Юқумли ларинготрахеит Laryngotracheitis infectiosa - Qishloq va o'rmon xo'jaligi - Referatlar

Юқумли ларинготрахеит Laryngotracheitis infectiosa

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

87.5 KB

Ko'chirib olish

Юқумли ларинготрахеит Laryngotracheitis infectiosa Режа: 1. Иқтисодий зарар 2. Эпизоотологияс и 3. Патогенези 4. Клиник белгилари

Юқумли ларинготрахеит (ЮЛТ) вирус қўзғатадиган контагиоз касаллик бўлиб, асосан товуқларда учрайди ва йўтал, бўғилиш ҳамда конъюнктивит аломатлари билан кечади. Юқумли ларинготрахеит АҚШ нинг деярли барча вилоятларида тарқалган. У Жанубий Австралия, Канада, Россия, Украина, Белоруссияда қайд қилинган. Кейинги ўн йил мобайнида бу касаллик Ўзбекистон ҳудудида ҳам тез- тез учраб, паррандачилик фабрикаларига катта иқтисодий зарар етказиб келмоқда. Тарихий маълумот. Юқумли ларинготрахеитни биринчи бўлиб Мей ва Шетислерлар 1925 йилда трахеаларингит номи билан тасвирлашган. Бич, Керновен, Бодет ва Гулзонлар эса юқумли бронхит номи билан таърифлаб беришган. Бироқ, Зейфрид 1931 йилда ўтказган гистопатологик илмий текширишлари натижасига кўра бу касалликда паррандаларнинг асосан томоқ ва кекирдаги зарарланиши сабабли унга ларинготрахеит деб ном берган ва ҳозирги кунгача шу ном сақланиб қолган. Собиқ СССРда юқумли ларинготрахеит касаллигини бириичи бўлиб Р. Т. Батаков 1932 йили кўпчилик хорижий муаллифлар қатори юқумли бронхит номи билан ёзган. Кейинчалик 1934 йилда А. П. Киурмуратов ва К. В. Панченко, 1950 йилда О. А. Полякова, 1954 йилда С. Т. Шенников ва Е. А. Петровскаялар касалликни ларинготрахеит номи остида тасвирлаганлар ва ўрганганлар. 1931 йили паррандалар касалликлари бўйича Америка ассоциациясининг махсус комиссияси «юқумли бронхит» номини «юқумли ларинготрахеит» номига алмаштиришни тавсия қилган. Юқумли ларинготрахеитни Янги Зеландияда Р. Г. Вебстер (1959), Полшада К. Марек (1948) ва Болгарияда С. Т. Жековлар (1961) мукаммал ўрганишган. Ларинготрахеит касаллигини ўрганишда 1938-1940 йилларда К. М. Полионов, 1944-1950 йилларда А.А. Ушаков ва бошқалар ўз ҳиссаларини қўшишган. А. А. Полякова (1951) ва С.Т. Шенников (1962-1967)

