Жигар ва ўт ажратувчи тизим касалликлари - Tibbiyot - Referatlar

Жигар ва ўт ажратувчи тизим касалликлари

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

150 KB

Ko'chirib olish

Жигар ва ўт ажратувчи тизим касалликлари Режа: 1. Ўт йўллари дискинезияси 2. Сурункали холецистит (холецистохолангит) 3. Сурункали гепатит

ЎТ ЙЎЛЛАРИ ДИСКИНЕЗИЯСИ Ўт пуфаги функционал ҳаракатининг ва ўт йўлларининг бузилиши натижада ўн икки бармоқ ичакка ўт суюқлиги келишининг издан чиқиши. ТАШҲИСОТ МЕЗОНЛАРИ 1. Анамнези: Невротик ҳолатлар, энцефалопатия, меъда сурункали касалликлари , ўн икки бармоқ ичак касаллиги, жигар, меъда ости бези, ичак касалликлари, ўт пуфаги ва ут йўллари аномалияси, ЛОР органлар ўчоқли инфекциялари, дисбактериоз, паразитлар, инвазиялар, овқат аллергиялари, эндокрин бузилишлар, физик активликнинг етишмовчилиги алиментар бузилишлар аниқланади. 2. Клиник мезонлар: А) оғриқ синдроми – овқатистеъмол қилгандан 20–30 дақиқадан кейин ўнг қовурға остида оғриқ пайдо бўлади. Иррадиацияланмайди, ҳар хил интенсивликда ва давомийликда. Оғриқ давомийлиги ва характери дискнезия турига боғлиқ: гипертоник ва гиперкинетик турида оғриқ санчувчан, ҳуружсимон, сиқувчан характеда, кўпинча қисқа манфий эмоцияга алоқадор бўлади, жисмоний зўриқишда оғриқ, тенг баравар камаяди. Гипотоник ва гипокинетик турда доимий, тўмтоқ, симилловчи характерда бўлади. Б) Диспептик синдром – кўнгил айниши, хиқичоқ тутиши, жиғилдон қайнаши, ОИТда органик патология бўлганда оғизда аччиқлик ҳисси. Ўт пуфагида димланиш бўлганда ва ичакка етарли етиб бормаганда қабзият кузатилади. 3. Параклиник мезонлар: А) УЗИ: ўт пуфагининг тез ёки секин бўшашиши, ўт пуфаги димланиши, деворининг гомоген зичлашиши кўринишда ўт пуфаги ёки йўллари аномалияси.

Б) холецистография: ўт пуфаги ҳаракат функциясининг бузилиши, қонцентрацион функциясининг билинарсиз ўзгариши, аномалияси. В) дуоденал зондлаш: нонуштадан кейин Одди сфинктери очилишининг бузилиши, ўт пуфаги ҳажми ва ўт фракциясининг тезлиги ошиши. Г) қонни биокимёвий текшириш жигарнинг функционал ҳолатини баҳолаш имқонини беради, етишмаслигида 4 та синдром кузатилади: гепатоцитларнинг некрозгача парчаланиши-цитолизи ( АлТ, АсТ ошиши, зардобда Fe ошиши); мезенхимал яллиғланиш (юқори молекуляр глобулинлар, иммуноглобулинлар ошиши, тимол синамаси мусбат, ЭЧТ тезлашган); холестаз (ишқорий фосфатаза активлиги ошиши, холестерин миқдори ошиши, ўт кислота ва боғланган билирубин кўрсаткичлари ошиши); гепатоцеллюляр етишмовчилик (зардобда альбумин, холестерин, протромбин, проқонвертин пасайиши). Қиёсий ташҳисот Сурункали ҳолецистохолангит, ўт-тош касаллиги, гастродуо–денит, яра касаллиги, сурункали гепатит, сурункали панкреатит билан қиёсий ташҳис ўтказилади. Болаларда ўт йўллари дискинезияси таснифи (Э.И. Дружинина, 1980) Дискинезия турлари Ўт йўллари моторики Ўт пуфаги қонцентрацион функцияси ҳолати Жигар функционал ҳолати Гипертоник Гиперкинетик Гипотоник Гипокинетик сфинктер спазми сфинктер етишмовчили ги бузи лмаган бузи лмаган (бузилиш даражасини ҳолеграфия сақланган сақланмаган (холестаз, цитолиз, мезенхималяллиғланиш ёки айрим функциялар

