Бетоннинг мустаҳкамлик даражасини ва деформация юкланиш ҳолатинини аниқлаш усуллари - Suv xo'jaligi - Referatlar

Бетоннинг мустаҳкамлик даражасини ва деформация юкланиш ҳолатинини аниқлаш усуллари

Yuklangan vaqt:

29.10.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1067 KB

Ko'chirib olish

Бетоннинг мустаҳкамлик даражаси ни ва деформация юкланиш ҳолатинини аниқлаш усуллари Режа: 1. Бетоннинг мустаҳкамлик даражаси ни ва деформация - юкланиш ҳолатинини аниқлаш усуллари 2. Бетон ва унинг тагидан фильтрацияни кузатиш усуллари

Бетоннинг мустаҳкамлик даражаси ни ва деформация - юкланиш ҳолатинини аниқлаш усуллари Бетон ва темирбетон иншоотларининг мустаҳкамлиги турли усулларда аниқланади. Бу усуллар икки асосий гуруҳларга бўлинади: синдириб оладиган (кўзга кўринарли ва унча кўзга кўринмас даражада) ва синдирмайдиган. Синдириб оладиган усуллар – қўл меҳнати сарф этишини талаб этади, мураккаб ва қабул қилишга баъзан тўғри келмайди, чунки ўрганилаетган элементининг мустаҳкамлигини пасайиши ва ташқи кўринишини йўқотилишига сабабчи бўлиши мумкин. Шу сабабдан конструкциялар мустаҳкамлигини аниқлашда уларни синдирмайдиган, ишдан чиқармас, бузмасдан текшириш усуллари кўпроқ қўлланилади. Булар: ультратовушни қўллаш усули – ултратовушли, резонансли ва юза тўлқинли; радиацион усуллари: нейтрон, гамма нурланиш; электромагнит усуллари: юқори тебраниш тезликдаги ёруғлигини (СВЧ) сингдириш, тўлқинлар, электромагнит индукцияси ва ҳоказо. Конструкция қалинлиги 15 м гача б ў лган шароитида ультратовушни қўллаш усули кенг ишлатилади . Бунда УКБ–1, УКБ–1 М ( 2.27 , а - расм) , Кварц–6, ( 2.27 , б - расм) , ИНТ-М2 ( 2.27 , в - расм) , ИТП–1 ( 2.27 , г - расм) , УК–16П, УФ - 90ПЦ, “Бетон- 8- УРЦ”, УК–10П ва бошқа асбоблар қў лланилади [3]. Ультратовушни қўллаш усули текширув объект орқали сигнал ўтишига, унинг акс этишига ва тўхтаб қолишига асосланади. Қалинлиги 30 м гача бўлган конструкцияларда бетон сифатини аниқлашда уриш усулини ишлатадилар. УКБ – 1 М асбоби бетон сифатини ва унинг ичидаги кўзга кўринмас дефектларини баҳолаш, “Кварц - 6” эса – бетон иншоотларининг ва металл конструкциялар қалинлигини баҳолаш учун хизмат қилади. ИНТ - М2 асбоби кўринмайдиган ёриқларни ва бетон иншоотларнинг пайвандланган (сварка қилинган) металл қисмларидаги юкланишларни аниқлаб кўрсатади.

Унча кўзга кўринмас даражада синдириб оладиган усуллар орасида кенг даражада бетонни юзадаги мустаҳкамлигини аниқлаш усуллари тарқалган. Булар қаторига пластик деформациялар усуллари, улар Губернинг дискли ДПГ – 4 асбоби, Кашкаровнинг эталонлик болғачаси, Физдельнинг болғачаси, Скрамтаев тўппончаси, қурилиш-монтаж тўппончалар СМП – 1, КМ, ПМ, ДИГ–4 билан фойдаланилади ва Шмидт склерометрни ишлатилиши асосида таранглик билан сакраш усули ва бошқалар киради. 2.27 - расм. Темир бетон конструкцияларни синдирмасдан мустаҳкамлигини аниқловчи асбобларнинг устки кўриниши: а – “УКБ -1М” ультратовушли асбоб, б – “Кварц - 6” ультратовушли қалинлигини ўлчовчи ўлчагич, в – “ИНТ –М2” юкланишлар ва ёриқлар ўлчагичи, г – “ИТП -1”