касалликнинг ўткир, ярим ўткир ва сурункали шаклларини ўрганиб, илмий жиҳатдан асослаб бердилар. 3. Я. Чистова (1962) юқумли ларинготрахеит вирусини ажратиб олиш учун ўпка, буйрак ва товуқ эмбриони тўқималаридан тайёрлаб ўстирилган ҳужайраларни ишлатган. А.Я. Фомина (1963) касалликни аниқлаш учун клоакага юқтириш биосинама усулини тавсия қилган. А. Я. Урушадзе (1964) ЮЛТнинг 2 штамммини 1-2 кунлик жўжанинг буйрагидан тайёрланган ҳужайраларда ўстирди. Собиқ СССР да биринчи бўлиб Г.А. Дежава (1963) ларинготрахеит касаллигига диагноз қўйиш учун диффузияли преципитация реакциясини қўллайди. В.Н. Сюрин, М.А. Шесточенко, З.Я. Чистова (1964), Б.Қ. Қўчқоров (1970) ларинготрахеит касаллигига экспресс диагноз қўйиш учун нурланувчи антителолар усулини муваффақиятли қўлладилар. Иқтисодий зарар. Товуқларнинг юқумли ларинготрахеит касаллиги паррандачилик соҳасига катта иқтисодий зарар келтиради. Ўлим ўртача 15 фоизни ташкил этади, айрим муаллифлар (С.Г. Шенников, А.П. Киурмуратов ва бошқалар) нинг кузатувига кўра, 30 фоиз ва ундан ҳам юқори бўлиши мумкин. Бич маълумотига кўра, 60 фоизни ташкил қилади. Юқумли ларинготрахеитга чалинган товуқларнинг тухум бериши кескин камаяди. Ёш товуқлар 4-6 ойлигида бу касалликка чалинса, бирмунча кеч тухумга киради. Бундан ташқари, тузалиш кескин камаяди, бу айниқса боқувдаги ёш паррандаларда кўзга яққол ташланади. Қўзғатувчиси. Бич 1930 йилда юқумли ларинготрахеит касаллиги қўзғатувчиси фильтрланувчи вирус эканлигини аниқлади. У ўзида ДНК тутади. Вирус касалланган паррандалар томоқ экссудатида ва кекирдагида кўп миқдорда учрайди. Айрим ҳолларда жигари ва талоғида ҳам топилиши мумкин. Товуқларнинг ларинготрахеит касаллиги вируси элементар таначалари электрон микроскоп остида шарсимон шаклда кўринади (Ватрах ва бошқалар).

Касаллик вируси Беркефельд V ва W бактериал фильтрлардан, Е.К. Зейтц пластикасидан ва мембранали ультратлардан бемалол ўта олади. ЮЛТ вируси 9-12 кунлик товуқ эмбрионининг хорион-аллантоис қатламида ва бирламчи ҳамда қайта экиб ўстирилган ҳужайраларда ўстирилади. Зарарлантирилганидан 3-4 кун кейин цитопатологик ўзгаришлар пайдо қилади. Табиий шароитда юқори вирулентли штаммларидан ташқари паст вирулентли штаммлари ҳам мавжуд. Қўзғатувчининг ташқи муҳитга чидамлилиги унча юқори эмас. Ўювчи ишқор, крезол, хлорли оҳак, формалинли креолин аралашмасининг (3:1) 1м 3 хона ҳавосидаги 15 мл миқдори вирусни дарҳол ўлдиради. А.А. Закомирдин (1963), О.А. Полякованинг (1951) маълумотига кўра товуқ оқсилида, аввалдан суспензияланган вакуум остида қуритилган кекирдак экссудатида вирус 6-9 кун яшай олади. Янги олинган кекирдак экссудатида 10-24° С ҳароратда 2-7 кунгача, музхона ҳароратида 14-86 кунгача ва 50% ли глицеринда 100 кундан кўпроқ сақланади. Эпизоотологияс и. Юқумли ларинготрахеит касаллигига товуқларнинг барча зотлари, лекин уларнинг кенг тарқалган зотлари амалий ишчиларнинг кузатувига кўра (М.А. Артемичев, Зубцова ва бошқалар), бу касалликка кам берилувчан бўлади. Юқумли ларинготрахеитга доимий носоғлом паррандачилик хўжаликларида кўпинча 25-35 кунлик жўжалар чалинади, 20 кунлиқдан кичиклари бошқалардан ажратиб парвариш қилинганлиги учун одатда касалликка чалинмайди. Вирус сақловчи суспензияни пуркаб сунъий зарарлантирилганда барча ёшдаги жўжалар касалланади. Бундай хўжаликларда катта ёшдаги товуқлар касалликка кам чалинади. Бич маълумотига кўра ларинготрахеитга товуқлардан ташқари тустовуқлар ҳам мойил бўлар экан. Паррандалардан ўрдаклар, куркалар, сесарка товуқлар, чумчуқлар, кабутарлар, беданалар, зоғчалар ва қарғалар бу касалликка мойил эмас. Вирус сақловчи материални товуқларнинг клоака

