Qishloq xo`jaligida innovatsion texnologiyalarni amalga oshirishda investitsiyalar va ulardan samarali foydalanish - Qishloq va o'rmon xo'jaligi - Referatlar

Qishloq xo`jaligida innovatsion texnologiyalarni amalga oshirishda investitsiyalar va ulardan samarali foydalanish

Yuklangan vaqt:

10.05.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

991 KB

Ko'chirib olish

Qishloq xo`jaligida innovatsion texnologiyalarni amalga oshirishda investitsiyalar va ulardan samarali foydalanish Reja: 1. Qishloq xo`jaligida innovatsion texnologiyalarni amalga oshirishda investitsiyalar o`rni 2. Qishloq xo`jaligida innovatsion texnologiyalarni rivojlantirishda xorijiy investitsiyalarning ahamiyati 3. Qishloq xo`jaligida innovatsion texnologiyalarni rivojlantirishda 4. xorijiy investitsiyalardan foydalanishni yaxshilash yo`llari

O`quv maqsadi: Qishloq xo`jaligida innovatsion texnologiyalarni amalga oshirishda investitsiyalar o`rni, innovatsion texnologiyalarni rivojlantirishda xorijiy investitsiyalarning ahamiyati va investitsiyalardan foydalanishni yaxshilash yo`llarini o`rganishdan iborat. Tayanch iboralar: Rekonstruksiya qilish, zamionoviy texnologiya, xorijiy investitsiya, ilg`or texnologiya, xorijiy kampaniya, huquqiy asos, innovatsiyani jalb etish, xorijiy sarmoya, investitsiya siyosati, iqtisodiyotni liberallashtirish, modernizatsiya qilish, tadbirkorlik, ustuvor yo`nalishlar. Qishloq xo`jaligida innovatsion texnologiyalarni amalga oshirishda investitsiyalar o`rni Mamlakatimizda agrar soha iqtisodiyotini innovatsiyaviy texnologiyalarni yuksaltirish, zamonaviy texnika va texnologiyalar bilan jihozlangan yangi korxonalarni barpo etishda va ularni rekonstruksiya qilish uchun xorijiy investitsiyalarni jalb qilish katta hal qiluvchi ahamiyatga ega. Bu avvalambor aholi bandligi, uning ish haqi va daromadlarini oshirish kabi eng muhim ijtimoiy muammolarni yechish imkoniyatini beradi. Shu boisdan ham mamlakatimizga xorijiy investitsiyalar jalb etayotgan korxonalarni iqtisodiy rag`batlantirish va ular uchun zarur sharoitlarni yaratib berish o`ta muhim masalalardan biri hisoblanadi. Hal qiluvchi ahamiyatga ega bo`lgan yana bir muhim ustuvor yo`nalish – chet el investitsiyalarini keng jalb qilish, xorijiy investorlar uchun yanada qulay sharoitlar yaratishga ulkan e’tibor qaratishimiz lozim. O`zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyevning mamlakatimiz parlamenti–Oliy Majlisga taraqqiyotimizning yangi bosqichi bo`lgan 2017 yilda amalga oshirilgan asosiy ishlar yakuni va O`zbekiston Respublikasini 2018 yilda ijtimoiyiqtisodiy rivojlantirishning eng ustuvor yo`nalishlariga bag`ishlangan murojaatnomasida ta’kidlaganidek, “Shu nuqtai nazardan, davlatning innovatsion yangilanish dasturini shakllantirish, innovatsiya va investitsiyalardan samarali foydalanadigan yangi avlod kadrlarini, yangi sarmoyadorlar sinfini tayyorlash o`ta

muhim ahamiyatga ega. Buning uchun O`zbekistonni texnologik rivojlantirish va ichki bozorni modernizatsiya qilish bo`yicha kuchli milliy g`oya, milliy dastur kerak. Ushbu dastur O`zbekistonni jahondagi taraqqiy topgan mamlakatlar qatoriga tezroq olib chiqishga imkon yaratishi lozim”. Xorijiy investitsiyalarni jalb etmay, ayniqsa, yetakchi tarmoqlarda chet el investitsiyalari ishtirokini kengaytirmay turib, iqtisodiyotda Qishloq xo`jaligida innovatsiyaviy faoliyatni tarkibiy o`zgarishlarini amalga oshirish va uni modernizatsiya qilish, korxonalarni zamonaviy texnika bilan qayta jihozlash hamda raqobatdosh mahsulot ishlab chiqarishni yo`lga qo`yish mumkin emas. Mamlakatimiz iqtisodiyotiga xorijiy investitsiyalarning jalb etilishi uning iqtisodiy imkoniyatlarining kengayishini tezlashtirib, barcha sohalarda ichki imkoniyat va rezervlarni ishga solish, yangi texnika va texnologiyani, eksportbop tovarlarni o`zlashtirish, ularni ishlab chiqarishni yo`lga qo`yish orqali davlatimiz iqtisodiy qudratini ta’minlashda muhim ahamiyat kasb etadi. Milliy iqtisodiyotda qishloq xo`jaligida innovatsion texnologiyalarni rivojlantirishda xorijiy investitsiyalarning ahamiyati nihoyatda katta bo`lib, u quyidagilar bilan izohlanadi: birinchidan, ishlab chiqarishga zamonaviy texnika va texnologiyalarni joriy etish olish orqali eksportga mo`ljallangan mahsulotlarni ishlab chiqarishni rivojlantiradi; ikkinchidan, import o`rnini bosuvchi tovar ishlab chiqarishni yo`lga qo`yish va buning uchun xorijiy investitsiyalarni iqtisodiyotning ustuvor sohalariga yo`naltirish va pirovardida aholining me’yordagi turmush darajasini ta’minlash imkonini yaratadi; uchinchidan, kichik biznesni rivojlantirish va qishloq xo`jaligi ishlab chiqarishini kengaytirish orqali o`sib borayotgan aholini ish joylari bilan ta’minlaydi; to`rtinchidan, korxonalarning eskirgan ishlab chiqarish quvvatlarini, moddiy- texnik bazasini yangilaydi va texnik qayta qurollantiradi.

