Узбекистон Республикаси мда, Узбекистон Республикаси ксох мда хужжатларидан фойдаланиш

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

97 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Ўзбекистон республикаси мда, Ўзбекистон Республикаси ксоҳ мда ҳужжатларидан фойдаланиш РЕЖА: 1. Архив ташкилотларини бошқаришни ташкил қилиш. 2. «Ўзархив» агентлигининг асосий вазифаларидан 3. Архив ташкилотларинннг режаси ва ҳисоботи. Кадрлар билан ишлаш.

www.arxiv.uz Архив ташкилотларини бошқаришни ташкил қилиш. Республика архив ташкилотлари тизимига архив ишини бошқариш органлари, давлат архивлари ва ташкилот, муассаса, корхоналар архивлари киради. Идоравий архивлар ўз навбатида давлат ва нодавлат идоралар архивига бўлинади. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги "Ўзархив" агентлиги Ўзбекистон Республикаси архив ишининг бошқаришни давлат ваколатли органи ҳисобланади. Жойларда Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар ва Тошкент шаҳар архив ишлари ҳудудий бошқармалари ташкил қилинган. Бошқармалар бошлиқлари "Ўзархив" агентлиги томонидан тайинланади. Архив иши ҳудудий бошқармалари молиявий, хўжалик жиҳатдан маҳаллий ҳокимият органларига бўйсунади. Улар «Ўзархив» агентлигидан ташкилий-методик кўрсатмалар олади ва унга ҳисобот беради. «Ўзархив» агентлиги Ўзбекистон Республикаси Миллий архив фонди (ЎзР МАФ) ҳужжатларини бошқаради. У жамият ва фуқаролар манфаатлари йўлида ЎзР МАФ республика халқининг тарихий ўтмиши тўғрисидаги ҳужжатли ёдгорликларини бутлаш, ҳисобга олиш, сақлаш ва улардан фойдаланиш давлат вазифасини бажаради, Ўзбекистон Республикаси архив муассасалари фаолиятига раҳбарлик қилади. Агентлик архив ишини ривожлантиришни ва ушбу соҳадаги илмий техника тараққиётининг давлат томонидан бошқарилишини таъминлайди, давлат ва идоравий архивларининг фаолиятини тармоқлараро мувофиқлаштиради, архив иши бўйича республика қонун ҳужжатларига риоя қилинишини назорат қилади. ЎзР МАФ ҳужжатларини шакллантириш, давлат ҳисобини олиб бориш, сақланишини таъминлаш, улардан фойдаланиш, архив иши ва иш юритиш соҳасида ягона давлат сиёсатини ўтказиш «Ўзархив» агентлигининг асосий вазифаларидан бири ҳисобланади. Шунингдек республика давлат архивларини бошқариш, архившунослик, ҳужжатшунослик, археография соҳасидаги илмий ва методик ишларини ташкил этиш, архив иши соҳасидаги ватанимиз ва чет эл илғор иш тажрибасини, илмий тадқиқотлар, фан-техника

www.arxiv.uz ютуқлари натижаларини архив муассасаларини иш амалиётига жорий этиш ҳам агентликнинг муҳим вазифалари қаторига киради. «Ўзархив» агентлиги ўзига юкланган вазифаларга мувофиқ ЎзР МАФ ҳужжатларининг давлат архивларида бутланиши ва сақланишини ташкил этади, уларнинг давлат архивларида рўйхатдан ўтказилишини назорат қилади, марказлаштирилган ҳолда давлат ҳисобини юритади. Шунингдек, ҳужжатларнинг илмий ва амалий қимматдорлигини экспертиза қилишни ташкил этади. Ташкилотлар томонидан архив иши бўйича фондларни шакллантириш, сақлаш ва улардан фойдаланишни таъминлаш ҳамда иш юритишда ҳужжатларни ташкил этиш талаблари бажарилишини текширади. Архив ҳужжатларини, маълумотнома, ахборот адабиётларини нашр этишни амалга оширади. Нодавлат архивлари мулкдорларига ушбу архивларнинг ҳужжатларини бутлаш, сақлаш ва улардан фойдаланишда ёрдам кўрсатади. Халқаро ташкилотларнинг архив иши ва иш юритиши бўйича ишида қатнашади, чет эллардаги Ўзбекистон тарихига оид архив ҳужжатларини аниқлашни ва уларни қайтариб олиб келишни ташкил этади. "Ўзархив" агентлиги ҳайъати ўз тизимидаги архив ташкилотлари бажариши шарт бўлган архив иши масалалари бўйича низомлар, йўриқномапар ва бошқа меъёрий ҳужжатлар қабул қилади, тегишли буйруқ ва кўрсатмалар беради. Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар ва Тошкент шаҳар архив ишлари ҳудудий бошқармалари жойларда "Ўзархив" агентлиги вазифаларига ўхшаш вазифаларни бажарадилар, (фақат унинг ўзига хос бўлганлари бундан мустасно м.: республика бўйича меъёрий-методик ҳужжатлар эълон қилиш. халқаро ташкилотларга аъзо бўлиш ва бошқалар). Уларнинг асосий вазифаси - Қорақалпоғистон Республи-касида, вилоятларда ЎзР МАФ ҳужжатларини бутлаш, ҳисобга олиш, сақлаш ва улардан фойдаланиш давлат вазифаси юкланган маҳаллий архив муассасаларига раҳбарлик қилиш ҳисобланади. Давлат архивларининг асосий вазифаси архивни ҳужжатлар билан бутлаш, сақлаш ва улардан фойдаланишни ташкил қилиш. Давлат архивлари қаторига марказий. вилоят архивлари, уларни филиаллари, Тошкент шаҳар

