Сабзавот ва меваларни қайта ишлаб тайёрланган маҳсулотлар - Oziq-ovqat texnologiyasi - Referatlar

Сабзавот ва меваларни қайта ишлаб тайёрланган маҳсулотлар

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

76 KB

Ko'chirib olish

Сабзавот ва меваларни қайта ишлаб тайёрланган маҳсулотлар Режа : 1.Ачитилган, тузланган ва мириновкаланган сабзавотлар 2.Помидор маҳсулотлари 3.Қуритилган сабзавот ва мевалар 4.Сабзавот консерваларъ 5.Мева консервалар

Сабзавотларни тузлаш натижасида ҳужайра соки намакобга чиқади ва унинг таркибидаги қандни сут-кислота бактерияси иштирокида ачиши содир бўлади. Ачиш натижасида содир бўлган сут кислотаси, этил спирти, мураккаб эфирлар ва бошқа моддалар тузланган маҳсулотларга ўзига хом маза ва ҳид беради, ҳамда сақланиши яхшиланади. Тузланган карам. Тузланган карамни тайёрлаш учун таркибида 4-5% қанди бўлган кечки ва ўрат пишар навларини майдалаб ачитишга қўйилади. Карамни тузлашдан олдин тозаланади, сўнг тўғралади ёки майдаланади. Сифатини яхшилаш учун унга тўғралган сабзи, олма, клюква брусника, зира, дафна барги қўшилади. Тузланган карам сифатига кўра 1 ва 2-товар навларига бўлинади. 1 нав тузланган карам бир текис майдаланган ёки тўғралган, сарғиш малла ранг, зираворлари бир ҳилда тақсимланган, серсув, қайишқоқ, қарсиллама, нордонрон-шўрроқ бўлиши керак. Карамнинг суви сал қуйқали бўлади. Таркибидаги туз 1,2-1,8%, кислоталилик 0,7-1,3% бўлиши керак. Тузланган бодринг. Тузлаш учун янги узилган, ранги тўқ-яшил, эти қаттиқ, майда ёки ўртача катталикдаги уруғи кам бодринг ишлатилади. Тузлаш олдидан бодрингни сифатига ва катталигига кўра корнишон (9 см гача), майда (9-11 см), ўртача (11-12 см) ва йирик (12-14 см) навларга ажратилади, сўнг ювилади, бочкаларга жойлаётганда ҳар бир қатор бодринг устидан зиравор (укроп, чеснок, мурч, хрен ва ҳоказолар) сепилади. Бочкани қопқоғини ёпиб, шпунт уйигидан бодринг устига 6,5 дан 10% гача концентрацияли намакоб қуйилади ва ачитишга қўйилади. Тузланган бодрингни сифат кўрсаткичларига кўра 1 ва 2- навларга бўлинади. 1 нав бодринг бутун, эзилмаган, буришмаган, яшилроқ, жигарранг, қаттиқ чайнаганда қарсиллайдиган, шўрроқ-нордон, қўшилган зираворлар ҳиди келиб туриши, узунлиги 11 см гача бўлиши керак. Таркибидаги тузи 2,5-3,5% кислоталиги 0,6-1,2% бўлиши керак. 2-нав тузланган бодрингни шакли нотўғри, яхши қарсиллайдиган, учи ва думи сарғайиб қолган, шўртанг-нордон таъми кўпроқ 11 см дан узунроқ

