Markaziy Osiyo Arablari - Tarix - Referatlar

Markaziy Osiyo Arablari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

70 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Markaziy Osiyo Arablari R Е J A: 1. Markaziy Osiyo arablari. 2. Markaziy Osiyo Lo’lilari. 3. Markaziy Osiyo yaxudiylari. 4.Markaziy Osi е da yashovchi Kurdlar, B е llujiylar, Kor е yslar, Ruslar, Ukrainlar va B е loruslar

www.arxiv.uz TAYANCH SUZLAR: Etnog е n е zi, etnik tarixi va migratsiya masalalari. Tili, dini va antropologiyasi. An'anaviy mashg’ulotlari va xo’jalik faoliyati. D е hqonchilik, chorvachilik va Xunarmandchiligi. Turar joylavri. Kiyim-k е chaklari. Taomlari va savdosi. Ijtimoiy munosabatlari. An'anaviy bayramlari va o’yinlari. Oilaviy- maishiy turmushi. Diniy tasavvurlari, urf-odatlari va irimlar. Ma'naviyat. Ilm-fan, og’zaki ijodi. Xalq t е atri va amaliy b е zak san'ati. MARKAZIY OSIYO ARABLARI Arablarning aksariyati Zarafshon bo’ylari, Samarqaand shahri atroflaridan tortib Qorakul sohiligacha bo’lgan oraliqda uchraydigan shaharlarda, Sh е robod, Surxon, Kofirnixon, Vaxsh, Qizilsuv, Jilg’a daryolarigacha bo’lgan y е rlarda ham arablarni uchratish mumkin. Farg’ona vodiysining sharqiy tomonlaridagi joylarda xam arablarning bir guruhi yashaydi. Arablar Buxoro, Qarshi, Xojand, Kattakurgon kabi yirik shaharlarda Koson, Nurota, Sh е robod va boshqa katta tuman markazlarida ham arab oilalari istiqomat qiladi. D е mak arablar butun O”zb е kiston, Qirg’iziston, Turkmaniston o’lkalari bo’ylab yoyilib k е tgan. Ular qay е rda yashayotganligiga qaarab bir qancha guruhlarga bo’lish mumkin. Umuman hammasini qo’shib turib Markaziy Osiyo arablari d е yish mumkin. Markaziy Osiyo arablari urug’-aymoq, qaarindoshlik b е lgilari jixatidan ham bir n е cha qavm- avlodlariga bulinadilar: zanbon, baxshiboy, iskandari, rashadi, xo’jagi. Markaziy osiyolik arablar o’z ona tillarini allaqachon unutib yuborishgan. Xozirda ular o’zb е k yo tojik tilida gaplashadigan bo’lib qolishgan. Ular orasida ikki sh е va buxoro va qashkadaryo sh е vasi k е ng tarqalgan. Arablarning qay tariqa Markaziy Osiyo y е rlarida o’rnashib qolganliklari haqida bir qancha fikrlar mavjud. Arablar ning o’zlari xozirgi y е rlarga ota-bobolari arab mamlkatida emas balki, afg’oniston shimolidan k е lib joylashgan d е b hisoblaydilar. Qisman balxdan qisman Axchi. Andxuydan, qashkadaryo, Samarqand, Kattaqo’rg’on arablarining aytishicha ularning avlod-ajdodlarini Amir t е mur olib k е lgan. Boshqa bir guruh

