Qonning shaklli elementlarining potologiyasi - Tibbiyot - Referatlar

Qonning shaklli elementlarining potologiyasi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

54 KB

Ko'chirib olish

Qonning shaklli elementlarining potologiyasi Reja: 1.Gematalogiya to’g’risida tushincha. 2.Animiyaning kelib chiqishi. 3.Qon shaklli elementlarining potologiyasi.

Gematalogiya - qon to’g’risidagi fan bo’lib hisoblanadi. Qon suyuq tuqima bo’lib, organizmda 5 l qon tomirlarda aylanadi . Qon miqdorini kamayishi ggepovanemiya deyiladi. Bu sistemaga jigar , suyak kumigi, limfotik tuggunlar, taloq qon yaratish a’zolari kiradi. Bu erda qonni shaklli elementlari eritrotsitlar - asosan qizil suyak kumigida , leykotsitlar - taloqda va limfotik tugunlarda , trombotsitlar – qizil suyak kumigida ishlab chiqariladi. Qon oziq moddalarni organizmning hammaa hujayralariga etkazib beradi va zararli mahsulotlarni tashqariga chiqaradi. Qon plazmadan qonning shaklli elementlar chiqarilgandan keyin keladdigan tiniq suyuqlikdan iborat. Qon plazmasi – suv bo’lib, unda oqsil moddalar, qand, juda mayda yog’ zarralari, turli xil tuzlar, kislarod ( ozroq miqdorda ) erigan holatda bo’ladi. Qonda eritrotsitlar qizil qqon tanachalari yadrosiz bo’lib 1mm 3 qonda o’rtacha 4,5 – 5 mln dona bo’ladi. Eritrotsitlarning o’rtacha umri 120 kun bo’lib, so’ngra jigar va taloqda parchalanadi, uning o’rniga yangilari qizil ko’mikda har sekundda paydo bo’laveradi. Gemoglabin – eritrotsitlar tarkibida bo’lib glabin oqsilli va tarkibida temir saqlaydigan gemoglabindan iborat. Gemoglabin suyak iligi hujayrasida sintezlanadi. Agar gemoglabin plazmada haddan tashqari oshib ketsa qonning qovushqoqligi oshadi. Natijada to’qima suyuqligining ajralishi qiyinlashadi. Eritrotsitlar sonining kamayishi yana bir kasallik animiyani kelib chiqishiga sabab bo’ladi. Qon yaratilishi organlari kasalliklari orasida animiya yoki kamqonlik eng ko’p uchraydi. Bu potologik holatda qonda gemoglabin miqdori kamaygan, aksariyati ayni vaqtda eritrotsitlar miqdori ham pasaygan bo’ladi. Animiya - ko’p qon yuqotishda (masalan shikastlanishda), qizil suyak kumigi funktsiyasi pasayishi, organizmga qon yaratilish protsesslari uchin

zarur moddalar, xususan tsianokabalomin yoki temir etarlicha tushmasligi , shuningdek suyak kumigiga infektsion – toksinli ta’sir bilan bog’liq bo’lishi mumkin. Qonning rang ko’rsatkichi bo’yicha gepoxrom va geperxrom animiya farq qilinadi. ( geperxrom animiya qonning yuqori rang ko’rsatkichi bilan xarakterlanadi, gepoxrom animiyani farqli ravishda qonda gemoglabin miqdori eritrotsitlar miqdoriga nisbatan kamroq darajada kamayadi ) Bu qator animiyalarning rivojlanish mexanizmida qizil suyak kumigi regenerative xususiyatining pasayishi umumiy zveno bo’lib hisoblanadi. Suyak kumigining eritrotsitlar berish qobiliyatining uzil kesil yuqolishi animiyaning tez avj olib borishiga olib keladi. Bemor shu sababli yoki unga qo’shilib kelgan infektsiyadan o’lib qolishi mumkin. Hozirgi vaqtda klinik manzarasi o’ziga xos bo’lgan animiyalarning eng ko’p uchraydigan qo’yidagi formalari farq qilinadi: 1. Pastgemorragik animiya, qon yuqotish natijasida paaydo bo’ladi. 2. Temir moddasi etishmaydigan animiya, organizmda temir tanqisligi sabali. 3.Pernitsioz animiya ( tsionokabalamin ) etishmasligiga bog’liq . 4. Ggemolotik animiya, eritrotsitlar parchalanishida paydo bo’ladi. 5. Gipoplastinka animiya , suyak kumigi funktsiyasi pasayib ketganda rivojlanadi. Aanimiya sharoitida a’zolar ( yurak, muskul, jigar, buyrak ) oqimtir tusda bo’lib keyinchalik ularni yog’ bosadi, gemoliz animiya ko’pincha odam zaharlanganda rivojlanadi. A’zolar tarkibida biriktiruvchi to’qimaning rivojlanishi ularni qattiqlashtiradi. Leykotsitlar - oq qon tanachalari bo’lib yadro va protoplazmadan iborat 1m 3 qonda 6000 – 8000 bo’ladi. Qonda 2 xil donali ( granulasit ) donasiz ( agraanulatsit ) tafovut etiladi .