www.arxiv.uz архиви киради. Давлат архивлари ўзининг асосий вазифаларини бажариш жараёнида хилма-хил ишларни амалга оширади. Давлат архивларини алоҳида қимматли ҳужжатлар билан режали бутлашни таъминлаш мақсадида ташкилотларнинг идоравий архивларини ва иш юритишни назорат қилади. Ҳужжатларни сақлашни таъминлашга катта эътибор беради. Давлат архивлари архившунослик, ҳужжатшунослик илмий муаммоларини тадқиқ қилиш, ҳужжатларни эълон қилиш, илмий ахборот ишлари билан шуғулланади. «Ўзархив» агентлигининг асосий вазифаларидан яна бири давлат архивлари ва жойлардаги бошқарув органларига раҳбарлик қилиш ҳисобланади. Бу вазифани бажариш учун ўз қарамоғидаги ташкилотларни текширувчи махсус бўлимлар ташкил қилинган. Архив иши бўйича муҳим масалалар «Ўзархив» агентлиги ҳайъати мажлисида муҳокама қилинади. Ҳайъат қарори ўз тасарруфидаги ташкилотларга бажарилиши шарт бўлган Агентлик Бош директори буйруғи сифатида эълон қилинади, қарамоғидаги ташкилотларга «Ўзархив» агентлиги фақат буйруқ, йўриқнома, кўрсатмалар юбориш билан чекланиб қолмайди. У ишнинг боришини доимо назорат қилиб туради. Хато ва камчиликларни ошкор қилади ва уларни тугатиш чораларини белгилайди. Бу ишда раҳбарликни ва назоратни энг самарали шаклларидан бири инспекторлик текшируви, яъни ташкилотнинг фаолияти билан бевосита танишиш, ишни ташкил қилиниши ва натижасини текшириш ҳисобланади. Инспекторлик текширувини икки хили мавжуд - комплекс текшириш ва мавзули, мақсадли текшириш. Комплекс текшириш натижасида давлат архиви ёки архив ишини бошқарув органи фаолияти ҳақида яхлит тушунча беради. Мавзу бўйича текшириш архив ташкилотининг у ёки бу ишининг (бутлаш, ҳисоб, ҳужжатлар сақланувини таъминлаш, фойдаланиш) аҳволини аниқлаш зарурияти туғилганда амалга оширилади. Текшириш натижаси бўйича маълумотнома тузилади. Текширилган архив ташкилотининг раҳбар органи (Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар

www.arxiv.uz Кенгаши, вилоят, Тошкент шаҳар ҳокимияти)га текшириш натижалари ҳақида ахборот беради ва бу органлар текшириш натижаси бўйича архив ташкилоти ишини яхшилаш тўғрисида қарор қабул қилади ва архив ишини яхшилаш бўйича тадбирлар белгилайди. Давлат архивининг муҳим вазифаси - идоравий архивларни ва ташкилотларда иш юритишдаги ҳужжатларнинг ташкил этилишини назорат қилиш, уларга ташкилий методик ёрдам кўрсатиш ҳисобланади. Ҳокимият органлари идоравий архивлар ва иш юритиш аҳволини текширишда архив ишини бошқарув органлари ҳам иштирок этади ёки ўзи мустақил текширади. Идоравий архивлар. Улар ташкилотларда ҳужжатлар сақланишини таъминлаш, ҳисобини олиш, ҳужжатлардан илмий ва амалий мақсадларда фойдаланиш учун ташкил қилинади. Идоравий архив ўз фаолиятида Республика ҳукуматининг қарор ва фармойишларига, «Ўзархив» агентлиги низомлари, йўриқномалари ва қоидаларига амал қилади. Идоравий архив ташкилот раҳбари томонидан тасдиқланган режага мувофиқ ишлайди ва ўз фаолияти ҳақида унга ҳисобот бериб туради. Идоравий архив таркибига ташкилот таркибий бўлимлари ва унга бевосита бўйсунадиган бўлинмаларнинг, агар уларга амалий жиҳатдан архив ташкил этиш эҳтиёжи бўлмаса, иш фаолияти жараёнида вужудга келган ва иш юритиш давомида тугалланган ҳужжатлар киради. Мазкур ташкилотда ёки унга қарашли бўлган қуйи ташкилотда ишлаган фан, техника, маданият арбоблари ва ишлаб чиқариш илғорларининг шахсий фондлари ҳам сақланади. Мазкур ташкилот тизимида бўлиб, тугатилган ҳамда ундан олдин фаолият кўрсатган ташкилот ҳужжатлари ҳам идоравий архив таркибида сақланади. Идоравий архивнинг асосий вазифаси ташкилот ҳужжатларини қабул қилиш, ҳисобга олиш, сақлаш, улардан фойдаланиш ва давлат томонидан сақлашга топшириш учун тайёрлашдан иборат. Идоравий архив архивда сақланаётган ҳужжатларнинг илмий ва амалий қимматдорлигини аниқлаш учун экспертиза қилинишини ташкил этади. Иш юритиш жараёнида ҳужжатлар қимматдорлигини экспертиза қилишда методик ёрдам кўрсатади.