Qishloq xo`jaligi korxonalarini samarali va barqaror rivojlanishining zarur sharti ularni yetarlicha investitsiyalashdir. Iqtisodiyot siyosatining muhim vazifasi esa korxonalarni investitsiyalash darajasini oshirish uchun qulay sharoit yaratishdan iborat. 2017 yilda mamlakatimizga kapitalga kiritilgan investitsiyalar hajmi 60 719,2 mlrd so`mni yoki 2016 yilga nisbatan 107,1 %ni tashkil etdi. Moliyalashtirish manbalari bo`yicha tahlil qilinganda, joriy davrda o`zlashtirilgan asosiy kapitalga investitsiyalarning katta qismi jalb etilgan mablag`lar hisobiga to`g`ri keldi- 34057,3 mlrd so`m yoki jami o`zlashtirilgan investitsiyalarning 56%i, korxona va aholining o`z mablag`lari hisobidan esa 26673,5 mlrd so`m yoki jami o`zlashtirilgan investitsiyalarning 44 %ini o`zlashtirildi. Jalb etilgan mablag`lar tarkibida to`g`ridan-to`g`ri va boshqa kafolatlanmagan xorijiy investitsiya va kreditlarning ulushi katta bo`ldi. To`g`ridan-to`g`ri va boshqa kafolatlanmagan xorijiy investitsiya va kreditlarning 2017 yilda o`zlashtirilgan asosiy kapitalga investitsiyalar jami hajmida 20,4 %ni, jalb etilgan mablag`lar hisobidan o`zlashtirilgan asosiy kapitalga investitsiyalar hajmida esa 36,4 %ni tashkil etdi. Davlat investitsion siyosatining asosiy tamoyillari zamonaviy bosqichda mavjud foiz stavkalarining pasayishi iqtisodiyotning real sektoridagi investitsiyalarning mos keluvchi samaradorligi darajasigacha pasaytirish, mavjud soliq tizimini soddalashtirish, amortizatsiya siyosatini takomillashtirish, tashqi va ichki investorlarning bevosita investitsiyalarini rag`batlantirish maqsadida investitsion risklarni pasaytirish uchun tashkiliy-huquqiy sharoitlarni shakllantirish va budjet investitsion resurslarini tanlov asosida joylashtirish orqali ulardan foydalanishning samaradorligini oshirishdan iborat. Qishloq xo`jaligi korxonalarda investitsiyalarning jozibadorligini belgilovchi omillar juda katta ahamiyatga ega. Bular jumlasiga korxonalarning rivojlanish sur’atlari va istiqbollari, real sektor tarmoqlarining o`rtacha rentabellik darajasi, tarmoqqa xos bo`lgan investitsiya tavakkalchiligi xatarlari va qonunchilikda belgilangan investitsiya imtiyozlari va kafolatlari bo`lishi kerak.

Ishlab chiqarish sanoatiga investitsiyalar hajmi 8746,8 mlrd so`mni va jami investitsiyalardagi ulushi 14,4 %ni tashkil etdi. Ishlab chiqarish sanoati tarkibida eng ko`p investitsiya o`zlashtirilgan 3 faoliyat turi quyidagilar: metallurgiya sanoati 1305,6 mlrd so`m (jami asosiy kapitalga investitsiyalardagi ulushi 2,2%), oziq-ovqat, ichimlik, tamaki mahsulotlari ishlab chiqarishi 1265,4 mlrd so`m (2,1%), tekstil mahsulotlari ishlab chiqarishi 1177,7 mlrd so`m (1,9%). Qishloq xo`jaligi korxonalarda investitsiya jalb qilishni to`xtatib turgan omillar quyidagilar: birinchidan, investorlar ajratgan mablag`lari qaytishi bo`yicha yetarli kafolatga ega emaslar; ikkinchidan, qoidaga ko`ra, investitsion loyihalarni realizatsiya qilish uchun kerak bo`ladigan investitsiya hajmi, loyihani ta’minlash uchun tashabbuskor tomonidan taqdim etiladigan garov hajmidan sezilarli ortadi; uchinchidan, garov sifatida taqdim etiladigan mulkning likvidligi o`ta past; to`rtinchidan, rivojlangan sug`urta bozori yo`q sharoitda qishloq xo`jaligi ishlab chiqarishi riski (tavakkali) yuqori; beshinchidan, amalda zamonaviy va samarali moliyaviy menejmentning yo`qligi investitsion loyihalar realizatsiyasi monitoringini qiyinlashtirmoqda. Yuqoridagi ko`rsatib o`tilgan muammolarni hal etish hozirgi kunning eng dolzarb masalalaridan biridir. Qishloq xo`jaligi korxonalarga investitsiyalarni jalb etish orqali korxonalarda yangi ish o`rinlarini yaratish va aholi daromadini oshirish borasidagi imkoniyatlaridan to`laroq foydalanish, yangi innovatsion g`oyalar va texnologiyalarni amaliyotga joriy etish lozim. O`zbekistonda investorlar uchun, aytish mumkinki, ko`p jihatdan beqiyos, o`ta qulay investitsion muhit, imtiyoz va preferensiyalar tizimi yaratilgan, deb aytishga barcha asoslarimiz bor. Iqtisodiyotimizga jalb qilinayotgan xorijiy investitsiyalar hajmi yildan yilga ortib borayotgani ham buning yorqin dalilidir. Namangan viloyati Chortoq tumanidagi Kamoliddin Zohidov rahbarlik qilayotgan “Anortog` naslchilik-bo`rdoqichilik” fermer xo`jaligida 2008 yili 141 bosh qoramol bor edi. O`sha yili Germaniyadan 47 bosh zotli qoramol keltirildi. Belgilangan ratsion asosida parvarish qilingan chorva soni ko`paygani sayin fermer xo`jaligining iqtisodiy samaradorligi ham ortib bordi.

Chorvachilik kompleksida katta hajmdagi rekonstruksiya ishlari amalga oshirildi. Qoramollarni parvarishlashga zamonaviy texnologiyalar joriy etildi. To`liq kompyuterlashtirilgan sog`ish zallari qurildi. Qoramol va buzoqlarni qishda saqlash uchun Germaniya texnologiyasi asosida qurilgan molxonalar ishga tushirildi. Ushbu fermer xo`jaligiga 2010 yilga kelib 120 ga yer maydoni qo`shib olindi va ko`ptarmoqli fermer xo`jaligiga aylantirildi. Bu fermer xo`jaligi chorva mollaridan va yetishtirilayotgan makkajo`xori silosi chiqindilaridan muqobil energiya ishlab chiqarishni yo`lga qo`ydi. Sabzavot mahsulotlarini yetishtirishga mo`ljallangan issiqxonalarga ushbu biogaz yordamida energiya manbalari yetkazib turildi. Hozirgi kunda ushbu fermer xo`jaligi yetkazib berayotgan biogaz nafaqat fermer xo`jaligini, balki atrofdagi qishloq joylarini biogaz bilan ta’minlamoqda. Iqtisodiyotda innovatsiyaviy faoliyatni tarkibiy o`zgarishlarini yanada chuqurlashtirish, korxonalarning investitsiya faoliyatini jadallashtirish, ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish, texnik va texnologik jihatdan qayta qurollantirish dasturlarini amalga oshirishda xorijiy investitsiyalar, avvalo, to`g`ridan-to`g`ri investitsiyalarning o`rni beqiyosdir. Bunda ilg`or texnologiyalarni tatbiq etish, yangi ish o`rinlari yaratish va shu asosda mamlakatimiz iqtisodiyotining barqaror va bir maromda rivojlanishini ta’minlash imkoniyati yaratiladi. Rivojlangan davlatlar tajribasi shuni ko`rsatadiki, chet el investitsiyasi jalb qilinishi mazkur davlatlarning yuksak darajada taraqqiy etishida hal qiluvchi omillardan biri bo`lgan. Quyida berilgan jadvalda mamlakatimizga jalb qilingan xorijiy investitsiyalar, shuningdek, to`g`ridan-to`g`ri kiritilgan investitsiyalarni yillar bo`yicha o`zgarish sur’ati keltirilgan (1-jadval). Jadvaldan ko`rinib taribdiki, 2017 yilda xorijiy investitsiyalar hajmi 4,7 milliard AQSH dollaridan ko`proqni tashkil etgan. Bu ko`rsatkich 2010 yildagidan qariyb 1039,7 million AQSH dollariga ko`p ekanini kuzatish mumkin.

