Qo’ylarni qo’zilatish mavsumida boqish- asrashni kun tartibi. - Qishloq va o'rmon xo'jaligi - Referatlar

Qo’ylarni qo’zilatish mavsumida boqish- asrashni kun tartibi.

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

114.5 KB

Ko'chirib olish

Q o’ylarni qo’zilatish mavsumida boqish- asrashni kun tartibi. Reja: 1. Qo’ysi ma’lumotlar asosida qo’ying muddati belgilanadi. qo’zilatishni o’tkazish rejasini tuzi shva uning ahamiyati. 2. Bug’oz qo’ylarni yaylovda boqish qo’shimcha oziqlantirish sug’orish va boqish-asrashni kun tartibi. 3. qanday sabablarga kurka bola tashlash buladi va qanday qilib oldini olish mumkin. 4. Bug’oz qo’ylarni yaylovdan bahorgi yaylovga o’tkazish. 5. Bug’oz qo’ylarga to’g’ishda yordam beri shva t3qqandan keyingi zoovetsrinariya ishlar. Mastit kasalligini oldini olish. 6. Ko’zili qo’ylarni va mari bo’ydoq qo’ylarni boqish – asrashdagi o’ziga xos xususiyatlari. 7. Ko’zilatish mavsumida qo’llanadigan qo’rilishlar (qo’yxona, issiqxona, qo’zixona, qo’ton va hokozolar). 8. Qo’zilatish mavsumida cho’ponlar ishini ko’rib yozib o’rganish.

Qorako’lchilik sohasida olib boriladigan har bir jarayonlarga kata e’tibor qaratish kerak, chunki har bir jarayon bir-biri Bilan uzviy bog’liqdir masalan qochirishni qaraydigan bo’lsak qochirishni birgina muddatini belgilash kata ahamiyat kasb etadi. Agar biz qochirishni mintaqalarda qochirishni kech qiladigan bulsak quzilatish kechigib ya’ni yerda ko’k o’tlar ko’payib natijada qo’zilarning teri sifatiga salbiy ta’sir qilishi mumkin. To’l muddati qo’yning qachon qochganligiga bog’liq, qochirish oktyabr oyining 10-15 larida boshlangan bulsa tul ham amrt oyining 10-15 laridan to’g’ri kelishi kerak nega deganda qorako’l qo’yining bo’g’ozlik davri 150-152 kun bo’ladi shuni hisobga olgan holda shundan kelib chiqadi. Tul mavsumida eng sermashaqqat ko’p mehnat jalb qiladigan jarayon hisoblanadi.bu mavsum nihoyat kkatta e’tiborga ega. Yuqoriga tilga olingan tadbirlarning maqsaddga muvoffiqligi shubhasizdir. Ammo qo’ylarning bor vaqt va tig’iz qo’zilatish maqsadga muvoffiqligi to’g’risida qorako’lchilar o’rtasida hamon umumiy fikrlarmavjud emas.shu munosabat bilan «haqmurod» tajribada uch otar sovliqlarni barvaqt qo’zilatish yuzasidan olib boriladigan tajribalar natijasini keltirib o’tish o’rinli de b hisoblaymiz. Tajribadagi otarlar jun qirqishdan keyin qo’zilar terisi uchun suyib yuborilgan mari sovliqlardan to’g’ilgan edi. Otarlar tashkil qilingandan keyin olis yaylovlarga haydab ketildi va kuzgi jun qirqilgunchausha yerda boqiladi. Kuzgacha qo’ylar yaxshi semiradi va barvaqt qochiriladi, urug’lantirish punkiti xizmat ko’rsatadi hamma otardagi qo’yuqqan va dastlabki 7-9 kun ichida qochirilgan barcha sovliqlar 600-650 boshdan iborat bita Yangi otarga biriktiriladi qolgan ikki otar ham huddi shu tarzda bir xil muddatda urug’lantirilgan sovliqlardan tashkil qilinadi. Sovliqlar dag’al hashak va konsentratlangan ozuqalar jamg’arib qo’yilgan tipovoy qo’tonlarda qo’zilatiladi va qisqa muddatlarda yaylovda ko’k o’t. Bo’g’oz qo’ylarni yaylovda boqib asrashga kata e’tibor beriladi. Sovliqlar bo’g’ozligining 1- davrida o’rtacha bir sutkada 1 bosh 0,85 – 0,95 ozuqa birligi 11-12 mg karatin talab qilinsa bo’g’ozlikning ikkinchi davrida 1,2-1,4 ozuqa birligi 15-16 mg karatin jami olgan energiyasi 1,7-1,9 mg. Quruq moda 120-135 g hazim qiluvchi protiyen berish kerak bo’ladi.