ўт пуфаги гипертонияси маълумотлари ёрдамида ўт пуфаги гипотонияси жигар ичи йўлларида ўт димланиши. кўрсатинг) и бузилиши) Поликлиник босқичида асосий соғломлаштириш йўллари: 1. Парҳез № 5–6 ой давомида, кейинчалик кенгайган ҳолатда; 2. Дискинезиянинг гипотоник ва гипокинетик типида: - ўт ҳайдовчи дорилар 3 ой давомида 10–14 кундан - сорбит, ксилит билан тюбаж 4–5 марта, ҳафтада 1 марта. Даволаниш 1 йилда 2 марта; - ўнг қовурға равоғи ости соҳасини магний электрофорези қилиш 10–12 марта. 1 йилда 1 марта; - витаминлар В1, В2, В6 керакли дозаларда. 2 ҳафта мобайнида. Даволаш курси 1 йилда 2 марта; - ДЖТ 3. гипертоник ва гиперкинетик турларида : Ўт хайдовчи чой 6 ой давомида ҳар ойда 2 марта; седатив препаратлар 2 ҳафтадавомида. Даволаш курси йилига 2 марта; иссиқ физиомуолажалар 10–12, йилига 2 марта; 4. санаторий-курортларда даволаш. Ўт йўллари дискинезияси бўлган беморларда диспансер кузатуви Мутахассислар кўриги Кузатув давоми й лиги Жисмон ий гуруҳи Профи– лактик эмлаш Рўйхатдан чиқариш мезонлари

Педиатр – 6 ойда 1 марта. ЛОР, 2 йил 1- 6 ойда тайёрлов, Оғриқ синдром Оғриқ синдроми, стоматолог, невропатолог – йилда 2 марта; хирург – кўрсатма бўйича; гастроэнтеролог - 1 йилда 1 марта кўрсатма бўйича кейин асосий и йўқолга ндан кейин рухсат берилад и ҳолестаз, ичак функцияси бузилиши белгилари йўқ СУРУНКАЛИ ХОЛЕЦИСТИТ (ХОЛЕЦИСТОХОЛАНГИТ) Ўт пуфаги ва ўт йўлларининг бактериал, вирусли ва нобактериал этиологияли яллиғланиши. Кўпинча иккиламчи бўлиб, дискинетик бузилишлар фонида ривожланади. Бундан ташқари, ўт йўллари аномалиялари, ўт пуфаги коллоид таркиби бузилиши, айрим гижжа инвазиялари сабаб бўлади. ТАШҲИСОТ МЕЗОНЛАРИ 1. Анамнези : Бошдан кечирилган оғир касалликлар (сепсис, эпидемик гепатит, ичак инфекцияси) қўзғалишнинг даврийлигини кўрсатади; аллергик ҳолатлар ўт пуфаги аномалияси, асосан, бўйин қисмида, ўт-тош касаллиги, моддалар алмашинувининг бузилиши, иммунодефи–цит ҳолатлар, сурункали меъда, ўн икки бармоқ ичак ва меъда ости бези касалликлари, дизбактериоз, бошдан кечирилган ўткир холецистит, паразит тухумлари топилиши, инфекция ўчоқлари, сил инфекциясини юқтириш. 2. Клиник мезонлар: А) О ғриқли абдоминал синдром – ўнг қовурға равоғи остида ва эпигастрияда узоқ ҳуружсимон оғриқлар пайдо бўлади кам ҳолларда

номаълум жойларда, кўп ҳолларда совуқ , ёғлиқ, қовурилган овқатлар, тухум, аччиқ, газли суюқликлар истеъмол қилганда кузатилади. Баъзан асаб бузилишларидан кейин жисмоний зўриқишда чўчиш бўлади. Оғрик ўнг елкага, умров ва куракка тарқалади. Пайпастлаганда кориннинг ўнг юқори квадратида Шоффар зонасида ва Керра нуқтасида оғриқ кузатилади, Ортнер, Мерфи симптомлари мусбат. Б ) Диспептик синдром – кекириш, қусиш , кўнгил айнаши, оғизда ёкимсиз таъм, метеоризм, қабзият. В ) Астеновегетатив синдром – субфебриллитет, бош огриги, қўзғатувчанлик, ҳолсизлик, тез чарчаш. Сурункали холецистит таснифи (Е.М. Лукьянова, 1986) Ўт пуфагининг зарарланиш формаси Кечиши Даврийлиги Холецистоҳолангит Холецистит Холангит Рецидивланувчи Латент Қўзғалиш Нотўлиқ ремиссия Тўлиқ ремиссия 3. Параклиник мезонлар: умумий қон таҳлили – анемия, лейкоцитоз чапга силжиган. ЭЧТ тезлашган; қон биокимёси – панкреатит билан бирга амилаза активлигининг ошиши. Холестазда билирубиннинг ошиши, холестерин, ишкорий фосфатазалар, ДФА синамаси, СРБ, фибриноген В ошиши кузатилади, β- липопротеид пасайиши аникланади; УЗИ – ўт пуфагининг деворининг қалинлашиши, тошлар, умумий ўт йўлининг ўзгариши, ўт пуфаги ҳажмининг ўзгариши; холеграфия – ўт пуфаги размерини ўзгариши, қонцентрацион функциясининг бузилиши. Қиёсий ташҳисот

