XVI—XVII асрларда Ҳиндистон - Tarix - Referatlar

XVI—XVII асрларда Ҳиндистон

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

219.5 KB

Ko'chirib olish

XVI — XVII асрларда Ҳиндистон Режа: 1. Мўғуллар даврида Ҳиндистоннинг иқтисодий тараққиёти 2. Акбарнинг идора қилиши. 3. XVII асрда Мўғуллар империяси. 4. XVI — XVII асрларда Ҳиндистон маданияти.

Мўғуллар даврида Ҳиндистоннинг иқтисодий тараққиёти. 1526 йилда ташкил топган Ҳиндистон Мўғул ёки Мўғуллар империяси қисман XVI аерда ва айниқса XVII аерда жуда катта давлатга айланди. Шимолда унинг чегараси Ҳимолай тоғигача стар ва Афғонистоннинг катта қисмини (Қобил ва Пешавор шаҳарлари билан) ўз ичига олар эди. Ярим оролнинг ўртасида Мўғул лар империяси Декан давлатининг катта қисмини назорат қилар, ҳамда жанубий Ҳинд давлатлари — Бидар, Голконду ва Бижапурга бир қадар таъсир кўрсатиб турарди. Аммо Мўғул лар империясининг асосий территорияси илгаригидек унинг шимолий вилоятлари — Ҳинд ва Ганг дарёлари оралиғидан иборат бўлиб қолаверди. Мўғуллар империясининг аҳолиси диний белги жиҳатидан илгаригига қараганда ҳам янада кўпроқ кескинлик билан икки группага мусулмонлар (мўғулларнинг ўзлари ҳам шу гуруҳга мансуб эдилар) ҳамда ҳиндлар, яъни маҳаллий ҳи нд ди нининг издошларига бўлинардилар. Аграр муносабатлар илгари Деҳли султонлигида қандай ривожланган бўлса, мўғуллар даврида ҳам худди шу йўналишда ривожланаверди, аммо Ҳиндистоннинг янги'ерларни босиб олиши натижасида ерға давлатнинг феодал усулида эгалик қилиши янада кучайди. Император ёки Буюк Мўғул ҳамма ерларнинг олий эгаси деб ҳисобланарди. Аслида Буюк Мўғул ерларнинг бир қисмигагина эгалик қиларди. Аммо бу қисм анча катта ерларни ташкил қиларди. Императорга тегишли ерлар мамлакатдаги экин зкиладиган ҳамма ерларнинг тахминан саккиздан бир қисмига тенг эди. Ана шу ерлардан олинадиган даромад шоҳ саройи ва шоҳ қўшинлари харажатлари учун асосий манба бўлиб хизмат қиларди. Қолган ерларни Буюк Мўғул асосан феодал зодагонларига, кўпроқ мусулмонларга жагирлар сифатида бўлиб берар эди. Жагирнинг маъноси ҳарбий хизмат ўталаётган муддатга бериладиган ва мерое бўлиб қоладиган ер демакдир. Жагир эгаси жагирдор расман ўзига қарашли ерларда яшовчи аҳолидан феодал рентаси йиғиш ҳуқуқинигина оларди. Амалда эса жагирдор меҳнаткаш аҳоли.

