Совутилган гўшт - Oziq-ovqat texnologiyasi - Referatlar

Совутилган гўшт

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

81 KB

Ko'chirib olish

Совутилган гўшт Режа Режа 1. Ультрабинафша Карбонат ангидрид (СО 2 ) газини қ ўллаш. 2. Ультрабинафша нурларни қўллаш. 3. Гўштнинг са қ лаш муддатини оширишнинг усуллари.

Гўшт ва субма ҳ сулотларини паст ҳ ароратда ишлов бериш уларнинг бузилишининг олдини олишнинг энг самарали усулларидан бири ҳ исобланади. Паст ҳ ароратда са қ лаш йўли билангина гўшт ва каллапоча ма ҳ улотларининг дастлабки хоссаларини са қ лаш мумкин бўлади. Сову қ ҳ ароратда са қ лаганда гўштларнинг таркибидаги моддалар минимал даражада ўзгаради. Паст ҳ ароратда са қ лаш йўли билангина ферментлар ҳ аво кислороди ва ёру ғ лик таъсирида рўй берадиган биокимёвий, кимёвий ва микробиологик ўзгаришларнинг олдини олиш мумкин. Ози қ -ов қ ат саноатида гўштларни са қ лашда қ уйидаги паст ҳ ароратлар қ ўлланилади: а) тў қ има сую қ лигининг музлаши мумкин бўлган ҳ ароратдан 1-4 0 С ю қ ори ҳ арорат – бу совутиш ва совутилган гўштни са қ лашдан иборатдир; б) тў қ има сую қ лигининг музлаши мумкин бўлган ҳ ароратдан 1-2 0 С паст ҳ арорат – бу гўштни қ исман музлатиш ва қ исман музлаган гўштни шу ҳ арортада са қ лашдан иборатдир. в) тў қ има сую қ лигининг музлаши мумкин бўлган температурадан анча паст температурада музлатиш ва музлаган гўштни са қ лашдан иборатдир. Совутилган гўштда гўштнинг дастлабки хоссалари бутунлай са қ ланиб қ олганлиги учун совутилган гўшт музлатилган ва қ исман музлатилган гўштга қ араганда ю қ ори сифатга эга бўлади. Со ғ лом ҳ айвонларнинг ҳ ам тў қ ималари гўштга сўйилгандан кейин кам даражада бўлсада микроорганизмлари билан зарарланган бўлади. Шу билан

гўшт ва калла-поча ма ҳ сулотлари мо ғ ор бактериялари ва ҳ ар хил микроорганизмларнинг ривожланиши учун яхши озу қ а манбаи ҳ исобланади. Гўштни тў қ има сую қ лигининг музлаш темературасигача совутиш микроорганизмлар хаёт фаолиятини сусайтириб, микроорганизмларнинг таркибида ҳ ам ўзгаришлар вужудга келишига сабаб бўлади. Масалан, термофил ва мезофил микроорганизмлари қ ирилиб битади. Гўштларни совутиш махсус совутгич камераларида олиб борилади. Совутгич камераларида гўштни совутиш жараёнида мол таналари ва ярим таналари бир-бирига тегиб турмаслиги керак. Осма йўлнинг 1 метрига катта- кичиклигига қ араб 2-3 та қ орамол танаси ёки 3-4 та чўч қ а ярим танаси осилган бўлиши керак. Бунда ярим таналарнинг ички қ исми сову қ ҳ аво ҳ ароратига қ араб туриши керак. Ҳ овуридан тушмаган гўштларни совутиш бир бос қ ичли, икки бос қ ичли, шунингдек, секинлик билан ёки тезлик билан совутиш усулларини қ ўллаш ор қ али олиб борилади. Гўштни секинлик билан совутиш бир қ анча камчиликларга эга. Бунда гўшт массасининг камайиши билан бир қ аторда тана сиртида қ алин қ оби қ ҳ осил бўлади. Натижада бундай шароит микроорганизмларнинг ривожланиши учун қ улай ҳ исобланади. Шунинг учун бундай гўштлар узо қ са қ ланмайди. Гўштни тез совутиш усули секинлик билан совутиш усулига қ араганда бир қ анча усунликларга эгадир. Бунда гўштнинг товарлик кўриниши яхши бўлади, тана юзасида юп қ а қ оби қ ҳ осил бўлиши ҳ исобига гўштнинг са қ лашга бар қ арорлиги ортади. Бундан таш қ ари бу усулда гўштни совутиш жараёни ҳ ам бирмунча қ ис қ аради. Танани совутиш гўштни сотишга тайёрлаш учун

