Antekologiyaning maqsadi va vazifalari - Tilshunoslik - Referatlar

Antekologiyaning maqsadi va vazifalari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

42.5 KB

Ko'chirib olish

Antekologiyaning maqsadi va vazifalari Reja: 1. Fanning maqsadi va vazifalari,ahamiyati 2. Fanning rivojlanish bosqichlari. 3. Fanning urganish uslubiyatlari.

Gullash ekologiyasi (antekologiya)-o'simliklarning gullash biologiyasi changlanish uchun tashqi muhit omillariga moslashuvlarini o'rganadigan fandir. O'simliklarning changlanishi, umuman ularning changlanishi natijasida gulli o'simliklarda urug' va meva hosil bo'lishini bilasiz. Gulli o'simliklargagina xos bo'lgan gul generativ organ bo'lib, gulli o'simliklarning yer yuzida tarqalish imkonini bergan, ya'ni jinsiy ko'payish natijasida hosil bo'lgan urug' va meva yordamida o'simliklar keng tarqalgandirlar. Anekologiya fani botanikaning bir bo'limi sifatida yaqindagina e'tirof etilgan bo'lgan aslida bu fan uchun ma'lum bo'lgan ma'lumotlarni juda uzoq tarixga ega bo'lgan qo'l yozmalarda olish mumkin. Keyingi ilmiy tadqiqot ishlarining taraqqiyoti natijasida bu fanning xam o'ziga xos ilmiy-tadqiqot ishlab chikildi. Ayniqsa bu fanning rivojlanishida amaliy seleksiyaning ahamiyati katta bo'ldi. Har qanday botanikaning boshqa bo'limlari singari bu fan ham insoniyatning amaliy ehtiyoji sifatida paydo bo'ldi, hech ikkilanmasdan bu fan uzoq tarixga ega deb ayta olamiz. qadimdan inson o'simliklarni madaniylashtirish bilan shug'ullanar ekan, o'simliklarning ko'payish usullari bilan ularning jinslilik masalalari bilan qiziqqanlar.Qadimgi Greksiyada o'simliklarning ikki jinsli ekanligini bilishgan. Eramizgacha V asrda Gerodat Vavilonliklarning xurmo daraxtining erkak to'pgullarini olib, meva beradigan urg'ochi daraxt gullariga bog'lab qo'yilganda hosildorlikning oshganligini bilishgan. Ular shu tarzda xurmo hosildorligini oshirganlar. Teofrasti ham (eramizdagi IV-III-asrlarda) ko'pgina mevali va sabzavot o'simliklarning kuzatishi natijasida ularda ikki jinsli gullar mavjudligini e'tirof etganlar. Xurmo daraxtining ikki jinsli gullari borligini ham shu olim birinchi bo'lib aytgan. Teofrast, Plinsiy kabi olimlar hashoratlarning o'simliklarni chetdan changlanishda roli borligini aytishgan. Amaliy seleksiya fani ayniqsa XVII asrga kelib ancha rivojlandi. Shveysariyalik yirik botanik Kasper Bavgen 6 ming tur o'simlikni tasvirlab, birinchi bo'lib o'simliklarda biror nomenklaturasini qo'lladi. (156;-1624). Bel'giyalik olim Sharl Klyudius birinchi marta, Chexiyalik Adam

Zaluzyanskiy bilan yanskiy o'zining «Metod gerbariya» asarida ba'zi o'simliklarning ikki jinsli, ba'zilarining ikki uyli ekanliklarini aytganlar. 1679 yilda Neyemiya Gryu qirollari jamiyatida Oksford botanika bog'ida Yakov Boburt o'tkazgan tajribalari o'simliklarda ikki jinslilikni aniqlanligini ma'lum qiladi. 1693 yilda D.Rey ikki va ayrim jinsli gullar mavjudligini aniqladi. Angliyalik olim R.Kamerallus (1694) ikki uyli o'simliklarni (tut, ismaloqni) o'rgandi. Bundan tashqari o'simlik gullab turganda izolyasiya qilinsa urug' va meva bermasligini aniqladi. Kamerallus bir uyli o'simliklardagi makkajuxori, kanakunjutni gullashini kuzatdi. Bu o'simliklarning erkak to'pgullari olib tashlansa urug' bermasligini aniqladi. 1724 yilda P.Ded li makkajo'xorining eng kuk, ok, qizil, navlarida tajriba o'tkazishdi. Bu o'simlik navlarida changlanish shamol yordamida kechishini aniqladi. 1716 yilda K.Mater makkajo'xorining changlanish shamolga bog'liqligini olib tashlanganida va izolyasiya to'silmasa hashoratlar yordamida changlanish yuz berganini ko'rsatadi. Rus olimi Kelreyter gul ekologiyasi bo'yicha tajribalar o'tkaziladilar va kuzatish so'ngida quyidagi xulosalarga keladilar. Changchilarda 1. Chang ikki qavat qobiqdan tashkil topgan. 2. Xar bir o'simlikning changi tashqi tuzilishlari bilan bir-biridan farq qiladilar. 3. Qobiq changning namlikni shimib olib bukishiga xizmat qiladi. 4. Hashoratlar bilan changlanadigan o'simliklarning changi yirik va yopishqoq bo'ladi. 5. Changning yashovchangligi turli o'simliklarda turlicha bo'ladi. 6. Urug'lanish uchun o'simliklarga minemal miqdoridagina chang zarur. 7. Chang qobig'i orqali uning tarkibidagi moddalar teshiklar orqali chiqadi deb noto'g'ri xulosaga keladi. Urug'chilarda; 1. Urug'chi tushunchasi changni qabul qilib olishga mos tuzilgan.