бодринг аралаш қуйқаси бўлиши мумкин. Таркибидаги тузни миқдори 3- 4,5%ни, кислоталилиги 0,6-1,4% ни ташкил қилади. Тузланган помидор. Тузлашдан олдин помидорларни сифатига кўра катта-кичиклилигига, пишиб етилиш даражасига кўра саралаб, кўк, оқара бошлаган, қўнғир, пушти, қизил навларга ажратилади. Помидор ҳам бодринг каби тузланади. Тузланган помидорлар сифатига кўра 1 ва 2- навлрага бўлинади. Тузланган қизил, қўнғир, оқиш помидорлар 1- нав қилиб, кўк помидорлар 2-нав қилиб савдога чиқарилади. Сабзавот ва меваларни тез музлатиб сақлаш. Янги сабзавотлардан помидор, рангли карам, яшил нўхат, ловия, исмалоқ кўкатларни ҳамда янги мевалардан ўрик, шафтоли, олча, олхўри, гилос, нок, беҳи, олма, қулупнай, смородина, малина, корижовник, узум, клюквани, тез музлатиб сақланади. Сабзавот ва меваларни тез музлатишни 30-35 0 С ва ундан паст ҳароратда тез музлатувчи хоналарда амалга оширилади. Тез музлатилган сабзавот ва меваларни сиғими 20 кг ли картон яшикларга жойлаб 18 0 С ҳароратли намлиги юқори бўлган совуқхоналарда сақлаш сабзавот ва меваларни мазасини, рангини, кимёвий таркибини ва витаминларини деярли ёзгаришсиз истеъмолчиларга етказиб беришга имкон беради. Тез музлатишга сифати бўйича юқори бўлган сабзавот ва мевалар ишлатилади. Тез музлатишдан олдин сифати бўйича сараланади, тозаланади, керак бўлганда майдаланади, буғ билан ишлов берилади, совитилади, коробкаларга жойланади. Тарани иичига нам ва буғ ўтказмайдиган материал солинади. Меваларни қандсиз, қанд билан ва қиёмда музлатилади. Бутун меваларни қандсиз, қанд билан уруғидан тозаланган, қиём билан эса тозаланган меваларни ҳамма турини музлатилади. Қанд билан музлатиш хушбўйлиги, рангини сақлаб қолишга имкон беради, уларни мазасини яхшилайди.

Қуюлтирилган помидор маҳсулотларига помидор пюреси ва пастаси таркибидаги қуруқ моддалар миқдори билан бир-биридан фарқ қилади. Помидор пюресини қуруқ моддаси 12, 15, 20%, помидор пастасиники эса 25, 30, 35, 40% ва тузланган пастаники 27, 32 ва 37% бўлади. Қуюлтирилган помидор маҳсулотларини тайёрлаш учун пишиб етилган помидорни яхшилаб ювилади, юқори ҳароратда ишлов берилади, махсус машина қирғичда мағизи уни уруғи ва пўстидан ажратилади. Помидор мағизини ваккум-қурилмада керакли қуруқ моддасигача қайнатилади. Қуюлтирилган помидор маҳсулотини шиша ёки тунука банкаларга бутил ва бочкаларга қадоқланади. Помидор пюресини ва тузланмаган помидор пастасини олий ва 1-нав қилиб, тузланганини эса фақат биринчи нав қилиб тайёрланади. Олий навли помидор маҳсулотлари сарғиш-қизил рангли, консистенцияси бир хил, пўст бўлаклари ва уруғлари бўлмаслиги керак. 1 навда жигарранг ёки қўнғироқ тус, камдан-кам уруғ ва паст бўлаклари аралашиб қолганлигига руҳсат этилади. Соуслар. Қуюлтирилган помидор массасига қанд, сирка кислотаси, зиравор қўшиб тайёрланади. Ассортиментлари: соус Острий, соус Кубанский ва бошқалар. Кўрсатилгандек ишлов бериб уруғи ва пўстидан мағизини ажратиб олиб гомогенизатордан ўтказилади. Таркибида 4,5% қуруқ моддаси бўлган помидор шарбатига 0,6-1% миқдорида ош тузи қўшилади. Ҳажми 3 л гача бўлган шиша ёки тунука банкаларга солиб герметик ёпилиб сёнг стерилизация қилинади. Мева шарбатлари. Мева шарбатларини мағизли ва мағизсиз қилиб тайёрланади. Мағизсиз шарбатларни олиш учун мевани пресслаб сёнг тиндирилади ва фильтрланади. Мағизли шарбатларни олиш учун мевани майдалаб термик ишлов берилади, қирғичдан ўтказиб уруғи, уруғдони ва пўстидан тозаланади. Мағиз гомогенизация қилинади ва 16-50% миқдорида қанд қиёми қўшилади. Табиий шарбатларни бир ҳил мевадан тайёрланади.