www.arxiv.uz Ҳужжатларни давлат томонидан сақлаш учун тайёрлайди ва ЎзР МАФ тўғрисидаги Низомда белгиланган муддатларда давлат архивига топширади. Айрим идоравий архивлар Вазирлар Маҳкамаси рухсати билан ўз ҳужжатларини доимий сақлаш ҳуқуқини олганлар. Ана шундай ҳуқуқни олган вазирликлар, давлат қўмиталари ва бошқа идоралар, тармоқ давлат фондлари ва ташкилотлари рўйхати Ўзбекистон Вазирлар Маҳкамаси қарори билан тасдиқланган. Улар қуйидагилар: Мудофаа вазирлиги, Фавқулодда вазиятлар вазирлиги, Ички ишлар вазирлиги, Ташқи ишлар вазирлиги, Ташқи иқтисодий алоқалар вазирлиги, Миллий хавфсизлик хизмати, Давлат божхона қўмитаси, Фанлар академияси, Давлат геология фонди, Гидрометеореология Бош бошқармаси, Давлат стандартлари тармоқ фонди, Картография-геодезия фонди, Маданият ишлари вазирлигининг музейлари ва кугубхоналари қўлёзма фондлари. Идоравий архивлар давлат архивларига ўхшаш айрим вазифаларни бажаради. Бу архивларни давлат архивларидан уларнинг ҳужжатларининг тор доираси ва ҳужжатларни вақтинча сақлаши ажратиб туради. Улар иш юритишда йиғмажилдлар номенклатурасини тузишда, йиғмажилдларни шакллантиришда методик ёрдам беради, ташкилотлар бўлимларида уларнинг сақланишини ва ҳужжатларни архивда сақлаш учун тайёрланишини назорат қилади. Идоравий архивлар иш юритишда ҳужжатларни доимий сақлашга танлаб олади. Ташкилот бўлимларидан ҳужжатларни қабул қилади, улар ҳисобини олиб боради, экспертизасини ташкил қилади. Илмий-маълумотнома аппаратини тузади. Ҳужжатлар сақланишини таъминлайди ва уларни давлат сақловига тайёрлаб топширади. Идоравий архивларда ҳужжатлардан фойдаланиш, ҳужжатларни идора бўлимларига ўрганиш учун бериш, маълумотнома ва ахборотлар тайёрлаш, ташкилотда илгари ишлаб кетган ишчи ва хизматчиларга ижтимоий ҳуқуқий маълумотномалар бериш шаклида иш ташкил қилинган. Давлат архивлари вазифасига иш юритишдаги ҳужжатларни ташкил этиш ва идоравий архивлар аҳволини ўрганиш ва текшириш; давлат

www.arxiv.uz ҳокимияти органлари ташкилотлар раҳбарларининг иш юритишда ҳужжатларини ташкил этиш ва идоравий архив ишларини яхшилаш масалалари бўйича қарорлари, буйруқлари лойиҳаларини тайёрлашда қатнашиш; идоравий архивларнинг илғор тажрибасини умумлаштириш ва ёйиш киради. Давлат архивлари идоравий архивларни, улардаги ҳужжатларни ҳисобга олишга ва унинг сақланиш аҳволига алоҳида эътибор беради. Бу давлат архивларининг бутлаш истиқболини аниқлаш ва идораларда ҳужжатларни сақлаш босқичида улар асралишини таъминлаш масалаларини ҳал қилиш имконини беради. Давлат архивлари томонидан назорат қилинадиган ташкилотларига методик ва амалий ёрдам беради. Бундай ёрдам кўрсатишни шакллари қуйидагича: 1. Умумреспублика меъёрий ҳужжатлар асосида методик кўрсатмалар, тавсияномалар тузиш, ташкилотларга иш юритиш ва архивлар бўйича методик қўлланма ишлаб чиқаришга ёрдам бериш. 2. Ҳужжатлар сақловини таъминлаш, уларни ҳисобга олиш ва қимматдорлигини экспертиза қилиш, илмий-маълумот аппаратини яратиш, ҳужжатлардан фойдаланиш, материалларни давлат сақловига топширишга танлаб олиш ва тайёрлаш. Иш юритишдаги ҳужжатларни ташкил этиш масалалари бўйича кенгашлар ўтказиш, айрим ходимларга ва гуруҳларга маслаҳатлар бериш. 3. Тажриба алмашиш, идоравий архивлар ва иш юритиш хизмати ходимлари малакасини ошириш бўйича семинарлар, курслар ташкил қилиш. 4. Ташкилотнинг эксперт комиссияси ишида, ҳужжатларни давлат сақловига танлаб олиш ва макулатурага, йўқ қилишга ажратишда қатнашиш. Давлат архивлари қошида бюджетдан ташқари махсус маблағлар ҳисобига ташкил қилинган ҳўжалик ҳисобидаги гуруҳлар ташкил этади. Уларнинг идораларга ҳужжатларни тартибга солишда ва иш юритишни такомиллаштиришда аҳамияти каттадир. Улар шартнома асосида ташкилотларга пуллик хизмат кўрсатади ва ҳужжатларни давлат сақловига