устидан муваққат бўлса ҳам чексиз ҳокимиятга эга бўлар, аҳолиг/ ўзи хоҳлаганча турли солиқлар солар ва ҳар хил ишларни бажаришга мажбур қилардилар. Жагирларнипг ҳажми ҳар хил £бўларди; уларнинг кўпчилик қисми жуда катта бўлиб, бир йўла ўн мингларча деҳқонлар жагирдорга қарам бўлиб қолардилар. Феодал ер эгалигининг асосий формаси бўлган жагир билан бир қаторда мамлакатда ерга эгалик қилишнинг илгари таркиб' топган ва янгидан ривожланаётган бошқа формалари Ҳамбор эди. Жумладан, Мўғуллар давлатида ҳинд феодаллари босиболувчиларга бўйсуниш ва уларга мунтазам бож тўлаш шарти билан ерга эгалик қилишни сақлаб қолгап эдилар. Маҳаллий беклар ва қабилаларнинг раҳбарлари заминдорлар келгинди забтчилар учун аҳолидан солиқ тўплаш ҳуқуқини олган эдилар. Заминдорлар вазифаси мерос бўлиб ўтади деб эълон қилинганлиги сабабли, заминдорлар вақт ўтиши билан солиқ торт иш ёки ииғиладиган ана шу ерларни ҳам ўз ер мулкларининг бир тури деб ҳисоблай бошл^дилар. Ер мудки, асосан, мусулмонлар қўлига ўтган бўлса, савдо, судхўрлик операциялари ва айниқса ҳунармандчилик маҳаллий ҳинд аҳолиси қўлида қолди. Мусулмон савдогарлари қадимдан бери Урта Осиё ва Яқин Шарқ билан савдо алоқалари қилйб келаётганликлари сабабли қуруқликда ва қисман денгиз орқали ташқи савдодагина ҳиндлардан устун турардилар. Аҳолининг асосий қиемини деҳқонлар оммаси ташкил қилиб, муғуллар даврида кучайган феодал зулмнинг бутун оғирлиги шулар зиммасига тушарди, Қисман натура тарзида, қисман пул рентаси тарзида солиқ тўлайдиган жамоачи деҳқонларнинг аҳволи асосан илгариги асрлардагидек қолаверган бўлса ҳам мўгуллар даврида ҳар ҳолда Ҳиндистонда муҳим иқтисодий ўзгаришлар рўй бериб, бу ўзгаришлар эски жамоа системасининг бузила бошлаганидан далолат берар эди. Бунинг асосий сабаби мамлакатда товарпул муносабатларининг ривожланиши бўлди. Муғуллар даврида Ҳиндистоннинг айрим вилоятлари бирбирлари билан мунтазамроқ алоқалар боғладилар. Ҳўкиз қўшилган араваларнинг жуда катта карвонлари кўплаб товарларни жанубдан шимолга ташиб берар эди. Товарлар ортилган жуда

кўплаб соллар даре орқали ғарбий ва шарқий томонларга юбориларди. Мўғулларнинг жуда катта империяси вужудга келиши натижасида мамлакатда қарор топган нисбатан тинч вазият ўз табиати ва хўжалиги жиҳатдан хилмахил бўлган ғоят катта мамлакат ичидаги иқтисодий алоқаларнинг мустаҳкамланишига ижобий таъсир кўрсатди. Айни вақтда Ҳиндистонда шаҳарлар ривожланди, саноат ишлаб чиқариши ўсди; ривожланаётган шаҳарлар қишлоқ хўжалик маҳсулотларига тобора кўпроқэҳтиёж сезардилар. Буларнинг ҳаммаси майда қишлоқларнинг биқиқлигини кўп жиҳатдан йўқотган эди. Деҳқон жамоалари то бора кўпроқ бозор мун.осабатларига жалб қилиндилар. Шунинг натижасида жамоалар ичида деҳқонларнинг турли гуруҳлари ўртасида тенгсизлик келиб чиқди. Жамоа зодагонлари (оқсоқол, мирза, маҳаллий дўкончи ва бошқалар) жамоанинг чек ерларга эга бўлган аъзолари билан биргаликда деҳқон камбағалларига қарамақарши турардилар. Камбағалларнинг катта қисми «мохов» касталари деб аталадиган паст табақа вакилл'аридан иборат эди. Бу камбағаллар батраклар сифатида экс плуатация қилинардилар. Қамбағал деҳқонлар, шунингдек, содатда ип йигириш ва газлама тўқиш билан шуғулланардилар. Уларнинг маҳсулоти кенг бозорга одатда олиб сотарлар орқа ли чиқар эди. Патриархалжамоа тартибларининг емирилиши, товарпул муносабатларининг ривожланиши ва феодал эксплуатациясининг ўсиши шароитида ҳинд қишлоғининг қашшоқлашуви кейинчалик кўплаб кенг халқ ҳаракатларини келтирқб чиқардики, бу ҳаракатлар оқибат натижада Мўғуллар давлатининг путурини кетказди.