шиллиқ пардасига суртганда ёки томоқ, кекирдак, кўзи, бурнига юборилганда ҳам касалликни пайдо қилиш мумкин. ЮЛТ йилнинг ҳар қандай фаслида учраши ва энзоотик кечиши мумкин. Бу касаллик носоғлом хўжаликларда, ёзда ва куз фаслининг бошларида жўжалар орасида, кузда эса ёш товуқлар орасида кузатилади. Бундай хўжаликларда катта ёшдаги товуқлар юқумли ларинготрахеит билан касалланмайди, чунки улар жўжалигида касалланиб тузалгани учун организмида вирусга қарши антитело бўлади. Касалликнинг келиб чиқишида ва характерли кечишида организмнинг чидамлилиги ва ташқи муҳитнинг роли бениҳоя катта. Паррандаларни сақлаш ва озиқлантириш шароитларининг бузилиши (намлик, совуқ, дим ҳаво, антисанитария, сифатсиз озиқлантириш, айниқса озуқада витаминлар етишмаслиги ва бошқалар) улар организмининг чидамлилигини пасайтиради ва катта талофатга сабаб бўлади. Касалликнинг асосий манбаи касал ва касалликдан тузалган, лекин организмида узоқ вақт вирус ташиб юрувчи паррандалар ҳисобланади. Патогенези. Вирус организмга тушгандан сўнг нафас олиш йўлларидаги шиллиқ пардаларнинг эпителиал ҳужайраларига ёпишади ва яллиғланиш жараёнини келтириб чиқаради, яъни ўша жойларда вирус ривожланиб, қизариш ва шиллиқ парданинг бутун қатламида лимфолейкоцитар инфильтрация пайдо қилади, эпителиал ҳужайралар ишдан чиқади, шиш пайдо бўлади ва ўчоқли қон қуйилишлар кузатилади. Бундай ўзгаришлар одатда вирусни организмга юборгандан 24-72 соат кейин рўй беради. Кейинчалик вирус бузилган қон томир деворидан сўрилиб қонга ўтади ва ички аъзоларга тарқалади. Зейфриднинг маълумотига кўра (1931) вирус бу аъзоларда кўзга кўринадиган ўзгаришлар пайдо қилмайди. Касалликнинг кечиши жараёнида томоқ ва кекирдакнинг зарарланишига фақат ларинготрахеит вируси эмас, балки шиш босими, инфильтрланган ҳужайралар, геморрагия ҳамда секундар инфекциянинг таъсири ҳам сабаб бўлади.

Чуқур патологик ўзгаришлар натижасида ҳосил бўлган казеозли тиқинлар фақат нафас йўлларини торайтириб қолмай, уларни бутунлай қоплаб олади. Оқибатда касал паррандалар бўғилиб ўлади. Клиник белгилари. Касалликнинг яширин даври бир неча кундан бир ойгача, ўртача 4-10 кун давом этади. Касалликнинг клиник белгилари хилма- хил. Унинг ларинготрахеал ва конъюнктивал шакллари бор. ЮЛТ касаллигининг ларинготрахеал шакли одатда ўткир кечади ва қуйидаги белгилар намоён бўлади: касалликнинг дастлабки пайтида иштаҳа пасаяди ёки батамом йуқолади. Касал товуқ ланж бўлади, кам ҳаракат қилади ва кўзини юмиб ўтиради; бу белгилардан сўнг йўтал бошланади, бўғилади, оғзини очиб ва бўйнини юқорига чўзиб, қийналиб нафас олади. Кекирдақда тўпланган кўп миқдордаги экссудат ҳисобига нафас олганда хириллаш эшитилади. Бу кўпинча кечаси тинч пайтида аниқ эшитилиб туради. Касал парранданинг кекирдагини пайпасланса, кучли оғриқ сезади ва йўталади. Унинг тумшуғини очиб кузатилса, томоқ шиллиқ пардасининг кучли қизаргани, шишгани, баъзан қон қуйилганлигини кузатамиз. Кекирдак оралиғида қонли шилимшиқ экссудат тўпланганини кўрамиз. Айримларида творогсимон тиқин кузатилади, у кўпинча томоқ тешигини тўла бекитиб қўйганлиги учун касал товуқ нафаси қисилиб ўлади. Агар ўз вақтида ўша тиқин олиб ташланса, товуқ тузалиб кетади. Касаллик одатда 3-10 кун давом этади, агар касал товуқнинг резистентлиги паст бўлса, ўлади. ЮЛТ касаллигининг конъюнктивал шаклини А. П. Киурмуратов (1934), кейинчалик С.Т. Шеенников, Е. А. Петровская (1955), Ф. Жордан (1958), Б.М. Савич, А.А. Петрушкин, А.С. Малоховалар(1959) кузатишган ва ўрганишган. Касалликнинг бу шаклида дастлаб бир ёки иккала кўзнинг шиллиқ пардаси қизаради, кўз шакли ўзгариб, узунчоқ бўлиб қолади, кўзнинг ички бурчаклари бўртиб чиқади, шишади, қовоқлари ҳам шишади ва серозли экссудат оқиб туради, кўпикли суюқлик қоплаб олади. Яллиғланиш жараёни тобора чуқурлашиб, кўзнинг учинчи қовоғини жароҳатлайди ва кўз ёпишиб қолади, ёш оқиб туради, ёруғликдан қўрқиш кузатилади ва касал паррандалар

