Мўйна ҳайвонларидан маҳсулот олиш ва урчитиш асослари - Qishloq va o'rmon xo'jaligi - Referatlar

Мўйна ҳайвонларидан маҳсулот олиш ва урчитиш асослари

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

92 KB

Ko'chirib olish

Мўйна ҳайвонларидан маҳсулот олиш ва урчитиш асослари Режа: 1. Йиртқич мўйна ҳайвонлари билан муносабат ва хавфсизлик техникаси чоралари ҳайвонларни қочириш (уруғланиш, жуфтлаш) га тайёрлаш ва уни ўтказиш. 2. Мўйна ҳайвонларнинг бўғозлик даврлари ва бошлаши. 3. Мўйна ҳайвон ёш болаларини етилтириш. 4. Ҳайвонларда мўйнасининг етилганлик белгилари ва сўйиш қоидалари. 5. Териси ажратиш ва дастлабки ишлаш

Таянч иборалар. Ҳайвонларни хулқий ҳолати, безовталантирмаслик, юввош ҳайвонлар, йиртқичлар, кўчма яшиклар – қафас, қопчиқча, бўйин тирик тахтаси, йиртқич тишлари, йўл-йўриқ ўтиш, жинсий тизим. Ҳайвонлардан сифатли ва унумли чорва ёки мўйна хомашё маҳсулотларини етиштиришла уларга осойишта муносбатда бўлиш, уларни безовталантирмасдан хизматчиларга тез орада мослашиб ўрганишига сабаб бўлади. Шунинг учун ҳайвонларга бўлган барча муносабат, ғамхўрлик уларни кишига тезроқ мослаша олишига қаратилиши лозим. Ҳайвоннинг феъли, хулкий ҳолати билан маҳсулдорлиги узвий боғлиқ, чунончи юввош ҳайвонлар, ўта осов, сержахл ҳайвонларга нисбатан яхши урчийди. Уларнинг тинч дам олиш даврларида ташқи шовқинларга ўрганишини таъминлаш лозим. Мўйна ҳайвонларининг асосий қисми йиртқичлар ҳисобланади. Уларнинг кишиларга нисбатан баджахл бўлиши кўпинча уларни ушлашда танасини оғритиш сабабли, улар билан ишлаш қийин бўлади. Шунинг учун улар билан ишлашда ҳар хил асбоб-воситалардан фойдаланиш лозим. Тулкиларни махсус кўчма яшикларда туғиш ёки олиб юриш лозим. Уларга махсус уйча ва қафас ҳам қўлланилади. Ҳайвонларни ушлашда уларнинг тумшуғи махсус қопчиқ билан беркитилиб, бир қўл билан унинг боши ушланиб, иккинчи қўл билан ёл қисми ушланади. Кейин ёл қисми бўшатилиб, ўша қўл билан унинг кафтлари махкам ушлананилади. Баъзан тулкиларни махсус бўйинидан қисиб олувчи тахтада ушланади. Бунда уларнинг тумшуғи бинт билан тезда ечила оладиган қилиб боғланади. Акс ҳолларда ўзини тилини тишлаб олиши мумкин.

