Psixodiagnostika va eksperimental psixologiya faniga kirish - Psixologiya - Referatlar

Psixodiagnostika va eksperimental psixologiya faniga kirish

Yuklangan vaqt:

20.02.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

91 KB

Ko'chirib olish

Psixodiagnostika va eksperimental psixologiya faniga kirish Reja : 1.Psixodiagnostika va eksperimental psixologiyafanining predmeti va vazifalari. 2.Psixodiagnostik va eksperimental tekshiruv bosqichlari. 3.Psixodiagnostikava eksperimental psixologiya turlari. 4.Psixodiagnostika va eksperimental psixologiya bilan shug‘ullanuvchi psixologga qo‘yiladigan talablar. 5. Psixologik tadqiqotning asosiy metodologik tamoyillari.

Psixodiagnostika va eksperimental psixologiya predmeti va vazifalari Hozirgi zamon psixologiyasi har xil usullar bilan kishi amaliy faoliyatiga ta'sir qilish imkoniga ega. Shunday usullardan biri, bu turli toifadagi odamlarga psixologik yordam ko‘rsatishdan iboratdir. Ammo psixologik yordam ko‘rsatish uchun, avvalo, ulardagi psixik o‘zgarishlar sabablarini va unga ta'sir qiluvchi omillarni aniqlash zarurati tug‘iladi. Bunda biz psixodiagnostika faniga va uning metodlari hamda metodikalariga murojaat qilamiz. O‘z-o‘zidan savol tug‘iladi: «psixodiagnostika» atamasi nimani anglatadi va u nimalarni o‘rganadi hamda uning nazariy, amaliy vazifalari nimalardan iborat? «Psixodiagnostika» atamasi psixologik tashxis qo‘yish degan ma'noni anglatib, shaxsning ruhiy holati, to‘liq biror-bir alohida xususiyati haqida xulosa chiqarishdir, bunda «tashxis» shaxsning taraqqiyot ko‘rsatkichi va tavsifnomalarni birgalikda tahlil qilish asosida sinaluvchining holat va xususiyatlari haqidagi xulosalardan iborat. «Psixodiagnostika» atamasi ilk bor Rorshaxning «Psixodiagnostika» asari chop etilishidan so‘ng psixiatriyada qo‘llanilgan bo‘lib, u tez orada tibbiyotdan tashqarida ham keng miqyosda ommalasha boshladi. «Diagnoz», ya'ni «tashxis» esa shaxs rivojlanishidagi har qanday og‘ishlarni, hattoki uning holat va xususiyatlarining konkret taraqqiyot darajasini aniqlash demakdir. Psixodiagnostika – bu maxsus bilimlar sohasi bo‘lib, individ guruhning psixologik taraqqiyot ko‘rsatkichlarini, holat va xususiyatlarini baholash uchun metodikalar majmuini ishlab chiqish bilan bog‘liqdir. Psixologiya fani o‘rganayotgan har qanday jarayon psixodiagnostikaning baholash ob'ekti bo‘lishi mumkin. Masalan: o‘zaro hamkorlik qilayotgan shaxslarning xatti-harakatlari va muloqotida Yuzaga keladigan, alohida bir odam sezgisidan boshlab, murakkab ijtimoiy- psixologik jarayongacha. Psixodiagnostika fanining nazariy vazifalari quyidagilardan iborat: psixik ko‘rinishlar tabiati va ularni ilmiy jihatdan printsipial baholashning imkon darajasini aniqlashtirish;