Бошқа тур мева мағизидан 35% гача қўшиб кўпаги қилинган шарбат тайёрланади. Компотлар. Компотларни гилос, олча, ўрик, шафтоли, олхўри, нок, олма, беҳи ва бошқа мевалардан тайёрланади. Олдиндан тозаланган бутун ёки кесилган мевага қанд қиёми солинади, тарани герметик ёпиб стерилизация ёки пастерилизация қилинади. Болалар консервалари. Бу консервалар юқори сифатли сабзавотлардан тайёрланади. Улар жуда тўйимли ва болалар осон ҳазм қиладиган бўлади. Болалар консерваларини тайёрлаш учун сабзавот ва меваларни майдалаб, термик ишлов берилади, қирғичдан ўтказиб мағизини уни уруғи, уруғдони ва пўстидан тозаланади, гомогенизация қилинади. Сабзавотдан қуйидаги консервалар тайёрланади: табиий сабзавот пюреси (яшил нўхат пюреси, сабзи пюреси ва бошқалар), бошқа қўшимчалар қўшилган сабзавот пюреси (сутли кабачки пюреси, гуручли сабзавот пюреси ва бошқалар), сабзавот ва мева шарбатлари (сабзи-олма, помидор, узум ва бошқалар), сабзавот шарбатлари, сабзавот икраси ва бошқалар. Парҳез овқатлар. Пархез овқатларни махсус рецептура билан тайёрланади ва касалманд кишиларга мўлжалланган бўлади. парҳез овқатларда оқсил, ёғ, углеводларни миқдори чегараланган бўлиб, уни ўрнига ширин маза берадиган ксилит, сорбит, аспарагам ишлатилади. Маринадлар. Маринадлар бу таркиби сирка кислотаси, ош тузи қанд зираворлардан иборат маринад эритмаси қўйилган сабзавот ва мевадир. Сирка кислотаси консерваловчи хусусиятига эга, бошқа компонентлари эса унга маза беради. Сифатига қараб сабзавот маринадлари олий ва 1-товар навларига бўлинади. Олий нав маринадланган сабзавотлар бутун ёки тўғралган, тоза, буришмаган, эзилмаган, механик шикастланмаган бўлиши керак: деформацияланган мевалар кўпи билан 10% бўлишига йўл қўйилади. Маринаднинг ранги бир текис, табиий рангига яқин бўлиши, консистенцияси қуюқ-зич, таъми ёқимли, сал нордон ёки нордон, зиравор ҳиди келиб