Норкаларни ферма ичида олиб юриш учун махсус кўчма яшик (қафас) қўлланилади. Норкани ушлаш учун диаметри 20-25 см лик симли турдан фойдаланилади. Норка, собол каби мўйна ҳайвонларининг тумшуғи калта бўлгани учун уларнинг тумшуғини бинт боғлашда йиртқич тишлари орқасига кўндаланг таёқча қўйиш лозим, бу устки жағни қўшиб боғлашга қулайлик яратади. Нутрияни анча хавфсизлигини инобатга олиб, таёқча билан бошини бошқариб, иккинчи қўл билан думини ўртаси, ёки учидан, секин ушлаш мумкин. Кейин улар олдинга ҳаракат қилган пайтда думи ва орқа оёқларидан бирга ушлаб, бир қўл билан қорни еки кўкрак қисмиданг айлантириб кўтариб олиш мумкин. Узоқроқ масофаларга эса нутрияни қопда ташиш лозим. Нутрия думидан бирдан қаттиқ тортмаслик лозим акс ҳолда бўғозлари бола ташлайди. Умуман бу ҳайвонларни қафас, тур қопга солиш ва чиқаришда қўлқоп кийин лозим, тарозида тортиш, ташиш каби ишларда кўчма қафаслардан фойдаланилади. Ҳайвонбоқар ишни бошлашдан олдин бутун қоидалар билан танишиш учун унга йўл-йўриқ берилади. Йиртқич мўйна ҳайвонларни урчитишда жуфтлашга тайёрлаш, қочириш, бўғозлик ва туғиш, ёш болаларини, етилтириш, вояга етган ҳайвонларнинг тинч даври муддатларига бўлинади. Ҳайвонларни қочиришга тайёрлаш вояга етмаган урғочилари болаларидан ажралгач ва навбатдаги жуфтланишига тайерланади. Бунда асосий шарт тўла қимматли озиқлантириш ва тўғри асраш билан боғликдир. Шунингдек ҳар ойда 1 марта назорат тортиш орқали вазнини ўзгаришини кузатиш билан ўтказилади. Нутриялдар тирик вазни, мавсум ўзгаришига боғлик бўлиб, унчалик тез ўзгармайди. Урғочиларининг тайёрлов давридаги вазни 5 кг эркаклари 6 кг дан толиққан, орриқ бўлади. Улар 10-15 кун кучайтирилган рацион асосида озиқлантирилади. Уларнинг семизлиги ўртача бўлгач жуфтлашга қўйилади.

Йиртқич мўйна ҳайвонлари жинсий аъзоларининг ёз давридаги фаолияти суст бўлади. Уларда августни охири-сентябр ойларида жинсий фаолияти кучаяди. Хатто норкаларда жинсий аъзолари фаолияти ноябрьдекабрь ойларида бошланади. Урғочи норкаларда жинсий аъзолардаги куюкиш олди фаолиятларини ўзгариши ва эркакларининг уруғи пайдо бўлиши январ ойларига тўғри келади. Тулкиларда эса бундай фаолият декабр ойининг охирларида билинади. Шуларни ҳисобга олган ҳолда ҳайвонларни қочиришга тайёрлашни, июл ойининг охири, августдан бошлаш лозим. Аксинча тайёрлаш муддати қисқариб, жинсий аъзолар фаоллашаолмайди, урчиш меъерда бўлмайди. Яхши озиқлантирмаслик ва тўла сифатли озиқа бермаслик жинсий фаолиятга, бўғозликка ва туғишга салбий таъсир этади. Аксинча хаддан ташқари озиқлантириш ҳам, айниқса эркак жинсларга ёмон таъсир этади. Ойма-ой тарозида тортиш, кўз билан чамалаб қўл билан силаб, семизлик даражаларни аниқлаб бориш лозим. Йил бошида ҳайвонлар асосий подаси қайта тикланиб, ўрнига қишги узун жунлар вақтида чиқмаса, танасида бузилиш борлиги бу ҳол урчитишда салбий таъсир кўрсатади. Ёш эркак ва урғочи мўйна ҳавонларининг урчитишга таёрлиги муҳим аҳамиятга эга. Агар 1 январдаги, тирик вазни, ҳолати вояга етганларидан фарқ қилмаса мақсадга мувофиқ ҳисобланади. Четдан келтирилган наслли ҳайвонларни кечиктирмасдан фойдаланиш лозим. Улардаги ўзгаришлар кузатилиб, урчитишга салбий таъсир бўлмаслиги лозим. Норка (Ёки бошқа ҳайвонларни) совуқ пайтида уяси иситилиши, боқувчи уни хашак, похол билан ўраб туриши лозим, шамолаб қолишдан сақлаш эътиборга олинади. Қочиришга тайёрлаш якунида ишчилар қафас ва уларни тамирлаши, ветеринарлар вакцинация қилиш, қонини текшириши уяларни дезинфекция қилиши, урғочи ва эркак ҳайвонлар уялари текширилиб, ҳайвонларнинг маълумотлари ёзиб қуйилади.