қопламанинг қалинлигини ўлчовчи ўлчагич, д – арматура параметрларини ўлчагичи; 1 - рўйхатга олувчи асбоб, 2 – ўзгартиргич. А.М.Губер билан таклиф этилган дискли ДПГ – 4 асбоби (2.28, а - расм) қуйидагича ишлайди. Синов ўтказишдан олдин 1 соат дан кам бўлмаган вақтда тайёрланаётган жойни ҳўллайдилар. Асбобни ўрнатадилар кейин эса дискни аниқланган масофага ўтказадилар. Диск ўзининг оғирлиги таъсирида тушади ва бетон юзасида ўзининг изини қолдиради. Изининг узунлиги ва калибровка эгри чизиқига қараб бетон мустаҳкамлигини аниклайдилар. Синаб кўриладиган бетон юзасида (майдони 0,5м 2 гача) 12 дан кам бўлмаган диск изларини қилиб текширишади. Бетон мустаҳкамлиги қуйидаги формуладан аниқланади: R = A∙H ∙ ( l 3 / a ) (3.1) Бунда А – эмпирик коэфициент, бетоннинг вертикал юзалари учун А = 4850 кг/см, бетоннинг горизонталь юзалари учун А = 5600 кг/м қабул қилинади. Н – дискнинг тушиш баландлиги, Н = l /sin φ ҳисоблаб аниқланади; φ - асбоб стержениниг эгиш бурчаги; l – диск изининг узунлиги; а - диск марказидан втулкагача бўлган масофа. Кашкаров эталонлик болғачаси (2.28, б - расм) эталонлик стерженлар пўлатининг механик хусусиятларидан фойдаланилишига асосланган. Синаб кўриладиган бетонлик юзага болғача билан уришдан сўнг юзадаги қолган чуқурча диаметрини d б ҳамда болғачанинг диаметри 15 мм лик пўлат думалоқ шариги эталон стерженда қолдирган чуқурча d э диаметрини ўлчайдилар. Бетон сиқилишига мустаҳкамлигини калибровка графиги ёрдамида аниқланади (2.28, б - расм). Бунда болғача билан бетон юзадаги қолдирилган чуқурча изларининг сони 10 дан кам бўлмаслиги шароитида текширилади. Олдин юкланган бетон элементларининг (тўсинлар, плиталар ва ҳоказо) мустаҳкамлигини аниқлашда болғача билан қолдирилган чуқурча изларининг сони 15...20 дан кам бўлмаслиги шарт.

Бетон юзаларини сиқилишига мустаҳкамлигини аниқлашда Кашкаров эталонлик болғачасининг синаб кўрилиши 4…6% тўғирлик даражасида хатосини кўрсатди. Физдель болғачаси (2.28, в - расм) бир учида диаметри 17,463 мм бўлган пўлат шарикга эга, уришда бетон юзида думалоқ сферасимон шаклида чуқур изини қолдиради. Калибровка эгри чизиғидан, чуқурча диаметрига қараб бетоннинг сиқилишига мустаҳкамлиги аникланади. 2.28 – расм . И ншоот лар юзадаги му с та ҳ камлигини бетонни унча кўзга кўринмас даражада синдириб аниқлаш учун асбоблар: а – “ДПГ – 4”; 1 – думсимон элементи, 2 – таянчлик ускуна, 3 – муфта, 4 – шарнир, 5 – ўқи, 6 –