www.arxiv.uz танлаб олишни амалга оширади, йиғмажилдлар номенклатурасини, иш юритиш бўйича йўриқнома ва бошқа қўлланмаларини тузади. Ташкилотлар жорий архивларини ва иш юритишдаги ҳужжатларнинг ташкил этилишини вақти-вақти билан текшириб турилиши давлат архиви назоратини самарали шакли ҳисобланади. Бу текширишлар унинг мақсад ва вазифаларига қараб комплексли ёки мавзули бўлиши мумкин. Идоравий тизимлар ташкилотлари архиви ва иш юритишдага ҳужжатларнинг ташкил этилиши аҳволини комплекс текшириш энг фойдали текшириш ҳисобланади. Бу текшириш юқори идоралар, уларга қарашли муассасалар ва корхоналарни ўз ичига олади. Бундай комплекс текширишларни одатда давлат архивлари ва архив ишини бошқарув органлари биргаликда ўтказади. Текшириш натижалари идоралар ва архив ташкилотлари кенгашлари қўшма мажлисларида муҳокама қилинади ва тегишли қарор қабул қилиш билан якунланади. Буйруқ ва қарорларда ҳужжатлар билан ишлашдаги камчиликлар қайд қилинади ва уларни бартараф этиш чора-тадбирлари белгиланади. Архив ташкилотларинннг режаси ва ҳисоботи. Кадрлар билан ишлаш. Архив ташкилотларининг иши режа асосида амалга оширилади. Режада айрим архив ташкилоти олдида турган бир йиллик, шунингдек бир йилнинг қисмидаги (ой, чорак, ярим йил, 9 ой) вазифа режалаштирилиб, унда аниқ ижро этиш муддати ва масъул ижрочи кўрсатилади. Шўролар даврида архив ташкилотларида беш йиллик ва ундан узоқ даврга мўлжалланган ҳамда бир йилгача муддатга мўлжалланган режалар тузилган. Архив ташкилотлари мустақиллик, бозор иқтисодиёти шароитида бир йиллик, унинг асосида ярим йиллик, чорак ва ойлик режалар тузмоқда. Шунингдек, беш йилга ҳисобланган Ўзбекистонда архив иши ривожининг концепцияси тузилган. Бу ҳужжат республика архив ташкилотлари фаолиятининг методологик ҳаракат дастури ҳисобланиб, ҳужжатларнинг ролини орттиришга ва жамият фаолиятининг ахборот билан таъминланиш

www.arxiv.uz имкониятини кенгайтиришга, жамиятнинг ҳужжатли ёдгорликларини яхши сақлашга қаратилган. «Ўзархив» агентлиги ҳар йили ҳукуматнинг асосий қарорларига амал қилиб, архив ташкилотлари ишини келгуси йилга режалаштириш ва жорий йилнинг ҳисоботи бўйича кўрсатма ишлаб чиқади. Унда республика бўйича, шунингдек, ҳар бир архив ташкилотининг архив ишини ривожлантириш бўйича режалаштирилган йилдаги вазифалари кўрсатилади. Архив иши бошқарув идоралари ишининг режалаштирилишини кўриб чиқамиз. "Ўзархив" агентлиги, архив иши ҳудудий бошқармаларининг асосий тадбирлари режаси ҳисобот даврида унинг олдида турган вазифаларини баён қилишдан бошланади. Кейин режанинг бўлимлари бўйича бу вазифаларни бажариш учун амалга ошириладиган тадбирлар кўрсатилади. Ҳар бир тадбирдан кейин унинг аниқ ижрочиси ва ижро қилиш муддати белгилаб қўйилади. Архив ташкилотлари режасининг шаклланган тахминий чизмаси архив ишини бошқарув идоралари фаолияти йўналишларига мос бўлган бўлимларни назарда тутади. Масалан: 1. Ташкшлий тадбирлар - архив иши бўйича конференциялар, кенгашлар ўтказишни; қарамоғидаги ташкилотлар иш режасини кўриб чиқиш ва тасдиқлашни, улар фаолиятини текшириш ўтказишни ўз ичига олади. 2. Илмий-тадқиқот ва илмий-ахборот ишларини бошқариш -"Ўзархив" агентлиги, архив иши ҳудудий бошқармаларининг илмий-тадқиқот ишларини, ҳужжатлар тўпламлари, архив иши асосий кўрсатгичлари ва бошқа маълумотномаларни нашрга тайёрлашни мувофиқлаштириш, шунингдек бевосита иштирок этиш тадбирларини кўзда тутади. 3. Архивларни бутлаш ва ҳужжатлар қимматдорлигини экспертиза қилиш ишларига раҳбарлик, ташкилотлар идоравий архивлари ва иш юритишдаги ҳужжатларни ташкил этиш аҳволини назорат қилиш, ташкилотлар рўйхати-давлат архивларини бутлаш манбаларини тасдиқлаш,