Қочиришдан олдин эркакларини уруғдонлари силаб текширилади, улар яхши ривожланган, осилган ва ҳаракатли, буш, бир хил бўлиши лозим. Урчитишни ўтказиш урғочи ҳайвонда жинсий алоқа куйикиш бошланиши билан боғлик, бу пайтда эркакларида уруғлантириш фаолияти тезлашади. Зотехниклар жуфтлаш режасига кўра ҳайвонларнинг ота-онаси ва уларнинг ўзаро қариндошлик алоқаларини аниқлайдилар. Қочириш эрталаб ёки тушки овқатланишдан 30-40 минут кейин руй беради. Эркак ҳайвон бир кунда жуфтланиш ораларида икки соатдан дам олиши билан 2-3 урғочи ҳайвони уруғлантириши мумкин. Норкаларнинг жуфтланиши бир неча усулда ўтказилади. А) Эркак орқалар асралиб боқилаётган шеднинг ўрталигида бир жойга йиғилади, урғочилари алоҳида туради. Ҳайвонбоқар ҳар бир белгиланган урғочига эркак ҳайвонини олиб бориб беркитади ва уларни ҳолатини кузатади, агар улар узоқ вақт талашса ёки этиборсиз туришса улар алмаштирилади. Б) эркак норкалар шеднинг бир неча жойига гуруҳ-гуруҳ қилиб жойлаштирилади. Бунда анча меҳнат осонлашсада, уларнинг хулқини ўзаро солиштириб кузатиш анча қийинлашади. В) эркак норкалар беш бошдан шеднинг ҳар хил жойидаги урғочилари учун белгиланган гуруҳ бўйича жойлаштирилади. Назорат учун ҳайвонбоқар бутун шед бўйича юриб туришга тўғри келади. Г) Норкачиликда қочиришнинг "Қувурли" усули қўлланилади. Бунда махсус 6 дона тўрсимон қафаслар озиқлантириш йўналиши бўйича бирлаштирилган бўлиб, кувурлар кесими 15 х 15 см. Бундай ҳар бир қафаснинг турсимон кувурига очилувчи ва ёпилувчи дарчаси бўлади. 1 тасида эркак ва 5 тасида урғочилари жойлаштирилиб, ўзига беркитилган режали урғочисига қувур дарчаси орқали беркитилиб ажратилиб қўйилади.

Агар урғочиси куйикишга келган бўлса, жуфтлашса, шундан кейин эрка норка ўзининг уйчасига хайдаб ўтказилади. Агар кўйикмаганига тўғри келган бўлса, бошқа урғочиси уясига ўтказилади. Норкаларни қочириш давомида бир неча бор куйга келиши кузатилади. Ҳар бир давр 1-2 кун давом этади ва ноаниқ ичида яна такрорланади, кўпинча 7-10 кундан кейин, муддат охирига эса тез-тез келади. Биринчи жуфтлашишдан кейин, кўпинча 7-10 кундан кейин яна 2 марта эркаги билан қўшиб оталанганлиги аниқланади, бунда улар 2 кун узлуксиз учрашувда бўладилар. Баъзи хўжаликларда учинчи марта 1 чи қочирилгандан кейинги 14-16 ичи кунларда қўшиладилар. Агар биринчи жуфтлашув қочириш даврининг охирларида бўлган бўлса, 3-4 чи кунларда яна такрорий муддатла такрорланиши ҳисобга олинган ҳолда 3-4 кунларда яна такрорий ўтказиш лозим. Норкаларда жуфтланиши 20 минутга яқин давом этади, баъзан бир неча минутдан 1,5-2 соатгача давом этади. Қочириш даврининг охирида кам ҳаракатчан ва фаолияти сут эркак норкалар пучакка чиқарилади ва сўйилади. Тулкиларда ва куйга келиш 7-11 кун давом этади ва урчиш даврида 1 мартагина юзага келади. Хақиқий куйикиш 2-3 кун давом этади. Урғочи тулкиларда куйикиш ва мойиликни жинсий аъзосини ташқи лабларини ўзгаришидан биладилар. 15-20 январдан бошлаб узлуксиз 2-3 кун оша жинсий аъзосини ташқи ҳолати кузатилади. Биринчи даврда жинсий аъзо атрофи 1-2 кунлик ҳолати ҳисобга олинади. Бунда ранги оқарганроқ ва озгина шишганлиги билинади. Сийдигини рагида ўзгариш рўй беради. Иккинчи давр ҳам 1-2 кун давом этиб ташқи жинсий аъзо атрофи шишган бўлади. Учинчи давр жинсий мойилликга ўтиш даври ҳисобланиб, ташқи жинсий авж кучли шишади қавариқ бўлади. Бу давр 1-2 кун давом этади.

