Композитор М. Насимов ҳаёти ва ижоди (1914-1998) - San'at - Referatlar

Композитор М. Насимов ҳаёти ва ижоди (1914-1998)

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

40 KB

Ko'chirib olish

Композитор М. Насимов ҳаёти ва ижоди (1914-1998) Режа: 1 . Композитор М. Насимовнинг болалик ва талабалик йиллари. 2. Композитор М. Насимовнинг вокал ижоди. 3. Композитор М. Насимовнинг мусиқали драма ижоди.

Ўзбекистон ва Қорақлпоғистонда хизм ат кўрсатган артист, профессор, композ итор ва дирижёр Мардон Насимов ўзбек мусиқаси тарихида ёрқин из қолдир ди. Ижодкорлик фаолиятида асосан о воз учун мусиқа яратишга катта эътибор б ериб, яккахон, жўровоз ансамбл ва хор жамоаларига қўшиқ, а шула, кантата, сюиталар басталаб, ҳурмат - эҳтиромга сазово р бўлди. Мардон Насимов Самарқанд шаҳрида 1914 йилнинг 1 апрелид а тўқувчи косиб оиласида туғилди. У 3 ёшида отасидан, 10 ёшид а онасидан айрилади ва амакиси хонадонида тарбияланди. М ардон болаликдан мусиқага қизиқади, айниқса, най садоларид а мафтун бўларди. 8 ёшида умумтаълим мактабига ўқишга чиқа ди ва 1929 йили 5 - синфни битириб, Самарқанд давлат мусиқа хореография институтига ўқишга киради. Мардон машҳур найчи, устоз А. Исмоиловдан най, А. Умурзоқовдан кўшнай чал ишни, Ота Жалол ва Домла Ҳалим Ибодовдан Бухоро шашмақоми, М. Харратовдан Хоразм мақомларидан сабоқ олади. У ин титутда ўқиб юрган пайтида машҳур санъаткор Али Ардобус т омонидан ташкил этилган «Кўк кўйлак»лилар тўгарагида найч и бўлиб ишлади. 1934 йили М. Қориёқубов ташаббуси билан М осква давлат консерваторияси қошида очилган Ўзбек опера с тудиясида хор дирижёрлиги ихтисослигини ўзлаштириш учун ўқи шга киради. 1939 йили бир гуруҳ санъаткорлар билан бирга ликда Катта Фарғона канали қурилишида ишчиларга берилган концертларда хизмат қилди. Москвадаги ўқишини 1941 йилда битириб, Тошкентга қайтади ва Навоий номидаги опера ва ба лет театрида хормейстер вазифасида ишлайди. 1943 йили Шимо лий - гарбий фронтда ўрта осиёлик аскарлар орасида маданий - маъ рифий ишларини олиб бориш учун инструктор этиб тайинлана ди. «Фарҳод ГЭС» қурилиши бошқармаси қарамоғидаги мусиқ али театрда М. Насимов 1944 - 46 йилларда бадиий раҳбар ва бош дирижёр лавозимида ишлайди. М. Насимов дирижёрлиқ малакасини янада ошириш мақсад ида 1946 йили имтиҳонларни топшириб, Ленинград давлат кон серваторияси опера - симфоник факултетига ўқишга киради ва профессор Мусиндан таълим олади. Дирижёр - симфонист дипло ми билан 1951 йили Тошкентга қайтгач, у Ўзбек давлат филар мониясига бадиий раҳбар ва симфоник оркестри дирижёри лаво зимларига тайинланади. Мазкур даргоҳда 11 йил ишлаб, 1963 йили Тошкент давлат консерваториясининг ўзбек халқ чолғула ри факультетида дирижёрлиқ мутахассислигидан дарс бериш учун таклиф қилинади. Консерваторияда у ўқитувчиликдан про фессорликача йўлни босиб ўтди.