бўлтаклаш жараёнида чи қ адиган гўшт селининг ми қ дорига ҳ ам катта таъсир кўрсатади. Тез совутиш гўшт сели тарзида бўладиган йў қ отишни камайтиради. Тез музлатилган гўштлардан сую қ ликларнинг ажралиб чи қ иши секин музлатилган гўштларга нисбатан секинлик билан боради. Бир бос қ ичли секин совутиш усулида гўшт мускуллари орасидаги ҳ арорат совутиш камераларида 4 0 С гача тушурилади. Бунда совутиш камераларида ҳ арорат –1-:-2 0 С ва ҳ авонинг нисбий намлиги 90-92 % ни ташкил этади. Икки бос қ ичли тез совутиш усулида эса биринчи бос қ ичида –4-:-12 0 С ҳ ароратдаги интенсив циркуляцияга эга бўлган ҳ аво ёрдамида тананинг бел қ исмининг юзаси ҳ арорат –1 0 С га келгунча 6-10 соат совутилади. Иккинчи бос қ ичи эса – 1-:1,5 0 С сову қ ликка эга бўлган совутиш камераларида олиб борилади. Бу ерда совутиш тананинг ҳ амма қ исмларида 4 0 С гача етгунча давом эттирилади. Тез совутишга мўлжалланган гўштлар камераларга ярим тана ҳ олида бир текис қ илиб илгакларга илинади. Бунда камерага керагидан орти қ гўшт жойланмаслиги керак. Совутиш жараёнида ярим тана юзасининг музламаслигига ҳ ам ало ҳ ида эътибор берилиши керак. Совутилган ярим таналар илгакларга осилган ҳ олатда ёки бўлакларга бўлиниб ўралган ҳ олда –1 0 С да са қ ланади. Тад қ и қ отлар шундан далолат берадики, тез совутиш усули билан совутилган ярим таналар бўлакланиб, яшикларга вакуум-ўралиб са қ ланса, уларнинг са қ ланиш муддати ўралмаганларига қ араганда қ арийб икки марта узаяр экан. Совутилган гўштларни са қ лаш жараёнида гўштда физикавий, кимёвий ва биокимёвий ўзгаришлар рўй беради.

Гўштда физиковий ўзгаришлар уларнинг консистенциясининг, рангининг ва массасининг ўзгаришини келтириб чи қ аради. Гўшт консистенциясининг ўзгариши гўштнинг қ отиши ва етилиш жараёнининг бошланишида рўй берадиган жараёнлар билан бо ғ ли қ бўлади. Бунда гўшт юзасининг камро қ даражада қ орайиши эса унинг қ уриши ва шу жойда ранг берувчи моддалар концентрациясининг ортиши билан изо ҳ ланади. Шунингдек гўшт сиртининг қ орайиши қ он гемоглобини ва тў қ ималардаги миоглабиннинг метогемоглобин ва метомиоглобинга айланиши билан ҳ ам тушунтирилади. Гўшт рангининг қ орайиши биринчи навбатда қ он йии ғ илган жойларда ва арри қ молларнинг гўштларида рўй беради. Гўшт юзасининг катталиги, совутишнинг қ анча ва қ т давом этиши, ҳ авонинг ҳ аракати тезлиги, ҳ арорати, намлиги маълум даражада гўшт массасининг камайишига таъсир кўрсатади. Аммо, гўштнинг қ уриган юзасида юп қ а қ оби қ ҳ осил бўлади. Айнан ҳ осил бўлган ана шу юп қ а қ оби қ гўштдан сув бу ғ ларининг бў ғ ланишини камайтиради, микроорганизмларнинг таш қ и му ҳ итдан гўшт ичига ўтишига тўс қ инлик қ илади ва ал қ иса гўштнинг узо қ ро қ са қ ланишини таъминлайди. Гўшт массасининг сувини йў қ отиши ҳ исобига камайишига мускул тў қ имаси юзаси, ё ғ тў қ ималарининг қ анчалик даражада бўлиши ҳ ам катта таъсир кўрсатади. Мускул тў қ ималари юзасида ё ғ тў қ имаси бўлмаган гўштларда ё ғ тў қ ималари бўлмаган ё ғ ларга нисбатан массасининг камайиши кўпро қ бўлади. Баъзи мамлакатларда (А Қ Ш,Англия) гўштнинг қ уришини камайтириш учун ош тузи