Тўртинчи давр оталанишга тайёр ҳолати бўлиб, ташқи жинсий аъзоси айланма шишиб, каварган, қорамтир рангли, маълум миқдорда оқиш шилимшиқ оқиб тургани билинади. Эркаки яқинлашганда бир четга буради. Бу 2-3 ун давом этиб бунда мойиллик билан жуфтланади. Бешинчи давр - осойишталикни бошланиши. Шиш пасая бошлайди, Бу давр бошларида ҳам қочириш мумкин, лекин кўпинча натижасиз бўлади. Бу даврдан кейин урғочи тулки эркагини эктирмайди ва ирғитмайди. Урғочи тулкилар асралиш жойида уларнинг номерлари билан дафтарлар бўлиши лозим. Бунда куйикишни ўтиши, давомийлиги, жинсий аъзоси ўзаринг ҳолатлари ёзиб борилади. Тулкиларни қочириш 2 усулда ўтказилади: 1. Урғочи тулкини жинсий аъзосининг ўзгариши кузатилиб, куйикиш бошланишига кўра 1 кундан сўнг белгиланган эркак тулки қўйилади ва қочирилади. 2. Урғочи тулки жинсий аъзосини ҳолатига эътиборсиз ҳолда белгиланган эркак тулкига хар 1-2 кунда учраштирилади. Жуфтланиш бир неча минутдан 2 соатгача давом этади. Уларга халақит бериб ажратмаслик керак. Нутриялар йил давомида урчиш қобилиятига эга, бироқ уларни одатда 5- 8 ой давомидагина қочирилиб жуфтлаштирилади. Куйикиш туққанидан кейин 2-3 кунда бошланади ва 23-33 кунлардан кейин такрорланади. Жинсий мойиллик 1-2 кун давом этади. Нутрияларда қочириш бир неча усулларда ўтказилади. 1. Уюрли усулда қафасга 8-10 бош вояга етган ёки еш урғочи нутрияларга 1 та эркак наслли нутрия қўйилади. У куйга келганларни уруғлайди. 2 ойдан кейин урғочи нутрияларни бададонини пайпаслаб бўғозлиги аниқланади. Бўғозларини бачадон қисмида майда янғоқ доналаридек катталикдаги нарсалар билинади. Бўғозлари алоҳида қафасларга