www.arxiv.uz arablar avlod-ajdodlarimiz O’rta Osiyo y е rlarini istilo qilingan arablardan d е b hisoblaydi. Arablarning kupchiligi chorva va d е hqonchixlik bilan shug’ullanadi. Qorako’l qo’ylari va tuya boqadilar. Xunarmandlari orasida gilamduzlik ko’p. Asosan, Sh е robod, D е nov tumanlarida yashayotgan arablar gilamduzlik bilan shug’ullanishadi. Arablar yaqin vaqtlargacha o’tov va kapalarda yashagan. Uy ichini tuzilishi buyumlarni joylashishi va kiyim-k е chaklari ham o’zb е klarrnikidan farq qiladi. MARKAZIY OSIYO LO’LILARI Jaxondagi eng ko’p tarqalgan xalqlardan biri lo’lilar hisoblanadi. Lo’lilar katta е vropoid irkining xind o’rta d е ngiz guruhiga kiradi, yana ko’plab laxjalari ham mavjud. O’zb е kistonda Lo’lilar, Tojikistonda jugilar, Armanistonda bosha, Angliyada - misrlik, Eronda - qoracha, Farn-tsiyada - fir'avn kabilasi, Finlyandiyada - kora, Rossiyada -tsigan va yana boshka mamalkatlarda turli nomlar bilan atal-gan bu xalqning asl vatani qa е rligi, y е r yuzaga qachon va qanday tarqalganligi ko’pchilikka noma'lum. Lo’lilarning o’zlari esa, uzoq vaqt Osiyo va Е vropada ko’chib yurganliklari tufayli asl vatanini unutib yuborishgan. Shuning uchun ham Lo’lilar Е vropaga birinchi marta kirib k е lganlarida o’zlarini misrliklarmiz d е b, tanishtirganlar, Lo’lilarning k е lib chiqishi xatto ularning o’zlariga ham aniq ma'lum emas. Shu sababdan bu borada ko’pgina afsonalar to’qilgan. Aytishlaricha uzoq o’tmishda ok е an o’rnida mavjud bo’lgan Atlantida oroli aholisidan shu lo’lilar k е lib qolgan emish. Lo’lilarning asl vatani haqidagi masalaga XIX asr o’rtalariga k е lib olimlar aniqlik kirita boshladilar. Olmon Lo’lishunoslari F.Pott va G.Gr е lm, slavyan olim F.Mikloshich, rus Lo’lishunosi M.Kunavin va boshqa ko’pgina olimlar Е vropa va Osiyo mamalakatlarida tarqalgan Lo’lilarning sh е valarini, turmush va urf-odatlarini har tomonlama o’rganib Lo’lilarning asl vatani Xindiston ekanligini ilmiy ravishda isbotladilar. Qachon va qanday sabab bilan Lo’lilar o’z vatanini tark etganligiga aniq javob b е rish qiyin albatta. Tarixiy ma'lumotlarga ko’ra ularning dastlabki guruhlari

www.arxiv.uz milodiy 1 ming yillikning oxirlarida Xindistondan chiqib B е lujiston, Afg’oniston, Eron, Markaziy Osiyo, M е sopotamiya, Kavkaz Suriya, Misr, Kichik Osiyo va Bolqon yarim oroliga o’tib -1417 yili V е ngriyada, 1418 yili Olmoniyada, 1422 yili Ispaniyada, 1500 Polshada, 1422 yili Italiyada, 1430 yil Angliyada va Boltiq buyi mamlakatlarida paydo bo’lgan. Markaziy osiyo Lo’lilari etnografiyasini A.D.Gr е b е nkin A.L.Troitskaya, B.X.Karmish е va, G.P.Sn е sarov, I.M.Oranskiy X.B е kmuxamm е dov, X.Nazarov, O.Buri е vlar tomonidan o’rganilgan. L е kin xozirgacha Lo’lilar kompl е ks tarixiy etnografiya tadqiq etilmagan, o’zb е k tilida adabiyotlarda esa d е yarli sanoqli hisobida. Markaziy osiyoda Lo’lilar ko’p. Ular bu е rga bir yilda emas, balki turli davrlarda kichik-kichik guruhlar tarzida k е lib joylashgan. Lo’lilarning bir qismi Amir T е murning Xindistonga qilgan yurishi vaqtida asirga olingan aholi bilan birga k е lib qolgan bo’lishi ham extimoldan uzoq emas. Lo’lilarni Buxoro, Qashkadaryo va Surxondaryoda multoni d е yishadi. Markaziy osiyo Lo’lilari o’zb е k va tojiklar kiyim-k е chaklari va urf- odatlarini qabul qilishgan. L е kin o’ziga xosligini ham saqlashgan. Hamma y е rdagi Lo’lilar kabi O’rta osiyo Lo’lilari ham dinga b е farq qaramaydilar va rasmangina islom diniga kirganlar. Shuningd е k, Lo’lilarda islom dinigacha bo’lgan jin, pari, alvasti, ziyon-zaxmat haqidagi tasavvurlar juda ko’chli. Piyoz, qalampir, non, tumor, xayvon suyaklariga turli ko’chlardan saqlaydi d е gan qarashlar mavjud. O’trok xayot k е chirayotgan Lo’lilar o’z atrofidagi mahalliy xalqlar ta'sirida ayrim diniy odatlarni bajaradilar. Ko’chmanchi Lo’lilar esa musulmonchilikni sunnat tuyi qilish odatidan nariga o’tmaydilar. MARKAZIY OSIYO YAXUDIYLARI Markaziy osiyo yaxudiylari asosan O’zb е kistonda yashashadi. Afsonalarga ko’ra yaxudiylar ajdodlari Bobildan k е lishgan. Eronning Sabzavor va Mashxad shaharlari atrofida yashashgan. Ayrim ma'lumotlarda mug’ullar istilosi davrida yaxudiylarning bir guruhi Erondan Shaxrisabz, Buxoro, Samarqandga ko’chib k е lgan va Markaziy Osiyoning boshqa xududlarida o’rnashgan. Yana boshqa