1-jadval O`zbekiston Respublikasi iqtisodiyotiga jalb qilingan va to`g`ridan-to`g`ri kiritilgan xorijiy investitsiyalar hajmining yillar bo`yicha o`zgarish sur’ati Yillar Xorijiy investitsiyalar (million AQSH dollari) To`g`ridan-to`g`ri kiritilgan xorijiy investitsiyalar (million AQSH dollari) 2001 823.9 96.5 2002 516.5 80.1 2003 602.1 166.7 2004 754.6 333.8 2005 746.6 545.5 2006 895.7 683.8 2007 1009,3 768,4 2008 1700 1258 2009 2856 2264 2010 3635,2 3107,9 2014 4300,0 3850,0 2015 4401,8 3976,1 2016 4565,9 3985,8 2017 4674,9 4098,5 To`g`ridan-to`g`ri chet el investitsiyalari hisobidan iqtisodiyotimizning ko`plab tarmoqlarida investitsiya loyihasini amalga oshirish mo`ljallanmoqda. To`g`ridan- to`g`ri chet el investitsiyalar - o`zga mamlakat rezidentlari tomonidan boshqa mamlakat real aktivlariga mablag` kiritish, uni tasarruf etish va ularning ishlatilishi ustidan nazorat o`rnatish. Iqtisodiy hamkorlik va rivojlantirish tashkiloti tavsifiga ko`ra, aksiyalarning kamida 10 foiziga egalik qilish. Bu gazni qayta ishlaydigan zamonaviy zavod qurishni o`z tarkibiga olgan Qandim guruhi konlarini, shuningdek, Xauzak va Shodi konlarini o`zlashtirish, istiqbolli uglevodorod xomashyo konlarida geologiya-qidiruv ishlarini olib borish bo`yicha yirik loyihalardir. Ayni vaqtda Navoiy viloyatida ammiak va karbamid ishlab chiqarish kompleksini barpo etish, Qoraqalpog`iston

Respublikasida sement zavodi qurish, Toshkent viloyatida turli mato va tikuvchilik mahsulotlari, tayyor dori preparatlari ishlab chiqarishni tashkil etish bo`yicha loyihalar ham shular qatoriga kiradi. Bular – to`g`ridan-to`g`ri xorijiy investitsiyalar hisobidan barpo etiladigan istiqbolli obyektlarning bir qismini tashkil etadi, xolos. Xalqaro statistikada investitsiyalarni to`g`ridan-to`g`ri xorijiy investitsiyalar turiga kiritish bo`yicha har xil yondashuvlar mavjud. Xorijiy investorlar tomonidan nazorat qilish huquqini belgilovchi ko`rsatkich sifatida ular ega bo`lgan aksiyadorlik kapitalining hissasi ko`rsatkichidan foydalaniladi (1-rasm). Aksionerlik kapitalida xorijiy investorning ulushi Aksionerlik kapitalining qolgan qismi 1-rasm. Bir qator mamlakatlarda aksiyadorlik kapitalida xorijiy investorning nazorat qilish huquqini beradigan hissasi Bu ko`rsatkich AQShda 10 foiz, Fransiya va Buyuk Britaniyada 20 foizga yaqin, Germaniyada 25 foizdan 50 foizgacha, O`zbekistonda esa 49 foiz darajasida belgilangan. Shuningdek, korxona boshqaruvida bevosita amalga oshirilayotgan investitsiyalarning uzoq muddatli ekani ham uning muhim belgilaridan biridir. Investitsiyaning bu ko`rinishi tavakkalchilikni, investitsiyalardan foydalanish samaradorligi uchun mas’uliyatni davlat va aholi zimmasiga yuklamasdan, balki ularni tadbirkorlik tizimlari o`rtasida taqsimlashning eng yaxshi va sinalgan usuli hisoblanadi. 10 фоиз 90 зфои 20 фоиз 80 фоиз20 фоиз 80 фоиз25 фоиз 57 фоиз49 фоиз 51 фои з % 60 % 80 % 100 %0 % 20 % 40АҚШФранцияБуюк БританияГерманияЎзбекистон

Bugungi kunda xorijiy investitsiyalarni innovatsiyaviy faollikni yanada kengroq miqyosda jalb qilish, ularni o`z mablag`larini mamlakatimiz iqtisodiyoti uchun sarflashga qiziqtirish maqsadida qonun asosida imtiyozli moliyaviy sharoitlar yaratilgan (2-rasm ) . Ko`rilgan zararlarning qoplanishi uchun kafolatlar O`zbekistonda xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korxonalarning bir maromda faoliyat yuritishi va investorlarning huquqlari himoya qilinishi uchun tegishli me’yoriy hujjatlar qabul qilingan. Jumladan, 1998 yil 30 aprelda qabul qilingan «Chet el investitsiyalari to`g`risida» gi, «Chet ellik investorlar huquqlarining kafolatlari va ularni himoya qilish choralari to`g`risida» gi O`zbekiston Respublikasi qonunlari hamda Soliq kodeksi chet el sarmoyalarini amalga oshirishning huquqiy asos va tartibini belgilab beradi. 10.1.2- расм . Ўзбекистон Республикасида яратилган имтиёзли молиявий шароитлар Хорижий инвесторлар капиталининг сақланиши учун кафолатлар Солиққа тортиш тизимида улар учун белгиланган имтиёзлар Фойда ва даромадни хорижга олиб чиқиб кетишнинг эркинлиги Миллий сўмда ва чет эл валютасида олинган фойдани ўтказиш ва олиб чи қ и б к е тиш имк о нияти Божхона имтиёзларининг мавжудлиги Хорижий инвесторларнинг мулклари ва ўзларининг хавф - хатардан с у ғ ур тавий м у ҳо ф аза қилиш тизимининг я р атилгани

Qishloq xo`jaligida innovatsion texnologiyalarni rivojlantirishda xorijiy investitsiyalarning ahamiyati Hozirgi vaqtda O`zbekiston hududida xorijiy kompaniyalar faoliyatining huquqiy asoslarini shakllantirish jarayoni asosan nihoyasiga yetkazildi va amalda qo`llanilmoqda. Bu faoliyatni rag`batlantirishga yo`naltirilgan chora-tadbirlarning quyidagi tizimi ishlab chiqilgan: ¾ xususiylashtirish jarayonida xorijiy investitsiyalarning qatnashishi; ¾ texnikaviy qayta qurollanish; ¾ xalq iste’moli va eksportga mo`ljallangan mahsulotlar ishlab chiqarishni rag`batlantirish. O`zbekiston Respublikasi xorijiy investitsiyalarning davlat foydasiga musodara va rekvizitsiya qilinmasligiga kafolat beradi. Xorijiy investorlarning qonuniy faoliyati doirasida ishlab topgan daromadlari xorijiy valyutada, chegaralanmagan miqdorda chegaradan olib o`tilishi davlat tomonidan kafolatlanadi. O`zbekiston Respublikasida xorijiy investitsiyalarni jalb qilish va o`zlashtirish maqsadida investorlarga bir qator imtiyozlar (iqtisodiy platforma) beriladi. Xorijiy investitsiyalar ishtirokida tashkil etilgan korxonalar (savdo, vositachilik, xom-ashyo yetkazib beruvchilardan tashqari) ro`yxatdan o`tgan kundan boshlab: • daromad (foyda) solig`idan birinchi yilning 25 foizlik qismidan, ikkinchi yil 50 foizlik qismidan, uchinchi yil 100 foizlik ozod qilinadi, qishloq hududida esa birinchi yildan boshlab bunday soliqdan 100 foiz ozod qilinadi; • mulk solig`idan 2 yilga ozod qilinadi; • ishlab chiqargan mahsulotining 30 foizdan ortig`i eksportga chiqarilsa, 50 foiz daromad solig`idan (foyda solig`i), 15-30 foizi eksportga chiqarilsa, 30 foiz daromad (foyda) solig`idan ozod qilinadi; • ishlab chiqarish bilan band bo`lsa, yer solig`idan 2 yilga ozod qilinadi.