Акбарнинг идора қилиши. Мўғуллар давлати шоҳ Акбар (1556—1605) ҳукмронлик" қилган даврда жуда равнақ топган эди. Шоҳ Акбар Бобирнинг невараси эди. Акбар идора қилган даврда мамлакатнинг шарқ ва жануб томонидаги бир қанча вилоятлар: Бенгалия, Орисса, Гужарат ва Кашмир вилоятлари ҳамда Хандеши ва Аҳмаднагар султонликлари қўшиб олиниб, мўғуллар давлатининг чегаралари х'ийли кенгайтирилган эди. Шимолда Эронга қарашли муҳим карвон савдоси пункти бўлган Қандаҳор шаҳри босиб олиниб, Ҳиндистонга қўшилган эди. Ак бар "узидан олдин ўтган шоҳлардан бошқача йўл тутиб, ҳинд феодалларини ўз хизматига тортишга ҳаракат қилган эди. Шунингдек, у ҳинд савдогарларига доим ҳомийлик қилиб келган эди. Индуизмга эътиқод қилувчиларга нисбатан диний таъқиблар ҳам Акбар даврида тўхтатилди. Ҳинд аҳолиси жузъядан, яъни ҳиндларни камситувчи, жон.бошига солинадиган оғир солиқдан озод қилинган эди, бундан олдин эса бу солиқдан фақат мусулмонларгина озод эди. 1593 йилда (Францияда Нант эдикти қабул қилинишидан беш йил аввал) Акбар дин эркинлиги тўғрисида фармон чиқариб, авваллари мажбурйй равишда ислом динига киритилган ҳиндларга ўзларининг илгариги динларига бемалол қайтишга рухсат этган эди. Акбар подшолик қилган даврда срлиқ ишлари тартибга солинди. Бир қанча вилоятларда солиқ асорати туфайли деҳқонларнинг ғалаёшГари тезтез содир бўла бошлаганлиги туфайли, солиқ олиш усулларидаги жуда ҳам ўтакетган суиистеъмолчиликларни бартараф этишни у ҳукуматдап талаб қилди. Акбар нинг буйруғи билан бутун Ҳиндистон учун. ягопа ер ўлчови жорий қилиниб, сўнгра ҳамма ерларга ёппасига таноб тортиб чиқилган эди. Солиқ солинганда ерларнинг сифати ва тупроқвинг унумдорлиги эътиборга олинарди. Давлат солиғи ҳосилнинг учдан бир қисми миқдорида белгиланган бўлиб, кейинги йигирма йил мобайнида ўртача нарх ҳисобида пулга айлантириб олинар эди. Солиқ тўплашда ижарачилик системаси бекор

қилиниб, солиқларни махсус молия амалдорлари воситаси билан тўплаш системаси жорий қилинган эди. Акбар подшолиги даврида Мўғулларнинг жуда катта империяси 15 вилоятга бўлиниб, ҳар бир вилоятга шоҳ ноиби гу бернатор ҳоким қилиб қўйилган эди. Акбар кўпгина янги каналлар қазитиб, эскиларини тиклаб, Ҳиндистоннинг ирригация системасини анча кенгайтирган эди. Акбар даврида 'Мўғуллар пойтахти бўлган Деҳли шаҳрида каттакатта саромлар ва ҳар хил ҳукумат бинолари қурилиб, унинг замонида бу шаҳар «ўша даврда жаҳондаги барча шаҳарларнинг энг каттаси ва гуллаб яшнаётган» 1 шаҳарига айланган эди. Мўғуллар даврида Акбар ва унинг ворисларининг собиқ бош резиденцияси бўлган Аграшаҳри (Деҳлидан кейин)Ҳиндистоннинг иккинчи пойтахти эди. XVII асрда Мўғуллар империяси. Акбар подшолик қилган давр ҳар иккала лагерь — мусулмон ва ҳинд феодаллари муаи ян даражада жипслашган давр бўлди. Айни вақтда Акбарнинг бир қанча социалиқтисодий тадбирлари очиқданочиқ халқ деҳқонлар оммаси норозилигини босиб туриш ҳамда мўғулларга қарши халқ ҳаракатлари вужудга келиши хавфининг олдини олишни кўзда тутар эди. Акбарнинг бу йўлдаги сиёсатини унинг ворислари — ўғли Жаҳонгир (1605— 1627) ва набираси шоҳ Жаҳон (1627—1658) давом эттиришга ҳаракат қилишди. Шоҳ Жаҳон Ҳиндистон жанубидаги ерларни анча кенгайтиришга муваффақ бўлди. 1632 йилда у Аҳмаднагарни босиб олди, 1636 йил да Голконда ва Бижапур Мўғул империясига қарам эканликларини тан олишди. Маратхлар ўлкаси — Махараштра муайян давр ичида буюк мўғулларга тегишли срлар составига тамомила кирган эди. Ташқаридан қараганда шоҳ Жаҳон даврида Мўғул лар империяси энг гуллаб яшнаган даражага етгандек туюларди. Аммо Мўғуллар империясининг ички заифлиги унинг даври да тобора равшан бўла бошлади. Феодалларнинг тезтез бўлиб турган ғалаёнлари