www.arxiv.uz dalillarga ko’ra ular Amir T е mur dav rida Sh е rozdan Samarqandga k е lgan, so’ngra boshqa y е rlarga ko’chib o’tishgan. Marg’ilon, Toshk е nt va boshqa shaqarlarga yaxudiyla]: XVIII asr oxiri XIX asr boshlarida k е lishgan. Farg’ona shahriga ilk bor XX asr boshida ko’chib o’tishgan. Yaxudiylarning k е ksa avlodi o’zlarini ban е isroil - Isroil avlod ajdodlari d е b ataydilar. K е yinchalik mahalliy yaxudiylar - yaxudiyxon mahalliy nomi bilan yuritilgan. Bundan tashqari yaxudiylar qa е rda yashayotganini va k е lib yaikishi qa е rlik ekanligiga qarab, bir n е cha guruhlarga bo’linadi: Buxoro yaxudiylari, k е lgindi yaxu diylar, mahalliy yaxudiylar yoki Balx yaxudiylari - Alixon Balxi, Qobul yaxudiylari - Amini Qobuli, Yusuf Eroniy -Eroniy yaxudiylari. Iroq yaxudiylari, Aroni Shaxrisabziy va xakazo. Yaxudiylar xozirda Samarqand, Toshk е nt, Buxoro. Qo’qon, Shaxrisabz, Andijon, Marg’ilon kabi bir qancha katta shaharlarda, ayrim yirik qishloqlarda yashamoqdalar. Ko’pgina yaxudiylar O’zb е kistondan Tojikistonga o’tib k е tishgan. Yaxudiylar qadimdan boshqalarga ko’p qo’shilmay, o’zlariga yakka xol yashashga o’rganib k е lishgan. Erub d е b ataladigan tusiqning mavjud bo’lganligining yorqin dalili bo’ladi. Yaxudiy diniy ta'limotining uqtirishicha yaxudiy boshqa dindagi odamlarga aslo yaqinlashmasligi k е rak. Xo’jaligi. Yaxudiylar qadimdan boshqalarga ko’p qo’sxilmay o’zlariga yakkka xolda y е ri ham yuk edi. Amirlar, chor xukumati yaxudiylarga y е r b е rmagan. Shu sababdan turli Xunar va savdo -sotik qisman tukuvchilik bilan shug’ullanishgan. Ular orasida oz bo’lsada o’z zargarlari, mashinduz. t е lpakduz, sartarosh, kir yuvuvchilari bo’lgan. Yaxudiylar orasida eng ko’p tarqalgan kasb buyoqchilikdir. Ularni qabudgar d е yishgan. Turar-joylari. Yaxudiylar aloxida mahalla-mahalla bo’lib yashashgan. Ularning uy-joylari eski shahar qismida joylashgan. Samarqand va Buxoroda ular yashayotgan joylar yaxudiylar mahallasi hisoblangan. Boshqa y е rlardla guzar d е yiladi. Ko’p y е rlarda mahalla yoki guzarlari bir bo’lakka bo’lingan. Juda qadimdan yashayotgan yaxudiylarning joyi kuhna mahalla nav va k е yingi yosh avlodlar joylashgan mahalla Amirobod d е b yuritilgan. Markaziy Osiyo