Bir bosh sovliq uchun bir yilda 377 oziq birligi teng nasilli xo’jaliklarda esa 425 oziq birligini tashkil qiladi. Buni tuliq ta’minlaashi kerak. Har xil yilda qo’ylarni oziqlantirishi har xil shuning uchun o’rtacha O’zbekiston sharoitida har bir bosh qo’yga 1-5 sentner dag’al xashak 40 kg yem jamg’arish kerak bo’ladi. Bug’oz sovliqlar har kuni 2 marta iliq suv Bilan sug’orilib to’rulishi kerak. Bo’g’oz sovliqlarni yaylovlarda asrab-avaylab yurish zarur ayniqsa qish faslida ular uchun kasharlar qurilishi shart. Bo’g’oz qo’ylarni yaylovlarning mavsum o’t mavsumining pastroq uchastkalarda boqishga yo’l qo’yiladi chunki bu davrda qorindagi xomilaning normal o’sishi uchun arzimas miqdorda oziq moddalar sarflanadi. Yog’in bulgan soviq kunlar boshlangan Bilan qo’ylarni kechayu kunduz yaylovda o’tlatadi hamda kamroq sug’orib turiladi qo’ylar yaylovlarda dam oladi. Qor qalin yog’ganda qo’ylarni dam olgan joylari hamisha qordan tozalab qo’yiladi. Qishda qo’ylar yaylovda boqilganda oziq moddalar normasining taxminan oladi manna shu mavsumda ular qo’shimcha ravida oziqlantirilib kurinmas semizlik darajasi 15-45 %ga kamayib ketadi. Qo’shimcha oziqa qo’ylarga odatda ertadab yaylovdan qaytib kelgandan keyin kunduzi va kechqurun yaylovga chiqish oldidan beriladi. Oziqani yerga tiqib quyish yaramaydi chunki bunda uning 70 % gacha qismi qabul qilinadi. Qo’shimcha oziqani dona almashtirilgan holda yoki olpxuta qilib konsenratlar qo’shib berish kerak. Qishda bo’g’oz qo’ylarga mo’ljallangan taxminiy kun tartibi. Jadval – 1 № Ko’rsatgich Vaqti (soati ) Hammasi bo’lib necha min. Sutkasiga nisbatdan % hisob 1 So’g’orish 12-13 60 4,1 2 O’tlatish 1319 300 25,2 3 Dam berish 19-2 420 29,1 4 O’tlatish 2-6 240 16,6 5 Dam berish 6-9 180 12,5 6 O’tlatish 9-12 180 12,5 Bola tashlashning bir qancha sabablari mavjud: Kasallik tufayli.