турадиган ўртамиёна тузланган, суви тиниқ бўлиши керак. 1-нав маринадларда этининг зичлиги камроқ сабзавотлар ҳам бўлиши мумкин, деформацияланган сабзавотлар 15% дан ошмаслиги керак. Маринадланган маҳсулотлар таркибида туз 1,2-2,5%, қанд 1,5-4% маринадланган бутун сабзавотларнинг умумий миқдори камида 50% бўлиши, тўқралганлари маринад массасининг 55% дан кам бўлмаслиги керак. Мевалар массасини тайёр маҳсулот массасининг 55% дан кам бўлмаслиги керак. Мевалар массаси тайёр маҳсулот массасининг 45-55% ни ташкил этиши керак. Сабзавот ва мева маринадларини 3 л дан ортиқ бўлмаган шиша банкаларга қадоқлаб, герметик ёпилади. Маринадланган сабзавот ва мева консерваларини 0-15 0 С бўлган қуруқ, яхшилаб шамоллатиладиган хоналарда сақланади. Қуритиладиган сабзавотларга сабзи, лавлаги, оқ илдизлар (петрушка, сельдерей, пастернак) картошка, оқ карам, пиёз, саримсоқ, яшил нёхат, рангли карам, укроп, петрушка кўки, исмалоқ ва бошқалар киради. Сабзавот ва лавлагини қуритишдан олдин пўчоғи артилади, пайраха ёки угра тарзида тўғралади, термик ишлов берилади ва таркибида 14% намлиги қолгунча қуритилади. Қуритилган сабзи ва лавлаги 1 ва 2 нав билан сотилади. Уларнинг ранги табиий рангларига, яқин, консистенцияси-салгина мўртроқ эластик бўлиши керак. Сифатига баҳо бераётганда майдаси ҳисобга олинади. Қуритилган картошка. Картошкани хўраки навлари қуритилади. Қуритишдан олдин тугунаклар ювилади, пўчоғи артилади, узунчоқ, паррак, кубик шаклида қилиб тўғралади, термик ишлов берилади, таркибида 14% ва истеъмолчи билан келишилган ҳолда 8% нам қолгунга қадар 75-80 0 С ли ҳароратдаги қуритгичларда қуритилади. Қуритилган картошкани сифат кўрсаткичларига кўра 1- ва 2- навлар билан сотилади. Қуритилган оқ ва рангли карам. Оқ ва рангли карам бир хилда пайрахасимон қилиб тўғралади, термик ишлов берилади ва 14% намлиги қолгунча қуритилади. Қуритилган карам сифат кўрсаткичларига қараб 1 ва 2- навларга бўлинади. Қуритилган оқ карам бир текис тўғралган, оч сариқ

рангли, консистенцияси қийишқоқ бўлиши керак. Қуритилган карам навларини майдаси чегараланган. Қуритилган пиёз. Пиёзни аччиқ ва ним аччиқ навлари қуритилади. Пиёзбош артилгандагн кейин япроқ, ҳалқа шаклида қилиб тўғралади, таркибида 8 ёки 14% гача намлиги қолгунча қуритилади. Қуритилган пиёзни 1 ва 2- навлари кукун ҳолдаги, майдаланган ҳолда сотилади. Қуритилган пиёз мазаси ва хиди ўзига хос бўлиши керак. Ранги оч сариқ ёки пуштироқ бинафша, яшилроқ тусли бўлиши мумкин. Қуритилган пиёзни 2 навида жигарранг туси бўлиши, қовурилиб кетган ва қора нуқтаси бўлиши мумкин. Кўкатлардан петрушка сельдерей, укроп, исмалоқ қуритилади. Уларнинг ранглари табиий рангига яқин яшил, петрушка, седльдерейнинг банди ва укропнинг поясида қўнғирроқ тус бўлиши мумкин. Қуритилган кўкатнинг намлиги 14% дан ошмаслиги керак. Табиий сабзавот консервалари. Бутун, тўғрама ёки қирма тарздаги, буғлаб олинган бир турли сабзавотлардан табиий консервалар қилинади. Сабзавотлар устига 2-3% ли ош тузи эритмаси қуйилади. Сабзи, лавлаги, яшил нўхат, ширин жўхори, карам, чучук қалампир, помидор ва бошқа сабзавотлар консерва қилинади. Бундай консервалар салатлар, винегратлар, биринчи ва иккинчи овқатлар, гарнирлар қилишга ишлатилади. Яшил нўхат олий ва 1 ва 2- хўраки нав, бутунлигича консерва қилинан қанд жўхори, помидор ва сабзавот консерваларнинг товар навини аниқлаётганда ташқи кўриниши ранги, консистенцияси таъми ва ҳиди, массасидаги четланишлар ҳисобга олинади. Сабзавотлар массасининг консервалар соф оғирлигига нисбатан 55-65% ли ташкил этиш керак. Сабзавотни тушлик овқатларга пишириб, тараларга қадоқлаб, герметик ёпилган биринчи ва иккинчи овқатлар киради. Биринчи овқат консервалари: карам шўрва, шчи, рассолниклар, сабзавот шўрвалар; иккинчи овқат консервалари: солянкалар, сабзавот рагу, қўзиқоринли солянка, гўштли сабзавотлар, сабзавотли тушлик овқатлар таркибида қуруқ моддалар 19-27%, ош тузи 1,4-3%, ёғ 5% дан 10% гача бўлиши керак.