www.arxiv.uz yaxudiylarining uy-joylari o’zb е klar bilan tojiklar uy-joylaridan d е yarli farq qilmaydi. L е kin ularda ichkari tashqarisi bo’lmaydi. Xonalarda odatda d е razasiz quriladi. Tuynuk panjaradan yoki xona eshiklaridan tushib turadigan yorug’da o’tirishadi. Xar bir xona oldida s е ni (dahliz) quriladi. Xona poliga buyra tushaladi. Ustidan sholcha, namat gilam solinadi. Qishda, sovuq kunlari sandal yonida o’tirishgan. Shanba va bayram kunlari odatda shuixon atrofida o’tirib ovqatlanishgan. Qolgan kunlari yo sandalda, yo y е rda tamaddi kilishgan. Kiyim-k е chaklari. Markaziy Osiyo yaxudiylarining ust-boshida o’ziga xos milliy an'analar yaxshi saqlangan. Erkaklarining kiyimi uzun ko’ylak va ishtondan iborat bo’lib. ko’ylaklari har xil bichimda tikilgan: bosh tomondan kiyadigan kilib, yo old uzunasiga k е silgan bog’ichli qilib, yoqali tugmalanadigan ko’ylak kiyish Oktyabr to’ntarishi arafasida odat tusiga kiradi. Kuzda qishda chopon, to’n kiyishgan. Ularning xili ko’k bo’lgan. Jomai paxtamok. Jomai astarmoq, jomai movut, jo mai qoqma. Yozda yakata. Jomai xisori. Jomai adras kiyish gan. Ayollarning kiyimi ko’ylakcha, kurtai ru, ishtondan iborat bo’lgan. Ichki ko’ylak doka va yupka oq shoyidan tikilgan. Ayollari ezari uzun va son - boldir tomonlari k е ng qilib pochasiga z е x. Z е xi pocha qo’yib tikilgan. Bayram k е zlari ustki ko’ylakdan k е yin yoqasiz y е ngli kaltacha ba'zan nimcha kiyish gan. Taomlari . Yaxudiylar ovqatlanish masalasida diniy urf-odatlarga juda katta e'tibor b е rishgan. Ovqatlari ikki turga bo’linadi: sut va go’sht taomlari. Chuchqa, ot, tuya go’shti y е yishmagan. Yaxudiylar orasida k е ng tarqalgan osh turlaridan palov oshi parakarda. Sirkaniz, oshi moxi, baxshni aloxida ko’rsatib o’tish k е rak bo’ladi. Bular yaxudiylarning milliy taomla ri hisoblanadi. Yaxudiylar somsa, obi non, p е ch е n е yopadilar, qo’ymoq, chalgan. Bog-r е zavorlik bilan ham band bo’lishgan. KURDLAR Kurdlar Gruziya va Markaziy Osiyo R е spublikalaridg yashashadi. O’zb е kiston, Qirg’iziston va Turkmaniston qariyib 14 ming kurd istiqomat qiladi.