www.arxiv.uz ЭТК иши, ҳужжатларни ўз вақтида тартибга солишни, ташкилотларда иш юритишни тўғри ташкил этишни таъминловчи тадбирлар режалаштирилади. 4. Ҳужжатлар сақланшиини таъминлаш бўйича ташкилий ишлар - архив биноларини лойиҳалаштириш, қуриш, таъмирлаш ва ҳужжатларини қайта тиклаш лабораторияларини бунёд этишни кўзда тутади. 5. Меҳнатни ташкил этиш ва кадрлар билан ишлаш бўлимида меҳнат шароитини яхшилаш, хизматчилар малакасини ошириш, тажриба алмашиш бўйича семинарлар ўтказиш тадбирлари режалаштирилади.. «Ўзархив» агентлиги асосий тадбирлар режасини унинг Бош директори ва архив иши ҳудудий бошқарма режасини бошқарма бошлиғи тасдиқлайди. Давлат архивлари йиллик режа тузади ва у чоракларга бўлинади. Давлат архивларида ходимларнинг шахсий иш режаси ва бўлинмаларнинг иш режаси тузилади. Бўлинмаларнинг иш режаси асосида давлат архивининг умумий режаси тайёрланади. Режанинг бўлимлари давлат архиви фаолиятининг асосий йўналишларини акс эттиради. Давлат архиви режанинг чизмаси архив бошқармаси режасига ўхшаш. Давлат архиви иши режаси схемаси : 1-бўлим: «Архивларни ҳужжатлар билан бутлаш, уларни қимматдорлигини экспертиза қилиш. Идоразий архивлар ва ташкилотлар иш юритишидаги ҳужжатларни ташкил этиш аҳволини назорат қилиш». 2-бўлим : «Ҳужжатлар сақловини таъминлаш». 3-бўлим : «Меҳнатни ташкил қилиш ва кадрлар билан ишлаш». 4-бўлим : Архившунослик, ҳужжатшунослик, археография ва бошқа шуларга яқин фанлар соҳасида илмий-тадқиқот ва методик ишлар. Улар қуйидаги бўлинмалардан иборат: а) илмий-тадқиқот ишларини амалга ошириш ва уларнинг натижаларини амалий ишларда қўллаш; б) методик ишлар; в) илмий-ташкилий ишлар;

www.arxiv.uz г) архив иши ва ҳужжатшунослик соҳасида илмий-техник ахборотни ташкил қилиш; 5-бўлим : «Илмий-ахборот фаолияти» қуйидаги бўлинмаларни ўз ичига олади: а) Илмий-ахборот воситаларини тайёрлаш ва такомиллаштириш. Бунда илмий-маълумот аппаратини тайёрлаш режалаштирилади. б) Илмий-ахборот шакллари. Бунда ҳужжатлардан фойдаланиш бўйича тадбирлар ёритилади. Бўлимдаги бўлинмаларда қўйилган вазифаларни бажариш учун зарур ва аниқ тадбирлар режалаштирилади. Масалан: 2-бўлим ; б) илмий-ахборот шакллари. 1) «Ўзбекистонда истиқлолчилик ҳаракати» номли ҳужжатлар тўпламига архив ҳужжатлари йиғиш. Ижрочи: катта илмий ходим Н.Абдуллаев, Ижро этиш муддати: П-чорак. 2) Газеталарда 5 мақола чоп этиш. Ижрочилар: Н.Абдуллаев, Э.Эргашев, Р.Ортиқов. Ижро этиш муддати: йил давомида. 3) 4 та радиоэшиттириш ташкил қилиш. Ижрочилар: Н.Абдуллаев, Э.Эргашев, Р.Ортиқов. Ижро этиш муддати: йил давомида. Марказий давлат архивлари режаларини архивлар директорлари, Ҳудудий архив иши бошқармалари ва вилоят давлат архивлари режаларини бошқарма бошлиқлари, филиаллар режаларини ҳам вилоят архив иши бошқармалари тасдиқлайди. Режанинг бир нусхаси назорат қилиш учун архив ишини юқори бошқариш идорасига юборилади. Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар, Тошкент шаҳар архив ишлари бошқармалари, давлат архивлари, уларнинг филиаллари ишни режалаштиришда «Ўзархив» агентлигининг архив ишини режалаштириш ҳақидаги кўрсатмасига амал қиладилар. Унда режанинг айрим бўлимлари бўйича асосий тадбирлар белгиланади.