hozirgi paytda psixologik ko‘rinishlarning miqdorini baholash va uning ilmiy asoslanganlik holatini o‘rganish; psixodiagnostik usul va uslublarning asosiy metodologik talablari nimalardan iborat; psixodiagnostik tadqiqotning shart-sharoitlari, natijalarni qayta ishlash hamda ularni interpretatsiya qilish usullarining ishonchliligi nimalarga asoslangan; test va psixodiagnostik metodlarning tuzilishi hamda ilmiyligini tekshirishning asosiy muolajalari nimalardan iborat. Psixodiagnostika fanining amaliy vazifalari psixolog faoliyatining maxsus sohasiga taalluqli bo‘lib, amaliy psixologik tashxis qo‘yish bilan bog‘liqdir. Bunda masala nafaqat nazariy, balki psixodiagnostik tadqiqotni tashkil qilish va o‘tkazishning amaliy jabhalarini qamrab oladi hamda quyidagi vazifalardan iboratdir: psixodiagnostga mutaxassis sifatida qo‘yiladigan kasbiy talablarni aniqlashtirish; psixolog haqiqatdan ham u yoki bu psixodiagnostik metodlarni mutaxassis sifatida muvaffaqiyatli o‘zlashtirib olgani haqida minimal amaliy shartlar, ya'ni kafolat sifatida; psixodiagnostika sohasida o‘z ishini muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun psixolog o‘zida mujassamlashtirishi shart bo‘lgan bilim, ko‘nikma va malakalar; psixologning psixodiagnostika sohasida malakali mutaxassis ekanligini hamda amaliy jihatdan tayyorgarligini baholash mezonlarini hamda dasturlarini ishlab chiqish. Bu vazifalar majmuasi, ya'ni psixodiagnostika fanining nazariy va amaliy vazifalari bir-biri bilan bog‘liqdir. Ushbu sohada etuk mutaxassis bo‘lib etishish uchun, psixolog nazariyani va amaliy psixodiagnostikaning asoslarini Yuqori darajada o‘zlashtirib olgan bo‘lishi shart. Amaliyotda individ, guruhning psixik taraqqiyot darajasi o‘rganiladi hamda quyidagi vazifalardan biri amalga oshiriladi: b iror-bir xususiyatga xos taraqqiyot holatini aniqlash;

taraqqiyot dinamikasini va qandaydir vaqt davri mobaynida qayta tarbiyalash imkonini aniqlash; ta'lim-tarbiya natijasida, o‘tkazilgan pedagogik eksperiment natijasida individ guruh xulqi va ruhiyatidagi real o‘zgarishlarni kuzatib borish; shaxs sifatlarining oldingi taraqqiyot dinamikasi va qonuniyatlari tahlili asosida kelajakdagi taraqqiyotini aniqlab olish; sinaluvchi kishilar guruhlarini taraqqiyot darajasi natijasiga asoslanib kelajakdagi ishlar uchun toifalarga ajratish; u yoki bu topshiriqlarni bajara olishiga qarab individ guruhlarning yaroqliligini aniqlash, masalan o‘z xizmat vazifasini bajara olishda kasbiy tayyorgarligini tekshirish; psixokorrektsion ishlar olib borish maqsadida individ guruhning ijtimoiy me'yorga mos yoki mos emasligini aniqlash; individ yoki guruhning kelajak hayot yo‘liga yordam berish maqsadida tavsiyalar ishlab chiqish. Yuqorida sanab o‘tilgan vazifalar psixodiagnostika fani uchun umumiy hisoblanadi. Bu vazifalardan aksariyati maktabgacha tarbiya muassasalarida va maktab ta'limida har xil yoshdagi bolalarga mos ravishda olib boriladigan ish jarayonlarida u bu darajada hal qilinadi. Psixodiagnostika xususiy jihatdan quyidagi vazifalarni amalga oshiradi: bola tug‘ilgandan boshlab maktab ta'lim jarayoniga tayyorgarligi, yosh davrlarining psixologik taraqqiyot dinamikasini o‘rganadi (bilish jarayonlari, intellektual qobiliyatlari, shaxs sifatlari hamda shaxslararo munosabatlarini). Bunda har bir bolaga maxsus psixodiagnostik kartochka to‘ldiriladi va uning rivojlanish ko‘rsatkichlari har oyda yoki yilda qayd qilinib boriladi; har bir bolaning psixik va xulqiy rivojlanishidagi individual qobiliyatlarini tekshirish, uning o‘rtacha standart me'yorlardan chetlashishlari, ya'ni ijobiy (rivojlanishda oldindami), salbiy (rivojlanishdagi qoloqligi) tomonlarini aniqlash; bolaning ta'lim va tarbiya jarayonidagi Yutuqlarini aniqlash maqsadida psixologik xizmat ko‘rsatish va uning natijasida amaliy tavsiyalar ishlab chiqish;