2. Tumshukcha urug'chi yetilganida maxsus suyuqlikning ajralish hisobiga yaltirab turadi. CH.Darvinning kuzatishlari natijasida gul tuzilishida changlanishiga moslashish maqsadida turli-tuman mashqlar, ranglar kelib chiqqanligini aniqladi. Gulning bargcha qismlari changlashga moslashgan holda tuzilgandir. CH.Darvin o'zining «Turlarining kelib chiqish asarida» ba'zi bir o'simliklar shirin suyuqlik nektar ajralib chiqaradi. (tashqi nektardonlar orqali). Bu suyuqlik o'simlik uchun keraksiz, ammo hashoratlar uchun ozuqadir, lekin changlanish uchun ahamiyatsiz, faqat guldagi nektorlarni olishda, changlanishda hashoratlar ishtirok etdi. Tabiiy changlanish natijasida turlarning kelib chiqishi, changlanish mexanizmini, changlanish uchun moslashuvini CH.Davrin juda yaxshi tushuntiradi. 1862 yilda CH.Davrinning orxidgullilarda changlanishga moslashuvlarini o'rganish to'g'risidagi asari to'g'ri chiqdi. Bunda bu o'simliklarning chetdan changlanishlarini chuqur o'rgandi. Shu orqali CH.Darvin o'simliklarda chetdan changlanishga moyillik ustun tuzilishini ko'rsatadi. CH.Darvin chetdan changlanish va bu jarayon bilan bog'liq bo'lgan bir qancha tushunchalarni ishlab chiqdi va umumlashtirdi. 1. Chetdan changlanish urug'chi tumshuqchasiga boshqa gul changchisidan (shu o'simliklardagi) yoki boshqa o'simlik changini umumiy deb tushuntiradi. 2. Chetdan changlanishda quyidagilar farq qiladi. A) Bir o'simlikda sodir bo'ladigan changlanish B) Ikki o'simlikning o'zaro changlanishi V) Boshqa to'p o'simlik changidan changlanish. (bir turning ichida) G) Boshqa to'p gul o'simlik changidan changlanish. (tur formalari ichida). 3. Shprengel aniqlagan 2 xil dixogamiya formalarini CH. Davrin tomonidan qabul qilindi. A) proterandriya-changning oldini yetilishi. B)Proterogeniya-urug'chining oldin yetilishi.

CH.Davrin tadqiqotlaridan xulosa chiqarib ayrish mumkinki-o'simlik gullari yirik, ko'zga tashlanadigan, yorkin rangli, nektor ajratadigan va xushbuy xidlar yordamida hashoratlarni jalb etadi. Antekologiya fani embriologiya fani bilan chambarchas bog'liq holda gulli o'simliklarning madaniy hamda yovvoyi o'simliklarning antekologiyasi-gullash va changlanish jarayonlarini o'rganish natijasida olingan ma'lumotlar nafaqat ilmiy, balki amaliyotda ham katta ahamiyatga egadir. Ayniqsa uning genetika, seleksiya va urug'chilikdagi ahamiyati beqiyosdir. Antekologiyaning asosiy vazifasi-gulli o'simliklarda, tashqi muhit ta'sirlarini hisobga olgan holda, gullarning tuzilishi, gullash va changlanish jarayonlarining bioekologiyasi changlatuvchi omillar nektor bezlari, chang donachalarining sifati va xayotchangligini o'rganishdan iboratdir.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. Fegri K, Van der Peyl L. Osnovo' ekologii opo'leniya. M: Mir, 1982. 2. Kordyum YE.L. Gluhenko G.I. Sitoembriologicheskiye aspekto' problemo' pola pokro'tosemenno'x. Kiyev, Naukovo dumka, 1976. 3. Levina R.YE. Reproduktivnaya biologiya semenno'x rasteniy. M:Nauka, 1981. 4. Poddubnaya-Arnoldi V.A.Sitoembriologiya pokro'tosemmenno'x rasteniy. M:Nauka, 1976. 5. V.K.Pelmenev medonosno'e rasteniya. M.Rosselxoz izdat 1985. 144 b. Jizn rasteniy IV.V.VI t. 1978-1982. 6. M.M.Gluxov Medonosno'e rasteniya M.Kolos. 1974 g. 304 b. 7. Minkov S.G.Medonosno'e rasteniya Kazaxstana. 1976. Alma-Ata Kaynar 300 b. 8. Al.Fedorov. Atlas po opisatelnoy morfologii rasteniy. SH. IV.V. t.t.1985 y. 9. Z.P.Pausheva. Praktikum po sitologii rasteniy M.Kolos.1974. 10. Rabotnov G.A.Fitosenologiya L.LGU.1983 y. 11. A.YE.Vasilbev. Anatomiya morfologiya rasteniy. M.Prosveheniye. 1986 y.

O'xshashlar

“Jahon xalqlari etnografiyasi” fanining maqsadi, vazifalari va tarixi

O’zbek tili o’qitish metodikasi fanining maqsadi, vazifalari, boshqa fanlar bilan aloqasi

Tilshunoslik fanining predmeti va uning maqsadi

Turkiy filologiyaga kirish kursining predmeti, maqsadi, vazifalari. Turkiy xalqlar tillarini o’rganishning ilk davri

Gapning ifoda maqsadi va emotsiyaga ko‘ra turlari