ним қоронғи жойларга беркиниб олади. Конъюнктивит узоқ чўзилса, кўзнинг учинчи қовоғида казеозли масса тўпланади. Айрим касал паррандалар кўр бўлиб қолади. Кўп йиллик кузатувлар натижаларига кўра ларинготрахеит касаллигининг конъюнктивал шакли ёш паррандаларда учрайди ва ларинготрахеал шакл билан бирга кечади. Касалликнинг конъюнктивал шакли кўпинча 30-40 кунлик жўжаларда кузатилади ва томоғи ҳамда кекирдаги кам жароҳатланади. Патологоанатомик ўзгаришлар. Касалликнинг ларинготрахеал шаклига чалинган товуқларни ёриб кўрганимизда ўзгаришлар асосан томоқ ва кекирдакда эканлиги аниқланади. Кўп ҳолларда томоқни казеозли тиқин бекитиб қўяди. Уни олиб ташланса, томоқ шиллиқ пардасининг қизаргани, шишгани, йўғонлашгани ва нотекислигини кўрамиз. Кекирдак шиллиқ пардасининг қизаргани ва унинг ҳамма қисмларида ёки юқори қисмида қон қуйилишларни, кекирдак йўлида ҳар хил миқдордаги шилимшиқ қонли экссудатларни учратамиз. Ўпка ва унинг бронхларида сезиларли ўзгаришлар бўлмайди. Оғиз шиллиқ пардасида ёки тил томирининг икки томонида ёпишқоқ парда кузатилади. Бироқ шунга ўхшаш ёпишқоқ пардалар авитаминоз «А» касаллигида ҳам кузатилиши сабабли бу ўзгариш характерли ҳисобланмайди. Айрим ҳолларда ингичка ичак, клоака ва фабрициева халтаси шиллиқ пардасининг катарал-геморрагик яллиғланиши кузатилади. Камдан-кам ҳолларда томоқ сезиларсиз катталашган бўлади. Бироқ бунга ларинготрахеит сабаб эканлиги ҳанузгача аниқланмаган. Жигар, юрак ва ўпкада микроскопик ўзгаришлар топилмайди. Ҳалқумни казеозли тиқин беркитиб қўйганлиги сабабли бўғилиб ўлган паррандаларни ёриб кўрилганда юрак эпикардида майда геморрагиялар кўзга ташланади. ЮЛТ касаллигининг конъюнктивал шаклида патологоанатомик ўзгаришлар хусусан жароҳатланган кўзда кузатилади. Унда кўз шиллиқ пардаси қизарган, шишган, иккала кўз қовоғи, учинчи қовоқ ҳам шишган, конъюнктивал