солинади. Қолганлари қўшимча қочирилади. Бу усулни нутриялар лактация даврида қўллаб бўлмайди. 2. Қўшимча қўшиш усули: бунда болалаган урғочи нутрияларни 3 кун давомида узлуксиз эркакига қўшилиб турилади. Бу биринчи кунданқ бошланиши зарур. Урғочи нутриялар уруғланганлигида қатьий назар туққанидан кейин 24 чи кундан яна 6-8 кун давомида узлуксиз эркаги билан бирга қўйилади. Уларнинг учунчи куйга келиш циклида бўғозлиги аниқланиб, бўғозлари эркакига қўйилмайди. Бўғоз бўлмаганлари яна эркагини олдига 1214 кун давомида узлуксиз қўйилади. Бу усулининг камчилиги меҳнат сарфини қўплигидир. 3. Аралаш қочириш усулида кўпинча уюрли ва қўшимча қўшиш усуллари омихталаштирилади, яъни аралаш қилиб қўлланилади. Эмизувчи нутрияларни эркагини қафасига яккама-якка қўшиб қочирилади. Оталанмаганлири эса болалари ажралгандан сўнг уюрли қочириладиган қафасларга қўшиб қўйилади. 4. Эркин қочириш усули асосан ёш нутрияларни (5-6 ойдан ошган) қочириш учун қўлланилади. Бир айланма тўсиқ ичига 30-60 бош урғочи ва бир неча (168-12) эркак нутрия қўйилади, уларни 40-50 кундан ва яна хар 1015 кундан кейин бўғозлари аниқланиб алоҳида қафасларга ажратилиб турилади. Мўйна ҳайвонларининг бўғозлиги ва болалиши яхши озиқлантириш, асраш ва тўғри қочириш кабиларга боғлиқ, камчиликлар кўпинча хўжаликларда 5-20% гача кам бола олинишига сабаб бўлади. Норкаларнинг бўғозлигини 36-80 кунгача давом этади. Бундай катта фарққа тухум хужайранинг яширин даврида бачадон шохларида ёпишмасдан муаллақ юргани оиладан боғлиқдир. Кўпгина норкалар 50-54 кунда болалайдилар. Норкаларни ташқи томонидан бўғозлигшини аниқлаш мушкулроқ. Уларда кунига 10-15 кун қолганда корни катталашади, секин ҳаракатланади,

туллаш бошланади, кўзини атрофидаги қопловчи жунлари тулаб "кўз ойнак" шаклини эслатади. Норкалар похол тўшалган уйчаларда болалайди жуда кўп ҳолда улар 25 апрелдан 10 майгача туғади. Тулкинларда бўғозлик 51-52 кунгача баъзан 4954 кунга етади. Уларда бўғозлигини охирги қочирилгандан кейин 24-26 чи кунларда пайпаслаб аниқлаш мумкин. Эрталаб озиқлантириш ва суғоришдан олдин аниқланса, занжирсимон нарса бўлади, акс ҳолда яна 2-3 кундан сўнг аниқланганлиги маъқул. Болалашдан 10-15 кун олдин уялари тозаланиб дефезинфекцияланади, иссиқ-уруғ сомон ёки похол, қиринди тушалади. Тулкилар кўпинча 10 мартадан майни бошигача туғади. Нутрияларни қочирганда 45-50 кун кейин бўғозлиги пайпаслаб аниқланади. Бўғоз нутриялар туғишга 10-15 кун қолгандан уя ичида похол, сомонлардан чуқур жойлар тахлайди. Умуман ҳайвонларни туғиш даврида навбатчилик ташкил этиш лозим. Ҳайвон болаларини тўғри ўстиришни туғилган куниданоқ эътиборга олиш лозим. Болаларини оналари овқатланишга уясидан яйраш майдонига чиққанда кузатилади. Болаларининг ҳолати, жойининг қуруқлиги қурилиб, тушамалар алмаштирилади. Норкаларда 4 дан 10-17 гача бола туғилиб, ялонғоч, оғирлиги 5-16 г, бўлади. Онасини тагига 7-8 та, агар сутдор бўлса 9-10 га бола қолдирган маъқул. Болаларини жинси кузатилиб, қуюқ учрайдан белги қилинади. Норка болалари 3-4 кунлик жун билан қоплана бошлаб 1 ойликда 170- 200 г, урғочиси 150-180 г етади. Кўзлари эса 30-31 куйлигида, қулоғи 25 кунликда ишлари 16-26 чи кунларида ёриб чиқади. Дастлабки бир ярим-икки хафталикда норкачалар фақат уясида онасини сути билан озиқланади. Онаси болаларини бу даврдаги тезагини истемол қилиб, уяси деярлик тоза туради. 18-20 кунликда онаси уяга озиқалар келтириб болаларини овқатга ургатиш ва овқат еганидан кейинги тезагини онаси истеъмол қилмайди. Уясини тозалаш лозим бўлади. Норка болаларини