Ўт йўллари дискинезияси , ҳолелитиаз, гастродуоденал зона касалликлари меъда ости бези касалликлари билан. Даволаш 1. Қўзғалиш даврида касалхонада ёки поликлиника шароитида мактабга бормасдан, 2–4 ҳафта давомида даволаниш. 2. Аёвчи тартиб, қўзғалиш даврида ўрин-кўрпа қилиб ётиш. 3. Парҳез – Певзнер бўйича №5 стол – холестеринга бой, экстрактив маҳсулотларни чеклаш, 5–7маҳал овқатланиш, таркибида оқсил, ёғ, углеводлар сақловчи озик-овқатлар ёшига мос ҳолда берилади. Парҳез камида 1йил сақланади. Касалликнинг биринчи кунлари кўнгил айниши, қусиш кучли бўлса, кисел, бўтқалар, минерал сувлар тавсия этилади. 4. Кучли оғриқ ҳуружларида спазмолитик терапия: 2%ли но-шпа 5– 12 кун давомида суткада 1–2 маҳал 0,5 – 1мл ёки но-шпа таблеткаси ½–1 таб. 3 маҳал берилади. Кучли оғриқ ҳуружларида нош-па +0,2%ли платифилин эритмаси (0,5–1мл)+50% Анальгин эритмаси (0,5–1мл 12 ёшли бола учун) қилинади. Максиган, спазмолгон, спазмолин хам оғриқсизлантирувчи таъсирга эга. Агар оғриқ қолмаса, 0,1%ли атропин эритмаси 12 ёшга 0,5 мл қилинади. Умумий ҳолатини яхшилаш учун но-шпа, никошпан, белладонна препаратлари, папаверин ичирилади. Спазмолитик препаратлар беморнинг умумий аҳволи ва АБ назоратида буюрилади. 5. Кучли қўзғалиш даврида антибактериал терапия 7–10 кун давомида микрофлора сезувчанлини аниқлаган ҳолда. Сурункали холецистит (холецистохолангит) энг маъқул келадиган антибиотик – бу цефалоспоринларни III авлодига мансуб – Цефограм (цефтриаксон) ва Цебанекс (цефоперазон+сульбактам), чунки бу антибиотиклар кенг таъсир спектрига эга бўлиб, 40% цефограм ва 75% цефоперазон ўт орқали ажралиб, бу патологик яллиғланишни даволайди. Цебанексни қўллаганда даволашни самарадорлиги ошади, бемор тез кунда тузалиб, касалликни сурункали кечуви кузатилмайди. Шундай экан, касалликларни тез ва осон енгиш учун замонавий дори воситаларидан кенг фойдаланиб антибиотикотерапияни рационал қўллашга интилайлик.