www.arxiv.uz Масалан, 1994-йилда архив муассасалари ишини режалаштириш ва 1993-йил ҳисоботи ҳақидаги собиқ «Ўзбошархив»нинг кўрсатмасида режалаштириш бўйича қуйидагилар кўрсатилган: 1. Режалаштириш Барча меҳнат жамоалари келгуси йилда ҳам худди ўтган йили бўлгани каби, ўз ишлари ҳажми кўрсаткичларини ўзлари мустақил белгилашлари зарур. Ишларни режалаштирганда Ўзбекистон Республикаси давлат архивларида бажариладигаи асосий иш турларининг Ўзбекистон Республикаси Меҳнат вазирлиги ва давлат муассасалари касаба уюшмалари Тошкент шаҳар қўмитаси («Ўзбошархив»нинг 1993-йил 9-июлдаги №58/01- 04-мактуби) тасдиқлаган вақт ва ишлаб чиқариш нормаларига, шунингдек, доимий нормаларга асосан давлат архивларининг ўзида ишлаб чиқилган нормаларга; давлат ҳисоби ва илмий-маълумотнома аппаратини ривожлантириш ва такомиллаштиришнинг 1989-1995 йилларга мўлжалланган ташкилий-методик тадбирлар режаларига, Давлат архив фонди ҳужжатларининг идоравий сақланишини такомиллаштиришни 1990- 1995 йилларга мўлжалланган тадбирлар режаларига, «Ўзбошархив» хайъати қарорларига асосланмоқ керак. Булардан ташқари республика архив муассасалари иш режаларида қуйидагилар ўз аксини топмоғи керак: 1. Идоравий архивлар иши Асосий қоидаларини «Ўзбошархив» комиссияси кўрсатган илмий-тадқиқот ва методик ишларга оид камчиликларини тузатиш (ЎзР МДА, ЎзР ИТТҲ МДА). 2. Архивлар аҳволини комплекс текширув ва Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим тизими муассасаларида иш юритишнинг ташкил этилишини текшириш («Ўзбошархив»га маълумотномалар бериш муддати - 1994 йил 1 май). 3. «Ўзбошархив»нинг 1989 йил 23- октябрда тасдиқланган жадвали асосида давлат архивлари ҳисобли ҳужжатларини «Ўзбошархив»нинг РКФ

www.arxiv.uz билан солиштириш (Самарқанд вилояти ва Қорақалпоғистон Республикаси давлат архивлари, ЎзР МДА). 4. Матни ўчиб бораётган ҳужжатларни аниқлаш, ҳисобга олиш ва тиклаш бўйича иш олиб бориш («Ўзбошархив»нинг матни аниқ бўлмаган ва ўчиб бораётган ҳужжатларни аниқлаш ва ҳисобга олиш тўғрисидаги тавсияномаларига қаранг, Т., 1991 й.). 5. Кам қимматли фондлар ҳужжатларини экспертиза қилиш бўйича иш олиб бориш. 6. Олий ўқув юртлари диплом лойиҳалари ва диплом ишларини, уларнинг идора архивларида сақланиш муддатларининг ўзгартириш имконини кўриш, ЭТК таклифларини муҳокама этиш (Тошкент шаҳри, Самарқанд, Бухоро, Фарғона, Наманган вилоятлари давлат архивлари). 7. Тугатилган муассасалар ҳужжатларини тартибга келтириш ҳолатини таҳлил этиш. ЎзР МДАлари, Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар ва Тошкент шаҳри давлат архивларининг жамлама маълумотномалари «Ўзбошархив»га 1994 йил ҳисоботи билан бирга топшириш. 8. Саноат ва граждан қурилиши бўйича Ўзбек давлат корпорацияси ҳайъатининг 1993 йил 16-июл қарорини («Ўзбошархив»нинг 1993 йил 19- июлдаги 21-буйруғига қаралсин) амалга ошириш борасида Саноат ва граждан қурилиши бўйича Ўзбекистон давлат корпорацияси тизими ташкилотларидан сақлов муддати тугаган ҳужжатларни қабул қилиш. 9. Самарқанд шаҳрида 1994 йил май ойида ўтказиладиган «Ўзбекистон Республикаси мустақиллиги даврида архив ҳужжатларидан фойдаланиш» мавзусида республика илмий-амалий конференциясида иштирок этиш. Қуйидаги мавзуларда ахборот ва маърузалар тайёрлаш: ЎзР МДА - «ЎзР МДАда сақланаётган Самарқанд вилояти тарихига оид ҳужжатлар ҳақида». Муддати-1994 йил март. ЎзР КСОҲ МДА -«Самарқанд вилояти тарихига оид воқеаларнинг фотоҳужжатлардаги акси».