Сабзавотли енгил овқат консервалари. Бақлажон, қалампир, кабачки, патисонлардан енгил овқат консервалари тайёрланади. Сабзавотли енгил овқат тайёрлаш учун сабзавотни ўсимлик мойида қовуриб олинади, сўнг помидор соуси ёки сабзавот фарши қўшилади. Сабзавотли енгил овқат консерваларини ассортиментлари қуйидагилар: помидор соусидаги дўлма сабзавотлар, помидор соусидаги тўғрама ва қовурма сабзавотлар, сабзавот икраси, салатлар ва винегретлар, аччиқ-чучук ва бошқалар. Сабзавот икраси, салатлар ва винегратлар навга бўлинмайди, бошқа енгил овқат консервалари эса олий ва 1- нав қилиб чиқарилади. Олма, узум, ўрик, олхўри, нок, шафтоли, олча, жийда, тут қуритилади. Ўзбекистон шароитида меваларни асосий қисмини қуёшда қуритилади. Қуёшда қуритилганда ҳозирги вақтда жуда танқис бўлган ёқилғилар сарф бўлмайди, қимматбаҳо механизациялаштирилган қурилмалар керак эмас, лекин бу усул об-ҳавони инжиқликларига боғлиқ бўлиб қолади. Ёғингарчилик бўлганда қуритилаётган мевалар ўз сифатини йўқотади. Механизациялаштирилган қуритиш қурилмаларида иссиқ ҳаво бериб қуритилади. Қуритиш учун тайёрланган мевалар ёзилади. Транспортер лентаси тинимсиз ҳаракатда бўлади. Қуриб чиққан мева қурилмани иккинчи томонидан еғиб олинади. Меваларни қуритиш хўжаликдаги пунктларга жойлашган бўли, мавсумда меваларни қуритиб олинади. Қуритилган меваларни қопларга жойлаб заводларга юборилади. Заводларда қуритилган меваларга завод ишлови берилади. Қадоқланган қуритилган мевалар савдога чиқарилади. Олма қоқи. Олма қоқи тайёрлаш учун учинчи олмалар ишлатилади. Қуритиш учун келтирилган олмалар сараланади, ювилади, қирқилади, олтингугурт ангидрид гази ёки 0,15% ли бисульфит натрий эритмаси билан ишлов берилади, қуритилади, қадоқлаб сақлашга қўйилади. Хўжалик пунктларига қисқа вақт сақлаб сўнг завод ишлов бериш учун заводларга юборилади. Қуритилган олма стандарт талабларига жавоб бериши