bolani yanada rivojlantirish maqsadida uning iqtidori, layoqati va individual qobiliyatlarini hamda qiziqishlarini tashxislash hamda ilmiy asoslangan psixologik maslahat va kasbga yo‘naltirilish ishlarini olib borish; bolaning psixologik holati haqida ota-onalarga, o‘qituvchilarga zarur bo‘lgan har tomonlama ma'lumotlar to‘planib, bolaga mos ravishda ta'lim va tarbiya metodlarini tanlash. Psixodiagnostika fani psixologiya tarmoqlaridan biri bo‘lib, shaxsning individual-psixologik xususiyatlarini, aqliy taraqqiyotini aniqlab o‘lchash, ya'ni hisoblab chiqaruvchi metodlarini o‘rgatuvchi fandir. Psixodiagnostika – shaxsning individual-psixologik xususiyatlarini (aniqlab o‘lchashda) har xil metodlar bilan aniqlab o‘lchasa-da, keyinchalik proektiv metodlar, so‘rovnomalar paydo bo‘lishi jarayoniga asos bo‘lib xizmat qildi. Shu bilan birga psixodiagnostikaning rivojlanishida nazariy jihatdan metodikalarning kamligi ko‘rinib qoldi. Psixodiagnostikaga matematik-statistik metodlar va korrelyatsiya hamda tahlil qilish, faktorli analiz paydo bo‘lishi va takomillashuvi, psixometrik tadqiq qilish amaliy jihatdan juda katta samara berdi. Bolalarni psixodiagnostik tadqiq qilish yosh xususiyatlariga, u yoki bu yosh davri uchun etakchi faoliyat turining ta'siriga, individual tipologik tavsifnomalarning taraqqiyot darajasiga bog‘liq ravishda ba'zi xususiyatlarga ega. Bola taraqqiyotining har bir yosh davri bolalar bilan ishlashning usullari va metodlarini, eksperimental tadqiqotning o‘z maqsadlari va vazifalarini talab qiladi. Kichik yoshdagi bolalarni psixodiagnostik tekshiruv yosh psixologiyasi va pedagogik psixologiyaning sohasi hisoblanadi. Olingan natijalar yordamchi xarakterga ega bo‘lib, pedagog tomonidan bola psixik taraqqiyoti xususiyatlarini aniqlashda qo‘llaniladi. Bunda ta'lim va tarbiya dasturi, turli hayotiy sharoitlarda (faoliyatda, muloqotda va boshqalarda) shaxs xulq-atvori xarakteristikalarini tuzishda hisobga olinadi. Eksperimental tadqiqotdan olingan natijalar oilada, bog‘chada, maktab va boshqa jamoat joylarida individual va guruhiy tarbiyaviy- pedagogik tadbirlar sxemasi tuzishda foydalanilishi mumkin. O‘qituvchi o‘z ishida doimo bolalar psixofiziologik masalalari bilan to‘qnashadi. Uni vaqtinchalik