40-45 кунликда онасидан ажратилса, нимжонлари онаси билан бирга қолдирилади. Нутриялар 5-14 бошгача яхши яхши етилган бола туғиб, кўзи очиқ, жун билан қопланган, тишлари чиққан бўлади, вазни 150-250 г. Улар туғилган кундаок овқат олади. Лекин секин ўсади ўсиш 14-18 ойликда тўхтайди. 1 ойликда 0,6-0,8 кг, 2 ойликда 1,2-1,4 кг. Агар онасини сути етишмаса бошқа нутрия болалари 10- 15 кунлик бўлганидан қўшимча озиқа-бўлганган арпа ёрмаси, сўли майдаси берила бошлайди. Кейинроқ эса катталари билан бирга берила бошланади. Нутрия болалари 40-50 кунгилига онасидан ажратилади. Тулкиларда 1-15 тагача бола тугилиб, ўртача тирик вазни 80-100 г, тиғиз жуни билан қопланган. 14-15 чи куни тиши ҳам кўрина бошлайди. Онасини эмизиш 6-7 та боласи етарли. Болалари 1 ойликда 650-800 г, урғочиси 600- 750 г 2 ойлигида эркаки 1700-2000 г, урғочиси 1550-1750 г бўлади. Мўйнали ҳайвонлардан тери олиш учун уларни асосан кузги-қишги ойларида сўйиш лозим. Чунки бу даврда улардаги қишги қалин жун қоплами ўсиб етиладиган бўлади. Тулкиларда ноябр-декабр ойларида, соболларда октябр ойида, норкаларда ноябрда етилган жун қоплами бўлади. шунингдек, баъзан ҳайвонларда ҳар хил сабабларга кўра бир турни ичида ҳар хил муддатларда мўйнаси етилиши руй беради. Шунинг учун ҳайвонларни сўйишда алоҳида кузатиб танлашда ўтказиши лозим бўлади. Мўйна ҳайвонларининг тирик пайтида терисининг етилганлиги махсус белгилари асосида кузатилади. Етилган мўйнаси хурпайган жун толалари билан копланган териси белгилари, рангдор кўринишига эга бўлади. Жун толаларининг ўсиши жараёнида терисининг туси ўзгаради, жун пиёзчасида пигмент ҳосил бўлиб, натижада тери тўқ-кулранг тусга кириб толалани ўсиши охирида тиниқроқ тусга киради. Шунинг учун ҳайвон терисида толани тўлиқ етилганлигини фақат жун қопламда эмас, терисини

тусидан ҳам аниқланади, бу танасининг барча қисмларида алоҳида кузатилади. Тулкиларда энг қийин думғаза, норкаларла эса осон ва думда жун етилади. Нутрияларда қачонки танаси тўлиқ жун билан айниқса қорн қисми қопланган ва териси тоза ҳолатга кирганда сўйишга тавсия этилади. Биринчи навга терисини ранги оч кўкиш, қалин тивит билан қопланган ҳолатда ўтиши мумкин. Мўйнали ҳайвонларни сўйиши бир неча усуллари майин. Хушсизлантириш, электр токи, бўйин умуртқасини қайириш, автомашина газлари билан захарланиш, дитиллдин, эфир, карбохолин ва бошқа моддалар билан бажарилади. Тулки, песец каби ҳайвонлар 127-220 волт кучланишдаги электр тайёрлашда ўлдирилади. Бунинг учун иккита утказгич сим кўлланиб унинг бирига, иккинчисига метал пластинка бирлаштирилади, игнали томони ташқи чиққан тешигига ёки терисини тагига юборилади, металл пластинка эса тумшуғига тегиздирилади. Ўша пайтда ток бир неча марта 1-3 секунд ( лаҳза) да уланади. Ҳайвон ўша лахзодаёқ ўлади. Токни узоқ муддат улаб турмаслик лозим. Чунки тери ва жун қоплами куйиб, бузилади. Норкалар автомашинадан ишлаб чиқарилган газ билан ўлдирилади. Буни кўчма қафасда махсус катта яшик кўлланиб, у резина шланг автомашинани газ чиқарув кувурига уланади. Яшикга қамалган норка 2-4 минут давомида ушланади. Машина мотори ўртача оборотда ишлаш лозим. Агар шу даражада ишласа норка ўлмаслиги мумкин. Кейинги даврларда норкачилик фермаларида 0,5-1% ли дитилин эритмаси норкани мускул ичига 1 кг тирик вазни ҳисобига 0,2-0,4 мл юборилиб ўлдирилмоқда. Норкага укол қилгач 5-7 минутдан сўнг ўлади. Кўп ҳолатларда тулки, норка бўйин умуртқасини қайириш билан жонсизлантирилади. Бунинг учун ҳайвон столга олиниб, чап қўл билан кўкрак қисми тутилиб, унг қўл ердамида тумшук остидан зарб билан калласи орқага қайрилади ён томонларга ҳам бураш лозим. Бунда маълум тажриба ва куч қўлланилади.

