O’zbekiston va Fransiya ekspeditsiyasi - Tarix - Referatlar

O’zbekiston va Fransiya ekspeditsiyasi

Yuklangan vaqt:

05.12.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

20.291015625 KB

Ko'chirib olish

O’zbekiston va Fransiya ekspeditsiyasi Reja: Kirish Asosiy qism 1. O’zbekistonning Mustaqillikdan keyingi qilingan chet- elliklar bilan hamkorlikgi 2.Ozbekiston va Fransiya ekspeditsiyasi haqida 3.O’zbekiston-Frantsiya-Sug’diyona arxeologik ekspeditsiyasi tomonidan o’rganilayotgan Ko’ktepa yodgorligi…

Mustaqillikning dastlabki davrlaridan boshlab xalqimizning qadim o’tmishi shonli tarixi, ajdodlarimizdan qolgan nodir madaniy merosni ilmiy o’rganish uni asrash va undan foydalanish bo’yicha yangicha yondashuv talab va vazifalar davlat miqyosida kun tartibiga qo’yildi. Ayniksa, O’zbekiston Prezidenta I. A. Karimovning 1998-yilda Respublikamizning bir guruh etakchi tarixchi arxeologlari bilan o’tkazgan uchrashuvi va ushbu uchrashuv natijasi ularoq Respublika Vazirlar Maxkamasining “O’zR FA Tarix instituti faoliyatini takomillashtirish tug’risida” chiqargan qarori istiqbolda, tarixchi, arxeologlar tomonidan o’tkaziladigan tadqiqotlarning dasturi amali bo’lib xizmat qildi. Mazkur qarorning qadimgi tarih xususan arxeologiyaga oid bandlaridagi vazifalardan kelib chiqqan xolda.Arxeologiya institutida“O’zbekistonda Arxeologiya fanini rivojlantirish kontseptsiyasi”ishlab chiqildi.Mustaqillik yillarida nihoyatda faollashgan tadqiqotlar ko’lami va ularning ilmiy samarasi tufayli, O’zbekiston arxeologiyasi dunyo ilm-fani darajasiga ko’tarildi. Bunday natija esa o’z navbatida O’zbekiston arxeologiyasi uchun dunyodagi etakchi arxeologiya markazlari bilan ilmiy hamkorlik o’rnatishga, teng huquqli asosda xalqaro shartnomalar tuzishga zamin yaratdi. Ayni paytda O’zbekiston hududida – Avstraliya, AQSh, Germaniya, Italiya, Polsha, Chexiya, Rossiya, Frantsiya, Yaponiya kabi davlatlarning arxeolog olimlari bilan hamkorlikda, xalqaro miqyosda, arxeologik tadqiqotlar olib borilmokda.Ta’kidlash lozimki, mustaqillik O’zbekiston qadimshunosligining bosh ilmiy maskani bo’lgan Arxeologiya instituti uchun jahon eshiklarini chinakamiga ochib berdi. Institut O’zbekiston hududida hamkorlikda arxeologik tadqiqotlar olib borish uchun jahonning eng rivojlangan mamlakatlari ilmiy markazlari bilan shartnomalar tuzishga erishdi, bu orkali O’zbekiston arxeologiyasi fani tom ma’noda dunyoviy nufuzga ega bo’ldi, o’zbek xalqi tarixini o’rganish xalqaro miqyosda amalga oshirila boshlandi. Bugungi kunda Frantsiya Respublikasi Ilmiy Tadkikotlar Milliy Markazi bilan hamkorlikda tashkil etilgan O’zbek-Frantsiya- Sug’diyona xalqaro ekspeditsiyasi qadimgi Afrosiyob va Ko’ktepa shahar yodgorliklarida keng miqyosda arxeologik qazishma ishlari olib bormoqda.Afrosiyobda o’tkazilgan ko’p yillik xalqaro hamkorlik tadqiqotlari natijasida, qadimgi shahar yodgorligining qalinligi 7 m bo’lgan, 220 ga.ni o’rab olgan