Oziqlantirish va asrash sharoitining noto’g’ri yo’lga qo’yilishidan. Mexanik ta’surotlar natijasida. Ma’lumki qo’zi sovliq qornida 150-152 kun yetilib rivojlanadi anna shu davr ichida bir qancha o’zgarishlar yuz beradi. Anna shu davrda sovliq homilasi bir qancha sabablarga ko’ra kasallanib bola tashlash yuz beradi. Oziqlantirish va asrash sharoitiga keladigan bulsak bular to’g’ri yo’lga qo’yilmagan bo’lsa albatta sovliq bola tashlaydi yoki qo’zi juda nozik to’g’iladi. Agar bo’g’ozlik davrida sovliq uchun zarur oziqalar va vitaminlar berishmasa qish paytiga qo’ylar sovuq suv Bilan sug’orilsa sovliqlar qo’rada yotgan vaqtda ularni har soatda turg’ozib turish kerak aks holda qorako’lning bilogik hususiyatlaridan biri bo’lgan sovliq yotgan holda siydik ajratmaydi natijada ayrim tarkibdagi ammiak organizimga tarqalib ketadi shular sabab bo’lib bola tashlash yuz beradi. Ba’zi bir sovliqlar to’g’ishda lakayishi mumkin ayniqsa birinchi to’g’adigan tusoqlarning qo’zidan qochirmaslik kerkak. Tug’ish yaqin qolgan tusoqlarni va sovliqlarni qo’ra yonida qoldirib ularni tug’ishi kuzatilib borish kerak va yordam ko’rsatish kerak shunday hollar bo’ladi, u tusoq bo’lsin sovliq bo’lsin tug’ayotganda qo’zi noto’g’ri kelishi mumkin shunday holda hammasini qaytarib yuborib to’g’rilab keyin qo’l bilan asta sekin tortib olish kerak bo’ladi. Tusoqlar odatda to’g’ilgandan keyin qo’zilarni qo’yadilar. Agar kuzatib turilmasa qo’zi onasini emmay qolib nobud bulishi qo’zilar to’g’ilgandan sung 2-3 minut ichida onasini emmish kerak buladi. Agar qo’zi onasini emmasa yordam berish kerak buladi sovliqlarning ba’zi birlari ayrim sabablarga kura yelini kasallanadi ularga o’z vaqtida zooveterinariya yordam kursatadi qo’zisi teriga so’yilgan uning to’g’ilgan bolasi yo’q sovliqlar albatta mamest bulishi mumkin. Anna shu sovliqlar mari qo’ylar deyladi. Sovliq sutini sog’ib olmasa mastini uni oldidan olish ham sutdan foydalanish imkonini beradi.. qo’y suti yuqori konoriyali hisoblanadi. Qorako’l qo’ylarining suti qochongi zamonlardan yog’ pishloq brinza va boshqa mahsulotlar tayyorlash uchun ishlatiladi. Qo’y sutining tarkibida 1,9 % quruq moda, 6,7 % yog’, 5,8 % oqsil, 4,6 %

sut shakari va 0,8 % mineral tuzlar bor. Bir kg sutning tuyimliligi1060 kg kaloriyani tashkil etadi. Qo’ y sutida 0,92 mg.l V 2,86 mg.l.V 2 vitamini shuningdek A vitamini bor. Qo’ylar yaylovlarda asralganda kupincha ularni boqishda yil davomida keskin o’zgarishlar sodir bo’lib turadi. Qishda ular yetarli oziqalanmasligi sababli semizligi vat yeri vazni kamayib ketadi. Bahor, yoz va kuz fasillarida esa yaxshi sero’t yaylovlarda hayvonlar yuqori kondisiyalarga yetadi. Butun chorvachilik ilmiy taqiqot instituti tomonidan qo’ylarni boqish mavsumi normasi ishlab chiqilgan. Katta yoshdagi har bir qo’yning yem-hashakga bo’lgan talabi, ehtiyoji. Jadval - 2 Bahorda Yozda Kuzda Qishda Bir sijga hammasi I - yarim II - yarim Maxsuldor qo’ylar uchun Oziqa birligi (kg) 1,10 1,35 1,0 0,8 1,6 377 Quruq massa (kg) 2,30 1,30 2,2 2,2 2,6 800 Nasillik qo’ylar uchun Oziqa birligi (kg) 1,25 1,55 1,1 0,9 1,15 425 Quruq massa (kg) 2,70 2,10 2,5 2,5 3,0 900 Guli jins va yosh guruhlarga mansub qo’ylarni boqish normalari. Jadval - 3 Jinsi va yoshi Har besh qo’yga bir sutkada Oziqa birligi Xazim bo’l. d-n oqsil Hazim bo’l. protein Yaylovdan oladigan quruq massa