natijalargina emas (masalan, chorakning oxiriga kelib o‘quvchilarning o‘zlashtirishi kabi), balki u yoki bu jismoniy va ruhiy sifatlarning rivojlanish istiqbollarini aytib beradigan natijalar qiziqtiradi. Bolalar bog`chalarida yoki boshlang`ich maktablarda psixodiagnostik tadqiqotlar quyidagi vazifalarni hal qiladi: Diagnostika uchun zarur ma`lumotlarni olish. Bunda bola psixik holati va shaxsi xususiyatlarining ba`zi belgilarining ko’rinishini o’rganish maqsadida tadqiqot olib boriladi. Tadqiqotda olingan ma`lumotlar yordamchi xarakterga ega bo’lib, bola xulq-atvorining haqiqiy kuzatilgan xususiyatlari, uning psixik funktsiyalari taraqqiyot darajasi bilan taqqoslashda foydalanadi. Masalan: darsda bola diqqatining barqaror emasligi, diqqatini bir joyga to’plashga qiynalishi, aqliy ish qobiliyatining pastligi, tez chalg`ishi va boshqalar bilan ajralib turadi. Ikkala holatda ham u yoki bu o’quvchi o’zlashtirishi va intizomining pasayishi tashqaridan sezilsada, psixodiagnostik tadqiqotlarda o’rganilayotgan o’zgarishlar manbalari, rivojlanishi va kelgusida qanday bo’lishi psixologik holat belgilari ham o’rganiladi. 1. Psixik taraqqiyot o’zgarishini o’rganish uchun zarur ma`lumotlarni to’plash. Agar «ko’ndalang kesim» metodlari orqali psixodiagnostik tadqiqot ma`lum bosqichda bola psixik taraqqiyoti darajasini, ya`ni psixik funktsiyalar rivojlanishining dolzarb zonasi aniqlanadigan bo’lsa, «uzunasiga kesim» (longitYud) psixodiagnostik tadqiqotlarda bola psixik hayoti taraqqiyoti xususiyatlari rivojlanishi, ya`ni ta`lim va tarbiya jarayonida o’ rganiladi. 2.O’yin va o’qish faoliyatida ko’p martalab o’tkazilgan eksperimental- psixologik tadqiqotlar bola shaxsini shakllanishi va rivojlanishida ma`lum faoliyatning ta`sir ko’rsatkichi bo’lishi mumkin. Bolada o’tkazilgan psixodiagnostik tadqiqotlar muhim prognostik ahamiyatga egadir, chunki qo’llanilgan turli metodlarning o’quv-tarbiyaviy ta`sirini hisobga olganda shaxs rivojlanishi istiqbollarini aniqlash imkoni yaratiladi. 3. Aqliy zaiflik darajasini, yoki boshdan kechirgan kasallik tufayli psixik kamchiliklarni aniqlashga qaratilgan psixodiagnostik tadqiqotlar mahsus yoki

yordamchi maktabda o’qish haqida masala hal bo’layotganda tibbiy pedagogik xay`at (komissiya) tomonidan foydalanishi mumkin. 4. Bolalarda paydo bo’lgan etarlicha o’rganilmagan yangi psixik holatlarni tahlil qilish uchun ilmiy maqsadda psixologik tadqiqot o’tkazish. Vazifa bunday qo’yilganda tadqiqotchini qiziqtirgan masala bo’yicha katta guruhlarda tadqiqot o’tkaziladi. Bu erda olingan natijalarning statistik ishonchliligi muhim ahamiyat kasb etadi. Eksperimental psixologiya - umumiy psixologiyaning tarkibiy qismi bo`lib, ruhiy jarayonlarni tajriba yordamida o`rganadi. Eksperimental psixologiya fani ning maqsadi psixologik eksperiment o’tkazishning malaka va ko’nikmalarini paydo qilish va rivojlantirishdan iborat. Eksperimental psixologiyaning vazifalari: 1. Psixologiya fanida eksperiment o’tkazishning qonunlari, tartibi va tamoyillari bilan tanishtirishdan iborat. 2. Turli metodikalar yordamida shaxsning psixik jarayonlari, holatlari va psixomotor rivojlanishini o’rganishdir. Psixodiagnostik va eksperimental tekshiruv bosqichlari Psixodiagnostik tadqiqotlar amaliyotida psixologik diagnoz qo‘yishning 3 bosqichi farqlanadi: Simptomatik diagnozda mavjud har qanday EHM bajarishi mumkin bo‘lgan tadqiqotda olingan natijalar qayta ishlanadi. Etiologik diagnozda (kelib chiqish sabablari) biror xususiyatning mavjudligigina emas, balki uning vujudga kelish sabablari ham hisobga olinadi Tipologik diagnozda sinaluvchi shaxs tuzilishida olingan natijalarning ahamiyati va o‘rni aniqlanadi.