Нутрияни жонсизлантиришда орқа оёғи ёки думидан ушлаб калласига таёқ билан урилади. Қон оқиб тугагунча калласини пастга қилиб туриш лозим. Ҳайвонларга жонсизлантириш учун хеч вақт нашатир спирт ва ишқорли нарсалардан фойдаланмаслик лозим. Териси ажратиш ва дастлабки ишлашда асосан жонсизлантирилган ҳайвонлар гавдаси совугандан кейин териси ажратила бошланади. Тулки, норкалар қувурсимон қилиб ажратилади, орқа оёқлар терисида ажратилиб, орқа чиқарув тешигига кесилади ва думни ярим узунлигигача териси чизиқ бўйлаб ичидан кесилади териси чиқилади. Олдинги оёқдаги кафт бўғинидан кесилиб, териси ажратилади ва тирноқлари эгри қайси билан қирқиб олиб ташланади. Кейин териси куч билан дум томонидан бош томонига қараб тортиб ажратилади. Бош томонида кейинчалик туғилса пичоқ эҳтиёткорлик билан ишлатилади. Кўзини киприклари терида қолишига эътибор берилсин. Нутрияларда ҳам қувурсимон тери ажратилса-да, кесиш бошқачарок бўлади. Думини жунсиз қисмигача териси кесилиб ажратилади ва ташқи чиқарув тешигача кесиб келинади. Мўйна ҳайвонларидан олинган терилар аввало гўшт ва еғ қолдиқларидан тозаланади. Бунда махсус асбоб қўлланилса-да оддий ҳолатда махсус таёқчага кийдирилиб, пичоқ билан ҳам тозалаш, бунда терини йиртилиб кетмаслигига аҳамият бериш лозим. Тозаланган тери тезликда тўғридагич айри таёқча кийдирилиб қуритилади. 25-50 С ҳарорат 40-60% гача бўлиши лозим. Бино яхши шамолайдиган бўлиши керак. Терилар 2-3 кунда қурийди. Агар бинода шамоллатиш курилмалари яхши ишга туширилган бўлса, 8-14 соат қурийди. Терини қуриганини боши, тумшуғи ушлаб кўрилганда намлик сезилмаса, бу терини қуриганлигини билдиради. Қуриган тери тўғрилагич тагидан ажралиши яхши бўлиши учун 2-3 соат совуқ хонада сақланадиган мулойимлашиши шундан сўнг таёқдан олинади.

Адабиётлар 1. Сысоев В.С., Александров В.И. - "Кролиководство" М, 1985 2. Минина И.С., Леонтюк С.В., “Как разводить кроликов”, Москва., 1981 3. Помитко В.И., Деваева Г.М. и др. Пушное звероводство и кролиководство. Москва. 1982 4. Икромов Т. Ўзбекистонда қуёнчиликнинг ривожланиши. Тошкент. 1985 Кушоков Ж. Қуёнчилик(укув кулланма). Тошкент. 1994 йил 5. Кафедрадаги мавжуд ишланмалар .

O'xshashlar

Мўйна ҳайвонларининг хўжалик, фойда ва биологик хусусиятлари

Қуёнчиликда наслчилик ишлари

Чарм ва мўйна саноати ишлаб чиқариш материаллари

Қуёнларнинг зотлари

Чарм ва мўйна саноатида қўлланиладиган кимёвий материаллар ҳақида умумий тушунча