стержень, 7 – диск; б – Кашкаров болғачаси ва калибровка графиги; 1 – калаги, 2 – стакан, 3 – корпус, 4 – пружина, 5 – эталонлик стержень, 6 - юқори чидамлик металлдан шарча, 7 – ушлагич (ручка), в - Физдель болғачаси ва калибровка графиги; 1 – корпус, 2 – шарча, 3 - ушлагич (ручка). Ўлчамлар миллиметр ҳисобида. Иншоот элементларига кўп кучли синдириш, бузиш таъсирини кўрсатувчи асбоблар ҳам бор. Булар қаторига диск ёрдамида бетонни юлиб оладиган ГПНВ-5 (2.29, а - расм), бетон конструкциянинг қиррасини синдириб оладиган УРС воситаси билан ГПНВ-5 (2.29, б - расм), юлиб ҳам синдириб оладиган ГПНС-4 (2.29, в - расм) асбобларни киритиш мумкин. 2.29 - расм . Иншоот элементини кўзга кўринарли даражада синдириб оладиган асбобларнинг схемалари: а – “ ГПНВ– 5” ; б – “УРС” воситаси билан “ГПНВ -5 ”; в – “ГПНС -4 ”; 1 – синдириладиган элемент, 2 – текшириладиган намуна. Иншоот массиви чуқурлигида бетоннинг мустаҳкамлигини аниқлаш учун ва уни кейинги фойдаланилиши (эксплуатацияси)га яроқлигини баҳолаш учун массив ичидан диаметри 100 мм ўлчамида намуналар бурғилаб чиқарилади, ушбу намуналарни махсус стендларда мустаҳкамлигига синаб кўрадилар. Синашда намуналар ҳўллиги даражаси бетон массивининг ҳўллиги даражасига тенг бўлиши шарт, чунки бетон мустаҳкамлиги унинг сувга тўйинган даражасига боғлиқ ҳолда ўзгаради. Тажрибали мутахассис деярлик аниқ ҳолда массив ичидаги бетоннинг ҳолатини кўз чамали кўриб баҳолаши мумкин (ранги, ғоваклиги даражаси, зичлиги, тўлдирувчилар ҳажмига). Бетоннинг дастлабки мустаҳкамлигини баҳолаш учун Гидропроект конструкциясидаги йиғма фотобуроскоп ҳам ишлатилади.

Олинган намуналарни ҚМҚ талабларига мувофиқ синов лабораторияга юборадилар, Бетон иншоотининг яхлитлигини қайта тиклаш учун, намуна олинган жойидаги қудуқлар (скважиналар)ни бетонни анкерларга мустаҳкамланган ҳолда стерженлар ёки тўр билан арматуралаб вибрация ёрдамида бетонлашади ёки торкретлашадилар. Баъзан бурғиланган қудуқлар (скважиналар)ни бетон мустаҳкамлигига намуналарни олиши билан биргалигида бетонни сув ўтказилиши қобилиятини синаш учун ҳам ишлатадилар. Шу мақсадда қудуқлар (скважиналар) орқали бетонга керакли босим билан сувни киритадилар. Бетон массивининг сув ўтказмаслик қобилияти нисбий сув сингдириш қобилиятига қараб аниқланади. Иншоотларнинг деформация - юкланиши ҳолати хусусияти қуйидаги параметрлар кўрсаткичлари билан [36] аниқланади: юкланиши ва деформацияланиши; қоянинг иншоот тагига босими (контактлик нормал юкланишлари); қоянинг асосидаги ва ён томонлик туташган жойларидаги деформацияланиши; таянч орасидаги, блоклар орасидаги, секциялар орасидаги чокларнинг, ёриқларнинг очилиши даражаси; арматурадаги юкланиши; бетон ва асосидаги ҳарорати; бетоннинг ғовакларидаги босими даражаси; асосий юкланишлар ва тўғонга таъсирлари (даражаси, ҳарорати ва ҳоказо). Юкланишни ўлчашда асосан икки усул: тензометрик ва олдин қурилиш даврида ўрнатилган датчиклар ёрдамида ўлчаш усули қўлланилади. Тензометрик усул қўлланилишида тензометрлар ёрдамида бетоннинг нисбий деформациялари аниқланади, улар қийматларига мувофиқ жисмнинг таранг судралувчи юкланиши ҳолати учун мавжуд бўлган функционал боғланишларига қараб юкланишлар ҳисобланади. Бу усул асосий усул деб ҳисобланади, чунки унинг ёрдамида деформациялардан ташқари ҳам юкланишларни (нормал ва уринма) аниқлаш мумкин. Бу усул юкланишларни бетонлик тананинг юзасида, ҳамда ичида ўлчаш учун қўлланилади.