М. Насимов ижрочилик, маъмурий ва ташкилий ишлар билан банд бўлишига қарамай, мусиқа яратишга вақт топди ва якка хон вокал ансамбллар ва хор учун турли мавзуларда қўшиқ, ашула, хор сюиталари ва кантаталар ёзди. У Ватанни, меҳнат аҳлини, муҳаббатни, умуман инсоннинг нозик хис - туйғуларини садоларда ифодалашга ижодини бағишлади. М. Насимовнинг 100 дан ортиқ турли мавзуларда ёзилган қўшиқлари орасида «Тинчлик боғи» (Т. Тўла сўзи), «Кор босган тоғлар» (Ғ. Ғулом сўзи), «Барно қиз қўшиғи», «Аскар йигит қўшиғи » (Сайёр сўзи), «Ҳисларимни сочмоқдаман», «Соябон бўлай ин» (Миртемир, Сайёр сўзлари), «Юр, ўртоқ», «Байрам вальси» (К. Отабоев сўзи), «Бугун байрам» (Р. Толиб сўзи) каби қўшиқлар хонандалар ижросида машҳур бўлган. Айниқса, унинг радио қошидаги хор ва Ўзбек давлат филармонияси қошидаги академик хор жамоалари учун жўрли ва жўрсиз хор асарлари: «Жон Ўзбекистон», «Наврўзим» (Ҳ. Шарипов сўзлари), «Байрам валь си» (К. Отабоев сўзи), «Дўстлик қўшиғи» (Х. Сяитов сўзи), сим фоник оркестр жўрлигида «Марҳабо» (М. Қориев сўзи), «Пахта корлар» (П. Мўмин сўзи), ўзбек халқ чолғулари оркестри жўрли гида «Тошкент, гўзал диёримсан» (Р. Толиб сўзи), «Самарқанд обрў муродим» (Камбар ота сўзи), «Ҳушёр ёр» (Я. Курбон сўзи), «Гул очилар» (Р. Толиб сўзи), «Менинг товушим» (Ойбек сўзи). Москвада Ойбекнинг юбилей кечасида биринчи бор ижро этилган «Менинг ёрим вафоли» (Ҳ. Шарипов сўзи), «Бир дилдор бор экан» (К. Муҳаммадий сўзи), «Амир Темур», «Турон юрт посбо нимиз», «Қолар», «Ҳар ошиқа беш кун даврон», «Талабалару талабалар» (Қамбар ота сўзлари). М. Насимовнинг ажойиб, дилрабо, жўшқин, кўп қисмли асар лари «Деҳқонга таъзим», «Дилбарим», «Ўзбекистон диёрим» (Ҳ. Шарипов сўзлари), «Ўзбекча тўй сюитаси» (халқ сўзи), якка хон, хор ва оркестр учун басталаган сюита ва «Тинчлика тинчлик» (Ҳ. Ғулом сўзи) кантатаси жуда машҳурдир. Компо зитор болалар учун «Аҳмад боғбон», «Булбулчам», «Дўстлик чаманзори», «Ёш физкултурачилар марши», «Ёш саёҳатчи лар қўшиғи» каби қўшиқлар яратган. Шунингдек, дутор ва фортепиано учун «Уфори санам»; чанг ва фортепиано учун икки та пъеса; най ва фортепиано учун «Элегия», чанг ва фортепи ано учун «Байрам вальси», най ва ўзбек халқ чолғу оркестри учун «Элегия», «Лирик рақс», хор учун қайта ишлаган қорақалпоқ халқ қўшиқ ва лапар, иккита рубоб ва фортепиано учун «Баллада», хор ва симфоник оркестр учун поэма ва баллада (М. Шайхзода сўзи), хор ва симфоник оркестр учун «Шарқ» қ асидаси (Ойбек сўзи) ва бошқалар ҳам М. Насимов қаламига мансубдир.

Адабиётлар: 1. Музыкально- энциклопедический словарь. Москва. 1990 г. 2. Ф.Кароматов. Вопросы музыкознания (материалы симпозиума) 1980 г. 3. А.Жабборов.Т.Соломонова.Композиторы и музыковеды Узбекистана.Ташкент. 1975. 4. А.Жабборов. Ўзбек бастакор ва мусиқашунослари. Тошкент.2004. 5. Ю.Ражабий. И. Акбаров. Ўзбек халқ мусиқаси тарихи, (Ўқитувчи). 1981 йил. 6. Т.Қиличев. Хоразм халқ театри.

O'xshashlar

Композитор М. Юсуповнинг ҳаёти ва ижоди. (1925-1992)

Композитор Дони Зокиров (1914-1985) нинг ҳаёти ва ижоди

Композитор И. Акбаров ҳаёти ва ижоди (1921)

Композитор Хайри Изомов(1922) ҳаёти ва ижоди

Бастакор Ф. Содиқовнинг ҳаёти ва ижоди (1914-1977)