O`zbekiston Respublikasida alohida sohalarga imtiyozlar berish ko`zda tutilgan. Unga ko`ra, neft va gaz konlarini ochish va qidirish ishlariga xorijiy kompaniyalarni jalb qilgan korxonalar ushbu ishlarni amalga oshirish davrida barcha soliqlardan, shuningdek, zarur uskunalarni import qilishda bojxona to`lovlaridan ozod qilinadi (1-jadval). 1-jadval Qishloq xo`jaligi bo`yicha asosiy kapitalga kiritilgan investitsiyalar № Кўрсаткичлар ўлчов бир лиги Йиллар 1 Қишлоқ хўжалиги асосий фаолият тури бўйича асосий капиталга киритилган инвестициялар ҳажми млн. сўм 2 Қишлоқ хўжалиги асосий фаолият тури бўйича асосий капиталга киритилган инвестициялар улуши жамига нисбатан фоизда % 3 Қишлоқ хўжалиги асосий фаолият тури млн. сўм201 0 201 1 201 2 201 3 201 4 201 5 201 6 53002 1,3 94188 6,8 108739 9,7 133351 5,4 144537 8,5 137548 4,4 164644 2,6 3,5 5,2 4,8 4,6 4,1 3,3 3,3 37677 ,8 17637 9,7 13340 6,3 16778 1,2 15749 1,8 64832 ,7 17176 4,9

бўйича асосий капиталга хорижий инвестиция ва кредитлар ҳажми 4 Қишлоқ хўжалиги асосий фаолият тури бўйича асосий капиталга хорижий инвестиция ва кредитлар ҳажми улуши жамига нисбатан фоизда % Investitsiya Markazlashmagan moliyalashtirish manbalarining 39%ini korxona va tashkilotlarning o`z mablag`lari tashkil etadi. Bu korxona va tashkilotlarning asosiy qismi o`z faoliyatlarini kengaytirish hamda texnik va texnologik qayta qurollantirish maqsadidagi investitsiyalarini avvalambor o`z mablag`lari hisobidan amalga oshirishlari bilan bog`liq. Shuningdek, neft va gaz qazib chiqarish uchun imkoniyati bor barcha hududlarda (Ustyurt, Buxoro-Xiva, Xisor, Surhondaryo va boshqa hududlarda) qidiruv burg`ulash ishlarining olib borilishi, gazni desulfurizatsiyalovchi 3 ta yangi blok qurilishi, SHo`rtan gaz kimyo kompleksi ishlab chiqarish quvvatini kengaytirish, Gazli gaz konlarini kompleks ishlab chiqarishga tayyorlash va boshqa ko`plab gaz -kimyo sanoatini rivojlantirish va kengaytirishga yunaltirilgan investitsiyalar ham boshqa moliyalashtirish manbalari bilan korxona va tashkilotlarning o`z mablag`lari ishtirokida amalga oshirilmoqda. 0,9 4,6 2,9 3 2,2 0,8 1,6

To`g`ridan to`g`ri va boshqa xorijiy investitsiya va kreditlar hisobidan o`zlashtirilayotgan investitsiyalar hajmi tobora ortib bormoqda. 2017 yilda ushbu moliyalashtirish manbai hisobidan investitsiyalar jami markazlashmagan moliyalashtirish manbalarining 27%ini tashkil etdi. Bunda quyidagi yirik investitsiya loyihalarining ulushi katta: Kandim konlar guruhini ishlab chiqarishga tayyorlash va gazni qayta ishlash zavodini qurish ishlari (1 bosqich), Xisor va Ustyurt investitsiya bloki hududida uglevodorod konlarida qazib chiqarishni yo`lga qo`yish, Qarshi tumanida tekstil kompleksini tashkil etish (2 bosqich), uyali aloqa tizimini kengaytirish, milliy uyali aloqa operatori tarmog`ini shakllantirish va boshqa investitsiya loyihalari. Asosiy kapitalga investitsiyalarning iqtisodiy faoliyat turlari bo`yicha tarkibida yuqorida ta’kidlab o`tilganidek tog`-kon sanoati yetakchilik qilmoqda. Ushbu tarmoqda jami moliyalashtirish manbalari hisobidan 12 405,3 mlrd so`m yoki jami asosiy kapitalga kiritilgan investitsiyalarning 20,4 %i o`zlashtirilgan. Shundan 10 895,0 mlrd so`m yoki jami investitsiyalarning 17,9%i tabiiy gaz qazib chiqarish uchun yo`naltirilgan. Turar joy qurilishiga investitsiyalar aholini namunaviy loyihalar asosida qurilayotgan va arzonlashtirilgan uy-joylar qurilishi bo`yicha davlat dasturlarining amalga oshirilishi hamda aholi tomonidan yakka tartibdagi turar-joylar qurilishi hajmlari bilan bog`liq. Ishlab chiqarish sanoatiga investitsiyalar hajmi 8746,8 mlrd so`mni va jami investitsiyalardagi ulushi 14,4 %ni tashkil etdi. Ishlab chiqarish sanoati tarkibida eng ko`p investitsiya o`zlashtirilgan 3 faoliyat turi quyidagilar: metallurgiya sanoati 1 305,6 mlrd so`m (jami asosiy kapitalga investitsiyalardagi ulushi 2,2%), oziq-ovqat, ichimlik, tamaki mahsulotlari ishlab chiqarishi 1.265,4 mlrd so`m (2,1%), tekstil mahsulotlari ishlab chiqarishi 1 177,7 mlrd so`m (1,9%). Joriy davrda 16 309,0 mlrd so`m yoki asosiy kapitalga investitsiyalarning 26,9%i xorijiy investitsiya va kreditlar hisobidan amalga oshirildi. Shuningdek, O`zbekiston Respublikasi kafolati ostidagi xorijiy investitsiya va kreditlar hisobidan amalga oshirilayotga investitsiya loyihalari: Angren erkin iqtisodiy zonasida qishloq xo`jaligi va avtomobil shinalarini konveyr usulida ishlab chiqarishni tashkil etish, kimyo sanoatida azot kislotasini ishlab chiqarishni tashkil

