Чехия (Czech Republic, Ceska Republika) - Siyosatshunoslik - Referatlar

Чехия (Czech Republic, Ceska Republika)

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

53.5 KB

Ko'chirib olish

Чехия (Czech Republic, Ceska Republika) Режа:  Давлат тузуми  Тарихи  Аҳолиси  Иқтисодиёти  Валютаси  Ҳарбий салоҳияти. Қуролли кучларининг умумий сони  Ўзбекистон - Чехия муносабатлари

Майдони:…..………………................. 78 866 кв км. Аҳолиси:………………………….................. 10 224 000 Пойтахти:……………………….................... Прага Катта шаҳарлари………....................... Брно, Острава Расмий тили…………………….................... Чех тили. ЯИМ (аҳоли жон бошига).......... 5 310 АҚШ доллари. Экспорт…………......................э нергетика жиҳозлари, дастгоҳлар,электротехника буюмлари, кўмир, транспорт воситалари, озиқ-овқат маҳсулотлари,кимёвий маҳсулотлар, ярим фабрикатлар ва хомашёлар. Импорт…………….............. нефт, газ, қора металлар, истеъмол товарлари,кимёвий маҳсулотлар ва тирик ҳайвонлар. Миллий валютаси….......…….................. Чех кронаси . Дини…………….... насронийлик, Ислом ва бошқалар. Мустақиллик куни................... 28. 10. 1918, 1. 1. 1993 Миллий байрами........ 8 октябр – Мустақиллик куни . Чегаралари …………………….Ғарбдан ва шимоли- ғарбдан Германия, шимоли – шарқ ва шимолдан Полша, жануби-шарқдан Словения, жанубдан Австрия билан чегарадош.

Давлат тузуми. 1993 йилдан Республика. 1993 йилги Қонунчилик органи охирги марта 2000 йили ўзгартирилди. У икки палатадан иборат бўлиб, биринчи палатаси тўрт йилга сайланадиган 200 та депутатдан ва Сенати олти йилга сайланадиган 81 та аъзодан иборат. 18 ёшга кирган ҳар бир фуқаро сайлаш ҳуқуқига эга. Давлат бошлиғи лавозими учун ҳар беш йилда сайлов ўтказилади. Давлат бошлиғи 2003 йил 7 мартдан буён Вацлав Клаус, Ҳукумат раҳбари эса 2002 йил 15 июлдан бери Владимир Спидла. Мамлакатда кўппартиявийлик тизими амал қилиб, уларнинг асосийлари қуйидагилардир: Социал-демократик партия Демократик фуқаро партияси Коммунистик партия Христиан-демократик Иттифоқи Чехия Халқ партияси Озодлик иттифоқи ва бошқалар. Тарихи. Ушбу ҳудудларда Эрамиздан олдинги IX асрларда чех қабилалари қудратли Богемия Қироллигига асос солишган. Унинг пойтахти бўлган Прага санъат ва фаннинг маркази ҳисобланган. Эрамизнинг 1526 йилларига келиб Австрия Қироллигининг Габсбурглар сулоласи Богемия тахтини эгаллаб олган. Габсбургларга қарши қўзғолоннинг 1620 йилда Оқ- тоғлардаги мағлубияти Чех ерларининг мустақилликка эришувини яна бир неча асрга суриб юборди. 1918 йилда Австро-Венгриянинг таназзули туфайли Богемия қўшни Словакия билан бирлашди ва мустақил давлат бўлган Чехословакия юзага келди. 1938-39 йилларда у Германия томонидан босиб олинди ва «Богемия ва Моравия Протекторати» деб эълон қилинди. Иккинчи жаҳон урушидан кейин мамлакат Совет Қўшинлари томонидан озод қилинди ва ЧССР номини олиб, социалистик қурилиш йўлини танлади. 1960 йилларда мамлакатда демократлашув жараёнлари бошланди ва 1968 йил августда бунга қарши Варшава Шартномаси давлатларининг қўшинлари киритилди ва демократлашув жараёнлари тўхтатиб қўйилди. 1989 йили

