Yog`lar, ularning klassifikatsiyasi, tarkibi va tavsifi - Oziq-ovqat texnologiyasi - Referatlar

Yog`lar, ularning klassifikatsiyasi, tarkibi va tavsifi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

63.5 KB

Ko'chirib olish

Yog`lar, ularning klassifikatsiyasi, tarkibi va tavsifi Reja: 1. Yog`lar klassifikatsiyasi; 2.Yog`larda atsilglitserinlarning tarkibi; 3. Ishlab chiqarish ahamiyatiga ega asosiy yog`lar .

Tayanch so`zl va iboralar: klassifikatsiya, yog`lar, moylar, za h ira yog`lari, yog`larning q urishi, ritsinol kislotasi, kastor moyi, atsillarning yog`larda statistik ta q simlanishi, atsillarning yog`larda teng ta q simlanishi, atsilglitserinlarning stereospitsifik tuzilishi. Yog`lar klassifikatsiyasi Yog`lar, ularning yog` kislotalari tarkibi, ahamiyati haqidagi asosiy tushunchalar yuqorida atsilglitserinlar haqidagi asosiy tushunchalarga boshlangan ma`ruzada tavsiya etilgan edi. Yo g` larning bir necha xil klassifikatsiyalari ma`lumdir. Bu klassifikatsiyalardan birida asos q ilib yo g` olinadigan xom-ashyoning tabiati va kelib chi q ishi olingan. Bu klassifikatsiyaga asosan yo g` lar h ayvon va o` simlik yo g` -moylariga b o` linadi. O` z navbatida h ayvon yo g` lari q uyidagilarga b o` linadi: q uru q likda yashovchi h ayvonlarning za h ira (jam g` arma) yo g` lari, sut yo g` lari, q ush va parrandalar yo g` lari, suv h ayvonlari va bali q lar yo g` lari va h .k. O` simlik yo g` lari esa uru g` lardan va mevalar ma g` zidan olinadigan yo g` - moylarga b o` linadi. Bundan tash q ari yo g` -moylar ular tarkibidagi asosiy yog` kislotalari (20%dan orti q bo`lganlari) nomiga q arab h am klassifikatsiyalanadi. Masalan, zaytun moyini oleinli moylar (80-90% olein kislotasi), kungabo q ar moyini linol-oleinli moylar (50-60% linol va 35-40% olein kislotasi), mol yog`ini oleino-pal’mito-stearinli yo g` lar jumlasiga kiritish mumkin. Ammo bu klassifikatsiya h am mukammal emas, chunki bunda yo g` larning fizik-kimyoviy xossalarining atsilglitserinlar strukturasi bilan bo g` li q ligi h isobga olinmaydi.

Yo g` lar xona h arorati sharoitida q atti q va suyu q yo g` larga b o` linadi. Suyu q yo g` larga moylar deb aytiladi. O` z navbatida q atti q o` simlik yo g` lari ikki guruhga b o` linadi: tarkibida uchuvchan yo g` kislotalari bilan birga anchagina miristin va laurin kislotasi b o` lgan va bu kislotalari deyarli b o` lmagan yo g` lar. O` simlik moylari q urib, yuzasida parda hosil qila olish q obiliyatiga q arab besh guruhga bo`linadi: 1. Tarkibida uchta ketma-ket qo`shbog`i bo`lgan (trisopryajennie dvoynie svyazi) moylar (tungovoe maslo). 2. Tarkibida juda ko`p mi q dorda linolen kislotasi bo`lgan moylar (lyon). 3. Tarkibida juda ko`p mi q dorda linol kislotasi bo`lgan moylar (ko`knor uru g` i moyi). Bunday moylar tarkibida linolen kislotasi umuman yo`q, yoki juda kam mi q dorda. 4. Zaytun moyiga o`xshagan tarkibida olein kislotasi (boshqa to`yinmagan kislotalar bilan birgalikda) ko`p bo`lgan moylar. 5. Tarkibida ko`p mi q dorda ritsinol kislotasi bo`lgan kastor moyi. Yog`larda atsilglitserinlarning tarkibi Yog`larning yog` kislotalari tarkibi juda muhim ahamiyatga ega va bu haqida yuqorida batafsil to`xtalib o`tilgan edi. Ammo yog`lardagi atsilglitserinlar tarkibi va tuzilishi ham ularning xossalariga katta ta`sir ko`rsatadi. Lekin atsilglitserinlar tarkibi haqida to`la ma`lumotga ega bo`lish amalda juda murakkab tajribalar o`tkazishni va ko`p vaqtni talab qiladi. Masalan, triatsilglitserinlarni eterifikatsiyalashda yog` massasida N turdagi yog` kislotalari ishtirok etayotgan bo`lsa, hosil bo`ladigan triatsilglitserinlar soni (ehtimolligi) pozitsion izomerlarni hisobga olgan holda quyidagicha bo`lishi mumkin: N = (n 3 + n 2 ) / 2