etish, Buxoro va Samarqand viloyatlarida kanalizatsiya tizimini tozalash inshootlarini rekonstruksiya qilish, Buxoro viloyatining Olot va Qorako`l tumanlarini ichimlik suvi bilan ta’minlash tizimini yaxshilash, hududiy avtomobil yo`llarini rivojlantirish (2 va 3 bosqich), Toshkent shahri ko`chalarini yoritish tizimida energiya tejovchi texnologiyalarni joriy etish kabi loyihalar amalga oshirilmoqda. Hududlar kesimida asosiy kapitalga xorijiy investitsiya va kreditlarning o`zlashtirilishida Respublikaning 3 ta hududi Buxoro viloyati, Toshkent shahri va Qashqadaryo viloyati Respublika bo`yicha jami xorijiy investitsiya va kreditlarning 76%ini qamrab olgan. Bu yuqorida sanab o`tilgan yirik investitsiya loyihalarini aynan shu hududlarda amalga oshirilayotganligi bilan izohlanadi. Mazkur sohadagi korxona chet ellik hamkorlar bilan birgalikda ochilsa: • neft va gaz qazib chiqarilgan kundan boshlab 7 yilga daromad (foyda) solig`idan; • xorijiy hamkorlar ulushiga mansub kapitaldan olinadigan daromad va mulk solig`idan ozod qilinadi. Yengil sanoat sohasida: • tayyor mahsulot ishlab chiqaruvchi korxonalar qo`shimcha qiymat solig`idan tashqari barcha soliqlardan ozod qilinadi; • o`z ehtiyoji uchun ishlab chiqarish uskunalari, ehtiyot qismlarni import qilishda korxonalar bojxona to`lovlaridan ozod qilinadi. O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2005 yil 11 apreldagi “To`g`ridan- to`g`ri xususiy xorijiy investitsiyalarni jalb etishni rag`batlantirish borasidagi qo`shimcha chora-tadbirlar to`g`risida”gi Farmoni mamlakatimizda investitsiya muhitini yanada yaxshilash, xususiylashtirish, ishlab chiqarishda innovatsiyaviy faoliyatni modernizatsiya qilish, texnik jihatdan qayta jihozlash va rekonstruksiya qilish, ortiqcha ishchi kuchi mavjud bo`lgan mintaqalarda yangi ish joylarini yaratish dasturlarini amalga oshirishga to`g`ridan-to`g`ri xususiy xorijiy investitsiyalarni keng jalb etish, shuningdek, xorijiy investorlar uchun ishonchli huquqiy himoya va kafolatlarni ta’minlashga qaratilgan. Unga ko`ra, to`g`ridan-

to`g`ri xususiy xorijiy investitsiyalarni jalb etadigan iqtisodiyot tarmoqlari korxonalari asosiy faoliyati bo`yicha daromad solig`i, mulk solig`i, ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish va hududlarni obodonlashtirish solig`i, mikrofirma va kichik korxonalar uchun belgilangan yagona soliq to`lashdan, shuningdek, Respublika yo`l jamg`armasiga majburiy ajratmalar to`lashdan xorijiy investitsiyalar hajmi quyidagicha bo`lganda ozod qilinadi: ¾ 300 ming AQSH dollaridan 3 million AQSH dollarigacha - 3 yil muddatga; ¾ 3 milliondan ortiq AQSH dollaridan 10 million AQSH dollarigacha - 5 yil muddatga; ¾ 10 million AQSH dollaridan ortiq bo`lganda - 7 yil muddatga. Iqtisodiyot vazirligi, Tashqi iqtisodiy aloqalar, investitsiyalar va savdo vazirligi, Moliya vazirligi, boshqa manfaatdor tuzilmalar qisqa muddatlarda xorijiy investorlar faoliyati uchun yaratilgan amaldagi sharoitlarni chuqur va tanqidiy o`rganib chiqish hamda to`g`ridan-to`g`ri xorijiy investitsiyalarni jalb qilishni rag`batlantirishga doir qo`shimcha chora-tadbirlarni amalga oshirish bo`yicha takliflarni ishlab chiqishga kirishgan. Ushbu takliflarni tayyorlashda mavjud normativ bazani, investorlarni jalb etish va xorijiy investitsiyalar ishtirokida tashkil qilingan korxonalarni ro`yxatga olishning tartibqoidalarini, ularni himoya qilish bo`yicha ishonchli kafolatlarni yanada takomillashtirish masalalariga alohida e’tibor qaratilmoqda. O`zbekiston Respublikasida iqtisodiyotning ustuvor tarmoqlarini rivojlantirish uchun xorijiy investitsiyalarni jalb qilish siyosati mavjud mablag`lardan, vaqt va imkoniyatdan samarali foydalanishga, amaldagi shart-sharoitlardan kelib chiqib, boyliklarni samarali joylashtirish va shu yo`l bilan respublika iqtisodiyotini yuksaltirish, uning jahon iqtisodiy tizimiga qo`shilishiga rag`batlantirish yo`li bilan investitsiyalarni iqtisodiyotning ustuvor tarmoqlariga jalb qilishga hamda ulardan samarali foydalanishga qarati (2.-rasm).

2.-rasm. Xorijiy investitsiyalarni jalb qilish shakllari Chet el investitsiyalari deb, chet ellik investorlar asosan daromad (foyda) olish maqsadida tadbirkorlik faoliyati va hujjatlarida taqiqlanmagan boshqa turdagi faoliyat obyektlariga qo`shadigan barcha turdagi moddiy va nomoddiy boyliklar va ularga doir huquqlar, shuningdek, chet el investitsiyalaridan olingan har qanday daromad e’tirof etiladi. Mamlakatimizdagi mavjud ichki resurslarimiz ko`lamini kengaytirish borasida Tiklanish va taraqqiyot fondining rolini kuchaytirish g`oyat muhim o`rin tutadi. Hozirgi vaqtda 6 milliard AQSH dollaridan ortiq mablag`ga ega bo`lgan ushbu Fond strategik muhim investitsiya loyihalarini xorijiy investorlar bilan birgalikda moliyalashtirishda yetakchi sheriklardan biri sifatida faoliyat olib bormoqda. Bu loyihalar sirasiga, eng avvalo, Surgil koni bazasida Ustyurt gaz-kimyo majmuasini barpo etish, Qalmoqqir konini kengaytirish va rekonstruksiya qilish, Navoiy issiqlik elektr stansiyasida bug`-gaz moslamasini qurish, Yangi Angren issiqlik elektr stansiyasining beshta energiya blokini yil davomida ko`mir asosida Хорижий инвестицияларни жалб қилиш шакллари Йирик хорижий компания ва фирмаларнинг шўъба корхоналари ва филиалларини ташкил этиш Концессия ва лизинг шартномалари тузиш Тендерлар эълон қилиш Эркин иқтисодий ҳудудлар ташкил этиш 100 фоиз мол - мулк хорижий инвесторларга тегишли бўлган хорижий корхоналарни ташкил этиш Биргаликда улуш қўшиш орқали қўшма корхоналарни ташкил этиш Молиявий активларни сотиш ва сотиб олишни ташкил этиш