Жаҳон тажрибасида сиқиш юкланишларни ўлчайдиган дисксимон шаклидаги ўзгартиргичлари маълум, лекин ватанимиз тажрибасида улар кенг даражада қўлланилишни топмади, чунки бетондаги ҳажмий юкланишлар ҳолати шароитида уларнинг бетонга таъсири етарли даражада ўрганилмаган ҳамда уларнинг бетон массивида ўрнатилиши қатор технологик қийинчиликларни яратади. Уринма юкланишларини бевосита аниқлаш қийин, шунинг учун нисбий деформацияларни уч йўналишлар бўйича (ортогонал ўқлар ва уларга 45º бурчак остида) ўлчаб кейин эса юзадаги барча юкланишлар мажмуаси (комплекси)ни ҳисоблайдилар. Ҳажмий юкланиш ҳолатини ҳисоблашда нисбий деформацияларни олти, баъзан 12 йўналишлари бўйича ўлчайдилар. Чизиқли юкланишларини, блоклар ҳарорати ҳолатини ва бошқа ҳодисаларни тадқиқотлашда якка тензометрлар ўрнатилади. Тензометрик розеткаларнинг ўрнатилиши схемаси 2.30 - расмда кўрсатилган. 2.30 - расм. Тензометрик розеткалар схемалари: а – тўғри тўртбурчакли; б – дельтасимон; в – елпиғичсимон; г – розетка юзасига перпендикуляр (нормал) жойлашган бешинчи тензометр билан ясалган елпиғичсимон; д – олти тензометрлардан ташкил этган ҳажмлик; е – ҳар бир координаталик юзасида елпиғични ташкил этадиган тўқизда тензометрлар билан ҳажмлик юлдуз; ж – қоядаги юзалик розетка.

Уларни жойлашуви, монтажи ва тадқиқотлаш усули кенг равишда услубий тавсияларда [36] берилган. Ўлчов нуқтасининг асбоблари таркибига қоида бўйича юкланмаган тензометр (намуна) киритилади. У нуқтадаги мавжуд бўлган юкланишлар билан боғланмаган ҳарорат ва бетоннинг намлик даражаси эркин ўзгаришлари таъсирида пайдо бўлувчи деформацияларни йўқотилиши учун хизмат этади. Бетон, қоя ва иншоотнинг металлик конструкцияларидаги нисбий статик деформацияларини телеўлчаш (масофадан ўлчаш) учун чизиқли деформацияларини ўзгартирувчи торли асбоб (ПЛДС) хизмат қилади (2.31, а - расм). 2.31 – расм. Торли ўлчаш ўзгартиргичлари: а – “ПЛДС”; б – “ПЛПС”; в - “ПСАС”; г - “ПДС”; г - “ПТС”; д - “ПСУС”; 1 – таранг элементи, 2 – резонатор (тор), 3 – ўзгартирувчи элемент (қўзғатишнинг электромагнит тизими)

