Мухтор Ашрафий - San'at - Referatlar

Мухтор Ашрафий

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

60 KB

Ko'chirib olish

Мухтор Ашрафий (1912-1975) Ўзбек мусиқа санҳтининг атоқли намояндаларидан бири машҳур композитор ва дирижёр, мураббий ва жамоат арбоби Мухтор Ашрафий ўзбек мусиқа маданиятини ривож топишига катта ҳисса қўшган санъаткордир. Мухтор Ашрафий 1912 йили 11 июнда Бухоро шаҳрида созанда оиласида туғилди. Дастлаб шарқ мусиқа мактабида, кейинчалик мусиқа техникумида ўқиб етук созанда ва мақомдон усталардан дутор чалишни ва ма қом ижрочилиги йўлларидан таҳлим олади. 1928 йилда эса Самарқанд мусиқа ва хореография институтини талабаси бўлди ва бу даргоҳда этнограф ва композитор Н.Н Мироновдан композиторлик ва дирижёрлик илмини, назарий ва ноталаштириш услубларини ўрганади. Шу йиллари Самарқанд радиосида ҳам ишлайди, қўшиқлар ҳамда кўп овозли асарлар яратади. Институтни битиргач, 1931 йилда Тошкентдаги ўзбек давлат мусиқий театрига дирижёр ва мусиқа раҳбари қилиб тайинланди. 1943-1947 йиллари М.Ашрафий ўзбек опера театри дирижёри, мусиқа раҳбари ва директори, 1947-1962, 1970-1966 йиллари Самарқанд опера ва балет театри директори, бадиий раҳбари, бош дирежёри, 1966-1975 йилларда Алишер Навоий номидаги академик катта опера ва балет театри мусиқа раҳбари ва бош дирижёри лавозимларида ишлади. М.Ашрафий 1926 йил дан бошланган дирижёрлик фаолиятида «Фарҳод ва Ширин», «Гулсара», «Аршин мололон» мусиқали драма комедияларидан бошлаб, «Зайнаб ва Омон», «Майсаранинг иши», «Улуғ бек», «Лайли ва Мажнун», «Зулматдан зиё», «Кармен», «Аида», «Травиата» опералари, «Жизел», «Шопениана», «Шелкунчик», «Спартак»,

«Пахта» балетлари сингари ўзбек композиторлари ва жаҳон классик композиторларининг юздан ортиқ асарларига дирижёрлик қилди. М.Ашрафий С.Н.Василенко билан 1939 йилда «Бўрон» номли биринчи ўзбек операсини яратдилар. Кейинчалик эса «Улуғ канал», С.Н.Василенко билан ҳамкорликда «Дилором», «Шоир қалби» операларини, «Севги тумори», «Темур Малик», «Жасорат», «Муҳаббат ва қилич», «Рустамнома» балетларни ёзди ва муваффақиятли саҳналаштирилди. М.Ашрафий ижодида симфоник ва вакал симфоник мусиқа жанрлари ҳам муҳим ўрин эгаллайди. Иккинчи жаҳон уруши йилларида яратилган уч қисм дан иборат «Қаҳрамонлик» симфонияси яна шу даврда яратилган, «Ғолибларга шон- шарафлар бўлсин» симфонияларида халқимизнинг босқинчиларга қарши қаҳрамонона кураши ифодаланган. М.Ашрафий қаламига мансуб бешта симфоник сюитаси яратилган бўлиб, («Баҳор ўлкаси», «Фарғона сюитаси») уч қисмли сюита, тожик сюитаси, бешинчи сюита «Опа-сингил Раҳмоновалар» кинофилҳми асосида яратилган бўлиб, ушбу жанрда ҳам баракали меҳнат қилганлигидан далолат беради. Бундан ташқари «Тантанали марш», «Ватанимиз тонги», «Тинчлик тарафдорининг намойиши» симфоник асарлари, «Ўзбекис тон», «Бахт ҳақида қўшиқ», «Оловли кунлар» вокал- симфоник поэмаси, «Рустамнома» эпик ораторияси ҳам унинг ижодига мансубдир. М.Ашрафий жаҳоннинг кўп саҳналарида ўз дирижёрлик маҳоратини намойиш этган бўлиб, унинг асарлари ҳам турли давлатларда мусиқа жамоаларида ижро этилган. Устоз санъат кор юзлаб шогирдлар етиштирди. Ф.Назаров, Д. Абдураҳмонова, А.Абдуқаюмов, М.Лазарев, У.Мадиёров, О.Ҳалимов, Қ.Усмо нов, Ғ.Тўлаганов, Ф.Ёқубжонов, Э.Азимов, сингари моҳир дирижёрлар шулар жумласидандир. Устознинг санъатимиз ривожига қўшган буюк ишлари муносиб тақдирланган бўлиб, 1939 йили Ўзбекистон ва 1951 йили собиқ иттифоқ халқ артисти фахрий унвонларига, уч марта давлат мукофотлари, Жавоҳарлал

Неру (1972) ва Жамол Абдул Носир (1973) номли халқаро мукофотларга сазовор бўлган. Мухтор Ашрафий 1975 йили Тошкентда вафот этди.

Фойдаланилган адабиётлар 1. И.А.Каримов. Ўзбекистон XXI аср бўсағасида: хавфсизликка таҳдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари. Т., «Ўзбекистон», 1997. 2. И.А.Каримов. Ватан саждагоҳ каби муқаддасдир. Т., «Ўзбекистон», 1995. 3. И.А.Каримов. Асарлар. 6- жилд. Т., «Ўзбекистон», 1998.

O'xshashlar

Мухтор Ашрафий (1912–1975)

Композитор Мухтор Ашрафийнинг (1912-1975) ҳаёти ва ижоди

Бдуғани Абдукаюмов (1928–2000)

Домла Ҳалим ибодов (1878-1940)

Абдуҳошим Исмоилов