Совет ҳукумати бу аралашув асосланмаган ва сиёсий жиҳатдан хато эканлигини тан олди. 1990 йилларда ҳокимиятга янги сиёсий кучлар келди ва ўзгаришлар бошланди. 1992 йил декабрда ЧСФР федерал йиғилишида федерациянинг ажралиши тўғрисидаги қонун қабул қилинди ва 1993 йил 1 январда мустақил Чех Республикаси эълон қилинди. Бугунги кунда мамлакат демократик ва бозор иқтисоди йўлидан ривожланиб бормоқда ва 2004 йилдан ЕИнинг аъзоси ҳисобланади. Мамлакат 1993 йилнинг 19 январидан БМТнинг аъзоси. Ўзбекистон Республикаси мустақиллигини 1992 йил 24 январда тан олган ва 1993 йилнинг 1 январида дипломатик муносабатлар ўрнатилган. Аҳолиси. Чехия ҳам Японияга ўхшаб бир миллатли мамлакат ҳисобланади. 94% аҳоли чехлардир. Шу билан бирга словаклар, поляклар ва бошқалар ҳам яшайди. Иқтисодиёти. Чехия индустриал мамлакат ҳисобланиб, 1990 йилдан бошлаб бозор иқтисодига ўтиш жараёнлари рўй бермоқда. 1995 йилдан бошлаб иқтисодий ривожланиш жадаллашди. Саноат ҳам ривожланиб бормоқда. Қишлоқ хўжалигида асосан буғдой, картошка, арпа, шакар лавлаги ва бошқалар етиштирилади. Бундан ташқари боғдорчилик ва сабзавотчилик ҳам ривожланган. Мамлакат ривожланган транспорт, энергетик ва туристик инфраструктурага эга. Валютаси. 27,631 Чех кронаси – 1 АҚШ долларига тенг. Ташқи савдода импортнинг улуши 1326,3 млрд. АҚШ доллари бўлиб, унинг 42,4%ини машина ва транспорт ускуналари, 20,6%ини ярим фабрикатлар, 11,1%ини кимё маҳсулотлари, 10,6%ини ҳар хил тайёр маҳсулотлар ва ҳоказолар Ташкил этади. Савдо шериклари Германия, Италия, Франция, Словакия, ХХР, Россия. Экспортнинг улуши эса 1251,9 млрд. АҚШ доллари бўлиб, унинг 49,6%ини машина ва транспорт жиҳозлари, 23,3%ини ярим фабрикатлар, 12,1%ини ҳар хил тайёр маҳсулотлар, 3,2%ини озиқ-овқат ва бошқалар

Ташкил қилади. Савдо шериклари Германия, Словакия, Буюк Британия, Австрия, Полша, Франция ва бошқалар. Ҳарбий салоҳияти. Қуролли кучларининг умумий сони: Фаоллар – 45 000 Шундан Армия (қуруқлик қўшинлари) да 36 600 ва ҳарбий ҳаво Кучларида 6 700 киши хизмат қилади. Қурол-яроғи замонавий. Ярим ҳарбийлашганлар сони 5 600 нафар бўлиб, улардан 4 000 нафари чегара қўшинлари ва қолган 1 600 нафари ички хавфсизлик кучлари хизматчиларидир. Ўзбекистон - Чехия муносабатлари. 1992 йил Тошкентда Чехия республикаси Савдо ваколатхонасини очди ва у 1994 йилнинг 1 ноябрида Чехиянинг Ўзбекистондаги элчихонасига айлантирилди. 2004 йилнинг апрел ойидан бошлаб Чехиянинг Ўзбекистондаги Фавқулодда ва Мухтор элчиси Алеша Фойтик. Икки мамлакат ўртасидаги сиёсий муносабатларга 1997 йил 14-16 январда Ўзбекистон Президенти И. А. Каримовнинг Чехия Республикасига қилган расмий ташрифи чоғида асос солинди. 1997 йил 27-29 октябрида Чехия Республика Бош вазири В.Клаус Ўзбекистонга расмий ташриф билан келди. 2004 йилнинг 8-10 сентябр кунлари Чехия Президенти Вацлав Клаус яна бир бор Ўзбекистонга расмий ташриф буюрди. Савдо-иқтисодий соҳадаги ҳамкорлик икки давлат ўртасидаги “Савдо-иқтисодий ва илмий-техникавий ҳамкорлик тўғрисида”ги Битимга асосан ривожланмоқда. 2003 йили икки давлат ўртасидаги ташқи савдо айланмаси 39,4 млн. АҚШ долларини Ташкил этди. Унинг 19,8 млн. доллари экспорт ва 19,7 млн. доллари импортдир. Бугунги кунда республикамизда Чехия инвестицияси асосида Ташкил этилган 28 та қўшма корхона мавжуд. Бундан ташқари, маданий ва таълим соҳасида ҳам алоқалар ривожланиб бормоқда. 1994 йили Лидице шаҳрида бўлиб ўтган Бутунжаҳон болалар

ижодиёти кўргазмасида Ўзбекистондан ҳам болалар иштирок этишди ва мукофотларга сазовор бўлишди. Таълим соҳасида ҳар йили Чехия ҳукумати Ўзбекистон талабаларига Чехия Олий таълим муассасаларида ўқиш учун бешта стипендия ажратиб келмоқда. 2003 йилдан бошлаб Ўзбекистон ФА Археология институти Прага Университетининг Карлова номидаги классик археология Институти билан Ўзбекистоннинг жанубий минтақалари антик маданиятини ўрганиш йўлида ҳамкорлик қилиб келмоқда.