Leykotsitlar buyoq bilan buyalishiga qarab neytrofil, eozinofil va bazofillarga ajratiladi. Eozinofillar kislatali buyoq bilan bazafillar asosli buyoqlar bilan ajrati;adi. Turli shakldagi leykotsitlarning 1% hisobida bir - biriga qiyos qilib olingan nisbatiga leykotsitar formula deyiladi. Leykotsitlarning umumiy soniga olganda granulatsitlar taxminan 60 – 65 %, lisifatsitlar – 19 – 37 % , monotsitlar 3 – 11 % gacha granulatsitlar – 2 % , bazafil granulatsitlar 0 – 1 % ni tashkil qiladi. Olimlarni aniqlashicha leykatsitlar kasallikni turiga qarab o’zgaradi. Jumladan: bezgak kasalidamanotsitlar, o;pka kasalliklarida, neytrofillar ko’paysa ich terlama ( tif ) va ko’k yo’tal kasalliklarida limfotsitlar gijja, qizilcha va nafas siqishi ( astma kasalliklarida esa eozinofillar soni oshadi. Yurak qonni aylantirib uni inson a’zolari va to’qimalariga yetkazib berib turadigan a’zodir. Qon aylanish sistemasi 2 xil bo’ladi ya’ni katta va kichchik qon aylanish doiralari. Bu qon aylaanish doirasi natijasida yurak qisqarib ( sistola ) bo’shashadi ( diastola ) jarayonlari bo’ladi. Taxikardiya bu - yurakning tez – tez qisqarishi, yurakning urishini tezlashisshi deyiladi . Yurakning qattiq hayojonlanishi , tananing qizib ketishi natijasida sog’lom odamda, ko’p ovqat yegandan keyin ham tez urishi mumkin. Yurak urishining tezlashuvi tana harorati ko’tarilganda , yuqumli kasalliklarda yurak qapqoqlari shikastlanganda qon aylanish izdan chiqqanda miakardit , buqoq kasalliklarida aniqlanadi. U birdan boshlanib xuruj 1 daqiqada 140 taga yetadi. Buni paroksiz tera peya deyiladi. Bradikardiya - yurak qqisqarishining sekinlasshivu. Yurak qisqarish sonining 1 daqiqada 40 tagacha tushib qolishi va bundan ko’ra ko’proq bo’lishi jiddiy kasalliklarni jumladan yurak o’tkazuvchi sistemasidagi o’zgarishlarga olib kelishi mumkin .

Yurakda bo’lmach,ar va qorinchalar o’rtasida hamda aorta va o’pka arteriyasida qonni o’tkazishda darvoza vazifasini bajaruvchi klapanlar mavjuddir. Yurak klapanlarining tuzilishida qon aylanishining izdan chiqishiga olib keladigan nuqson yurak parogi deyiladi. Bu kasallik tug’ma yoki hayoti davomida orttirilgan bo’lishi mumkin . Chap qorincha va bo’lmacha klapan yetishmovchiligi Potogenezi - revmatik ggranulyolmalar endokardda paydo bo’lib sklerozlanish bosqichida klapanning , masalan , chap bo’lmachadan chap qorinchaga o’tadigan yo’liga joylashgan, chap bo’lmacha bilan qorincha o’rtasidagi teshikni bekitib turadigan bo’lmachada qorincha klapanning bujmayib , kalta tortib qolishiga olib keladi. Bu klapandagi yetishmovchilik aksariyat revmatik jarayondan 5 – 7 oy o’tgach paydo bo’ladi . Klinik manzarasi - asosiy simptomlari yurak yetishmovchiligi bor yo’qliggiga ko’p jihatdan bog’liq . Yurak yetishmovchiligi bo’lmaganda bemor hech qanday shikoyat qilmay yuraveradi. Yurak sohasini ko’zdan kechirganda yurak uchi zarbi, ya’nigipertrofiyalangan chap qorincha va uchining kuch bilan qisqarayotgani ko’zga tashlanadi. Yurak uchi ustida sistolik shovqin qayd qilinadi, bunda qon chap qorincha sistolasidan faqat aorta emas , balki chap bo’lmacha bilan qorincha o’rtasida shakli o’zgarib ketgan klapan tabaqalari bilan yaxshi bekilmay qolgan teshik orqali chap bo;lmachaga tushadi. Yurakning o’ng bo’lmacha va qorincha klapani yetishmovchiligi asosan revmatizmni boshdan kechirishi oqibatida vujudga keladi . Yurak parochlari 2 xil nom pensatsiyalangan va dekompensatsiyalangan bo’ladi. Kompensatsiya bosqichida bemor mutloqa shikoyatlar qilmasligi yoki shikoyatlar arzimagan bo’ladi. Jarayon dekompensatsiya bo’lganda qon aylanishi buziladi, bunda shu yurak parogi uchin maxsus simptomlar bilan birga biror bosqichda

yurak yetishmovchiligi bilan bog’liq bo’lgan potologik o’zgarishlar paydo bo’ladi.

A D A B I Y O T L A R 1. N., X., Abdullayev, X., E., Karimov «Pato-fiziologiya»T. : 2000 y. 2. Sh.I. Rasulov «Pato-fiziologiya » Metodik qo’llanma., T. : 1998 y. 3. Lobashev M.E. i dr. Genetika s osnovami seleksii. M.,»ProsveShenie». 1970. 4. Maksudov Z.M. Umumiy genetika. Toshkent. «Ukituvchi», 1981. 5. Xamidov JX. va boshk. Tibbiy biologiya va irsiyatdan kullanma. Toshkent. «Ibn Sino». 1992. 6. Shensov Yu.S. ObShaya sitologiya. MGU. 1978. 7. Alberts B. Molekulyarnaya biologiya kletki. Moskva. 1987 8. www.ziyonet.uz

O'xshashlar

Immun sistemasi potologiyasi

Qon va qonning yaratilishi

Nafas potologiyasi. Jigar va buyrak potologiyasi va ikki organning qon aylanishdagi o’xshash tizimi

Hujayra potologiyasi. Aerob va anaerob infektsiya

Qon va qon aylanish tizimi