Sovliqlar Tirik vazni 45 kg. bo’lgan qisir qo’ylar 0,9 69 76 2,34 Bo’g’oz qo’ylar 1,2 94 104 3,12 Bola emizadigan va sog’- iladigan 2,0 162 178 3,4 Lakt 2 davri 1,6 123 135 3,52 Qo’chqorlar Tirik vazni 60 kg.(irg’in) 1,2 90 99 2,64 Sutkasiga 2-3 marta (irg’in) 1,5 165 181 4,65 Sutkasiga 5-7 marta (irg’in) 1,8 230 258 4,86 Yosh qo’ylar 0,8 90 99 1,76 3-4 oylik 0,8 90 99 1,76 4-6 oylik 0,9 94 104 1,48 1,5-2 yoshar 1,1 90 99 2,46 1,0-2,5 yoshdagi 1,2 80 88 2,70 Kichik yoshdagi saqmonlar va qo’ylar guruhlari tunda o’tlamaydi kata yoshdagi saqmonlarda kunlar issiq saraton dam olish vaqtida qisqarib kunduzi dam olish vaqti uzayib boradi. Bo’g’oz qo’ylar cho’pon koshar yonida albatta tunda dam olishi kerak. Qo’zilar tunda qo’zilatib qolganda yordam beri shva Yangi to’g’ilgan qo’zilarga ayniqsa yomg’r yog’ib shamol bo’lib turgan kechalarda qarab turish zarur. Mari qo’ylarni yaylovda boqishda ularga qo’shimcha ravishda ozio’alar berib borish kerak chunki ulardan sut sog’ib olinadi. Bo’ydoq qo’ylar esayaylovdan oladigan oziqa ham yetarli bo’ladi ularning qochishga tayyorlab borish kerk. Oziqlantirish bu mahsulot olishning negizidir. Shuning uchun oziqlantirishni ilmiy asoslangan holda olib borish kerak. Kichik va o’rta saqmonlarni bahorda boqib borish uchun taxminiy kun tartibi (qidiruv.) Jadval – 4 Kursatgich Vaqti Hammasi bo’lib nechta Sutkaga qis. % Sutlatish 6-20 240 16,4 Sug’orish 10-11 60 4,1 O’tlatish 11-12 540 36,9 Tungi dam 20-6 600 43,6

Kata yoshli saqmon bahorda boqib borish uchun taxminiy kun tartibi. Jadval - 5 Ko’rsatgich Aprel May Minut Sutk Sutkasiga kis. % xis. Minut Sutkasiga kis. % xis O’tlatish 770 53,5 843 58,4 O’tlatib, haydab bor. 80 5,5 - - Haydab borish 110 7,6 52 3,7 Dam berish 466 32,5 51,7 36,1 Sug’orish 14 0,9 28 1,8 Qo’zilatish mavsumida chuponlarning eng sermahsulotli ishidir. Odatda 250- 300 bosh sovliq uchun bita cho’ponga masalan bir otarda 750 bosh sovliq bo’ladtgan bo’lsa bu otarga 1 ta bosh chupon va 2 ta yordamchi chuponlar belgilanadi. Bosh chuponlar otardagi har bir sovliq uchun javobgar shaxsdir qo’zilatish mavsumida to’g’ilgan qo’zilar saqmonlarga ajratiladi har 100 – 125 bosh qo’ziga 45 kunga 7 ta saqmonga ajratiladi. Ssaqmondagi qo’zilarni parvarishi saqmonchiga topshirilmaydi. Saqmonlarni o’tlatishda qo’ydagi talablarga binoan keltirish zarur. - Bir saqmondagi qo’zilarning boshqa qo’zilar Bilan ajralib ketmasligi - Qo’zilarni yo’llarda haydagan yerlarda va yumshoq tuproqli yaylovlarda o’tlatishga yo’l qo’ymasliklari. - Qo’zilar onasini topib olishlari uchun saqmonni har kuni 2-6 martadan topishlari. - Qo’zilarning zax yerlarda ayniqsa yomg’irdan keyin yotishga yo’l qo’ymasligi. - Kun botish bilan qo’zilarni haydab kelish va ertalab ularni barvaqt o’rnidan turg’azmasliklari. - Bir oylik kata saqmoqlarni kechasi onasi bilan birga o’tlatish. - Zaif qo’zilarga yoki kasallikda foydalanish uchun emas.