Ушбу асбоб (ПЛДС) таранг элементидан, торнинг резонатори, электромагнитли қўзғатиш тизимидан (ўзгартирувчи элементидан) ва корпусдан иборат. Бетонда пайдо бўладиган деформациялар электрик сигнал таъсирида торнинг мувозанат ҳолати йўқолишига келтириб торнинг таранглигини оширади, натижада торнинг тебраниш тезлиги даражаси ўзгаради. Бу иш принципига асосланган Гидропроект ишлаб чиққан кўп сонли НЎА мавжуд. Бундай тор туридаги асбоблар қаторига қоя асосининг деформацияларини, чоклар, ёриқлар очилишини телеўлчаш (масофадан ўлчаш)га мўлжалланган тўғри чизиқли кўчиришларини ўзгартирувчи торли асбоби (ПЛПС) киради, бу асбоби ёрдамида (2.31, б - расм); арматурадаги кучни ўзгартирувчи торли асбоб (ПСАС) (2.31, в - расм); тупроқдаги юкланишларини, ғовакдаги босимни, пьезометрлардаги гидростатик босимини ўлчашга мўлжалланган босимни ўзгартирувчи торли асбоб (ПДС) (2.31, г - расм); иншоотлар ва улар асосидаги –30ºС дан то +60ºС гача ҳароратни ўлчаш учун мўлжалланган ҳароратни ўзгартирувчи торли асбоб (ПТС) (2.31, д - расм); автоматик назорат тизимидаги тўғри ва тескари осмаларни жиҳозлаш учун унификацияланган кучни ўзгартирувчи торли асбоб (ПСУС) (2.31, е - расм) ва бошқалар киради. Амалиёт кузатувларини автоматлашга мўлжалланган ҳамда коммутация этувчи, масофалик (дистанцион) ва бошқа аппаратура асбоблари ишлаб чиқарилмокда. Булар қаторига 24 ўзгартирувчиларни бир вақтда улашга ҳисобланган КП-24 туридаги узгартирувчилар коммутатори, рақамли портатив (ихчам) туридаги вақт улчагич ПЦП-1 ва иншоот ҳолатини автоматлаштирилган назорат тизимининг пульти (ПАСК) киради. К узатувларни қуйидаги даврийлиги билан олиб борилиши тавсия этилади. Қ урилиш вақтида ўзгартирувчиларни ўрнатишдан сўнг ва уларни бетон билан қоплаб ёпганидан сўнг биринчи суткада ҳар 4 соат да , кейинги 2 сутка да ҳар 8 соатда. Биринчи ойининг давомида ҳ ар кунда, иккинчи ва учинчи ойлари давомида хафтасига 2 марта; кейнчалик эса 7…10 суткасига 1 марта кузатувларни олиб бориш тавсия этилади.

Фойдаланилиши (эксплуатацияси) бошлангич даврида кузатувларни 10..15 суткаларга 1 марта, кейнроқ бетонда содир бўладиган ҳодисалар баркарор бўлганидан сўнг 1 ойга 1 марта олиб борилади. Бетон ва унинг тагидан фильтрацияни кузатиш усуллари Бетон иншоотлар и фильтрацияси устидан кузатувлар уларнинг ёриқланиши, ғоваклиги , фильтр ациялан ган сув билан бетоннинг ишқор ланиши, чоклар сифати, зичлагичлар иши ва бошқа хусусиятлари тўғрисидаги хулоса чиқ арилишига имқоният беради. Бетондан кичик ўчамли фильтрация сув сарфларини аниқлашда бетоннинг фильтрацияланган жойига маълум вақтга сув шимувчи материалдан (пахта, фланель ва бошқа) шчитни жойлашадилар. Шчитни фильтрация жойига қўйишидан олдин ва уни жойлашганидан сўнг оғирлигини ўлчаш асосида фильтрация бўйича келган сув ҳажмини, яъни фильтрацияланган сув сарфини аниқлаш мумкин. Бу усул содда, кам тўғрилик даражасига эга, лекин фильтрациянинг сифатини одатда етарли даражада баҳолаш учун тўғри келади. Катта ўлчамли фильтрация сув сарфларини ҳажмий усулда улчайдилар. Бу мақсадга мувофиқ, фильтрат сувини ариқчалар ёрдамида ўлчаш идишга йўллантирадилар. Буни амалга ошириш учун фильтрация учоғига босилган ҳолда зичловчи резиналик воронкалар ўрнатилади. Улар ёрдамида фильтрация суви ариқчаларга ўтказиб туширилади. Сув йиғиш вақтини, фильтрация интенсивлигига қараб 10 минутгача вақти билан белгилайдилар. Ёриқлардан фильтрацияланган сувнинг сарфи қиш пайтида ошади, ёзда эса камаяди. Бу ҳолат ўзгаришида ёриқларнинг кольматацияси ёки бетонни ишқорланиши билан ёриқларнинг очилиши кузатилади. Иншоотдаги бир хиллик босими ва бир хиллик ҳарорати шароитида олинган фильтрацияланган сув сарфларини таққослаб солиштирадилар.