керак. Сифатига кўра биринчи ва иккинчи навларга ажратилади. Қоқилар текис қуриган, тоза, ўзига хос рангли, ҳидли бўлиши керак. Намлиги 20% дан, олтингугурт ангидрид миқдори 0,01% дан ошмаслиги керак. Қуритилган узум. Ғужуми йирик, гўштдор, пўсти юпқа, сершира (қанди 20% дан ортиқ) узум навларидан майиз қилинади. Уруғсиз оқ ва қора узум навларидан Сояки, Сабза, Бедона, Шиғони, уруғи бор узум навларидан Каттақўрғон, Гарммиён, Вассарга қуритишга ишлатилади. уруғсиз узум навларидан кишмиш, уруғи бор навларидан эса майиз солинади. Сифатига кўра заводда ишлов берилмаган майиз 1 ва 2- навларга, заводда ишлов берилгани эса олий, 1 ва 2-навларга бўлинади. Авлон майиз тури турли узум навлари аралашмасидан қуритилган майиз бўлиб, навларга бўлинмайди. Майизни намлиги 19% дан ошмаслиги керак. Қуритилган ўрик. Қуритиш учун қалин мағизли, гўштдор, ўрик навлари ишлатилади. Қуритиш учун ишлатиладиган навларга: Мирсанжали, Супхони, Хурмои, Бобои, Исфарак, Қандақ, Хасак кабилар киради. Савдога ҳар бир нави алоҳида номда чиқарилади. Ўрик қоқи қуритиш усулига кўра турлича хиллари тайёрланади. Туршак-данаги билан қуритилган: қайса данаксиз қуритилган, данагини ажратиб ичига мағзини солиб қуритилган. Сифат кўрсаткичлари стандарт талабларига жавоб бериши керак. Олтингугурт ангидриди билан ишлов берилган туршаклар олий 1 ва 2- навларга бўлинади. Олий навли туршаклар бир хил нав ўрикдан олинган, бир хил йирикликда бир текис сариқ рангли, тоза, қуруқ бўлиши керак. Биринчи ва иккинчи навлари тўқ сариқ, жигарранг бўлиши мумкин. Олий навли туршакнинг диаметри 25 мм, 1 нав 20 мм ва 2 нав 15 мм дан кам бўлмаслиги керак. Майда мевалар миқдори олий, 1- ва 2- навларда тегишлича 5, 10 ва 15% гача бўлиши мумкин. Туршакни намлиги 18% дан, қайси ва баргакнинг 20% дан ошмаслиги керак. Олтингугурт ангидриди қуритилган ўрикни ҳамма турларида 0,01% дан ошмаслиги керак. Қуритилган олхўри. Қуритишга қора тусли (Венгерка) олхўри навлари фойдаланилади. Қора олхўрилар мағизи қалин ва ширали бўлиб, юқори

сифатли қуритилган маҳсулот беради. Қуритилган олхўрилар тоза, текис қуриган, этли, куймаган, қовжирамаган бўлиши керак. Қуритилган сабзавот ва меваларни 4 қаватли қоғоз қопларга, фанер яшик, бочкаларга, сиғими 12,5 кг туника банкаларга жойланади. Қуритилган сабзавот ва меваларни ҳарорати 20 0 С дан юқори бўлмаган ва нисбий намлиги 75% дан юқори бўлмаган хоналарда сақланади. Ҳашоратлар кўпаймаслиги қуритилган ялпиз япроқларини аралаштириб сақлаш тавсия этилади.

Фойдаланилган адабиётлар 1.А. Баҳромов Товаршунослик асослари ТДИУ, I -қисм Т.: 1976 2.Н.Г. Прохорова Озиқ-овқат моллари товарпшунослик Ўрта ҳунар-техника билим юртлари учун дарслик, Т.: Ўқитувчи 1991 3.А. Баҳромов Товаршунослик асослари ТДИУ, II -қисм Т.: 1976 4.Ш.З. Убайдуллаев Озиқ-овқат товарлари товаршунослиги. Нашрда 5.Елизарова Г. Товароведение с основами стандартизации. М.: 1999 6.Жиряева Е.В. Товароведение. М.: 2002 7.Дмитриченко М.И. Экспертиза качество и обнаружение фальсификации продовольственных товаров. Учебное пособие. М.: 2003 8.Чепурной И.П. Идентификация и фальсификация продовольственных товаров. М.: 2002

O'xshashlar

Сабзавот-меваларни навлаш ва саралаш машиналари

Ҳўл ва қайта ишланган мева–сабзавот маҳсулотлари

Мeва сабзавотларни қуритишнинг назарий асослари мeва сабзавотларнинг физик хоссалари

Қайта ишланган мевалар ва сабзавотлар

Тухумдан тайёрланган таомлар