ishlash tizimiga o`tkazish, Olmaliq kon-metallurgiya kombinatining misni boyitish fabrikasini rekonstruksiya qilish va boshqa loyihalar kiradi. Fondning xorijiy sheriklar bilan birgalikda investitsiya loyihalarini moliyalashtirish borasidagi samarali hamkorligiga misol sifatida Talimarjon issiqlik elektr stansiyasida umumiy qiymati 1 milliard 280 million AQSH dollarilik ikkita bug`-gaz moslamasini qurish loyihasini keltirish mumkin. Ushbu loyihani amalga oshirishda O`zbekiston Tiklanish va taraqqiyot fondidan tashqari Osiyo taraqqiyot banki va Yaponiya xalqaro hamkorlik agentligi kabi xorijiy sheriklar investor sifatida ishtirok etmoqda. Iqtisodiyotni erkinlashtirish va chet el investitsiyalarini jalb qilishning kengayib borishi darajasiga qarab, investitsiya faoliyatini davlat tomonidan tartibga solish, bevosita chet el investitsiyalarini yangi innovatsion loyihalarga, shuningdek, xususiy tadbirkorlik subyektlarining katta qismini investitsiya faoliyatiga jalb qilishni ham nazarda tutadi. Bunda chet el investitsiyalari oqimini rag`batlantirish, shu bilan birga, milliy iqtisodiyot subyektlarining bu faoliyatda ishtirok etishini taqdirlash muhim o`rinda turadi. O`zbekiston va Rossiya qishloq xo`jaligi mahsulotlarini hamkorlikda qishloq xo`jaligi mahsulotlarini qayta ishlashga mo`ljallangan qo`shma korxonalarni ishga tushiradi. Bu kelishuvlarga sanksiyalar bosimi ostida qolayotgan Rossiyaning ayniqsa meva-sabzavot mahsulotlariga bo`lgan ehtiyojining keskin oshib borayotgani sharoitida erishilgani e’tiborga sazovor.

Rossiyaning O`zbekiston meva va sabzavotiga ehtiyoji oshmoqda O`zbekiston bilan qo`shma korxonalarni ishga tushirish masalasi Rossiya uchun o`z dolzarbligini saqlab qolmoqda Meva va sabzavot mahsulotlarini qayta ishlashga mo`ljallangan uskunalarni ishlab chiqarishga qaratilgan Rossiya-O`zbekiston qo`shma korxonalarini yaratish ikki taraflama hamkorlikning yaqin yillardagi muhim masalalardan biri bo`lib qolishini ta’kidladi. Toshkentda o`tkazilgan AgroExpo-2014 xalqaro qishloq xo`jaligi ko`rgazmasi davomida., shuningdek 26 noyabr kuni O`zbekiston poytaxtida bo`lib o`tgan O`zbekiston-Rossiya hukumatlararo komissiya yig`ilishi natijalari borasida ham ma’lumot berilgan. Ikki taraflama imzolangan yakuniy protokolga binoan, O`zbekiston hududida qishloq xo`jaligi mahsulotlarini qayta ishlash bo`yicha kompakt uskunalar va zamonaviy texnologiyalarni ishlab chiqarishga qaratilgan hamkorlikdagi loyihalarni ishga tushirish uchun Rossiyaning Sanoat va savdo vazirligi hamda Mashinasozlar, oziqovqat va qayta ishlash uskunalari ittifoqi takliflarini kiritgan. Hukumatlararo uchrashuvda 2015 yilda tegishli davlat idoralari O`zbekiston fuqarolarini Rossiya Federatsiyasi hududida “tartibli ravishda mehnat faoliyatiga jalb qilish” borasida kelishuv ham imzolandi. Shu asosda Respublikamizda 987,5 ming kishi ish bilan ta’minlanadi. O`zbekiston Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi Инвестор ва инвестиция фаолиятининг иштирокчилари - субъектлари Ўзбекистон Республикасининг резидентлари , фуқаролари , юридик шахслари Маҳаллий давлат ҳокимияти органлари ва давлат бошқаруви органлари Чет эллик инвесторлар : хорижий давлатлар , халқаро ташкилотлар ва чет эллик юридик шахслар ҳамда фуқаролар , шунингдек , фуқаролиги бўлмаган шахслар ва Ўзбекистон Республикасининг чет элда доимий яшовчи фуқаролари Ҳамкорликда инвестиция фаолиятини амалга ошираётган юридик ва жисмоний шахслар , шунингдек , давлатлар ва халқаро ташкилотлар

rasmiy sayti aholini 2015 yilga ish joylari bilan ta’minlash dasturi doirasida chet eldan qaytib kelayotgan mehnat muhojirlari uchun asosiy ish joylari mamlakatning 7 mintaqasida barpo etilishi ko`zda tutilganini xabar qilinib... “Dastur doirasida kelgusi yilda hududlar va yo`nalishlar bo`yicha 261,6 mingta ish o`rni tashkil etish va 725,9 ming kishining bandligini ta’minlash choratadbirlari ko`riladi. Umuman olganda, dasturning bajarilishi 987,5 ming nafar kishining ishga joylashtirilishiga ko`maklashadi”, deyiladi Qishloq xo`jaligida innovatsion texnologiyalarni rivojlantirishda xorijiy investitsiyalardan foydalanishni yaxshilash yo`llari Bugungi kunda dunyo aholisi soni shiddat bilan o`sib bormoqda. Mamlakatimizda o`tgan asrning 90-yillarida o`rtacha jon boshiga 0,20 gektar sug`oriladigan qishloq xo`jaligi yerlari to`g`ri kelgan bo`lib, bu ko`rsatkich 2016 yilda 0,15 gektarni tashkil qildi. Tahlillarga qaraganda, 2030 yilga borib hozirgi yer maydonlari hajmi kamaymagan taqdirda ham, faqat aholi sonining o`sishi hisobiga jon boshiga 0,12 gektar maydon to`g`ri kelishi kutilmoqda. Bu kelgusida aholini oziq-ovqat bilan ta’minlash masalasi yanada murakkab bo`lishidan dalolat beradi. Qishloq xo`jaligi mahsulotlari ishlab chiqarishni ko`paytirishning eng ustuvor yo`li-dehqonchilik mahsulotlari yetishtirishda intensiv agrotexnologiyalarni qo`llash, sohani tom ma’noda modernizatsiya qilishdir. O`zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyev ta’kidlaganidek, “Birinchidan, yerdan unumli foydalanish va uni talon-taroj qilishning oldini olish – eng muhim vazifalardan biridir”. Mamlakatimizda sug`oriladigan yerlar atigi 3 million 300 ming gektar bo`lib, uni ko`paytirishning hech iloji yo`q. Chunki bizda suv resurslari cheklangan. Aholimiz esa yildan-yilga ko`payib bormoqda.