mudofaa devorlari ochib o’rganildi, Shuningdek, bu davrda Afrosiyobning shimoliy qismidagi 19 ga. lik akropolni alohida devor bilan o’rab olingani, qurilish ishlarida miloddan avvalgi VIII-VII asrlar uchun g’oyat hususiyatli bo’lgan guvalaksimon g’ishtlardan foydalanilgani aniqlandi. Moddiy madaniyat namunalarining tahlili Afrosiyob shahar yodgorligining dastlabki davrlari aholisi ko’p asrlik, Ko’ktepa va Sarazmdagi ajdodlardan avlodlarga o’tib kelgan sug’orma dehqonchilik an’analarini davom ettirganliklarini ko’rsatdi. Afrosiyobning mudofaa devorlari undan deyarli ikki asr avval bunyod etilgan Kuktepa mudofaa devorlari tizimidan ancha qudratli va mukammal bo’lgan. Buning sababini mutaxassislar, ulug’ davlatchilik siyosati orqali qo’shni xalqlarni zabt etishga katta ahamiyat bergan Ahomoniylar saltanatining istilosi xavfi bilan bog’laydilar. Ushbu tadqiqotlar natijasida, Turon o’lkasida Ahomoniylar istilosidan avvalgi tarixiy davrlardayoq urbanistik jarayonlar faol tarzda amalga oshgani o’z isbotini topdi. Shunday qilib, Samarkandning 2500 yil avval bunyod etilgan qadimiy devorlari ostidan undanda qadimiyroq mudofaa devorlari topildi va shaharning yoshi 2750 yildan kam emasligi isbotlanib bu tarixiy sana 2007 yilda xalqaro miqyosda, YuNESKO rahnamoligida nishonlandi.Hozirgi kunlarda ushbu shahar hududida ilk islom davriga oid mahobatli saroy qoldiqlari, qoraxoniylar davriga oid o’ta noyob devoriy suratlar bilan ziynatlangan saroy xarobalari ochib o’rganilmokda. O’zbekiston-Frantsiya-Sug’diyona arxeologik ekspeditsiyasi tomonidan o’rganilayotgan Ko’ktepa yodgorligi Samarqand viloyati Chelak shahri yaqinidajoylashgan. Bu yodgorlikda olib borilgan qazishmalar natijasida, Ko’ktepa So’g’diyona hududidagi eng qadimgi shaharlardan birining xarobalari ekanligi aniqlandi. Bu yodgorlikda mahobatli shahar mudofaa devorlari, muhtasham saroy qoldiqlari va shahar markazida qad rostlagan ulkan otashparastlar ibodatxonasining xarobalari ochildi. 1998-yilda Ko’ktepa shahar yodgorligining ark qismidan yana bir noyob topilma Saklar davriga oid ayol kishining qabri va undan 250 ga yaqin tilla taqinchoqlar - tillaqosh, tilla tugmachalar, kumush ko’zgu, yarim qimmatbaho toshlar va shishadan yasalgan munchoqlar kabi osori-atiqalarning topilishi katta ilmiy, olamshumul voqeylikka aylandi. “Sak malikasi xazinasi”, “So’g’d malikasi” nomi bilan ilmiy muomalaga kirgan ushbu topilmalar fan nuqtai- nazaridan o’rganildi va

amaldagi qonunlarga binoan Respublikamizning markaziy muzeylarida namoyish qilindi. Ko’ktepa shahar yodgorligini o’rganish natijasida, miloddan avvalgi X-IX asrlarga oid atrofi aylanma devor bilan mudofaalangan kal’a - qo’rg’onning hususiyatlari va undan milodiy eradan avvalgi II-I asrlarga taalluqli xazinaning topilishi o’zbek arxeologlarining mustaqillik yillaridagi eng yirik kashfiyotlaridan biri sifatida fan tarixi sahifalaridan o’rin oldi. Frantsiya Respublikasi Ilmiy Tadqiqotlar Milliy Markazining UMR-126-9 guruhi bilan tuzilgan O’zbekiston-Frantsiya-Baqtriya xalqaro ekspeditsiyasi Surxondaryo viloyatida tadqiqotlar olib bormoqda. Xalqaro ekspeditsiyaning asosiy tadqiqot makoni O’rta Osiyoning qadim va o’rta asrlardagi siyosiy, iqtisodiy va madaniy markazlaridan biri Tarmita- Termizning tarixiy o’rni Eski Termiz shahri xarobalari o’rnida bo’lib, bu erda o’tkazilgan tadqiqotlar natijasida, shaxarning qadimiy yadrosi, shahristonning sharqiy qismida milodiy eradan avvalgi I ming yillik o’rtalarida shakllangani aniqlandi. Tadqiqotlardan ma’lum bo’lishicha, miloddan, avvalgi III-II asrlarda Termiz yirik siyosiy, iqtisodiy jihatdan kuchli va Yunon- Baktriya davlatining shimoliy sarhadlaridagi “forpost” shaharga aylangan. Shaharning eng gullab - yashnagan davri Kushonlar saltanati davriga to’g’ri keladi. Bu davrda Termizning umumiy maydoni 350 ga.ga etadi, uning fortifikatsiya tizimlari mukammallikni kasb etadi. Daryo porti faoliyat ko’rsatadi, shaharning madaniy ta’siri Amudaryoning quyi oqimidagi Xorazm sarhadlariga qadar etib boradi aynan mana shunday tadqiqotlarning natijasi sifatida 2001 yilda Termiz shahrining 2500 yillik yubileyi jahon mikyosida o’tkazildi va bu tarixiy sana dunyo ilmiy jamoatchiligi tomonidan e’tirof etildi.