билан ҳ ўлланган чойшабга ўраб совутиш усуллари ҳ ам қ ўлланилади. Рангини са қ лаш учун чойшаб ярим тананинг сиртига ма ҳ кам ёпишиб туриши керак. Совутиш жараёни тугагандан сўнгра чойшаб олинади ва гўшт са қ лаш камераларига жўнатилади. Гўштларни совутиш жараёнида бўладиган кимёвий ўзгаришларга миоглобин ва гемоглобинларнинг ҳ аво кислороди таъмирида оксидланиши киради. Уларда бўладиган биокимёвий ўзгаришлар эса гўштнинг сўйилгандан кейинги унда бўладиган қ отиш жараёни билан чамбарчарс бо ғ ли қ дир. Совутиш жараёнининг узо қ давом этмаганлиги сабабли уларда катта даражадаги микробиологик ўзгаришлар рўй бермайди. Совутилган гўшт совутиш камераларида 0 дан-2 0 С гача бўлган ҳ ароратда ва ҳ авонинг нисбий намлиги 85% бўлган шароитда яхши ишлов берилган қ орамол гўштлари 10-16 сутка, чўч қ а ва қ ўй гўштлари 7-14 сутка, калла-поча ма ҳ сулотлари эса 3 сутка са қ ланади. Технологик йўри қ номалар бўйича совутилган гўштларни -2?-3 0 С да ҳ ам қ исман музлатилган ҳ олда са қ лаш мумкинлиги кўрсатиб ўтилган. Бундай гўштларни ўта совутилган гўштлар деб юритилади. Са қ ланишнинг бошланиш даврида бу гўштлар сиртидан ҳ исоблаганда 2,0-2,5 см чу қ урликкача музлаган бўлади. Кейинги са қ ланиш жараёнларида эса муз қ атлами чу қ урлашиб боради. Гўштларни музлашга я қ ин ҳ ароратда са қ лаш технологияси проф. Н.А.Головкин томонидан ишлаб чи қ илган. У киши томонидан музлашга я қ ин ҳ ароратда (криоскопик ну қ тага я қ ин) са қ лаганда гўштда рўй бераётган жараёнлар комплекси яхши ўрганилган. Бу муаллифнинг маълумотлари бўйича гўштни

паст ҳ ароратда са қ лаганда унинг сифатини пасайтиришга олиб келадиган структуравий ва биокимёвий ўзгаришлар рўй бермайди. Са қ лаш жараёнида совутилган гўштларда физикавий, кимёвий, биокимёвий, гистологик ва микробиологик ўзгаришлар рўй беради. Са қ лаш жараёнида гўштнинг консистенцияси, таъми ва ҳ иди бирмунча яхшиланади. Бунинг асосий сабаби гўштнинг етилиши натижасида бўладиган ўзгаришлардир. Бу ерда ҳ ам гўштда метамиоглобин ва метогемоглобинларнинг ҳ осили бўлиши ва уларнинг ортиши гўштларнинг қ орайишини келтириб чи қ аради. Гўштда қ уриш ҳ исобига камайиш гўштнинг турига, семизлигига, са қ лаш шароити ва муддатига катта даражада бо ғ ли қ бўлади. Чўч қ а гўштларида қ уриш ҳ исобига камайиш қ орамол гўшти ва қ ўй гўштидагига нисбатан бирмунча кам бўлади. Шунингдек, бу кўрсаткич семиз моллар гўштидагига нисбатан ҳ ам кам бўлади. Ҳ ароратнинг қ анча даражада пастлиги ва нисбий намликнинг ю қ ори бўлиши, шунча даражада гўшт массасини камайишдан са қ лайди. Совутилган гўштларни са қ лаганда хонанинг ҳ амма жойларида доимий ҳ арорат ва нисбий намлик бўлишига эришиш ма қ садга мувофи қ ҳ исобланади. Бунга эса ҳ аво циркуляцияси йўли билан эришиш мумкин. Лекин, бу ерда ма ҳ сулот кўпро қ сувини йў қ отади. Гўштнинг тури, семизлик даражаси ва са қ лаш муддатига қ араб гўшт массасининг камайиши ҳ ар хил даражада бўлиши мумкин.

