро боғлаб ўргатиш. – Тошкент: РТМ, 1992. 7. Неьматова Г. Ижодий тафаккурни ривожлантириш технологияси ва ўқувчининг мустақил фаолияти (она тили ўқитувчилари учун методик тавсиялар).– Тошкент: РТМ, 2001. 8. Неъматов Ҳ., Йўлдошева Д. Тил илми ва таълими истиқболи//«Маърифат» газетаси, 2013,14 август, №65 (8610) 8-9- с. 9. O’rta ta’limning umumta’lim fanlari bo’yicha malaka talablari. Ona tili fani.– Toshkent, 2018. 10. Розиқов О., Оғаев С., Маҳмудова М., Адизов Б. Дидактика. – Тошкент: Фан, 1997.

O'xshashlar

Ona tili ta’limi jarayonida qo’llaniladigan didaktik o’yinlar

Ona tili ta’limi jarayonida zamonaviy pedagogik texnologiyalardan foydalanish

Ona tili ta’limi vositalari

Mustaqillik davrida o’zbek (ona) tili ta’limi

O’zbek (ona) tili ta’limi, uning maqsadi va mazmuni haqida