Фильтрацияланган сувни ўлчашга имконият бўлмаган иншоотнинг ер ости ва сув ости қисмларида махсус пармаланган қудуқлар (скважиналар) орқали сувни босим орқали насос ёрдамида киритиб ёки тортиб чиқариш усулини ишлатадилар. Юмшоқ тупроқларга ўхшаб сувнинг фильтрация тезлигини қудуқлар (скважиналар)га бўёқ ёки кимёвий бирикманинг тушириб бўёқланган сувнинг тезлигини кузатилиши асосида аниқланади. Баъзан фильтрациянинг хусусиятини аниқлаш учун бетон массивидан намуна (керн) бурғилаб олишади ва уни синашадилар, лекин бу усул кўп меҳнат сарфини талаб этади, ёки диаметри 45…78 мм қудуқ (скважина)ларни бурғилаб уларга босим билан сувни насос ёрдамида киритадилар. Сувни нисбий сингдиришига қараб бетон орқали сувни фильтрацияси тўғрисида хулоса чиқарадилар. Тўғон тагига босимга қаршилигини иншоот остки контури хусусий нуқталардаги пьезометрик сатҳиларни ўлчаб текширадилар. Тўғоннинг асоси билан туташтирилган (контактланган) жойларига яқин жойлашган нуқталик пьезометрларни контактли пьезометрлар деб аталади. Қояли асосларда цементацион пардасининг икки томонидан цементацион ёки махсус галереядан қияли қудуқ (скважина)лар бурғилаб қурадилар. Дренаж галереяларининг икки тарафидан пьезометрларни одатда вертикал жойлашадилар. Кўп қаватли асосида ҳар бир хусусий геологик қатламида цементацион пардасининг икки томонидан чуқурлик пьезометрларининг бирлашмаларини ўрнатадилар. Фильтрацияни кузатиш мақсадида тўғоннинг турига, асосининг геологиясига, иншоот остки контури чизилишига ва бошқа омилларга асосан НЎА жойлашувининг аниқ схемасини қабул қилишади. [20]. Айниқса баланд тўғонлар учун тўғон асосидан ҳамда уни айланиб ўтувчи фильтрацияларга катта эътибор берилади. Ўз танасидан ва асосидан ўтадиган фильтрация сув сарфларини ўлчаш бетон тўғонларда шартли.