Қ орамол ва қ ўй гўштларини уч сутка давомида са қ лаганда қ уриш натижасида йў қ отиш 0,7-0,9 % ни чўч қ а гўштларида –0,5-0,8 % ни, калла-поча ма ҳ сулотларида эса 0,7-1,1 % ни ташкил этади. Совутилган гўштларни са қ лаш жараёнидаа бўладиган биокимёвий ўзгаришлар гўштнинг етилишига сабаб бўлади. Бу жараён совутилган гўштларни са қ лаганда 10-12 сутка давом этади. Асосий кимёвий ўзгаришларга эса ферментлар ва ҳ аво кислороди таъсирида ё ғ нинг гидролизланиш натижасида бузилиши тушунилади. Ҳ арорат 0 0 С га я қ ин бўлган шароитда микроорганизмлар фаолияти секинлашсада, бутунлай тўхтамайди. Шу сабабли ҳ ар қ андай шароитда ҳ ам узо қ муддат са қ ланганда гўштлар бузилади. Совутилган гўштларни са қ лаганда уларнинг микрофлора таркиби маълум бир муддат ми қ дор ҳ ам сифат жи ҳ атидан деярли ўзгармайди. Бу жараёнга тананинг сиртида ҳ осил бўлган юп қ а қ оби қ ва гўштннг рН кўраткичининг кислотали му ҳ итга ўтиши ижобий таъсир кўрсатади. Совутилган гўштнинг са қ ланиш муддати гўштга биринчи қ айта ишлови берилгандан кейинги гўшт юзасининг микроорганизмлар билан бойиганлиги сонининг логорифмига тескари пропорционалдир. Ю қ орида айтиб ўтганимиздек, совутилган гўштларнинг са қ лаш муддатига таъсир кўрсатувчи асосий омиллар ҳ арорат ва нисбий намлик ҳ исобланади. Масалан, гўштларни 10 0 С да са қ лаганда са қ лаш муддати 5 суткани, 5 0 С да са қ лаганда 8 суткани, 0 0 С да са қ лаганда эса са қ лаш муддати 15 суткани ташкил этади. Совутилган гўштларга талаб катта бўлганлиги сабабли уларнинг

сақлаш муддатини ошириш ва ташишда сифатини пасайтирмаслик масалалари бугунги куннинг муҳим вазифаларидан саналади. Шу сабабли гўштларни сақлаганда, ташиганда уларнинг сифатини пасайтирмасдан узоқ сақлаш, ташиш услубларини ишлаб чиқиш катта аҳамият касб этади. Бу вазифани эса гўштларни совутиш йўли билан консервалашда бошқа усуллардан ҳам кенг фойдаланиш асосидагина ҳал этиш мумкин. Ана шундай услубларга гўштларни карбонат ангидрид гази, антибиотиклар, ультрабинафша ва радиоктив нурлари билан, озон билан қайта ишлаш услублари киради. Ҳ озирги кунда антибиотиклар ва ионлаштирилган нурлар билан ишланган гўштларнинг инсон организми учун зарари борлигини ҳ исобга олиб бу усулларни қ ўллаш таъ қ и қ ланган. Антибиотиклар билан қ айта ишланган гўштларни узо қ муддат истеъмол қ илиш натижасида одам ичагида антибиотиклар таъсирига чидамли бактериялар пайдо бўлади. Шунингдек, антибиотикларнинг ма ҳ сулотда қ олган ми қ дори организмда физиологик жараёнларнинг бузилишини келтириб чи қ ариши мумкин. Карбонат ангидрид (СО 2 ) газини қ ўллаш. Карбонат ангидрид гази паст ҳ ароратда микроорганизмлар ҳ аёт фаолиятини тўхтатиб қ ўяди. У гўштларнинг шилимши қ ланиб қ олишини келтириб чи қ арувчи ҳ амда мо ғ ор, чиритувчи бактерияларнинг ривожланишига ҳ ам қ арши таъсир ўтказади. Масалан, гўштда кўп тар қ алган мо ғ ор бактериялари карбонат ангидрид газининг 10 % ли концентрациясида секин ривожланади, 20 % ли концентрациясида эса улар ривожланишдан бутунлай тўхтайди. Карбонат ангидридли му ҳ итда са қ лаш камчиликлардан ҳ ам ҳ оли эмас, карбонат ангидрид газининг концентрацияси