халтада казеозли масса тўпланган, айрим ҳолларда кўз қовоғи хираланган ва кўз соққаси бутунлай зарарланган бўлади. Диагноз. ЮЛТга диагноз эпизоотологик, клиник ва патологоанатомик маълумотлар асосида қўйилади. 35 кунлиқдан 7-8 ойликгача товуқларнинг касалланиши, касалликни эпизоотик шаклда кечиши, тез тарқалиши, нафас олишнинг бузилиши, яъни йўтал, бўғилиш, томоқ ва кекирдак шиллиқ пардаларининг геморрагик ва катарал яллиғланиши ҳамда ўпка, бронхлар ва бошқа ички аъзоларда деярли ўзгариш бўлмаслиги бу касалликка диагноз қўйишда катта аҳамият касб этади. Агар юқоридаги усуллар билан диагноз қўйишнинг иложи бўлмаса, лаборатория текшириш усулларини қўллашга тўғри келади. Бунда келтирилган патологик материал бактериологик усуллар ёрдамида текширилиб, бактериал касалликлар истисно қилинади. Сўнгра патологик материалдан 1:5 ёки 1:8 нисбатда суспензия тайёрланиб, 30-90 кунлик жўжалар зарарсизлантирилади ва кузатув олиб борилади. Қолган суспензия бактериал фильтрдан ўтказилиб, тозалиги текширилади ва 9-11 кунлик товуқ эмбрионининг хорио-аллантоис қатламига юборилади. Агар текшириладиган материалда ЮЛТ вируси бўлса, фильтрланмаган намуна билан кекирдаги зарарлантирилган жўжаларда 3-5 кундан сўнг касаллик аломатлари пайдо бўлади. Клоакаси зарарлантирилган жўжаларда 3-5-кунлари клоака шиллиқ пардасида қизариш, шиш ва серозли шиллиқ суюқлик ажралиб туриш ҳоллари кузатилади. Зарарланган товуқ эмбрионининг хориоаллантоис пардасида характерли оқ-кулранг тугунчалар пайдо бўлади. ЮЛТга диагноз қўйиш учун касалликка мойил 60 кунлик жўжаларда биосинама ўтказилади. Унинг усуллари О.А. Полякова (1951), С.Т. Шенников, Е.А. Петровская (1954) ва А.Я. Фоминаларнинг (1963) илмий ишларида батафсил кўрсатилган. С.Т. Шенниковнинг кўрсатишича, ядродаги крипта таначаларини жўжаларни интратрахеал зарарлантирилгандан 1-5 кун кейин учратиш мумкин. Бироқ Сюрин (1966) ядроаро крипта таначаларини юқумли ларинготрахеит касаллигининг муҳим кўрсаткичи деб ҳисобламайди, чунки шунга ўхшаш ҳолат