Шу кўрсаткичларга асосланиб дренаж тизимларининг самараси, асосидаги жисмларнинг ва тўғоннинг босимли қиррасини сув ўтказмаслигини баҳолаши, бьефлардаги сув сатҳи ўзгариши таъсирида фильтрация режимлари, суффозия жараёнлари ва бошқа масалалар тўғрисида хулоса чиқарадилар. Тўғоннинг босимли қиррасидан фильтрацияланган сув вертикал дренаждан кузатув галереяга оқиб тушади. Ундан сўнг нишабли ариқча (кювет) бўйича йиғувчи қудуққа йўл олиб ўз оқишида ёки насос ёрдамида пастки бьефга туширилади. Сув сарфларини ўлчаш учун маълум бўлган: ҳажмий, тузлик, сузгич-пўкаклар, ўлчаш оқовалар, гидрометрик айланма (вертушка)лар, сув сарфи ўлчагичлар, насосларни ишлаш вақтини ўлчаш ва бошқа усулларни ишлатадилар. Алоҳида энг масъулиятли иншоотлар қисмларида фильтрация сув сарфларини қўшимча бир қатор усуллар ёрдамида кузатадилар. Бу ҳолатда, масалан, босимли қирранинг ёриқларини ёки чоклар ҳолатини баҳолашдагига ўхшаб бу зонани ажратадилар. Охирги йилларда бетон иншоотлардаги фильтрация сув сарфини ҳамда пьезометрлардаги сув ҳароратини ўлчаш ва тақсимлашга асосланган термометрик усули ишлатилади. Бу усулда ММТ-54 туридаги ва бошқа термодатчиклар қўлланилади. Бир қатор ҳолатларда фильтрация жараёнида бетоннинг занглаши пайдо бўлади, бу бетоннинг юзаси ва ичидаги кимёвий реакциялари ҳосил бўлиши сабабидан бетоннинг мустаҳкамлиги хусусияти пасайишидир. Занглашининг тури бетоннинг таркибига, ҳарорат ва атрофидаги муҳитнинг (сув, ҳаво, сув- ҳаво бирлашмаларининг ва ҳоказо) агрессивлиги (зарар келтирилиши)га, бетон юзасидаги муҳитнинг алмашуви тезлигига, сув босими градиентига, бетон зичлигига, унинг юкланиш ҳолатига ва ҳимояловчи қатламлар бўлишига боғлиқ. Занглашнинг асосий ўчоқлари бетоннинг зичлиги кучсиз бўлган жойлари. Бу жойлардан биринчи навбатда кальций гидрооксид Са (ОН) 2 ишқорланиб чиқади ва оқ ёки сариқсимон доғлар пайдо бўлади, улар устига фенолфталеин суртганида улар қизил рангга бўялади (оҳак борлиги учун).

Фильтратда оҳак таркибини фильтрат намунасини олиб лабораторияда текширилиши (титрлаш усули билан) асосида аниқланади. Сув анчагина гидрокарбонат қаттиқлигига эга бўлса (агрессив СО 2 бўлмаса), бетон юзасининг зичлиги кучайтирилган бўлади. Сув намуналарини кимёвий таҳлили, унинг агрессиялик даражасини аниқлаш мақсадида лабораторияларда стандарт усулларида 2…3 йилга 1 марта ўтказилади. Сув агрессиялиги кўтарилганида таҳлилни ҳар йил ўтказиш зарур. Са 2+ ионларининг фильтратда бўлиши бетондаги оҳакнинг эриши ва бетондан чиқишини гувоҳидир. Фильтратда SO 2- ионларининг кўпайиши бетонни бузувчи гипс кристалларини пайдо бўлиши жараёнининг ривожланишини кўрсатади. Массив (оғир) бетон иншоотларида НЎА жойлашуви мисоллари ва уларнинг шартли белгилалари Лойиҳа ҳужжатларини тузилишида ҳамда кузатувлар бажаришда турли схемалар тузишда 2.1 – чи жадвалда келтирилган шартли белгиларни ишлатиш тавсия қилинади [36]. Бетонлик тўғонларини кузатувида қўлланиладиган НЎА шартли белгилари

2.1 – чи жадвал Тартиб №№ Номланиши Шартли белгилари Сурати 1. Бетон юкланишини ўлчовчи датчик ДН 2. Якка турувчи тензометр ТЗ 3. Бир бирига перпендикуляр жойлашган учта тензометрлардан бирлашма (гуруҳ) ГТ 4. Ясси розетка РП 5. Розетканинг юзасига перпендикуляр жойлашган қўшимча датчик билан ясси розетка РП 6. Ҳажмлик розетка РО 7. Юкланмаган намуна НО 8. Узунбазалик деформометр ДД 9. Арматуралик динамометр АД 10. Грунт босими датчиги, (грунтлик динамометр) ДГ 11. Бетондаги термометр Т б 12. Юқоридаги қиррасидаги термометр (сувда) Т в 13. Пастки қиррасидаги термометр (ҳаволик) Т воз 14. Кабель жойлашуви чизиғи КЛ 15. Ўлчаш пульти ПИ 16. Тўғри осма ОП 17. Текари осма ОО 18. Осма ҳисоботи станцияси СО 19. Баландлик элеватори ЭВ

