Qo’yni o’rchitish metodlari – toza nasl o’rchitib chatishirish, gibridizasiya. - Qishloq va o'rmon xo'jaligi - Referatlar

Qo’yni o’rchitish metodlari – toza nasl o’rchitib chatishirish, gibridizasiya.

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

84 KB

Ko'chirib olish

Qo’yni o’rchitish metodlari – toza nasl o’rchitib chatishirish, gibridizasiya. Reja: 1. Leniya bo’yicha urchitish 2. Qarindoshlik urchitish 3. Chatishtirish 4. Gibridlash

Qo’ychilik nasilik ishlari sistemasi bo’yicha amalga oshiriladigan tadbirlar qo’y zotini yaxshilash va mahsuldorligini oshirishga qaratilgan bo’ladi. Bu asosan qo’ylarning eng mahsuldor Yangi zotlarni yaratish va ko’paytirish maqsadida tanlash va saralash juftlash qo’lashni taqozo etadi. Qo’ychilikda sof o’rchitish zotaro va turaro chatishtirish gibridlash keng qo’llaniladi. Toza sof urchitish u yoki bu zotli qo’yni juftlashtirish bilan harakterlanadi. Bu xil urchitish avlod genotip iva fonotepining kata o’xlashligi bilan harakterlanadi. Sof- urchitish zotlarni biriktirish metodi asosida bir xil mahsulot olishdan iborat. Qorako’l, segay, roman, saraj, qo’yining o’ziga xos hususiyatlarini saqlash maqsadida faqat sof o’rchitish metodidan foydalaniladi. Sof urchitish- nasilchillchilik dehqon va fermerga qo’ylarni kupaytirishning asosiy metodi hisoblanadi. Qo’ylarning bosh sonnini tez oshishi teri mahsuldorligining sifatli bo’lish va go’shtning ham ko’payishi ma’lum darajada qochirishga to’g’ri tayyorgarlik ko’rish va uni to’g’ri va sifatli o’tkazishga bog’liq. Qorako’lchilik tajribasida qo’ylarni tabiy va su’niy qochirish qullaniladi. Tabiy qochirish: Bu eng qadimgi va tabiy usul, qo’chqor o’zi topib qo’yning qo’yga kelganini bilib o’zi urug’lantiradi. Tabiy qochirishning ham bir necha xili mavjud. a) Germaniya qochirish (xaramxona usulida qochirish). Bunda ma’lum guruh urg’ochi qo’ylar ayrib olinib 30-40 ta qo’yga 50 tadan oshmasligi kerak kechasi salqininda nasilchilik qo’chqor qo’yiladi. 35-40 kun davom etadi. Bunday qo’chqorlarning kukragida irgigan qo’yning orqasida belgi qoldirilgan tamg’asi bo’ladi. Shuning natijasida qochgan qo’y ma’lum bo’ladi va nasillik varakv- kartochka to’lg’azib xisob ishi olib boriladi. Unda qochgan kuni qo’chqorning nomeri yozib qo’yiladi. Garem usulida qochirishda qo’chqorning ancha kuchi saqlanadi baquvvat bo’ladi chunki faqat kechasi qo’y guruhiga qo’shiladi. Erkin qochirish esa qo’chqor sutka davomida qo’y suruvida yuradi. Tabiy qochirishning barcha xillardan Garsmning farqi unda qo’y kam va qisir qolish ham kam bo’ladi. Bu usul janubiy Afrikada keng qullangan va qisman Afg’onistonda ham qullaniladi.