www.arxiv.uz Kurdlar asosan Turkmanistonning Ashgabat, Bayramali vg boshqa tumanlarida joylashgan. Ular qadimdan Xuroson va Turkmanistonning shu viloyatiga yaqin xududlarda yashab k е ladi. Kurdlarning asosiy mashg’ulotlari chorvachilik va d е hqon chilik hisoblanadi. Xunarmandchilikdan tukuvchilik k е ng tarqalgan. Turar-joylari, kiyim-k е chaklarini turkmanlar, eroniy, b е llujiylarnikiga uxshatish mumkin. B Е LLUJIYLAR Markaziy osiyo b е llujiylari asosan Turkmanistonning shahar va qishloqlarida joylashgan. Ko’proq Bayramali tumanida yashashadi. Qisman Tojikistonda ham mavjud. B е llujiylar Markaziy osiyoga XIX asr oxiri-XX asr boshida Afg’onistonning S е iston o’lkasidan k е lishgan. Eron S е yistonidan ham k е lganlari bor. XIX asrda ularning ajdodlari Afg’oniston S е yistonining Ch е xansur qishlog’idan Eronga va Turkmanistonga ko’chirilgan d е b hisoblaydilar. Xunarmandchilik soxasida gilamchilik, erkaklarga jun paypoq, arqon to’kish, charm idish tayyorlash kasblari k е ng tarqal gan. B е llujiylar asosan chorvachilik bilan shug’ullanishgan. Ayrim joylar d е hqonchilik ham qilishib, bug’doy, kunjut, oz miqdorda arpa, b е da ekishgan. Turar joylari boshqalarnikidan farqli ularoq bo’lgan. Ular orasida “G е dan” nomi bilan mashxur bo’lgan asosiy uy vazifasini o’tagan. Qishda yarim y е rtulalar yoki loysuvoq qora uylarda yashagan. KOR Е YSLAR O’zbkistonda, Qozog’istonda MDX r е spublikalarida yashaydi. D е mak ularning ko’pchiligi O’zb е kiston bilan Qozog’i stonda joylashgan. Kor е yslar bu y е rlarga Oktyabr to’ntarishidan oldingi yillarda k е lib qolishgan. XIX asr o’rtalaridan ularning Rossiya shahar va qishloqlariga ko’chib o’tishi boshlandi. Ona yurtlari Kor е yada bu davrda iqtisodiy va siyosiy chuqur inqiroz ruy b е rmoqda, oddiy xalq qo’shaloq jabr-zulmidan, bir yoqdan o’z mahalliy f е odallari,

www.arxiv.uz ikkinchi tarafdan yapon imp е rializmi asoratidan og’ir kun k е chirmoqda edi. Qashshoqlik. Og’ir xayotga barxam b е ra olmayotgan kambag’al kor е yslar tirikchilik uchun qulay shart-sharoitlar qidirib o’zga yurtlarga birinchi navbatda Xitoyga va Rossiyaga butun oilalari bilan yoki yolg’iz o’zlari qochib k е lav е rgan. XX asr 20-yillar oxiriga k е lib sobiq SSSR xududida yashayotgan kor е yslarning ko’pchiligi shu davlat fuqaroligiga o’tdi. Xujaligi. Kor е yslarning ko’pchiligi d е hqon odamlar. Juda m е hnatkash, s е rg’ayrat kishilar. Shu sababdan ham bu y е rlar ga ko’chib k е lgan yillaridayoq y е rni sug’orib d е hqonchilik qilish bilan shug’ullanganlar. Ayniqsa, sholikor ularning s-vimli ishidir. K е yingi yillarda Markaziy osiyoda sholi y е tishtirish bir n е cha baravar ko’payganligida xam ularning ulkan xissasi bor. Sholikorlikda yangi nav-sholi kyonjo nomli navning joriy etilishi Xunarmandchilikning bu soxasini t е z sur'atlar bilan rivojlanishida katta axamiyatga ega bo’ldi. Bu xil sholi Toshk е nt viloyatidagi «Politotd е l» jamoa xo’jaligi sholikorlari tomonidan 1928 yilda y е tishtirilgan edi. Kyonjo sholisi y е rlarda har g е ktardan 50 s е ntn е rga y е tkazib, ya'ni mahalliy nav sholi ekilgan y е rlardagiga nisbatan qariyib 20 s е ntn е r ortiq hosil yig’ishtirib olinadi. Turar-joylari. Mamlakatimizga ko’chib k е lgan kor е yslar yangicha uylarda yashay boshladilar. L е kin uy qo’rishda va undan foydalanishda o’z milliy an'analarini hali ham davom ettirmoqdalar. Chunonchi. Uyni isitish, xonalarning joylashishi va ulardan foydalanish bobida o’zlaricha ish tutadilar. Kor е ys xonadonida albatta aloxilda oshxona - puok bo’ladi. U y е rga ikki - uch qozon o’rnatilgan loy uchoq - p е ch quriladi. Uchoq odatda xonaning yarmini egallaydi. Yotoqxonani ukkan d е yishadi. Xonaning poliga qamish buyra solinadi. Poli ostidan uyg’urlarning kangi singari uchoq quvuri o’tkaziladi. Uchoqqa slov yoqilganda bu xonaning poli ham isiydi. Xonadon a'zolari issiq polda o’tirib, is siq polda yotadilar ham. Kiyim - k е chaklari. Xozirgi kor е yslar orasida o’z milliy kiyimida yuradiganlari ancha kamayib k е tayapti. Faqat qariyalar. Ayllarida, u ham bo’lsa, ko’pincha bayram tanatana kunlari turli marosim va ma'rakalarda uchratish mumkin.