www.arxiv.uz Муддати-1994 йил феврал. Қорақалпоғистон Республикаси ва вилоятлар вакилларининг конференцияда иштирок этишни истаган давлат архивларига маърузалар мавзуи ва маърузачилар исми-шарифи ҳақида хабар бериш. Муддати-1994 йил январь. Маъруза ва ахборотларда у ёки бу архивнинг ҳужжатларидан фойдаланиш борасидаги ижобий тажрибалари баён қилиниши зарур. Муддати - 1994- йилнинг 1-чораги». Ушбу ҳужжатдан кўриниб турибдики, «Ўзбошархив» (ҳозирги "Ўзархив" агентлиги) маҳаллий архив муассасаларига архивларни ҳужжатлар билан бутлаш, ҳужжатлар қимматдорлигини экспертиза қилиш, ҳужжатларни идоравий сақланишини такомиллаштириш, иш юритишдаги ҳужжатларни ташкил этишни яхшилаш, ҳужжатлар сақланишини таъминлаш, ҳужжатлар ҳисобини олиб боришни яхшилаш, архив ҳужжатларидан фойдаланишни фаоллаштириш ва бошқа масалалар бўйича кўрсатмалар беради. «Ўзархив» агентлиги бўлимлари архив муассасаларига архив ишини режалаштиришда амалий методик ёрдам кўрсатади ва режанинг амалга оширилишини назорат қилиб боради. Архив ташкилотлари ҳисобот ҳам тайёрлайдилар. Ҳисобот бу шундай ҳужжатки, унда маълум даврга мўлжалланган режанинг бажарилиши бўйича ташкилот фаолиятининг якуни акс эттирилади. Ҳисоботни тузиш жараёни бир неча босқични ўз ичига олади. Ташкилот ходимлари шахсий иш режасини бажариш тўғрисида ҳисобот ёзади. Ташкилотнинг ҳар бир бўлими юқоридаги ҳисоботлар асосида бўлимнинг умумий ҳисоботини тайёрлайди. Бўлимлар ҳисоботлари асосида бутун ташкилот ҳисоботи тузилади. Давлат архивлари юқори архив идораларига ёзма ҳисобот ва статистик ҳисоботлардан ташкил топган йиллик ҳисобот топширадилар. Ёзма ҳисобот йиллик режанинг барча бўлимлари бўйича ва унинг шаклига

www.arxiv.uz мувофиқ тузилади. Ёзма ҳисоботда йиллик режанинг бажарилиши таҳлил этилади, унинг баъзи кўрсаткичлари бажарилмай қолган айрим тадбирлар бошқалар билан ўзгартирилган ҳолларда унинг сабаблари шарҳлаб берилади. Давлат архивларини бутлаш қайси тармоқлар бўйича бўлганлиги, қайси тугатилган ташкилотлардан ҳужжатлар қабул қилинганлиги қайд этилади. Илмий-маълумот аппаратини қайси йўналишлари бўйича такомиллаштириш ишлари амалга оширилгани, қайта ишланган фондлар рўйхатлари номери кўрсатилади. Ҳужжатларданфойдаланишнинг барча турлари бўйича ўтказилган тадбирлар мавзусига батафсил тўхталади ва архив ишида дуч келинган қийинчиликлар ёритилади. 20-декабрга қадар давлат архиви фондлари таркиби ва миқдоридаги ўзгаришлар ҳақида маълумотлар берилади. Давлат архивининг ёзма ҳисоботига «Архив ишини ривожлантириш режасининг бажарилиши ҳақида статистик ҳисобот» (1-ДА шакли) илова қилинади. Бу ҳисоботда архивни ҳужжатлар билан бутлаш, улар сақланишини таъминлаш, илмий-маълумот аппаратини такомиллаштириш, ҳужжатлар қимматдорлигини экспертиза қилиш, матни ўчиб бораётган ҳужжатларни аниқлаш, ҳисобга олиш ва тиклаш ҳақида рақамлар билан кўрсатилган маълумотлар берилади. Давлат архиви архив ишини бошқарув идораларига, шунингдек, «Идора архивларига 1-декабргача сақланаётган ЎзР МАФ ҳужжатларининг аҳволи ва ҳажми ҳақида статистик ҳисобот» (2-ДА шакли), «Давлат сақланувидаги ЎзР МАФ ҳужжатларининг сақланишини ташкил этиш ҳақида 1-январгача ҳисобот» (3-ДА шакли), «Илмий нашр ва илмий тадқиқот ишлари режасининг бажарилиши ҳақида ҳисобот» (4-ДА -шакли), «Архив шаҳобчалари ҳақида ҳисобот» (6-ДА шакли) тақдим этилади. Булардан ташқари, давлат архивлари кадрлар бўйича ҳам статистик ҳисоботлар тузадилар ва юқори архив идорасига топширадилар.