b) Quldan qochirish: Bu usulda qo’yga kelgan qo’y mahsus stanokga mos moslamaga qo’yilib sungra nasillik qo’chqor qo’yilib qochiriladi va yozib beriladi. Su’niy qochirish usuli ishlab chiqilib qullanguncha qo’ldan qochirib tekshirib turish qo’yga kelgan kelmaganligini bilish qochirish muddatini aniqlash va har bir quchqordan tug’ilgan avlodni kzgi hisob qilib aniqlab berishi shu Bilan qo’chqorni baholash imkonini bergan. v) Erkin qochirish – Bu usul nazoratsizdir, chunki quchqor va ona qo’y bir suruvda erta –yu kech birga yuradi. Bu qochirishda tulni planli ravishda kirib bo’lmaydi tanlash saalash to’g’risida hyech qanday ish qilib bqlmaydi. Qolgan qo’y sonnini to’g’ilgan qo’g’zining kelib chiqishini bilib bulmaydi. Shuning uchun bu usul hozir kam qullaniladi. Erkin qochirish usuli qo’ylarning qoloq sistemada urchitishda shaxsiy xo’jaliklarda qo’llaniladi. 2. Su’niy qochirish: Bu anchayangi va zamonaviy usuldir. Bu yaxshilovchi nasillik quchqordan keng foydalanish ya’ni qo’chqor Bilan bir mavsumda 5-6 ming boshgacha qo’y qochirish mumkin. Bir qo’chqorning bir chopgani urug’idan 20-40 boshgacha qo’y qochirish mumkin bo’ladi. 0,05 ml dan. Qorako’l qo’ylarini qochirish hozirgi eng qulay mehnat talab keladigan texnologik jarayondir ko’p harajatlar ham talab qilinadi jismoniy mehnat ham. Mehnatni kamaytirish uchun bu texnologik jarayonni ancha takomillashtirish zarur. Qo’yga kelgan qo’ylarni iskab topuvchi qo’chqorlar probiniklar yordamida yoki vazo urug’ chiqmaydigan qilingan qo’chqorlar yordamida topiladi. Sungra ularni manej urug’lantiradigan xona yonidagi zagonga ushlab kamaladi. Keyin bir qo’chqorning urug’idan ikki qayta ertalab va kechqurun agar birinchi martasi tushdan keyin bo’lsa ikkinichi martasi buk uni ertalab qochiriladi. Ko’p xo’jaliklarda faqat bir marta qochiriladi. Su’niy qochirishning muvaffaqiyatli utishi qo’ylarning semiz-yerikligiga bog’liq qancha yaxshi semizlikda bo’lsa ya’ni o’rtacha va undan yuqori semizlikda bulsa qo’yga kelishi va umuman urug’lanish yuqori buladi.

BIITKIning tajribalariga kura qochirish davrida qo’ylar o’rtachadan yuqori va o’rtacha bo’lsa 6,4 % qo’y o’rtachadan past bo’lsa 33 % qo’y qo’yga kelmasligi isbotlanadi. Urug’lanish esa semizligi urtadan yuqori va urta bulgan qo’ylarda 67 % o’rtachadan past bo’lganda 44% ortiq qo’ylarda urug’lanish atigi 34 % bo’lgan bir sikida bir qo’yiqish davrida. M.F. Tomening va Balabanning G.I. ma’lumotlariga kura yozda kuzgi boqilmagan qo’ylarga qochirish oldindan ya’ni sentiyabrdan oktyabrgacha 1,15 oziqa birligi berish 85 gr oqsil 94 gr xazim buluvchi protentlarberish kerak. Issiq kunlar qaytib kechasi sovib kuz boshlanishi Bilan qo’ylar ozuqani yaxshi yeydi va yaxshi semira boshlaydi. Bu kunlarda qo’ylar iloji boricha yaylovda kuproq boqilishi va ayniqsa kechasi boqish maqsadga muvoffiqdir. Kechasi 2-3 soat dam berib qolgan vaqti chuchuk suv bilan sug’orish muhim rol uynaydi kuniga iki marta sug’orish zarur. Qochirishga kamida 1,5-2 oy qolganda barcha veternariya sanitariya ishlari ya’ni barcha kasalliklarning oldini olish uchun qilinadigan emlash ishlari tugallanishi kerak. Semizligi o’rtacha bo’lgan qo’ylar alohida guruh qilib qushimcha yem berilishi zarur. Shunda qo’yga kelishi yaxshi bo’ladi va qochirish chuzilmasdan qisqa muddatda o’tadi. Qo’chqorlarni qochirishga tayyorlash budan ham ma’suliyatlidir. Chunki ular qochirish oldidan qo’rib chiqiladi. Qorako’l qo’chqorlarining og’irligi 50-70 kg keladi. VIITKI ma’lumotiga kura bu qo’chqorlarnig ozuqa normasi qo’ydagicha: Tirik vazni kg Ozuqa birligi kg Xazim bo’luvchi protenin gr Kal’siy gr Fosfor gr Karotin gr 50 1,75 207 8,9 6,1 23 60 1,85 217 9,5 6,6 27 70 1,95 225 10,0 7,2 31,5