давлат марказлашувига путур етказар эди. Энг йирик жагирдорлар мустақил давлат бўлишга интилардилар. Деканни эгаллаш учун олиб борилган оғир жанглар давлатдан жуда катта куч сарфлашни талаб қиларди, ҳамда душ ман қўшинлари ўтган районларда қишлоқ хўжалигига путур етказарди. Акбар ворислари пулга тобора кўпроқ муҳтожлик сезиб откуп системасига қайтдилар. Ваҳоланки, бу системанинг ярамаслиги ҳукуматнинг ўзига яхши маълум эди. Кўпинча жагирдорларнинг ўзлари ҳақ тўлаб, солиқ йиғувчи бўлиб олардилар. Бу эса амалда шунга олиб келардики, жагирдорлар тобора бойиб, уларнинг маҳаллий аҳоли устидан ҳукмронлиги тобора тўлароқ ва мутлақо контролсиз бўлиб қоларди. Буюк Мўғулларнииг, уларнинг саройдаги канизакларининг, энг йирик мусулмон жагирдорлар ва маҳаллий ҳинд князьфеодалларининг зебизийнати ва исрофгарчилиги чексиз бўлиб, ай ни вақтда бутун XVII аср давомида мамлакатда умуман хўжалик жонланганига қарамай, халқ оммаси қашшоқлашиб ,борарди. Бирмунча уддабурролик билан Мўғуллар Ҳиндистонига ҳукмронлик қилган императорлардан сўнггиси Аврангзеб (1658—1707) эди. У империя чегарасиии жануб томонга қараб кенгайтиришга ҳам муваффақ бўлган эди. (Бижапур ва Голкондани узилкесил босиб олди). Шунингдек, у инглизлар ОстИндия компаниясининг 1688—1689 йиллардаги ҳужумига қарши зарба бера олган эди. Компания унга жуда катта товон тўлашга мажбур бўлган эди. Аммо Аврангзебнинг олиб борган сиёсати тор кастачиликка асосланган б ў либ,Акбар сиёсатидан бутунлай бошқача эди. Европа мустамлакачиларининг очиқдан очиқ таҳдид қилиб турган хйвфига қарши Ҳиндистоннинг мил лий кучларини бирлаштириш ўрнига Аврангзеб бунинг аксини қилиб, бу кучларни парчалаб юборди. У ҳиндларни яна диний таъқиб остига олди, жузья солиғини қайтадан тиклади, ҳиндларнинг ибодатхоналарини доим талаб турди, мусулмон феодалларга ҳиндлардан олган қарзларини тўламасликка йўл қўйиб берди. Аврангзеб Ҳиндистоннинг жанубидати истилоларини ҳам мусулмон феодалларнинг манфаатларини