6. Ўт хайдовчи препаратлар 1 ой давомида: Гипотонияда – магний сульфат 25%ли эритмаси иссиқ ҳолда 1 чой қошиқ – 1 дес. ўртача қошиқдан кунига 3 маҳал; Ксилит, сорбит 10–20% эритмаси кунига 20–30 мл 2–3 маҳал овқатдан 30 минут олдин ичилади; Ю қоридагилар билан тюбаж қилинади; Ч ин холеретиклар – аллохол 1 таб.дан кунига 3 маҳал, холензим 1 таб.дан кунига 3 маҳал, никодин (0,5г)1 таб. Дан кунига 3 маҳал, оксифенамид (0,25) 1 таб.дан кунига 3 маҳал, ҳолагол 5 томчини қандга томизиб кунига 3 маҳал ҳамишабаҳор ўти (10 г 200,0 сувга) 50 мл дан кунига 3 маҳал овқатдан олдин. 7. Ўт суюқлиги қуюқлашганда, холестазда: маккажўхори попуги қайнатмаси 1–1,5 ой давомида 5 томчидан кунига 3 маҳал, ўт ҳайдовчи чой (1 ош қошиқ йиғмани 200.0 қайнаган сувда 30 мин. давомида дамлаб) – 1–1,5 ой давомида 1/2 стакандан кунига 3 маҳал. Антибактериал даво билан биргаликда жигар соҳасига индукто- терапия, диатермия, УВЧ, парафин аппликацияси, озокерит, уй шароитида – дамланган сулидан апликация қилиш, қумдан илиқ апликация қилиш. Йил давомида 2–3 марта физиодаво ўтказиб турилади. Узоқ муддат давомида ўт ҳайдовчи терапияга, минерал сувлар, витаминлар, гигиеник гимнастика, ДЖТ, кейинчалик-ҳаракатли ўйинлар, спорт билан шуғулланишга аҳамият бериш керак. Агар бемор ахлатида лямблия топилса фуразолидон, трихопол ёки тинидазол препаратларини 3 кунлик, 3 курс 5–7 кун интервал билан даволанади. Сурункали холециститли беморларни диспансер кузатуви Мутахассислар кўриги Педиатр – 1 йилда кварталда 1 марта. Стоматолог ва ЛОР йилига 1 марта, бошқа мутахассилар кўрсатма бўйича.

Текшириш усуллари Йилига 1–2 марта УҚА: 1 йилда 1 марта қон биокимёси. УЗИ ва бошқа инструментал текширувлар кўрсатма бўйича. Рўйхатдан чиқариш Камида 3 йилдан кейин. Профилактик эмлаш Ҳуруждан 6 ой кейин. Жисмоний тарбия гуруҳи Тайёрловчи СУРУНКАЛИ ГЕПАТИТ Жигар касалликлари гуруҳига кирадиган, қўзғатувчиси турлича бўлиб, морфологик ўзгаришлари турли даражали, камида 6 ой давом этадиган касаллик. Сурункали гепатит таснифи (Лос-Анжелес, 1994) Этиологияси Фаоллик даражаси* Сурункаликка ўтиш даражаси** Вирусли Аутоиммун Дорига боғлиқ Криптоген Минимал Кам ифодаланган Кучсиз Яққол Йўқ Кучсиз Бир оз Оғир Цирроз *- некротик белгилар яққол бўлганда аниқланади. **- фиброз ифодаланганда аниқланади. Сурункали вирусли гепатит кўпинча В, С, Д вируслари қўзғатади (HBV, HCV, HDV). Жигардаги клиник- морфологик ўзгаришлар ҳужайраларда вирус репликацияси, иммунологик бузилиш, орган ва тўқималарда иммунопатологик ўзгариш билан боғлиқ.

Сурункали аутоиммун гепатит патогенези асосида номаълум этиологияли иммунологик механизмлар ётади. В, С, Д гепатитнинг серологик белгилари кузатилмайди. Сурункали дорига боғлиқ гепатит – жигарнинг яллиғланиш касаллиги бўлиб, тиббий кўрсатма бўйича терапевтик дозада дориларнинг токсик таъсирига ҳамда ҳар бир дорини юбориш йўли ва синкразиясига боғлиқ. Сурункали криптоген гепатит – гепатитга хос морфологик ўзгаришлар вирус аутоиммун ва дорилар сабаб бўлмаганда юзага келади. ТАШҲИСОТ МЕЗОНЛАРИ 1. Анамнези: Ўткир вирусли гепатитни бошдан кечирганлиги, вирусли гепатитли бемор билан мулоқотда бўлганлиги ёки НВs Ag аниқланиши, пешобнинг тўқ рангга кириши ва ахлатнинг рангсизланиши , дори-дармонлар билан даво олганлиги, ирсий мойиллиги, аутоиммун касаллик билан касалланганлиги. 2. Клиник мезонлар: Астеновегетатив синдром – ҳолсизлик, яққол сезиларли бўшашганлик, иш қобилиятининг пасайиши, неврозлик ипохондрия, озиш. Геморрагик синдром – бурун қонаши ва бошқа жойдан қон кетиши, петехиялар, кўп менархе. Оғриқ синдроми – ўнг ёнбош соҳасида оғриқ, жисмоний зўриқишдан кейин кучайиши, овқатга боғлиқ бўлмагна оғриқ. Гепатолиенал синдром – жигар катталашиши ва зичлашиши, талоқнинг сезиларли катталашиши. Диспептик синдром – овқат ва дори моддалар қабул қилгандан сўнг кўнгил айниши, қусиш, анорексия, диария ва қабзият. Енгил жигар етишмовчили синдроми – уйқучанлик, қон қуйилишлар, ўтиб кетувчи сариқлик, асцит, ҳолестаз белгилари (тери қонаши, қонда билирубин, холестерин, ишқорий