20 %дан орти қ бўлган шароитда гўштнинг ранги қ орайиб қ олади. Бунинг асосий сабаби карбонат ангидрид гази миоглобин ва гемоглобинлар билан реакцияга бориб карбгемоглобин ва карбмиоглобин ҳ осил қ илиниши билан тушунтирилади. Шу сингари мол ё ғ и ҳ ам ўзининг табиий рангини йў қ отади. Иккинчидан, карбонат ангидрид газли му ҳ итда са қ лаш учун махсус конструкцияга эга бўлган камералар керак бўлади. Совутилган гўштни 0 0 С да ва 10-12 % концентрацияга эга бўлган карбонат ангидрид гази му ҳ итида са қ лаганда гўштнинг са қ лаш муддати 1,5-2,0 баробарга ортади. Карбонат ангидрид гази му ҳ итида са қ лашни нафа қ ат совутилган гўштлар учун, балки колбаса ва бош қ а гўштли ма ҳ сулотлар учун ҳ ам тавсия этиш мумкин. Ультрабинафша нурларни қ ўллаш. Гўшт микрофлорасига қ арши курашишнинг энг самарали усулларидан бири ультрабинафша нурларни қ ўллаш ҳ исобланади. Ультрабинафша нурларнинг таъсир кучи нурланишнинг интенсивлигига, гўштнинг микроорганизмлар билан ифлосланганлигига ва бош қ а омилларга бо ғ ли қ бўлади. Совутилган гўштларга ультрабинафша нурлар ёрдамида ишлов берилганда уларнинг са қ ланиш муддати икки баробарга ортади. Ультрабинафша нурларни қ ўллаш ҳ ам баъзи бир камчиликлардан холи эмас. Ультабинафша нурлар фа қ атгина ма ҳ сулотнинг сиртидаги микрофлаганизмларга таъсир кўрсатади. Ультрабинафша нурлар ма ҳ сулотнинг ички қ исмидаги микроорганизмларга етарли даражада таъсир кўрсата олмайди. Ультрабинафша нурлар билан ишланганда баъзи бир витаминлар (масалан, В 6 витамини )