чечак, сохта ўлат ва бошқа касалликларда ҳам учраши мумкин. Ҳозирги вақтда товуқларнинг юқумли ларинготрахеит касаллигига ретроспектив диагноз қўйиш учун нейтраллаш, гелда диффузияли преципитация серологик реакциялари муваффақият билан қўлланилмоқда. Ф.М. Бернет 1936 йилда товуқ эмбрионида нейтраллаш реакциясини қўйишни тавсия қилган. Собиқ иттифоқда товуқларнинг юқумли ларинготрахеит касаллигига диагноз қўйиш учун диффузияли преципитация реакциясини биринчи бўлиб 1963 йили Лежава қўллаган. 1965 йилда М.Г. Прокофьева ва В.Ф.Бабкиналар ЮЛТ касаллигига диагноз қўйиш учун гемагглютинацияни тўхтатиш реакциясини тавсия қилишган. Б.Қ. Қўчқоров (1971) товуқларнинг ЮЛТ вируси антигенини нурланувчи антителолар усули ёрдамида аниқлашни ва бу касалликка ушбу реакция орқали диагноз қўйишни исботлаб берган. Бу усул ниҳоятда юқори специфик экспресс усуллар қаторига киради. Дифференциал диагноз. Товуқларнинг юқумли ларинготрахеит касаллигига диагноз қўйишда қуйидаги юқумли ва юқумсиз касалликларни ҳисобга олиш керак. Ўлат (Ньюкасл касаллиги) эпизоотик кечади, ўлим юқори, ошқозон пардасида узуксимон қон қуйилиш, геморрагия, ичак шиллиқ пардаларининг яраланиши ва ҳамма аъзоларда вирус бўлиши. Чечак, ЮЛТ дан хусусий терининг жароҳатланиши билан фарқ қилади. Юқумли тумовдан фарқли ўлароқ ЮЛТ да бурундан сувсимон суюқлик оқиб, ҳалқум ва кекирдакнинг жароҳатланиши кузатилмайди. Юқумли бронхит касаллиги табиий шароитда 1 ойликкача бўлган жўжаларда учрайди ва ўпка ҳамда бронхларнинг жароҳатланиши билан кечади. Вирусни деярли ҳамма аъзолардан ажратиш мумкин. ЮЛТни юқорида кўрсатилган касалликлардан ташқари, авитаминоз «А» сурункали респиратор касалликлар ва сурункали пастереллёз касаллигидан фарқлаш керак.

Иммунитет. ЮЛТ касаллигининг олдини олиш мақсадида эмлаш учун касал товуқнинг кекирдак суюқлигидан тайёрланган вирус сақловчи материал ишлатилган. Бироқ бундай материал таркибида вирусдан ташқари юқумли касалликларнинг патоген микроблари ҳам бўлганлиги сабабли ўз ўрнини амалиётдан топа олмади, чунки эмлашдан кейин ҳам касаллик келиб чиққан. Бодет ва Гузон (1933), Бич бир қатор муаллифлар билан вирус сақловчи материални товуқларнинг клоака шиллиқ пардасига артиш йўли билан эмлаш усулини тавсия қилишган. Собиқ СССРда 1951-1953 йилларда С.Т. Шенников ва Е. А. Петровскаялар томонидан товуқ эмбрионида ўстирилган вирусдан тайёрланган вакцина ларинготрахеитга қарши синаб кўрилган. Бунда эмланган товуқлар организмида иммунитет ҳосил бўлган ва вакцина касалликни бартараф эта олган. Бироқ 4-5 кунликдан ёш касал паррандаларда яхши наф бермаган. Бу ҳолат янги вакцина яратишни тақозо этади ва олимлар ўлдирилган ва аттенуацияланган вирус штаммларидан хавфсиз вакцина тайёрладилар. Бу вакцинани клоаканинг шиллиқ пардасига махсус шиша таёқча ёрдамида 0,02- 0,03 мл миқдорда ишқалаш йўли билан эмланган. Эмланган жўжаларда иммунитет 10-14 кундан сўнг пайдо бўлиб, ривожланиш даврининг охиригача давом этади. 1971-1972 йилларда А. А. Дмитрева юқумли ларинготрахеит касаллиганинг олдини олиш мақсадида янги экспериментал ВНИИБП вакцинасини яратди. Бу вакцина юқори иммунологик хусусиятга эга ва хавфсиз вакцина бўлиб, ҳозирги кунгача республикамизнинг барча паррандачилик фабрикаларида муваффақиятли қўлланиб келмоқда. Олдини олиш. ЮЛТ касаллигининг олдини олиш учун носоғлом хўжаликка паррандалар олиб келмаслик, емиш, тўшама, ривожлантиришда қўлланиладиган предметлар ва асбоб-ускуналарни киритмаслик чораларини кўриш лозим. ЮЛТ касаллигига қарши курашишда паррандаларни тўғри парвариш қилиш, яъни қуруқ сақлаш, тозаликка риоя қилиш, паррандахоналар