Joylarda qat’iy nazorat yo`qligi oqibatida sug`oriladigan yerlarni fermerlar va boshqa mutasaddi rahbarlar tomonidan sotish, o`zboshimchalik bilan egallab olish va talon-taroj qilish holatlari, afsuski, davom etmoqda. Bu borada Qishloq va suv xo`jaligi, Moliya, Iqtisodiyot vazirliklari va tegishli vazirlik hamda idoralar bilan birgalikda qishloq xo`jaligini modernizatsiya qilish bo`yicha qator loyihalar ishlab chiqildi. Jumladan, qishloq xo`jaligi mahsulotlari ishlab chiqarishda, yangi zamonaviy intensiv agrotexnologiyalarni qo`llash; yerlarning meliorativ holatini va suvdan samarali foydalanish orqali tuproq unumdorligini oshirish; chorvachilikni rivojlantirish; qishloq xo`jaligini yangi, zamonaviy, yuqori unumli va tejamkor texnikalar bilan ta’minlash; qishloq xo`jaligi mahsulotlarini qayta ishlashni rivojlantirish; qishloq va suv xo`jaligi sohasini yuqori malakali kadrlar bilan ta’minlash tizimini takomillashtirish kabi yo`nalishlarda keng ko`lamli vazifalar belgilab olindi. Qishloq xo`jaligi mahsulotlari ishlab chiqarishda, yangi zamonaviy intensiv agrotexnologiyalarni qo`llash natijasida 2015 yilga borib boshoqli don yetishtirish hajmini 10, meva yetishtirish hajmini 72, sabzavot va kartoshka yetishtirish hajmini 38 % oshirish ko`zda tutilmoqda. Qishloq xo`jaligi ishlab chiqarishini ilg`or texnika va texnologiyalarsiz tasavvur qilish qiyin. Masalaning bu jihati naqadar muhim ahamiyat kasb etishini inobatga olgan holda sohani texnik-texnologik jihatdan modernizatsiya qilishga katta e’tibor qaratilmoqda. Bu borada qishloq xo`jaligi texnikalari parkini sifat va miqdor jihatdan yangilash, yangi qishloq xo`jaligi texnikalari ishlab chiqarishni o`zlashtirish va sohada zamonaviy, resurs tejovchi agrotexnologiyalarni joriy etish, qishloq xo`jaligi mashinasozligi korxonalarini ishlab chiqarish va eksport salohiyatini oshirish, qishloq xo`jaligi texnikalari ishlab chiqarishini moliyalashtirish manbalarini diversifikatsiya qilishda bu jarayonga davlat budjeti mablag`larini tijorat banklari, xo`jalik yuritish subyektlari, qishloq xo`jaligi lizingi bilan shug`ullanuvchi subyektlarni keng jalb qilgan holda qisqartirib borishga ustuvor vazifa sifatida yondashilmoqda.

Qishloq xo`jalik texnikalarini yangilash bo`yicha xorijning ilg`or kompaniya va firmalari bilan keng hamkorlik qilish nazarda tutilgan. Qishloq xo`jaligi mahsulotlarini qayta ishlash sohasini rivojlantirish borasidagi tadbirlar natijasida 2015 yilga borib meva-sabzavot va poliz mahsulotlarni qayta ishlash 1,5, go`shtni qayta ishlash 2,2, sutni qayta ishlash 1,6 marta ko`paydi. Qishloq xo`jalik mahsulotlarini qayta ishlash sohasida 2015 yilga qadar 500 dan ortiq loyiha ishga tushiriladi. Jumladan, go`shtni qayta ishlash bo`yicha 142 ta korxona tashkil etilib qo`shimcha 25,2 ming tonna mahsulot; sutni qayta ishlash bo`yicha 159 ta korxona ishga tushirilib qo`shimcha 65,6 ming tonna mahsulot; meva-sabzavotni qayta ishlash bo`yicha 189 ta korxona faoliyati yo`lga qo`yilib qo`shimcha 89,7 ming tonna mahsulotni qayta ishlash quvvatiga erishiladi. Yuqoridagi kabi chora-tadbirlar qishloq xo`jaligining deyarli barcha tarmoq va ishlab chiqarish sohalarining butun kompleksini qamrab oladi. Bu boradagi sa’y-harakatlardan ko`zlangan asosiy maqsad, mamlakatimiz iqtisodiyotining yetakchi tarmoqlaridan biri – qishloq xo`jaligini barqaror rivojlantirish, soha samaradorligini oshirish, xalqimizning, ayniqsa, qishloq aholisining turmush darajasini yuksaltirish, O`zbekistonning rivojlangan davlatlar safidan mustahkam o`rin egallashini ta’minlashdan iborat. Xorijiy investitsiyalardan unumli foydalanish maqsadida: O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2008-yil 15iyuldagi, 916-sonli Qarori: «Innovatsion loyihalar va texnologiyalarni ishlab chiqarishga tatbiq etishni rag`batlantirish borasidagi qo`shimcha chora-tadbirlar to`g`risida» ilmiy-tadqiqot muassasalari va tashkilotlarini qayta jihozlash va to`liq jihozlash uchun O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tasdiqlagan ro`yxatlar bo`yicha modernizatsiya qilish doirasida olib kelinadigan uskunalar bojxona to`lovlaridan (bojxona rasmiylashtiruvi yig`imlaridan tashqari) ozod etiladi. O`zbekistonda 2015 yilda 500,4 mlrd so`m miqdoridagi 6241 dona qishloq xo`jaligi texnikalarini yetkazib berish bo`yicha shartnoma imzolangan va tumanlar kesimida “Qishloq xo`jaligi texnikalarini moliyalashtirish hamda yetkazib berish dasturi” tasdiqlangan. “O`zqishloqmashlizing” kompaniyasi 424,2 mlrd so`mlik

qiymatdagi 5171 dona texnika lizing asosida, 71,6 mlrd so`m miqdoridagi 614 dona texnika tijorat banklari tomonidan ajratilgan kreditlar hisobidan va 4,6 mlrd so`mlik 456 lona texnika fermer va qishloq xo`jaligi korxonalarining o`z hisob mablag`lari evaziga yetkazib berilishi haqida ma’lum qildi. O`zbekiston Respublikasida chet el investitsiyalarini tartibga solish va jalb etish bilan shug`ullanadigan rasmiy muassasalar (1-rasm). № Rasmiy muassasa nomi Muassasaning chet el investitsiyalarini tartibga solish va jalb etish bilan bog`liq faoliyat doirasi 1 Vazirlar Mahkamasining tashqi iqtisodiy faoliyatni muvofiqlashtirish departamenti Quyidagi jarayonlarni muvofiqlashtiradi: -investitsiya faoliyatini, birinchi navbatda chet el investitsiyalari bilan amalga oshiriladigan loyihalarni davlat tomonidan qo`llab- quvvatlash bo`yicha zarur hukumat qarorlarini ishlab chiqish; -davlat boshqaruv idoralari, vazirlik va idoralar ishini tashkil etish; 2 Iqtisodiyot vazirligi -investitsiya siyosatini va dasturlarini ishlab chiqish; 3 Tashqi iqtisodiy aloqalar, investitsiyalar va savdo vazirligi -mamlakat va xorij investorlarining investitsiya takliflari to`g`risida ma’lumotlar bankini shakllantirish; -investitsiya muhitini o`rganish; -xorijiy investorlarga axborot va boshqa xizmatlar ko`rsatish; -investitsiya loyihalarini amalga oshirishda mamlakat va xorij investorlariga yordam ko`rsatish; -chet el kapitali ishtirokida amalga oshiriladigan investitsiya loyihalarining bajarilishini