кўзлаб қилган эди. Бу урушлар эса мамлакатдан кўп куч ва маблағ талаб қилар эди. Уруш харажатлари кўпайиб кетиб, давлатнинг ирригация ишларига қилинадиган сарфлари камайтирилди. Аврангзеб даврида айниқса кўп ва оғир оолиқлар тўлашга мажбур этилган аҳоли оммаси хонавайрон бўлиб қашшоқлаша борди. Вилоятлардаги ноиблар ва истило қилинган областларнинг рожалари мустақил бўлиб олишга ҳаракат қила бошладилар. Аврангзеб ҳукмронлик қилган даврда феодаллар исёни ва деҳқонлар қўзғолони жуда кўп бўлган эди. Маратхлар ҳаракати. Ғарбий Декан тоғларида яшовчи маратх қабилаларидан бўлган деҳқонларнинг ҳаракати айниқса зўр бўлган эди. Маратх ҳиндларининг мусулмон Буюк Мўғулга қарши олиб борган уруши ғазовот тусини олган эди, Қўзғолон кўтарган қабилаларга халққа танилган жасур йўлбошчи Ши важи (1627—1680) раҳбарлик қилган эди. Шиважи 20 йил давомида, 60 ва 70 йилларда Мўғулларга қарши курашда халқ партизанлар уруши усулини кенг қўлланиб, муваффақият қозонган эди. Шиважи вақтида Махараштра (маратхлар мамлакати шундай деб аталган эди) Мўғуллардан озод бўлган муста қил давлат бўлиб қолган эди. Сикхлар ҳаракати. Панжобда, Ҳиндистоннинг ШимолиҒарбида XVII асрнинг иқкинчи ярмида ва XVIII асрнинг бошларида сикхлар диний мазҳаби билан боғлиқ кенг деҳқонлар ҳаракати бўлиб ўтди. Индуиздшинг радикал сектантлик таълимотларидан бири сифатида сикхчилик XVI асрнинг бошларидаёқ вужудга келди. Сектанинг асосчиси ва унинг дастлабки устози (гуру) савдогар Нанак (1538 йилда вафот этган) бўлган эди. Аввалига секта феодаллар зўравонлигидан норози бўлган шаҳар савдо доираларининг манфаатларини акс эттирди. Секта худо олдида барча кишиларнинг тенглигини эълон қилди ва сословиемазҳабимтиёзларини рад этди. Иккинчи томондан, секта зулмга қаршилик кўрсатмаслик ҳақидаги таълимотга амал қилиб, Мўғуллар ҳукуматига итоат қиларди. Бунинг оқибатида дастлабки пайтларда Буюк Мўғуллар сикхларга яхши муносабатда бўлдилар. Уларнинг

ташкилоти Лаҳорда ва Панжобнинг бошқа шаҳарларида мустаҳкамланди. Аммо XVII асрнинг ўрталарида секта сафига мингларча хонавайрон бўлган ҳунармандлар ва маҳаллий деҳқонлар (жатлар) қўшилиши натижасида у кучли даражада демократлашди. Ҳатто сикхларда ҳам раҳбарлик ролини ўйнаб келган савдо ва савдосудхўрлик элементлари энди орқа га сурилиб, қисман ссктадан чиқиб кетишди. Янги сикхчилик мусулмон ва ҳинд феодалларига қарши қуролли кураш программасини майдонга ташлади. Сикхлар ер юзида эксплуатация бўлмайдиган идеал, «чинакам подшолик» ўрнатишни истардилар. XVII асрнинг охири ва XVIII асрнинг бошларида — 1669 йилда ва сўнгра 1671 — 1672, 1686 ва 1705 йилларда пойтахт районида (АграДеҳли) жатсикхларнинг энг қудратли ҳаракатлари рўй берди. 1671-1672 йилларда жатлар Деҳлига юриш ташкил қилдилар ва Мўғуллар пойтахтини эгаллашларига сал қолди. Букхк Мўғуллар бу халқ қўзғолонларини бостириш учун қўзғолончиларга қарши бутунбутун армияларни юборишга мажбур бўл дилар. Ҳиндистонда инглиз ва французларнинг истилолари. Авранг зеб ўлгандан кейин Мўғуллар империяси айрим парчаларга бўлиниб кетди. Буюк Мўғўллар ҳокимияти ҳатто Деҳлининг ўзида ҳам номигагима сақланиб қолган эди. Ҳиндистонда яна феодал тарқоқлиги вужудга келди. Европа мустамлакачилари бу фурсатдан фойдаланиб, ҳинд рожалари ва князликларининг ўзаро урушларига аралашдилар ва ўзларининг Ҳиндистондаги мустамлақа . ерларини секинаста кенгайтира бошладилар. XV — XVI асрларда Ҳиндистондаги асосий европалик мустамлакачялар Ҳиндистоннинг Малабар деб аталувчи жанубиғарбий соҳилйда мустаҳкамланиб олган португаллар эди. Бу райондаги бир қанча ҳинд портлари — Диу, Даман, Гра, Кочин ва бошқалар уларга тегишли эди. XVII асрнинг бошларидан Ҳиндистонга голланд мустамлакачилари бостириб кириб, Коромандел соҳилида, Бенгалия ва Бихарда, шунингдек Цейлон оролида мустаҳкамланиб олдилар. XVII ва XVIII асрларда икки гуруҳ