20. Масофадан (дистанцион) ёриқ ўлчагич ЩД 21. Бир ўқ ли ёриқ ўлчагич Щ О 22. Маконга оид ёриқ ўлчагич Щ П 23. Олдин ўрнатилган клинометр К 24. Ечиладиган клинометрнинг базаси БК 25. Пойдеворий репери РФ 26. Ишчи репер РР 27. Нивелирлаш йўли 28. Юзадаги чўкиш маркаси МП 29. Ён томонлик чўкиш маркаси МБ 30. Пастки қиррадаги планлик маркаси МПл 31. Триангуляция таянч пункти 32. Полигонометрия таянч пункти 33. Створ таянч пункти 34. Пландаги баландлик белгиси кўрсаткичи ПВЗ 35. Торли створ Гравитацион тўғонларида юкланишларни ҳар хил баландлигидаги тўғонларнинг кўндаланг кесимида, кўпинча таянч орасидаги чокларда жойлашган бир қатор нуқталарда ўлчайдилар. 2.32 - расмда Усть-Илимск ГЭС гравитацион тўғонининг танасида НЎА жойлашуви схемаси ва 2.33 - расмда унинг секциясининг асосида пьезометрларнинг жойлашуви схемаси келтирилган. Сув қуйилиб ўтказувчи Волгоград ва Каховка тўғонларининг пойдевор плитасида арматурали динамометрларнинг жойлашуви схемалари ва асосидаги пьезометрларнинг жойлашуви схемалари 2.34 – , 2.35 - расмларида кўрсатирилган. Босимли деворларда ва сув қуйилиб ўтказувчи тўғон юзасида НЎА жойлашуви схемалари 2.36 - ва 2.37 - расмларда кўрсатилган.

Ф ойдаланилган адабиётлар рўйхати: 1. Алтунин В. С. Мелиоративные каналы в земляных руслах. - М.: Ко лос, 1979. - 256 с. 2. Ачкасов Г. П., Иванов Е.С. Технология и организация ремонта ме лиоративных гидротехнических сооружений. - М.: Колос , 1984 . - 174 с. 3. Бойко М.Д. Техническое обслуживание и ремонт зданий и сооруже ний. - Л.: Стройиздат, 1986. - 254 с. 4. Бочкарев Я.В., Овчаров Е.Е. Основы автоматики и автоматиза ции производственных процессов в гидромелиорации. - М.: Колос, 1981. - 332 с. 5. Власов А.А. Техническая эксплуатация дноуглубительного флота. - М.: Транспорт, 1986. - 254 с. 6. Временные указания по проведению контрольных наблюдений и исследова ний на плотинах из местных материалов во время их возведения и эксплуа тации. ВСН 35-70/Минэнерго СССР. Л.: Энергия, 1971. - 44 с. 7. Гидротехнические сооружения/ Под ред. М. М. Гришина. - М.: Высш ая школа, 1979. - 606 с. 8. Гидротехнические сооружения/ Под ред. Н. П. Розанова . - М.: Агро промиздат, 1985. - 426 с.

O'xshashlar

Тупроқлик иншоотларнинг юкланиши ҳолатини кузатилиши

Бетоннинг мустахкамлик характеристикалари ва зўрикиш деформацияланган холатини аниклаш

Иншоотларни барпо этиш технологияси

Қоямас заминлардаги паст босимли сув ташлама тўғонлар

Бетонли яхлит иншоотлардаги умумий ва махаллий бузулишлари бартараф килиш