Masalan, yog` tarkibida 5 ta yog` kislotasi bo`lsa, 75 turdagi strukturasi va tarkibi bilan farq qiladigan triatsilglitserinlar hosil bo`lishi mumkin. Shuning uchun ba`zan atsilglitserinlardagi to`yingan va to`yinmagan yog` kislotalari tarkibi va stereospetsifik tuzilishini aniqlash osonroq va kifoya bo`lib qoladi. Yog`lardagi to`rt guruhdagi atsilglitserinlarni aniqlashga imkon beruvchi tajriba usullari mavjud. Bular trito`yingan, dito`yingan – monoto`yinmagan, monoto`yingan – dito`yinmagan va trito`yinmagan atsilglitserinlardir. Birinchi navbatda yog`larda to`yingan va to`yinmagan atsillarning taqsimlanish tartibi katta ahamiyatga ega. Taqsimlanish tartibi 2 xil bo`lishi mumkin: 1) taqsimlanish ehtimolligi qonuniga asosan statistik taqsimlanish; 2) teng taqsimlanish (ravnomernoe raspredlenie). Statistik taqsimlanish glitserinning ekvivalent miqdoridagi yog` kislotalari bilan eterifikatsiyalanishi bilan triatsilglitserinlar hosil bo`lishida kuzatiladi. Bunday taqsimlanishda triatsilglitserinlardagi to`yingan (P) va to`yinmagan (N) yog` kislotalari tarkibi quyidagi formula asosida hisoblanishi mumkin: (P + N) 3 = GP 3 + 3GP 2 N + 3GPN 2 + GN 3 = 1; bunda G – tegishli yog` kislotalarining atsilglitserinlari. Ko`pgina tajribaviy materiallarga asosan triatsilglitserinlarning stereospetsifik tuzilishi (taqsimoti) xaqida quyidagi xulosalarni qilish mumkin: Tarkibida ko`p polialken kislotalari (40-50% va undan ko`p ) bo`lgan o`simlik moylarida, shuningdek, tarkibida ko`p to`yingan kislotalari (65% dan ko`p)

bo`lgan o`simlik urug`lari va mevalari yog`larida atsilglitserinlardagi yog` kislotalari taqsimoti statistik taqsimotga yaqindir, masalan, kungaboqar, paxta moyi, kokos va pal’ma yog`larida. Agar to`yingan yog` kislotalari yog`larda, jumladan suv hayvonlari yog`larida ham kam bo`lsa atsilglitserinlardagi yog` kislotalari taqsimoti teng taqsimlangan bo`ladi. Ko`pgina hayvonlar yog`ida ham atsilglitserinlardagi yog` kislotalari teng taqsimlangan bo`ladi. O`t-o`lanlar bilan oziqlanadigan hayvonlar yog`i va stearin kislotasiga boy yog`lardagi atsillar taqsimoti statistik taqsimotga yaqindir. Tajribalar shuni ko`rsatadiki, yog`lardagi atsillarning sn-1, sn-2 va sn-3 holatlarda joylashuv tartibi ham o`ziga xosdir. Ko`pgina o`simlik moylarida uglerod atomi soni 18 ga teng bo`lgan to`yinmagan yog` kislotalarining 95-99% gachasi sn-2 holatda joylashgan bo`ladi. Masalan, paxta moyida bu 89% ni, kungaboqar moyida 93-95% ni, masxar (soya) moyida 97-99% ni tashkil etadi. Pal’mitin, stearin va eruk kislotalari atsillari o`simlik moylarida deyarli doimo sn-1 va sn-3 h olatlarda uchraydi. Kakao moyining o`ziga xosligi shundan iboratki, uning molekulasida to`yingan va to`yinmagan atsillar simmetrik joylashgan bo`ladi. H ayvon yo g` laridagi atsilglitserinlarning sn-2 h olatida asosan t o` yingan yo g` kislotalari joylashgan b o` ladi.

Foydalanilgan adabiyotlar r o` yxati : 1. B.N.Tyutyunnikov, F.F.Gladkiy i dr. - Ximiya jirov, Moskva, Kolos, 1992. - 448 s. 2. V.S.Stopskiy, V.V.Klyuchkin - Ximiya jirov i produktov pere rabotki jirovogo sirya, Moskva, Kolos, 1992. -286 s. 3. A.L.Markman - Ximiya lipidov, Tashkent AN UzSSR, 1973. -175 s. 4. Rukovodstvo po metodam issledovaniya, texnoximicheskomu kontrolyu i uchetu proizvodstva v maslojirovoy promishlennosti (pod.obsh.red.V.P.Rjexina i A.G.Sergeyeva), Leningrad, VNIIJ,1963-1969 gg,t.1...t.5, kniga 1 i 2. 5. N.S.Arutyunyan, YE.P.Kornena - Fosfolipidi rastitelnix ma sel. Moskva, Agropromizdat, 1986. -256 s. 6. N.V.Yevstigneyeva, YE.N.Zvonkova - Ximiya lipidov, Moskva, Xi miya, 1987 -296 s. 7. N.YE.Kucherenko, A.Vasilyev - Lipidi, Kiyev, 1985. -247 s. 8. A.P.Nechayev, T.V.Yeremenko - Organicheskaya ximiya, Moskva, Vis shaya shkola, 1985.-365c. 9. A.G.Vereshagin – Bioximiya glitseridov, Moskva, Nauka, 1972. -308 s. 10. N.S. Arutyunyan, YE.A. Arisheva – «Laboratorniy praktikum po ximii jirov», Moskva, Pishevaya promishlennost, 1979. – 176 s.

O'xshashlar

Yog` kislotalarining umumiy tavsifi va klassifikatsiyasi,izomerlanishi

Yog` kislotalarining umumiy tavsifi va klassifikatsiyasi, izomerlanishi

Yog`lar kimyosi fanining rivojlanish bosqichlari

Yog`lar tarkibidagi yo`ldosh moddalar

Yog`lar kimyosi fanining maqsadi va asosiy vazifalari.Lipidlar