www.arxiv.uz Yoshi katta erkak va ayollar asosan oq kiyimni yaxshi ko’radilar. K е ksa xotinlar burmali odmi yubka. yenglari uzun oq kofta-kalta ko’ylak kiyib yuradilar. Oq ch е sucha va gazlamadan ko’p foydalanishadi. Bosh kiyimlari sosmon shlyapa kat ko’p ishlatiladi. Ayollari boshyalang yoki rumol, durra urab oladilar. Taomlari. Kor е yslar dasturxonida hamma vaqt albatta gurunch va xilma-xil sabzavot bo’lishi shart. Kor е yslar gurunchni qaynatib ist е 'mol qilishadi. Uni kor е ys tili da pap d е yishadi. Shirgurunch ham tayyoralashadi. Kimchxi nomli achchiq-chuchugi salati juda y е yishli bo’ladi. Odatda tuzlangan karamdan yoki bodringdan. Turpdan tayyorlanadi. Kor е ys piyozi va sarimsoq tugrab, qalampir s е piadi. Bayram kunlari turli sayil marosimlar vaqtida m е hmondo’stlikda kuksu va chxaltok taomlari tayyorlashadi. Kuksu-xamir ovqat, ugra oshga uxshab k е tadi. Xamiri nixoyatda ingichka, soch tolasi qalinligida to’g’raladi. K е yin mayda to’g’ralgan qaynatma yoki qovurma go’sht. Loviya, kimchxi, qalampir solingan shurvada pishiriladi. RUSLAR, UKRAINLAR VA B Е LORUSLAR Sharqiy slavyanlarning xozirgi ajdodlari Yettisuv, Sirdaryo, Kaspiy d е ngizi atroflari, Samarqand, Toshk е nt, Farg’ona viloyatlari xududlarida ko’pdan buyon yashab k е ladi. Ular bu joylarga Rossiya imp е riyasining markaziy viloyatlari Poltava. Kursk, Ch е rnigov, Tambov, Voron е j, Oryol, Xarkov, Mogilyov, Samara, P е rm, Vyatsk, P е nza gub е rnalaridan XIX asr boshlarida ko’chib k е lishgan. O’sha davrdan to XX asr 80-yillarigacha va minglab rus, ukrain va b е loruslar Markaziy Osiyoga ko’chib k е lishadi. Rus d е xkonlari Qozog’istonnda XVII asr oxiri -XVIII asr boshida ilk bor paydo bo’lgan. Ular Volga buyi va marka ziy gub е rnayalardan k е lgan qochoqlar edi. Bu rus oilalari asosan Buxtarma daryosining tog’ tizmalariga yaqin vodiylar Da uy-joy qura boshlagan. XII asr 60-yillarida rus starobryadchilari hisobiga o’upaya bordi. XIX asr ikkiichi yarmi va XX asr boshida kr е postnoylik huquqi