фосфатазалар миқдорининг юқорилиги), “жигар белгилари” (пальмар эритема, томир юлдузчалари). Жигардан ташқари белгилари – иммун ва хужайра генезига эга бўлган артралгиялар , иситма, панцитопеник синдромлар. 3. Параклиник мезонлар: 1) қон биокимёси:боғланмаган билирубин, холестерин юқори, гипоальбуминемия, гипергаммаглобулинемия, трансаминаза ва тимол синамаси (+), вирус репликацияси белгилари (HBV, HCV, HDV серологик маркерлар (+)). 2) умумий қон таҳлили-ЭЧТ юқори, лейкоцитоз, тромбоцитопения; 3) коагулограмма – қон ивиши бузи лган; 4) УЗИ – жигар ва талоқ катталашган, зичлашган; 5) компьютер томография – жигар структураси ўзгарган. Қиёсий ташҳисот Ўткир гепатит, ёгли ва пигментли гепатоз, реактив гепатит, гемолитик анемия турлари билан. Даволаш 1. Қўзғалиш даврида ярим ётоқ тартиби. 2. стол № 5-парҳез, ёшига мос ҳолда. Касалликнинг фаол фазасида оқсил 10–15% оширилади (творог ва қайнатилган гўшт ҳисобига). Глюкокортикостероидлар берилганда (мушак оқсиллари парчалани–ши ҳисобига) оқсил 30–50% га оширилади. Оқсилни чеклаш терминал ҳолатга олиб келади. Касалликнинг нофаол фазасида ўсимлик мойи ҳисобига ёғлиқроқ овқатлар берилади (суткалик рационини 15 % ташкил қилиши керак). 3. Аутоиммун ўзгаришлар вирусли гепатит В, С, Д да, оғирлик даражасидан қатъи назар, ноактив рекомбинант интерферон билан даволанади:

Велферон, интерферон А, роферон А, реаферон – 4 ёшгача бўлган болаларга 500 минг ХБ 14 кун давомида кунига 2 маҳал, кейин 1 млн ХБ 5,5 ой давомида ҳафтада 3 марта; 4 ёшдан катталарга дозаси 2 марта кўпайтирилади. 4. Аутоиммун ўзгаришлар билан кечадиган сурункали гепатит В, С, Д да (гаммаглобулинемия 23% ва ундан юқори) дастлабки преднизолон терапия ўтказилади: 1– 2 ҳафта – преднизолон (таб. 0,005г) 0,6 мг/кг/сут; 3 ҳафта – преднизолон 0,45 мг/кг/сут; 4 ҳафта – преднизолон 0,25 мг/ кг/сут. 2 ҳафталик гавдаффусдан сўнг интерферонотерапия 5 млн ХБ дан 4– 6 ой давомида ҳафтада 3 марта. 5. Аутоиммун гепатитда – иммуносупрессив терапия (глюкокортикостероидлар, цитостатиклар): Предниз олон (таб.) 1–3 мг/кг дан берилади. А затиоприн (таб. 0,05г) 0,002 г/кг/сут 3–4 марта, 6–12 ой давомида. 6. Гепатопротекторлар: эссенциале 1 ой давомида овқат билан 1 капсуладан кунига 3 маҳал ёки 10–15 кун давомида 5% ли 10 мл глюкозани венага юбориш; легалон, карсил, силибинин 2–3 кун мобайнида кунига 1 драже (0,035 г) дан 3 маҳал овқатдан кейин; си либор 1 таб. (0,04г) дан кунига 3 маҳал 2–3 ҳафта; ЛИ В-52 1 таб.дан кунига 3 маҳал 2–3 ҳафта; сирепар (фл. 10 мл) 2 мл дан м/о ёки венага ҳар куни, № 10– 12. 7. Липотроп препаратлар 1 ой давомида: липой кислотаси 1 таб. (0,025г) дан кунига 3 маҳал овқатдан кейин;