ҳароратини нормал ушлаб туриш каби омиллар аҳамияти беқиёсдир. Бундан ташқари, озиқлантиришни тўғри олиб бориш, яъни рационга организм учун керакли оқсил, углевод, минерал ва витаминларга бой озуқаларни киритиш керак. Она товуқларнинг яшаш шароитини яхшилаш ва сифатли озуқалар билан боқиш улардан талабга жавоб берадиган инкубацион тухумлар олишни ва очиб чиққан жўжаларнинг нормал соғлом ривожланишини таъминлайди. Агар хўжаликда, фермада, парранда фабрикасида ларинготрахеит касаллиги пайдо бўлса, карантин эълон қилинади. Зудлик билан касалликнинг тарқалиб кетмаслик ва уни бартараф қилиш тадбирлари кўрилади. Эпизоотик ҳолат ва хўжалик шароитини ҳисобга олиб, ларинготрахеит касаллигини йўқотиш қуйидаги усуллар билан олиб борилади: а) соғлом хўжаликларга касалликни тарқатиб юбормаслик учун ветеринария-санитария қоидаларига қатъий риоя қилган ҳолда касал, касалликка шубҳа қилинган ёки носоғлом паррандахоналардаги барча паррандалар гўштга сўйилади; б) носоғлом ва касалликка хавфли хўжаликлардаги барча шартли соғлом паррандалар ларинготрахеитга қарши вакцина билан эмланади. Улар паррандаларни парвариш қилиш муддатининг охиригача ажратилган ҳолда сақланади. Агар юқоридаги усуллар билан ларинготрахеит касаллигидан соғломлаштиришнинг иложи бўлмаса, 1-2 ойга жўжа очишни тўхтатилади. Бу давр оралиғида инкубатория, носоғлом хўжалик ҳудуди ва паррандахоналар тозалаб дезинфекция қилинади. Бу шароитларда ўстириладиган янги, соғлом паррандалар умрининг охиригача касал паррандалар, носоғлом хўжалик билан бевосита ёки билвосита контактда бўлмаслигини таъминлаш керак. Агар жўжа очиришни тўхтатишнинг иложи бўлмаса, 25-30 кунликдан бошлаб барча паррандалар эмланади. Бу чора самарали ҳисобланиб, деярли барча жўжаларни ларинготрахеитга чалинишдан муҳофаза қилади. Паррандачилик хўжалиги соғломлашгач, чеклаш 30 кундан кейин бекор қилинади.

Фойдаланилган адабиётлар: 1. Р.Ф. Сосов. Эпизоотология. М. “Колос” 1974. 2. А.А. Конопаткин . Эпизоотология. М. “Колос” 1984. 3. И.А. Бакулов., А.Д. Третьяков. Руководство по общей эпизоотологии. М. “Колос” 1979. 4. М.С. Ганнушкин. Общая эпизоотология. М. “Сельхозгиз” 1961. 5. М.П. Пармонов ва бошқалар. Эпизоотология. Т. 1996 6. М.П. Пармонов. “Ўта хавфли юқумли касалликлар” маърузалар матни. Сам. 2002 7. Ф.А. Ниёзов. “Паррандалар касалликлари”. Т. 1995 8. М.П. Пармонов., А.А. Қамбаров Эпизоотология. Т. 2006 9. М.П. Пармонов ва бошқалар. Эпизоотология фанидан амалий – лаборатория машғулотлари. Сам. 2007 й 10. А.А. Поляков. Ветеринарная дезинфекция. М. “Колос” 1975 11. В.П. Урбан. Практикум по эпизоотологии. Ленинград. 1987

O'xshashlar

Юқумли анемия (инан) Anemia infectiosa equorum

Юқумли вагинит Vaginitis infectiosa nodosa (lotincha)

Юқумли анаэроб энтеротоксемия Буйрак бўшаши Enterotoxaemia infectiosa ovium

Қўй ва эчкиларнинг юқумли агалактияси Agalactia infectiosa ovium et caprarum

Гўштхўр ҳайвонлар юқумли гепатит касаллиги Hepatitis infectiosa cornivorum. (Рубарт касаллиги)