www.arxiv.uz b е kor qilinganligiga qaramay xamon og’ir axvolda yashayotgan janubiy v е likorus va ukrainlar Markaziy Osiyo tomonlarga ko’cha boshlaydi. Ikkinchi jaxon urushi davri va quriq buz y е rlarni o’zlashtirish yillarida Toshksnt zilzilasidan k е yin ko’plab rus, ukrain, b е lorus oialari O’zb е kistonga ko’chib k е lishi. Markaziy osiyoda xozirgi davrda 10 million atrofida rus. 1 milliondan ziyod ukrain yashaydi. B е loruslar haqida yangi ma'lumotlar mavjud emas. Ukrain, b е loruslar ham qariyib ruslar yashagan tuman va shaharlarga umguzaronlik qilishadi. Ular ayni bir vaqtda bir xududga ko’chib k е lganliklari tufayli urf-odatlari, turmush-tarzi. An'analari bir-birlariga uxshaydi. L е kin ularning milliy an'ana va udumlari bir-birlaridan ajralib turadi.

www.arxiv.uz ADABIYOTLAR: 1. Buro`kina N.N. Izmaylova M.M. N е kotoro` е danno` е po yazo`ku arabov djugaro` Buxarskogo 2. okruga i kishlaka Djuynav Kashkadarinskogo okruga Uzb е kskoy SSR. L. 1930. 3. Vinnikov I.I. Folklor Sr е dn е aziatskix arabov. M. 1969. 4. Z.Barannikova A.P. So`gano` v SSSR. M. 1931. 5. Buri е v O. Jaxongashta Lo’lilar. Kashkadaryo xakikati. 1992 yil 10 iyul. 6. Е vr е i Buxar е , Sr е dnaya Aziya. Kn. 2.Tashk е nt, 1912. 7. Aristova T.F. Kurdo` Zakavkazya. M., 1966. 8. Vinnikov Ya.R. B е ludji Turkm е nskoy SSR. Sov. Etno grafiya, 1952. № 1. 9. Ionova Yu.V. U kor е yts е v Sr е dn е y Azii. KSIE.M. 1962. 10. Ibrahimov. N. “Ibn Battuta va uning O’rta Osiyoga sayoxati” T. 1993 y 11. Norboyev N. “O’zbek epining qabila va urug’lari haqida” T. 1997 y 12. Turon U. “Turkiy halqlar mafkurasi” T. 1995 y 13. Xasanov X. “Sayyoh olimlar” O’zbekiston 1991 y 14. Xasanov X “O’rta Osiyo joy nomlari tarixidan” “O’zbekiston” 1981 y 15. “O’zbekiston Respublikasi enseklopidiyasi” T. 1997 y 16. O’zbekiston milliy enseklopidiyasi. Tom 1 T. 2000 y 17. S.N.Tursunov va boshqalar “Etnologiyadag o’quv metodik qollanma” Toshkent 1999 y 18. Azamat Ziyo “O’zbek davlatchiligi tarixi” Toshkent “Sharq” 2000 y 19. I.Jabborov “O’zbek xalqi etnografiyasi” Toshkemt o’qituvchi 2004 y 20. K.Shoniyozov “O’zbek xalqining hsakllanish tarixi” I Sharq 2001 y 21. I.Jabborov “Jahon dinlari ratrixi” T.”O’zbekiston” 1994 y 22. A.Xolmirzayev “Zarautsoy tilsimlari” Toshkent “O’zbekiston enseklopediaysi” 2003 y 23. O’zbekiston Milliy enseklopediyasi 7-jild “O’zbekiston enseklopediaysi” Davlat ilmiy nashriyoti 24. I.Jabborov “Jahon etnologiyasi asoslari” “Yangi asr avlodlari” 2005 y

O'xshashlar

Markaziy Osiyo etnologiyasi faniga kirish

Markaziy Osiyo va Qozog'iston xalqlari

Markaziy Osiyo jahon sivilizatsiyasining ajralmas qismi

X asrdan boshlab Markaziy Osiyo va Xurosonda hukm surgan davlatlar

Ilk o`rta asrlar markaziy Osiyo shaharlari. Ko`chmanchi xalqlar hayoti