Psixodiagnostika va eksperimental psixologiya turlari Fan va texnikada diagnostikaning juda ko‘p turlari bor. Masalan: tibbiyot diagnostikasi kasalning kelib chiqishini o‘rganadi va aniqlaydi; texnik diagnostika – har xil texnika sistemalari, elektron hisoblash mashinalari, kompYuterlarning salbiy xususiyatlarini aniqlab, ularni bartaraf qilishni o‘rgatadi; sport diagnostikasi – jismoniy jarayonlarning o‘zgarish holatlarini o‘rganadi va aniqlaydi; psixologik diagnostika – shaxs guruhlarning psixik xususiyatlari, holatlari va taraqqiyot ko‘rsatkichlarini aniqlab, sifatli va miqdoriy jihatdan o‘lchab beradi. Maktabgacha ta'lim muassasasi, umumta'lim maktablaridagi o‘quv-tarbiya jarayoni bolalarning qobiliyati va layoqatlarini har tomonlama rivojlantirishga, ular shaxsini shakllantirishga qaratilgan. Pedagogik jarayonning mahsuldorligi pedagogning o‘z o‘quvchilarini yaxshi bilishiga, ta'lim va tarbiyaning xilma-xil metodlarini qo‘llashiga bog‘liq. Albatta, pedagogika fan sifatida tarbiyachiga pedagogik psixologiya sohasidagi tayyor «retseptlar»ni bera olmaydi. Bunday ko‘nikmalar bolalar bilan bevosita muloqot jarayonida, ular xulq-atvorining motivlarini, hissiy-shaxsiy xususiyatlarini tahlil qilish mobaynida egallanadi. Bu haqida mashhur rus pedagogi K.D.Ushinskiy quyidagicha yozgan edi: «Biz unday yoki bunday qiling deb tushuncha bermaymiz. Biz ularga: Siz boshqarmoqchi bo‘lgan psixik hodisalarning qonuniyatlarini o‘rganing va ularga mos ravishda harakat qiling, deymiz».

Lekin tarbiyachilar bolalar psixologiyasi bo‘yicha bilimlarni juda kam qo‘llaydilar, asosan o‘quvchilar o‘zlashtirmaganlarida, taraqqiyotdan chetlashish yoxud buzilishlar sodir bo‘lgandagina foydalanishga harakat qiladilar. Bolalarning bunday holatlari chegara holatlari sifatida, psixik taraqqiyot kamchiligi o‘laroq shaxs aktsentuatsiyasining turli ko‘rinishi sifatida tasniflanishi mumkin. Ularni aniqlash uchun bolalar psixologiyasi, klinik patopsixologiya va psixiatriya kabi sohalardagi bilimlar talab qilinadi. Bundan tashqari tarbiyachi bolalar psixologiyasining akseleratsiya (tez etilish), pedagogik qarovsizlik kabi muammolarini hal qilishiga to‘g‘ri keladi. O‘qituvchi ta'lim va tarbiyadagi qiyinchiliklar nega va qanday paydo bo‘lishini tushunishi uchun, avvalo bola psixik taraqqiyotining asosiy qonuniyatlarini bilishi va turli psixik holatlarning psixologik diagnostika metodlarini egallashi zarur. O‘qituvchi bolalar bilan ishlashda psixodiagnostik tadqiqot doimiy kuzatish jarayonida olingan natijalardan qanchalik to‘g‘ri foydalana olishi ham muhim hisoblanadi. Tajribaga asoslangan psixologik diagnostika fan sifatida XIX asr oxirida vujudga keldi. Xuddi shu davrda psixologiyada o‘lchash g‘oyasi keng tarqaldi. Psixodiagnostikaning mustaqil fan sohasiga aylanishi olimlarning insonlar psixikasidagi individual farqlarga qiziqishining ortishi bilan bog‘liq. Psixodiagnostika psixologik diagnoz qo‘yish haqidagi fandir. Bunda diagnoz ko‘rsatkich va tavsifnomalarni birgalikda tahlil qilish asosida sinaluvchining holati va xususiyatlari haqidagi xulosalardan iborat. Psixodiagnostika va eksperimental psixologiya bilan shug‘ullanuvchi psixologga qo‘yiladigan talablar Har qanday psixodiagnostik metodika yo‘q joydan paydo bo‘lmaydi, balki (tashxislash) o‘rganilayotgan ob'ektning psixologik nazariyasi asosida vujudga keladi va rivojlanadi. Masalan, intellekt testlari, intellektning hayotiy voqeliklarda namoyon bo‘lishi, ahamiyati, tuzilishi va uning tabiati haqidagi ilmiy tasavvurlarga