инактивацияга учрайди. Бу усулнинг яна бир камчилиги шундаки, гўштларга бу усул билан ишлов берилганда инсон кўзига ва терисига зарарли таъсир кўрсатиши мумкинлигини ҳ исобга олиб, э ҳ тиёт чоралари кўрилиши керак бўлади. Озон газини қ ўллаш. Маълумки, озон молекуласи тезда парчаланиб кислород атомини ҳ осил қ илиш қ обилиятига эгадир. Кислород атоми эса микроорганизмларни ўлдиради. Тад қ и қ отлар шуни кўрсатадики, озонга бактерияларнинг қ аршилик кўрсатиш даражаси бактерияларнинг турига, атроф-му ҳ итнинг хусусиятлари ва озоннинг қ анча муддат таъсир кўрсатишига кўп даражада бо ғ ли қ бўлади. Озон кучли оксидловчи модда бўлганлиги учун ё ғ ларнинг оксидланиб- бузилишини тезлаштиради. Озон билан фа қ ат бўш камераларга ишлов бериш тавсия этилади. Шу нарсани унутмаслик керакки, ҳ авода озоннинг концентрациясининг 2 мг/м 3 га етиши инсон организмига зарарли таъсир кўрсатади. Озон махсус озонатор қ урилмаларида ҳ аво кислородига ю қ ори кучланишли электр заряди таъсирида ҳ осил қ илинади. Гўштнинг са қ лаш муддатини оширишнинг усуллари. Гўштнинг са қ лаш муддатини ошириш усулларидан бири совутилган катта бўлакларини 0,4 % ли сирка кислотаси эритмаси билан ишлаш ҳ исобланади. Бундай ишлов бериш гўштнинг сиртида микробиологик ўзгаришларнинг рўй беришига қ арши таъсир кўрсатади. Шунингдек, гўштнинг юзасини хлор эритмаси билан ишлов бериш ҳ ам узо қ ро қ са қ ланишини таъминлашда яхши самара беради. Бунда эритмада хлорнинг концентрацияси 0,005-0,02% бўлиши тавсия этилади. Гўштнинг са қ лашга бар қ арорлигини оширишнинг самарали усулларидан бири гўшт сиртида ҳ имоя қ оби ғ и ҳ осил

қ илишдир. Бу қ оби қ гўштни ифлосланишдан, қ уриб қ олишидан, микроорганизмлар таъсиридан ва оксидланишдан са қ лайди. Ҳ имоя қ оби ғ и ҳ осил қ илувчи восита сифатида о қ сил-желатин, ё ғ -ацетоглицирид, альгинатлар, поливинилспирти каби хом ашёлардан фойдаланилади. Бу хом ашёлар гўшт ва гўшт ма ҳ сулотларини са қ лашда комплекс хусусиятга эгадир. Гўштнинг узо қ са қ ланишини ва бар қ арорлигини таъминлаш воситаси сифатида натрий сульфитдан ҳ ам фойдаланиш мумкинлиги ҳ а қ ида илмий адабиётларда бир қ анча маълумотлар мавжуддир. Натрий сульфит гўштнинг табиий рангининг са қ ланишига ёрдам бериб, унинг таъм кўрсаткичларини ўзгартирмайди.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР 1. « Ўзбекистон и қтисодиёти » ахборот ва та ҳлилий шарҳ 2005 йил . Тошкент , Ўзбекистон , 2006. 2. Нормахматов Р. Озиқ-овқат маҳсулотлари товаршунослиги. Тошкент, «Шарқ» нашриёт-матбаа акциядорлик компанияси бош муҳаррияти, 2002. 3. Нормахматов Р., Вакил М.М. Ценность плодов хурмы. Ж. Сельское хозяйство Узбекистана, 1998, №1, с. 22-23. 4. Нормахматов Р. Абрикосы и персики – источник каротина. Ж. Сельское хозяйство Узбекистана, 1998, №5-6, с. 47. 5. Нормахматов Р. Макро и микроэлементы в плодах граната и хурмы Узбекистана. Ж. Хранение и переработка сельхоз сыря, 2001, №6, с. 37- 38. Российская Академия сельскохозяйственных наук. 6. Нормахматов Р., Отамурадов К.О., Ахмеджанова Ф.А., Маљсудов Т.М. Товаршунослик. Тошкент, Меќнат, 2004 й. 7. Справочные таблицы содержания основных пищевых веществ и энергетической ценности пищевых продуктов. М.: Во Агропромиздат, 1987. 8. Остана қулов Т.Э. Сабзавоб экинлари биологияси ва ўстириш технологияси. Тошкент, 1997. 9. Чепурной И.П. Заготовка и переработка меда. М.: Во Агропромиздат, 1987. 10. Чудаков В.Г. Технология продуктов пчеловодства. М.: Колос, 1979. 11. Теплов В.И., Панесенко В.А. Товароведение и экспертиза животноводческого сырья. Издательство Дашков и К, 2006. 12. www.bearingpoint.uz 13. www.pca.uz 14. www.logistika.ru

O'xshashlar

ГЎШТ

Гўшт консервалари

Гўшт маҳсулотлари

Гўшт консервалари технологияси

Совутилган ва ва музлатилган гўштлар технологияси