липамид 1 таб. (0,025г) дан кунига3 маҳал овқатдан кейин; холин хлорид 20%ли эритмаси 1 чой қошиқдан кунига 3 маҳал. 8. Витаминтерапия 1 ой давомида: ретинол ацетат 1 таб./капс. (3300ХБ) кунига 3 маҳал ёки ёғлиқ эритма (100минг. ХБ/мл) 1–2 томчидан кунига 2 маҳал; токоферол ацетат 1 капс. дан кунига 2 марта ёки 10%ли эритмаси кунига м/о 1 мл; тиамин бромид 1 таб. (0,0026г) дан кунига 1 маҳал ёки 6%ли эритмаси м/о 0,5–1 мл дан. № 10; пиридоксин гидрохлорид 1 таб. (0,01г) дан кунига 1–2 марта ёки 5%ли эритмаси м/о, т/о 0,5–1 мл дан. № 10; витамин С 0,1 г дан кунига 3 маҳал ёки таксофит – витамин С 1таб. ни 1 стакан сувга солиб ичиш; никотинамид 1 таб. (0,025г) дан кунига 3 маҳал овқатдан кейин; поливитаминлар кунига1 маҳал. 9. Ўт ҳайдовчи терапия: холеретиклар (аллохол 1 таб.дан 3 маҳал овқатдан кейин, ҳолензим 1 таб.дан, дегидроҳол кислота 1 таб. (0,2г)дан 3 маҳал ёки ҳологон ва б.), холекинетиклар (Демьянов тюбажи, сульфат кислота, сорбит, ксилит, тухум сариғи ва б.), ўт ҳайдовчи ўтлар (ҳамишабаҳор гулчалари, маккажухори попуги, наматак, пижма ва б.) дамламаси. Ҳафтада бир-икки марта тюбаж қилинади. Холеретикларни 1 ойда 2 ҳафталик курс билан қўллаш тафсия этилади. Ўт ҳайдовчи терапияни узоқ муддат қўллаганда қон яратувчи органлар фоалияти назорат қилиб турилади, чунки анемиянинг ривожланиш хавфи бўлиши мумкин. 10. Минерал сувлар билан даволаш 1 йилда 2–3 марта ўтказилади. 2–3 мл/кг 3 марта иссиқ ҳолатда овқатдан 10–15 минут олдин меъда шираси секрецияси паст бўлганда ва секрецияси 1- соатларда юқори бўлган ҳолларда берилади. Курортларда даволаш сурункали персистирланувчи гепатитнинг

нофаол фазасида мумкин. Минерал сувлар билан даволанганда бошқа ўт ҳайдовчи дорилар берилмайди. Сурункали гепатитли беморларни диспансер кузатуви Мутахассислар кўриги Шифокор ҳар кварталда активлик даражасига боғлиқ ҳолда. ЛОР ва стоматолог – 1 йилда 1 марта , хирург кўрсатма бўйича. Текширув усуллари УҚА 3 ойда 1 марта, қон биокимёси текшируви 6 ойда 1 марта, сийдик ва ўт пигментининг таҳлили 2–3 ойда бир марта. Жисмоний тарбия гуруҳлари Асосий Профилактик эмлаш 1 йилдан кейин эпид кўрсатма бўйича болани тайёрлагандан сўнг.

Адабиёт руйхати: 1. Е.П.Шувалова, Инфекционнўе болезни, М., Медицина, 1999г. 2. В.М.Маджидов, Юқумли касалликлар, Тошкент, 1992й. 3. В.Ф.Учайкмн, Руководство по инфекционнўм болезням у детей, М., Медицина, 1998 г. 4. И.К.Мусабаева, Руководство по воздушно-капельнўм инфекциям, Ташкент. 5. А.Г.Коломиец, В.И.Вотяков и др., Генерализованная герперическая инфекция, фактў и концепция, Минск, Наука и техника, 1992г. 6. В.Ф.Учайкин, Специфическая профилактика инфекционнўх заболеваний у детей, М., Медицина, 1995г. 7. Н.Д.Юшук, А.Д.Царегородцев, Лекции по инфекционнўм болезням, М., ВУНМИ, 1996г. 8. Г.А.Тимофеева, Л.А.Антипова, Инфекционнўе заболеван ия у детей первого года жизни, М., Медицина, 1985

O'xshashlar

Юрак ва қон томирлар тизим

Эпизоотология ва инфекцион касалликлари

Бачадон ва тухумдонлар касалликлари

Сийдик аъзолари ва эркаклар жинсий тизим

Катта ёшдаги болалар касалликлари. Нафас органлари касалликлари