asoslanadi. Shaxs testlari, shaxsning tuzilishi, shaxs xususiyatlarining taraqqiyoti va tabiati, ilmiy ma'nosi haqidagi nazariyalarga asoslanadi. Psixodiagnostik metodikalardan to‘g‘ri foydalana olish uchun albatta uning nazariy asoslarini bilish shart, aks holda psixodiagnost tadqiqot natijalarining analizi, sharhlash va xulosalarda xatoliklarga yo‘l qo‘yishi mumkin. Eksperimentator biron-bir psixologik testni mukammal o‘zlashtirib olmagan bo‘lsa va hech bo‘lmaganda o‘zida boshqa bir odamda sinab ko‘rmagan bo‘lsa, uni qo‘llashga haqli emas. Bundan tashqari, psixodiagnostik metodikalarni qo‘llashning shart-sharoitlariga qat'iy amal qilish shart. Ammo har qanday voqelikda ham psixologik tashxis bilan kim shug‘ullanishidan qa'ti nazar – mutaxassismi yoki qiziquvchimi, quyidagi ma'naviy-ahloqiy me'yorlarga rioya qilishi shart: Shaxsni o‘z xohishisiz psixologik tadqiqotga jalb qilish man qilinadi, faqat ba'zi bir hodisalar bundan mustasno, ya'ni sud tibbiyot amaliyotlari agar qonun bilan chegaralanmagan bo‘lsa. Psixologik testlar o‘tkazishdan oldin sinaluvchi, tadqiqot jarayonida o‘zi anglamagan holda, o‘z fikri va hissiyotlari haqida ma'lumotlar berib turishi to‘g‘risida ogohlantirib qo‘yilishi kerak. Har bir odam agar qonun bilan chegaralanmagan bo‘lsa, test natijalarining qachon, kim tomonidan va qanday maqsadda qo‘llanilishi haqida bilishga haqlidirlar. Psixologik test natijalari tadqiqot o‘tkazgan shaxs tomonidan sinaluvchiga tushunarli bo‘lgan shaklda tayyorlab taqdim qilinadi. Voyaga etmagan bolalar bilan o‘tkazilgan test natijalarini ularning ota-onalari yoki ularning o‘rnini bosuvchi shaxslar bilishga haqlidir. Agar test shaxsning psixologik taraqqiyot darajasini aniqlash maqsadida o‘tkazilsa, u holda sinaluvchi nafaqat testning maqsadini, balki kim tomonidan nima asosida test natijalarining xulosasi chiqarilishini bilishga haqlidir. Amaliyotda psixologik testlarni qo‘llashda asosiy javobgarlik ulardan foydalanayotgan shaxslar, tashkilotlar va psixologlar zimmasidadir.

Psixologik tadqiqotning asosiy metodologik tamoyillari Psixodiagnostika – bu psixologning kasbiy faoliyatidagi murakkab va juda ma'suliyatli sohadir. Shuning uchun ham psixodiagnostikaga bir qator ijtimoiy- axloqiy talablar qo‘yilgan bo‘lib, ular quyidagilardir: Psixodiagnostika sirlarini saqlash. Psixodiagnostik metodikalarning ilmiy asoslanganligi. Sinaluvchiga ziyon etkazmaslik. Xulosalarning ob'ektivligi. Taklif qilingan tavsiyalarning samaradorligi. Yuqorida qayd qilib o‘tilgan talablarning, har birini psixodiagnostikaning tamoyillari sifatida alohida ko‘rib chiqamiz. Psixodiagnostika bilan shug‘ullanuvchi odamlarga qo‘yiladigan maxsus malakaviy talablar nazariytayyor garlik psixodiagnosti k mеtodikalarni va ularni o‘tkazish shart- sharoitlarini mukammal bilishi biron-bir mеtodikani amaliyotda qo‘llay olishda zaruriy tajribaga ega bo‘lishi