ХУЛОСА Тадқиқот давомида минтақавий хавфсизликнинг асрлардан бери шаклланиб келаётган геосиёсий қоидаларга таянган тақдирда мустаҳкам асосга эга бўлишига амин бўлдик. Чунки ҳар бир минтақа ўзининг геосиёсий мавқеига боғлиқ ҳолда жуда жадал ёки нистабатан суст геосиёсий таъсирлашувлар доирасида бўлади. Шу жумладан Марказий Осиё минтақаси ҳам ўзининг геосиёсий аҳамиятигиа кўра қадимдан у ёки бу стратегик кучларнинг геосиёсий рақобати доирасида бўлиб келган. Минтақа геосиёсий аҳамиятининг юксалиш даврларида бу ерда уруш ҳаракатлари авжига чиққан. Бунга Буюк Искандарнинг юришлари, Араб халифалиги давридаги юришлар, Чингизхоннинг босқинини мисол келтириш мумкин. Минтақа улкан салтанат марказига айланган даврларда эса бошқа ўлкаларни ўзининг геосиёсий таъсир доирасига тортган. Бунга қадимги даврларда Чингиз босқини ва Жалолиддин Мангубердининг озодлик учун курашлари, Темур салтанатининг бутун Евроосиё қитъасига ёйилиши натижасида бутун минтақаларни ўз таркибига тортиб боришини ҳамда Бобур салтатанатини мисол келтириш мумкин. Марказий Осиёнинг XIX асрда Чор Россияси томонидан босиб олиниши, ўтган асрда эса абадий ўзаро зиддиятлар ботқоғида қолишлари учун шўролар томонидан парчалаб юборилиши, улар орасида мураккаб чегаралар тортилиши ва ниҳоят 70 йил давомида бошқа давлат таркибида бўлганлиги минтақанинг тўлиғича ташқи таъсир доирасида қолганлигини яққол кўрсатиб берди. Янги аср бўсағасида рўй берган сиёсий жараёнлар дунё харитасида ўнлаб янги давлатларни юзага келтирди. Евроосиё қитъасида янгидан бошланган геосиёсий кураш Марказий Осиё ҳудудини ҳам тўлиғича қамраб олди. Мураккаб геосиёсий жараёнлар кечаётган бугунги даврда минтақавий хавфсизликни таъминлаш биринчи навбатда бир давлат ёки давлатлар бирлиги асосида миллий манфаатлар мутаносиблигини шакллантиришни тақозо этади. Ҳеч бир давлат минтақадаги бошқа давлатлардан ажраган ҳолда якка ўзи ўз хавфсизлигини тўлиқ таъминлай олмаслиги тарихда рўй берган геосиёсий жараёнлардан кўп маротаба исботланган.

АДАБИЁТЛАР : 1.Ўзбекистон Республикаси Конституцияси.-Т.: Ўзбекистон,2003. 2.Ўзбекистон Республикаси “Виждон эркинлиги ва диний Ташкилотлар тўғрисида”ги (янги таҳрири). Ўзбекистон Республикасининг қонуни - Т.:Адолат,1998.- 3.“Давлат тили ҳақида”ги (янги таҳрир) Ўзбекистон Республикасининг қонуни.-Т.:Ўзбекистон, 997.- 4.“Таълим тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикасининг қонуни.-Т.:Ўзбекистон, 1989.- 4.Ўзбекистон Республикасининг Меҳнат Кодекси.-Т.:Адолат,1996. 5.Ўзбекистон Республикасида масофавий таълим тизимини яратиш ва ривожлантириш концепцияси (Лойиҳа)// Хабар.- 2004.- 20 февраль. 6.Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг “Меҳр ва мурувват йили” дастури тўғрисида қарори// Ўзбекистон овози.-2004.-29 январь. 7. Поздняков Э.А. Геополитика.-М.:Прогресс, 1995. 8. .Данилевский Н.Я. Россия и европа.-М.:Глаголь, 1991. 9. .Хантингтон С. Сталкновение цивилизаций, Полис, 1994, №1.

O'xshashlar

БОЛГАРИЯ, Болгария Республикаси (Republic of Bulgaria)

Ғарбий ва Шарқий Европа, Болтиқбуйи мамлакатларида геополитик жараёнлар

Ўзбекистон халқаро муносабатлар тизимида

Хаlqаrо tizim vа хаlqаrо siyosаt

Siyosiy mаdаniyat