VIITKIning ma’lumotlariga ko’ra qo’chqorlarga to’la qimmatli oziqa aralashmasidan tayyorlangan guranula berish yaxshi natija bergan bunda dag’al xashakning yilishi 15-30 % ga oshadi bu urug’ning quyuqligini 33,5 ga oshgan. Qo’chqorlar bajaradigan ishga va nasil qimmatiga kura qo’ydagi guruppalarga bo’linadi. Asosiy nasillak qo’chqorlar bo’lar su’niy qochirishda ishlatiladi. Bu qo’chqorlarning qimmatli guruppasidir. Razervdagi nasillik qo’chqorlar – bo’lar ham qimmatli qo’chqorlar guruppasi. Bu qo’chqorlar ayrim sabablarga kura asosiy qo’chqorlar ishlamaganda razervdagilar ishlatiladi almashtiriladi. Avlodning sifatiga kura tekshiruvchi qo’chqorlar. Bular asosiy 1,5yashar ya’ni birinchi marta qochirishda ishlatilayotgan qo’chqorlardir. Bularga norma qilib 100-150 bosh qo’y belgilanadi. Punktda qochmay qolgan yoki qaytalagan qo’ylarni qochirish uchun qo’chqorlar. Bular 30-40 bosh qochmagan qo’y hisobidan bita beriladi. Iskab - topuvchi qo’chqorlar – bular qochirishda shaxsan ishtiriok qilmaydi, lekin xizmati kata buladi. Bu quchqorlarning barcha guruhlari qochirish planida aniq belgilab ko’rsatiladi. Qochirishga 1,25-2,0 oy qolganda har 5 kunda qochirish boshlanishda har kuni sperma – urug’ olib tekshirilib kurish kerak Qochirish muddati – oziq – yaylov sharoitida va iqlim sharoitiga qarab shu xujalikning joylashagn geoggrafik o’rniga qarab belgilanadi. Ozuqa yetarli bulsa 20-25 kun odatdagidan oldin boshlangan ma’qul. Iskab topuvchi quchqorlarning nasillik qo’chqorlardan alohida boqib ularga ham 0,8 – 1,0 kg sm berish kerak shunda aktivligi oshadi. Qo’ylarni yozgi yaylovlarda qochirish punkitiga qgochirish boshlanganda 10-12 kun oldin o’tkazish kerak. Qorako’l qo’yinig tuliq jinsiy yetilishi 18 oyligida buladi. Shu yoshga yetguncha qochirishda ishlatishga ruxsat berilmaydi. Eng yaxshi qochirish bug’oz bulishi 3-5 yoshligida buladi keyinchalik susayadi.shuning uchun qari qo’ylarga yem beriladi. Bita su’niy qochirish punkitiga 1500 va 2500 va undan ko’proq qo’y berkitish mumkin. Yaylovda o’tlari siyrak bulgan fermalar uchun yil yomon kelganda stasionar punktlar talabga javob bermay keladi.