kuzatish (monitoring); -korxonalarni tashqi iqtisodiy faoliyat ishtirokchilari tarzida ro`yxatga olish va xorijiy kompaniyalar vakolatxonalarini akkreditatsiyalash; 4 Davlat mulkini boshqarish davlat qo`mitasi davlatga tegishli mulkni xususiylashtirish va tasarruf etish jarayonida chet el investitsiyalarini tartibga solish; 5 Moliya vazirligi qarz siyosati va hukumat kafolatlarini berish; 6 Adliya vazirligi chet el investitsiyalari ishtirokidagi korxonalarni ro`yxatga olish; 7 Tashqi ishlar vazirligi xorijiy investorlarga va O`zbekistonda ishlayotgan xorijiy fuqarolarga vizalar berish; 8 Ichki ishlar vazirligi xorijiy investorlarni va O`zbekistonda ishlayotgan xorijiy fuqarolarni turar joyi bo`yicha ro`yxatga olish; 9 Davlat soliq qo`mitasi chet el investitsiyalari ishtirokidagi korxonalarni soliqqa tortish va ularning bojxona bilan bog`liq faoliyatini tartibga solish; 1 0 Markaziy bank konvertatsiya tartib-qoidalarini, shuningdek, uning o`tkazilishini, valyuta mablag`laridan foydalanishni tartibga solish, qarz siyosati; 1 1 Tashqi iqtisodiy faoliyat milliy banki tashqi iqtisodiy faoliyatga bank xizmati ko`rsatish va loyihani moliyalashni amalga oshirish; 1 2 «O`zbekinvest» davlat sug`urta kompaniyasi va «O`zbekinvestinterneshnl » qo`shma korxonasi chet el investitsiyalarini investitsiya tavakkalchiligidan va xavf-xatarlardan sug`urtalash; 1 3 «O`zbekinvestloyiha» milliy injiniring kompaniyasi dastlabki texnik-iqtisodiy asosnomani va investitsiya loyihalari texnik-iqtisodiy asosnomalarini tayyorlash;

1 4 Davlat mulki qo`mitasi huzuridagi qimmatli qog`ozlar bozori faoliyatini muvofiqlashtirish va nazorat qilish markazi qimmatli qog`ozlar bozorini shakllantirish, rivojlantirish, nazorat qilish va tartibga solish sohalarida davlat siyosatini amalga oshirish. Mamlakat va xorijiy emitentlarning qimmatli qog`ozlarini sotib olish orqali majmua investitsiyalarini amalga oshirish; rasm. Investitsiya faoliyatining ishtirokchilari O`zbekiston ulkan xorijiy investitsiyalar yo`naltirilayotgan mamlakatlar guruhiga kirish uchun barcha shart-sharoitlarga, xorijiy investitsiyalarni jalb etish uchun bir qator afzalliklarga ega. Bu borada jahon hamjamiyati oldida o`zining ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish darajasi, dunyo xaritasidagi geografik joylashuvi, tabiiy resurslarining tarkibi va zaxirasi, hukumat olib borayotgan iqtisodiy siyosat va boshqalar bilan muhim rol uynaydi. Bozor iqtisodiyotining asosiy iqtisodiy tushunchalaridan biri investitsiyalar tushunchasi bugungi hayotimizga keng va tez kirib kelishining o`zi uning mohiyati va ahamiyatini, zarurligini ko`rsatadi. Xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi yangi korxonalar sonining tobora ortib borishi va yangilari barpo etilayotgani davlatimizning bu sohaga bo`lgan katta e’tibori va ularga yaratib berayotgan qulayliklari natijasidir. Shu boisdan ham mamlakatimizga xorijiy sarmoyalarni jalb etayotgan korxonalarni iqtisodiy rag`batlantirish va ular uchun zarur sharoitlarni yaratib berish o`ta muhim masalalardan biri hisoblanadi (1-jadval ). 1-jadval Xorijiy sarmoyalar ishtirokidagi korxonalar № Jami korxonalar soni shu jumladan: 4563 ta 1 2010 yilda yangidan tashkil etilgan korxonalar soni 536 ta 2 Faoliyat yuritayotgan korxonalar soni 4201 ta 3 Tashqi iqtisodiy faoliyat bilan shug`ullanayotgan korxonalar soni 1600 ta

4 Faoliyat ko`rsatmayotgan korxonalar soni 362 ta 5 Korxonalarning tashqi savdo aylanmasi (milliard doll.) (21,3 milliard doll. respublika tovar aylanmasi) 7,8 6 Umumiy tashqi savdo aylanmasidagi ulushi 36,9foiz O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2011 yil 7 yanvardagi PQ-1464-sonli qarorida mamlakatimizda 2011-2015 yillarda islohotlarni yanada chuqurlashtirish va kengaytirish, iqtisodiyotni liberallashtirish va modernizatsiya qilish, qulay tadbirkorlik faoliyatini shakllantirishning ustuvor yo`nalishlari belgilab berildi: ¾ huquqiy bazani yanada rivojlantirish va yangi qonunlar qabul qilish; ¾ mamlakatimizda va hududlarda har tomonlama qulay biznes muhitini yaratish; ¾ kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni yanada rivojlantirish maqsadida soliq va boshqa to`lovlar bo`yicha qulay sharoit yaratish, imtiyoz va preferensiyalar berish; ¾ moliya-bank tizimini liberallashtirish, moliya va kredit resurslari bozorini mustahkamlash va rivojlantirish; ¾ faol investitsiya siyosatini amalga oshirish hisobidan iqtisodiyotni modernizatsiya qilish va uning tarkibini diversifikatsiya etish; ¾ tashqi iqtisodiy faoliyatni yanada liberallashtirish, unda kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlarining keng ishtirokini ta’minlashdan iborat.

Adabiyotlar: 1. Karimov I.A.O`zbekiston iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirish yo`lida. – T.: O`zbekiston, 1995, 273 bet. 2. Karimov I.A. Qishloq xo`jaligi taraqqiyoti-to`kin hayot manbai.– T.: O`zbekiston, 1998, 22 bet. 3. Karimov I.A. Iqtisodiyotni erkinlashtirish va islohotlarni chuqurlashtirish eng muhim vazifa. – T.: O`zbekiston, 2000 yil. 4. Karimov I.A. O`zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida. – T.: O`zbekiston, 2011, 125 bet. 5. Karimov I.A. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O`zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo`llari va choralari. – T.: O`zbekiston, 2009, 56 bet. 6. Karimov I.A. Bosh maqsadimiz–mavjud qiyinchiliklarga qaramasdan, olib borayotgan islohotlarni, iqtisodiyotimizda tarkibiy o`zgarishlarni izchil davom ettirish, xususiy mulkchilik, kichik biznes va tadbirkorlikka yanada keng yo`l ochib berish hisobidan oldinga yurishdir. Halq so`zi, 2016 yil 16 yanvar. 7. Mirziyoyev Sh.M. Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik – har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo`lishi kerak, Xalq so`zi, 2017yil, 16 yanvar. 8. Mirziyoyev Sh.M. Rizq-ro`zimiz bunyodkori bo`lgan qishloq xo`jaligi xodimlari mehnatini ulug`lash, soha rivojini yangi bosqichga ko`tarish – asosiy vazifamizdir, Xalq so`zi, 10.12.2017 yil 9. Mirziyoyev Sh.M. O`zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning Oliy Majlisga Murojaatnomasi, Xalq so`zi, 22.12.2017 yil

O'xshashlar

Qishloq xo`jaligida innovatsion texnologiyalarni joriy etishning tayyorgarligining asosiy vazifalari

Qishloq xo`jaligida innovatsion texnologiyalar marketingi

Qishloq xo`jaligida innovatsion texnologiyalarning iqtisodiy samaradorligi

Qishloq xo`jaligida venchur shaklidagi innovatsion biznes

Qishloq xo`jaligida innovatsion faoliyatni boshqarishni takomillashtirilish