мустамлакачи йиртқичлар инглизлар билан французлар Ҳиндистонни эгаллаш учун бирбирларига қарши шиддатли кураш олиб бордилар. 1639 йилда инглизлар ўзларига таянч пункта қилиб Мадрас шаҳрини қўлга олдилар. 1668 йилда Бомбей шаҳри инглизларпинг ОстИндия компаиияси қўлига ўтди. 1690 йил да инглизлар Калькутта шаҳрига асос солдилар. Шу пайтда французлар 1674 йилда Пондишери шаҳрини босиб олдилар. Инглиз мустамлакачилари билан француз мустамлакачилари ўртасидаги кураш узоқ давом этиб, ўнларча йилга чўзилиб кетди. •Инглизлар оқибат натижада юз йилдан кейин, XVIII асрнинг 60йилларида, Етти йиллик Европа уруши (1756 —1763) вақтида французларни Ҳиндистондан қувиб чиқарилишига эрищдилар. Шу тарзда жуда катта ва кўп миллионли Ҳиндистон ўзининг феодал тарқоқлиги, ҳукмрон синф бўлган феодаллар ўртасидаги тинимсиз низолар, ҳамда уларнинг меҳнаткаш аҳоли оммасини шафқатсиз эзиши туфайли, ниҳоят жуда жиддий миллий, ди ний ва каста тафовутлари туфайли ўз мустақиллигини йўқотдц ва анча вақтгача инглиз мустамлакасига айланиб қолди. Шун i дан бошлаб у Европадаги энг ривожланган капиталистик мамлакат томонидан жуда қаттиқ мустамлака зулмига дучор қилинди. XVI — XVII асрларда Ҳиндистон маданияти. Ҳиндистон маданияти Мўғуллар давлати даврида ривожланишда давом э'тиб, ўзининг турли соҳаларида анча юксак кўрсаткичларга эришди. Ғоят ривожланган адабиёт ва архитектуранинг равнақ топиши XVI — XVII асрлардаги Ҳиндистон маданияти учун айниқса характерлидир. Шоҳ Акбар ва шоҳ Жаҳон сингари Буюк Мўг.уллар томонидан ёзувчиларга ва санъат вакилларига ҳомийлик қилиш сиёсати бунда каттагина роль ўйнади. Акбар давридаги знг атоқли ёзувчи Абул Фазл ҳисобланади. У форс тилида ёзар эди. Абул Фазл Акбарнинг саройидаги ўзига хос тарихнависи бўлган эди. У бир.неча китобларда ёзган Акбар подшолигининг ички ва