Qo’yilgan eng qimmatli qo’zilarga 1-5-2 oylikdan boshlab yaylov o’tlariga qo’shimcha ravishda har bosh qo’ziga kuniga 0,2-0,4 kg hisobida konsentratlar berib turish tavsiya etiladi. Bosh cho’pon qancha talabchan bo’lsa otarda sovliqlar shunga yaxshi bo’ladi. Mavsumda chupon o’zining har bir ishini rejalashtirish lozim. Qo’zilatish davrida mavsumida guruhlarga ajratgan sovliqlar uchun berkitilgan cho’ponlar javob berishlari kerak. Ularni o’sib rivojlanishi uchun kerakli hamma ishlar qilinishi kerak. Cho’pon qo’ylarni oziqlantirishni to’g’ri yo’lga qo’yishi kerak.Sovliqlar uchun belgilangan yaylovlardan unimli foydalanishlari kerak. Bosh cho’pon esa bular ustidan nazorat qilishi kerak. Shuning uchun bosh cho’ponga 15 % tushimcha ish haqqi to’lanadi. Cho’ponlarning ishini esa zootexnik ferma mudirlari ko’zatib borishlari kerak. Amaliyot davrida shuni guvohi bo’ldikki cho’pon ishi og’ir ish ekan. Qorako’l qo’ylarini o’sib rivojlanishi uchun ular dam oladigan qo’ralar qishda kasharlar kerak bo’ladi. Qorako’lchilikda qancha ochiq qo’ralar usti yopilgan maydon va qasharlar zarur bo’lishi qo’ydagicha hisoblab topiladi. Voyaga yetgan bir bosh qo’yga qasharlarda 1,0 m 2 maydonlarda 1,2-1,5 m 2 Voyaga yetgan bir bosh qo’chqorga qasharlarda 1,0 m 2 maydonchalarda 2.0 m 2 o’tgan yili to’qqan qo’ziga qasharlarda 0,7-0,8 m 2 maydonchalarda 1,0 m 2 ona qo’y va qo’zilarga 1,5 m 2 qasharlarda mayd donachalarida esa 1,5 – 2,0 m 2 ajratiladi. Qo’zilatishda qasharlarning ahamiyati katta qishning bo’ron kunlari, kattik soviq kunlari uchun yog’im sochinli kunlar uchun issiq kasharlar bo’lmasa qo’ylarning ko’pi nobut bo’lishi mumkin. Uzoq yaylovlarda ko’chish qo’tovlarida vaqt qo’ralardan foydalaniladi. Otarlardagi sovliqlar uchun yuqorida ko’rsatilayotgan miyor bo’yicha bosh soni hisobga olingan qashar va maydonchalar ko’rsatilgan miyor bo’yicha bosh sonnini hisobga olgan holda kasha rva maydonchalar qo’ralar qo’riladi. Qasharlar va qo’ralar hamma zoogigiyenik talablarga to’la javob berish kerak. Qo’zilatish mavsumidan oldin qsharlar dezinfeksiya qilishi kerak ventilsiya to’g’ri kelishi kerak. Qasharlar va qo’ylar doimiy ravishda tozalanib turishi kerak qasharlar va ko’ralar bo’lgan nomida 3-4 ta xonadan iborat bo’lishi kerak. Qo’zilatishda Yana albatta har bir otar uchun quduqlar bo’lishi kerak. Nasoslar

bo’lishi shart transportlar yetarli bo’lishi kerak. Cho’ponlar mavjud qo’rilishlar va qo’tonlardan foydalanishini to’g’ri yo’lga qo’yishi kerak. Xulosa va takliflar. Xulosa qilib shularni aytish kerakki qo’zilatish mavsumi bu eng sermavsumiyatli davr. Bu mavsumdagi har bir jarayonlarga e’tibor bilan qarash kerak. Qo’zilatish qo’zilarni o’sib rivojlanishda cho’ponning ishi katadir. Qo’zilarni oziqlantirish asrash ilmiy asoslangan holda olib borish kerak. Yana shuni aytish kerakki sovliqlar qancha semiz va kata bo’lsa ulardan olinadigan qo’zilar ham shuncha kata va sog’lom to’g’iladi. To’g’ilganda cho’ponga va yaylov hosildoroigiga ularga beriladigan qo’shimcha oziqalarga bog’liqdir.

Аdabiyotlar: 1. Ризаев Ш.М. «Жуншунослик ва жун товаршунослиги» ва бошқалар. Т ошкент. 1985 . 2. Юсупов С.Ю «Овцы и козы Узбекистана». Т. 2002. 3. Юсупов С.Ю. « Пустинно-пастбишное животноводства » Самарқанд 2001. 4. www.Ziyonet.uz 5. http://www//uralrti/ru.

O'xshashlar

Jun qirqimini tashkil qilish va o’tkazish.

Qo’yni o’rchitish metodlari – toza nasl o’rchitib chatishirish, gibridizasiya.

Tut ipak qurtini boqishga tayyorgarlik ko’rish va qurt boqish agrotexnikasi

Tut ipak qurtini boqishga tayyorgarlik ko’rish va qurt boqish agrotexnikasi

Qo’y zotlarini o’rganish