Kuchma punkt esa vagon asosida bulib VO-6 bu vagon keyinchalik yaylovda chuponga o’y vazifasini ham bajaradi. Unda 6: - Manej – Qo’y qochirish joyi – Labaratoriya – Osemenator uchun xona - Urug’ beradigan darcha 15 x 15 sm – qochirish uchun oyna 38 x 44sm quchqorlar uchun tambur qochmagan qo’ylar uchun tambur qochgan qo’ylar uchun tanbur Iskab topuvchi qo’chqorlar uchun tambur qo’yga kelgan qo’ylarni ajratadigan kata vagon Tanburlar va vagonlar yingil qo’lay bo’lishi va yog’ochdan yoki metallreshtkadan qilinishi qo’lay. Sikli qochirishni tashkil qilish – bu qorako’lchilikda 30-50 yillarda boshlanib qo’llanilgan. Xali usha davrda qo’sh sistemasi va ikki otardan iborat brgada sistemasi mavjud emas edi. Xozirgi kunda bu selk sistemasit ishlab chiqarishning yangi sistemasi tashkil bo’lgandan keyin qo’llanilayotir. Yangi komplekslarda bu komplekslarda 3-5 ming qo’y bo’lib ular 700-800 boshdan zvenolarga suruvlarga bo’lingan qochirish davrida har qaysi suruv qo’yga kelgan qo’ylarni alohida ajratadi va qochgandan keyin esa 5-6 kunligi birlashtirilib bir suruv tashkil qilinadi. 1-2-3 suruvlar tashkil buladi. Qorako’lchilikda qochirish mavsumi bo’lmagan vaqtda ham qo’ylarni qochirishga to’g’ri keladi. Buning uchun esa gormanal preparatlardan foydalaniladi. Bu organezimga ukol Bilan yuboriladi – endokirin usulida. Hozirgi kunda keng qo’llaniladigan – progresteron asetat megistrol. SJK bilan birga. Asetat megistrol – oq yoki sarg’ish krisstal paroshok bu yuborilganda tuxum chiqishini saqlab turadi va qo’yga kelishini bu ham bosib ushlab turadi va SJK

ukol qilingandan keyin birdaniga qo’ylar qo’yga keladi va kup pishadi ham. Qo’ylarni bahor va yoz oylarida qo’yga keltirish uchun qo’llaniladi. Qo’zilashdan 40-45 kun keyin tishga kuroa yaroqsiz qilingan gushtga topshiriladi. SJK – gonadatron gormani bor tuxumdonga ta’sir qiladi qo’yga keltirilad va tuxumni kuplab pishiradi ya’ni yetiltiradi. Bu preparat qochirish mavsumi bulmagan davrda – 200 ME yuboriladi. Orqa chatining junsiz qismiga yuboriladi. Qorakulchilikda tulgi tez muddatda olish uchun qochishni ham qisqa mudatda o’tkazish kerkak buladi. Buning uchun ham progestron va SJK qo’llaniladi. Sinxronizasiyaning qo’ydagi usullari bor: 1. qo’yga kelgan qo’ylarni iskab-topuvchi qo’chqorlar Bilan topgandan keyin qochirmasdan balki har 3 kun o’tkazib progresteroni g usimlik moyidagi eritmasidan – 30 mg ukol qilinadi. 3 marta ukol qilingandan keyin 2 kun utgach 1200 ME SJK yuboriladi. Bunda majburan qo’yga kelib kam deganda 90 % qo’y qo’zilaydi. 2. Asetat megrostol qo’llash usuli – 10 kun davomida oziqa yuilan har bir qo’yga 5 mg asetat megistrol yediriladi yedirib bulgandan 2 kun keyin 1200 ME SJK yuboriladi 36 soatdn keyin qo’yga kela boshlaydi. Bu usul yuqori baho olgan. 3. Vagina ichiga progesteron yuborish usuli. Bu kam qo’llaniladi. 4. Teri osti gormon shimdirilgan plastinka gupka o’rnatish.

Аdabiyotlar: 1. Ризаев Ш.М. «Жуншунослик ва жун товаршунослиги» ва бошқалар. Тошкент. 1985. 2. Юсупов С.Ю «Овцы и козы Узбекистана». Т. 2002. 3. Юсупов С.Ю. «Пустинно-пастбишное животноводства» Самарқанд 2001. 4. www.Ziyonet.uz 5. http://www//uralrti/ru.

O'xshashlar

Jun qirqimini tashkil qilish va o’tkazish.

Qo’ychilikdan olinadigan mahsulotlar zotdor qo’ylarning joylashuvi va rayonlashishi.

Tuproq biologiyasi fani, uning axamiyati va boshqa fanlar bilan munosabati

Tasmasimon chuvalchanglar yoki gijjalar

Tut ipak qurtini biologiyasi va urug’ini jonlantirish tartibi