ҳарбий тарихи дабдабали услубда ёзилган бўлиб. Акбар кўкларга кўтариб мақталади. Аммо шунга қарамай бу тарих катта ҳужжатли материаллар асосида ёзилган бўлиб, ум'уман мўғуллар тарихининг ана шу катта ва муҳим давридаги воқеаларни йшончли тарзда баён қилиб беради. Акбар замонида форс тилида ёзган шоирлардан энг машҳури Ф а й з л эди. Абул Фазлнинг укаси бўлган Файзл Ҳиндистон да форсча шеър тузилиш услубини тарғиб қилди. Айни вақтда Мўғуллар даврида Ҳиндистонда ҳинд тилида ҳам адабиёт ривожланди. Бу тилда ёзган буюк ҳинд шоири банораслик Тулси Дас (1532— 1623) бўлган эди. Дас «Рамачаритаманаса» деган умумий сарлавҳа остида ўндан ортиқ китоб езди. Бу китоблар эски халқ қаҳрамоилик ва мифологик эртакларини эркин тарзда қайта баён қилишдан иборат эди. Дас асарлари юқори ва ўрта синфлар орасидагина эмас, балки халқ оммаси орасида ҳам кенг машҳур бўлиб кетди. Акбар ва унинг ворислари даврида Ҳиндистонда муҳташам ва жуда катта монументал иншоотлар: масжидлар, саройлар, мақбаралар, шаҳар дарвозалари ва шу сингарилар қурилди. Деҳлидаги Акбар қалъа саройи ўзига хос жуда катта муҳташам иншоот эди; қалъа деворларининг баландлиги 20 метрга етарди. Бу эса архитекторлар учун йўнилган тошдаи катта ҳажмдаги иншоот қуришдан иборат катта ва мураккаб вазифа бўлган эди. Акбарнинг яна бир қалъа саройи Агра шаҳрига яқин жойда эди. Деярли саҳро жойда ниҳоятда қисқа муддатда қурилган бу сарой бир қанча бинолар, парклар, ҳовузлар, нафис қилиб ясалган йўллар ва йўлкалардан иборат бутун бир шаҳарни ташкил қилар эди. Шоҳ Жаҳоннинг буйруғига биноан, унинг марҳума рафиқаси хотирасига қурилган Аградаги Тожмаҳал деб аталадиган машҳур масжидмақбара мусулмонмўғул архитектура услубининг дурдонасидир. Масжид ажойиб оқ мармардан қурилган . бўлиб, унинг оқ гумбазлари ва миноралари шу ердаги мармар ҳовузда акс этиб туради. Шоҳ Жаҳон даврида оқ мармарданишланган, миноралари қизил мармарлар билан қопланган яна бир

муҳташам масжид — Деҳлидаги Жоме масжиди бўлиб, ўзи нинг бадиий архитектура формаси ва бой безаклари билангина эмас, балки ўзининг жуда катта ҳажми билан ажралиб туради. Жоме масжидга унга туташ биноларни қўшиб ҳисоблаганда бир вақтда юз минг киши сиғади. Шоҳ Жаҳон подшолик қилган даврда, шунингдек, махсус ҳукумат биполари, маъмурийсуд, молиявий ва ҳарбий бинолар ҳам кўплаб қурилган бўлиб, улар ўз ҳажми билан ва айни вақт да нафислиги ва безаклари билан ҳамда қимматбаҳо бинокорлик материаллари билан ажралиб туради. Агра шаҳридаги қисман ҳозиргача сақланиб қолган Девони авом, Девони хос ва бошқа иншоотлар шулар жумласидандир.

Фойдаланилган адабиётлар 1. Урта асрлар тарихи. В.Ф. Семёнов. Т., 1973. 2. Дневник путешествие к двору Тимура. Ри Гонзелеса де Клавихо. (1403- 1406). М., Наука 1990. 3. Истории италии. В 3 т. М., Наука.1970. Т.1. 4. Культура эпоха Возрождения М., - "Наука" 1986. 5. Урта асрлар тарихи В.Н. Семёнов, М., - 1971. 6. Культура эпоха Возрождения и Рефорфации Л., 7. Урта асрлар тарихи. В.Ф. Семёнов. Т., 1973. 8. Дневник путешествие к двору Тимура. Ри Гонзелеса де Клавихо. (1403- 1406). М., Наука 1990. 9. Истории италии. В 3 т. М., Наука.1970. Т.1. 10. www.ziyonet.uz

O'xshashlar

XVI-XVII асрларда Туркия

XVI-XVII асрларда Польша

XVI—XVII асрларда Эрон

XVI—XVII асрларда Швеция

XVI—XVII асрларда Польша