Mavzu yuzasidan test - 15 ta 1..Qachon Ko’ktepa shahar yodgorligining ark qismidan yana bir noyob topilma Saklar davriga oid ayol kishining qabri va undan 250 ga yaqin tilla taqinchoqlar - tillaqosh, tilla tugmachalar, kumush ko’zgu, yarim qimmatbaho toshlar va shishadan yasalgan munchoqlar kabi osori-atiqalarning topilishi katta ilmiy, olamshumul voqeylikka aylandi? A)1998 yil B) 2000 yil C) 2001 yil D) 1997 yil 2.2001 yilda Termiz shahrining nechanchi yillik yubileyi jahon mikyosida o’tkazildi? A) 2500 B)2200 c) 2700 d) 2250 3.Qachon buyon O’zbekiston-Italiya xalqaro qo’shma ekspeditsiyasi Samarqand viloyatidagi Kofirqal’a yodgorligida kazishmalar olib bormoqda.? A) 2000 B) 2002 C)2003 D) 2010 4.2005-yildan boshlab O’zbekiston- qaysi xalqaro qo’shma ekspeditsiyasi Samarqand viloyati Paxtachi tumanidagi Dobusiya shaharchasida tadqiqotlar olib bordi ??? A) Yaponiya B) Fransiya C) Italiya D) germaniya 5.O’zbekiston — Frantsiya Jarqo’ton ekspeditsiyasisining Frantsiya hukumati tomonidan bo’lgan rahbarni aniqlang A) Bernar B) Pol Klod Rapen C) Xuleo Benduzo Sarmiento D) Frants Grene 6.O’zbekiston — Germaniya Jarqo’ton ekspeditsiyasi faoliyat davrini aniqlang A) 1991-2001 yy. B) 1992-2014 yy. C) 1993-2003 yy. D) 1994-2007 yy.

7.O’rta Osiyo iqlimiy sharoitidagi tuproqdan bo’lgan arxitektura obidalarini qazish, yodgorlikni qatlamma-qatlam o’rganishning eng dastlabki namunalarini hayotga joriy etgan dastlabki arxeologlar kimlar? A) B.P.Denike, M.E.Masson B) V.L.Vyatkin, A.Yu.Yakubovskiy C) G.V.Grigorev, A.I.Terenojkin D) S.P.Tolstov, Ya.G’.G’ulomov 8.Hozirgi O’zbekiston Milliy universitetida kimning boshchiligidagi qachon arxeologiya kafedrasi ochiladi? A) .E.Masson (1940 y.) B) MV.V.Bartold (1939 y.) C) B.A.Litvinskiy (1941 y.) D) G.V.Grigorev (1940 y.) 9.Qachon O’z.FA qoshida Tarix instituti tashkil etildi? A) 1945 yil B) 1947 yil C) 1943 yil D) 1940 yil 10Hozirgi O’zbekiston Milliy universiteti arxeologiya kafedrasini bitirgan arxeolog olimlar qatorini aniqlang. A) B.A.Litvinskiy, V.M.Masson, V.I.Sarianidi, Z.Usmonova B) Yu.F.Buryakov, E.V.Rtveladze, R.H.Sulaymonov, I.Axrorov C) G.V.Shishkina, B.D.Kochnev, A.S.Sagdullaev, Sh.Pidaev D) Barcha javoblar to’g’ri 11.O’zbekiston arxeologiyasi rivojlanishining qaysi davrda O’rta Osiyoning ijtimoiy tuzumi masalasi muhokama etildi va Tarixchilar orasidagi “O’rta Osiyoning abadiy

feodalizm hukmron bo’lgan” degan g’oya rad etilib O’rta Osiyoda quldorlik tuzumi mavjud bo’lganligi isbotlandi? A) Birinchi davr B) Ikkinchi davr C) Uchinchi davr D) To’rtinchi davr 12.Hozirgi vaqtda O’zbekiston hududida Frantsiya universitetlari, muzeylari bilan hamkorlikda nechta xalqaro — O’zbekiston — Frantsiya guruhlari arxeologik tadqiqotlar olib bormoqda? A) 2 ta B) 3 ta C) 4 ta D) 5 ta 13.O’zbekiston — Frantsiya Afrasiyob ekspeditsiyasi faoliyat davrini aniqlang A) 1990-2015 yy.B) 1991-2015 yy.C) 1992-2015 yy.D) 1989-2015 yy. 14.O’zbekiston —Frantsiya Afrasiyob ekspeditsiyasi faoliyat davrida O’zbekiston tomonidan rahbarlari keltirilgan qatorni aniqlang. A) R. Sulaymonov, H. Oxunboboev, M. Isomiddinov, A. Otaxo’jaev B) A. Asqarov, U. Rahmonov, Sh. Rahmonov, Sh. Pidaev C) Sh. Rahmonov, Sh. Pidaev, T. Annaev, M. Isomiddinov D) A. Anarboev, H. Ohunboboev, T. Annaev, Sh. Pidaev 15.O’zbekiston — Frantsiya Baqtriya ekspeditsiyasining asosiy tadqiqot yodgorligini aniqlang. A) Eski Termiz B) Jondavlattepa C) Qiziltepa D) Afrasiyob

O'xshashlar

Fransiya muzeylari

1871-1914 yillarda Fransiya

XVIII –XIX asrlarda Fransiya

Fransiya, Angliyada uyg‘onish davr adabiyoti

1870-1871 yillarda Fransiya-Prussiya urushi