Psixodiagnostikaning sir saqlash tamoyili – sinaluvchining ruxsatisiz olingan natijalarni e'lon qilmaslik, bu birinchi navbatda balog‘at yoshiga etgan odamlarga taalluqlidir. Agar sinaluvchilar balog‘at yoshiga etmagan bo‘lsa hamda psixodiagnostik natijalarni e'lon qilish uchun ota-onalarning, bolalar uchun ma'naviy va huquqiy mas'ul bo‘lgan shaxslarning ruxsati bo‘lishi shart. Faqat ba'zi hollarda ilmiy maqsadda, ya'ni eksperimental tadqiqotning bir qismi sifatida e'lon qilish bundan mustasno, ammo sinaluvchilarning aniq ismi-shariflarini bayon etish tavsiya qilinmaydi. Psixodiagnostik metodikalarning ilmiy asoslanganlik tamoyilida metodikaga validlik, ishonchlilik talabi qo‘yiladi, ya'ni olingan natijalarga to‘liq ishonch imkonini bersin. Ziyon etkazmaslik tamoyilida psixologik tashxis natijalaridan hech qachon tadqiqotda qatnashgan odamlarga nisbatan zarar etkazish maqsadida foydalanmaslik nazarda tutiladi. Xulosalarning ob'ektivlik tamoyili test o‘tkazayotgan odamning sub'ektiv ustanovkalarga tobe bo‘lmasligi, test olingan natijalardan kelib chiqqan holda ilmiy asoslangan bo‘lib, validli va ishonchli metodika yordamida o‘tkazilgan bo‘lishi shart. Taklif qilinayotgan tavsiyalarning samaradorlik tamoyilida tavsiyalar albatta taklif qilinayotgan odamga yordam berishi shart. Test natijalari asosida taklif qilinayotgan tavsiyalar befoyda tasodifiy holatlarni keltirib chiqarmasligi kerak. Shunday qilib, ushbu mavzuda psixodiagnostika va eksperimental psixologiya fanining predmeti, vazifalari, bosqichlari, eksperimentator shaxsiga qo’yiladigan talablar, psixologik tadqiqotning asosiy metodologik tamoyillari bilan tanishdik.

Adabiyotlar: 1. Z.T.Nishonova, Z.Qurbonova, Sh.To‘lyaganova, A.Abdiyev Psixolodiagnostika T. Fan va texnologiyalar 2008 2. Z.T.Nishonova Z.Qurbonova, D.S.Qarshiyeva, N.B.Atabayeva Psixodiagnostika va eksperimental psixologiya T. Fan va texnologiyalar 20014 3. V,N.Drujinin, Eksperimentalnaya psixologiya M SpB 2001 4. P.Press, Eksperimentalnaya psixologiya M SpB 2003 5. Mirziyev.SH.M.Tankidiy taxlil kat’iy tartib intizom va shaxsiy javobgarlik xar bir rahbar faoliyatini kundalik qoidasi bo‘lishi kerak. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar maxkamasining 2016-yil yakunlari va 2017- yil istiqbollariga bag‘ishlangan majlisidagi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining nutni Halq so‘zi gazetasi 2017-yil 16-yanvar №11 6. Mirziyev.SH.M. Erkin va farovon, demokratik O‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz ” O‘zbekiston” 2016 7. Mirziyev.SH.M. Buyuk kelajagimizni mard va oliyjanob xalqimiz bilan birga quramiz. ” O‘zbekiston” 2017 8. A.A. Ivin Logika M: 2002 (uchebnoye posobiye ) 9. R. S. Nemov Prakticheskaya psixologiya M 1998 (uchebnoye posobiye )

O'xshashlar

Psixodiagnostika va eksperimental psixologiya tarixi

Psixologiya tarixi faniga kirish

O’zbekistonda psixodiagnostika va eksperimental psixologiyaning rivojlanishi

Psixologik trening asoslari faniga kirish. Psixologik trening haqida umumiy tushuncha

Psixodiagnostik tekshiruvda qo`llanadigan asosiy metodlar haqida umumiy ma’lumot 2