www.arxiv.uz Архив ишини бошқарув идоралари ўзининг фаолияти якунлари ва уларнинг қарамоғидаги архив ташкилотлари иши ҳақида умумлашма йиғма йиллик ҳисоботлар тузадилар. Кадрлар билан ишлаш. Мустақиллик ва бозор иқтисодиётига ўтиш шароитида архив ишининг ривожланишини анъанавий вазифалари мураккаблашади, янги вазифалар вужудга келади, хизматчиларни касбий билим даражаси ва умумий билимдонлигини орттириш талаб қилинади. Архив ишини режалаштиришнинг кенг доирадаги мураккаб вазифаларини бажариш учун чуқур билимли архивчи мутахассислар, яъни ҳужжатлар билан ишлаш қоида усулларини мукаммал биладиган, тадқиқотчилик малакаси бўлган моҳир ташкилотчи, юқори маданиятли, маълумотли инсонлар бўлиши керак. 2004-йил 1январ ҳолати бўйича республика архив ташкилотлари ходимлари штати 1085 кишини ташкил этган, улардан 471 мансабдор раҳбарлар, мутахассислар, олий маълумот талаб қиладиган ўринлар бўлган. Булардан 179 киши - умумий олий маълумотли бўлиб, фақат 17 киши - махсус архив маълумотига эга бўлган тарихчи-архивчи мутахассиси, қолган лавозимларда ўрта маълумотли кадрлар мавжуд эди. Архив ташкилотларининг фақат 38%и олий маълумотли хизматчилар билан таъминланганлигини ва тарихчи-архивчи мутахассисларни ўта камлигини (3,6%) ҳисобга олиб, бу соҳани олий маълумотли мутахассислар билан қондириш учун шошилинч тадбирлар кўриш зарур эди. Ҳозирги давр талабларидан келиб чиқиб, архив ташкилотларида кадрлар билан ишлашни ташкил қилиш билан боғлиқ қатор муаммолар ҳал қилинмоқда. Архив ташкилотлари кадрларни илмий асосда танлаш ва улардан фойдаланиш; барча турдаги хизматчилар малакасини, жумладан, ғоявий-назарий, маданий савиясини ошириш; онгли меҳнат интизомини тарбиялаш; жамоада яхши руҳий ҳолатни вужудга келтириш каби масалалар бўйича тадбирлар ўтказмоқда.

www.arxiv.uz Кадрлардан тўғри фойдаланишда ҳар бир ходимни вазифаларини белгилаб берадиган лавозим йўриқномаси муҳим аҳамият касб этади. Бу йўриқномалар архив ташкилоти бўлимлари (бўлим, гуруҳ, лаборатория) тўғрисидаги низомлар асосида тузилади. Вилоят давлат архиви директори лавозим йўриқномасини вилоят бошқармаси бошлиғи, вилоят давлат архиви ходимларининг лавозим йўриқномаларини вилоят давлат архиви директори тасдиқлайди. Ишчи-хизматчиларнинг малакасини ошириш кадрлар билан ишлашнинг ажралмас ва муҳим қисми ҳисобланади. Бу архив соҳасида илмий-тадқиқот ишларини кенгайтиришни, улардан унумли фойдаланиш- нинг зарур шарти ҳисобланади. Архив ташкилотларида ходимлар малака- сини оширишнинг жамоа ва якка тартибдаги шакллари кенг қўлланилади. Малака оширишнинг кенг тарқалган ва самарали шаклларига қуйидагилар киради: -университет, институтларда аспирантурада ўқиш ва номзодлик диссертацияси устида мустақил ишлаш; -раҳбар ва илмий ходимларнинг доимий ишловчи илмий семинари; -мақолалар, тақризлар, илмий ахборотлар ёзиш; -архившунослик, ҳужжатшунослик, археография, тарих фанлари долзарб муаммолари бўйича маърузалар, семинарлар, конференциялар ташкил қилиш; -Тех минимум бўйича машғулотлар, архив техник ходимлар учун семинарлар. Бозор иқтисодиёти шароитида архивчи касбининг ижтимоий статусини ошириш, уни ижтимоий ҳимоясини яхшилаш, шунингдек иш ҳақини ошириш, қўшимча ҳақ тўлашни кенгайтириш, болали аёлларга қулай бўлган иш графигини ўрнатиш муҳимдир. Шундай қилиб, кадрлар билан ишлашда кадрлар тайёрлаш ва қайта тайёрлаш, уларнинг малакасини ошириш, архив ташкилотларини архив иши бўйича мутахассислар билан таъминлаш муҳим аҳамиятга эгадир.

$www.arxiv.uz АДАБИЁТЛАР 1. Азаров А.И., Брежестовская Н.В. Государственнье архивы и архивное дело в союзн ы х республиках.-М.: 1971. 2. Алимов И.А., Эргашев Ф., Бўтаев А. Архившунослик.-Т.: 1997. 3. Алимов И.А. О видах и формах публикации исторических источников в архивных учреждениях Узбекской ССР \\Вид ы и формы публикации исторических источников.-М.: 1960. 4. Алимов И.А. Использование документальн ы х материалов госархивов Узбекской ССР \\Архивы Украин ы -Киев.: 1966, №2. с.39-42. З.Алимов И.А. Архив \\Ўзбек совет энциклопедияси.-Т.: 1971. жилд 1. Б.485- 486. 6. Алимов И.А. Создание и усовершенствование научно-справочного аппарата в ЦГА УзССР \\Советские архив ы - 1972, №4. с.99-100.$

O'xshashlar

Узбекистон республикаси архивларини бутлаш

Узбекистон республикаси миллий архив фонди хужжатларидан фойдаланишни ташкил этиш. Архив хужжатларини саклаш

Узбекистон республикаси миллий архив фонди ҳужжатларига илмий-маълумотнома аппаратини

Узбекистон Республикаси Мустакиллигини эълон килиниши ва унинг жахоншумул тарихий ахамияти

Узбекистон иктисодиёти