Сабзавот маҳсулотларини қуритиш - Oziq-ovqat texnologiyasi - Referatlar

Сабзавот маҳсулотларини қуритиш

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

65.5 KB

Ko'chirib olish

Сабзавот маҳсулотларини қуритиш Режа: 1.Сабзавотларни қуритишнинг аҳамияти. 2.Қуритишбоп сабзавот масулотлари турлари. Уларни қуритиш технологияси. 3. Хом ашёга қўйиладиган талаблар. 4. Томатдош сабзавотлар: помидор, қалампир ва бақлажонни қуритиш технологияси. 5. Сабзини қуритиш технологияси. 6. Пиёз ва саримсоқни қуритиш технологияси. 7. Кўкат сабзавотларни қуритиш технологияси .

Сабзавотларни қуритишнинг аҳамияти. Республикамизда табиий шароитнинг қулайлиги сабзавотларни шамоллатиб ва офтобда қуритиш имконини беради. Сабзавотни қуритишдан мақсад уларнинг намини қочириб, микроорганизмлар ривожлана ол- майдиган ҳамда ҳар хил биологик жараёнлар рўй бермайдиган ҳолга кел- тиришдир. Қуритишнинг шундай бир меъёри борки, намлик миқдори ўша даражадан пасайса микроорганизмлар ривожлана олмайди. Бу минимал даража бактериялар учун 30 % ни, ачитқи бактериялари учун 15-20 % ни ташкил қилади. Шу сабабли қуритишдан кейин сабзавотларнинг намлиги 15- 25 % бўлса, уларни чиритмай сифатли сақлаш мумкин. Сифатли сабзавот маҳсулотлари олиш учун уларни тез ва яхши қуритишни таъмин этадиган шароит яратиш лозим. Ўрта Осиёда сабзавотлар асосан офтобга ёйиб қуритилади. Бу шароитда арзон ва сифатли маҳсулот олиш учун қуритиш пунктларини тўғри танлаш ва ташкил этиш, белгиланган технологияга амал қилиш, хом ашёни тайёрлашда илғор усулларни қўллаш лозим. Қуритишбоп сабзавот масулотлари турлари. Уларни қуритиш технологияси. Сабзавотлар офтобда қуритилишидан ташқари, сунъий иссиқликдан фойдаланиб ҳам қуритилади. Бунда қуритиш шкафларидан, туннель, узлуксиз ишлайдиган тармоқлардан фойдаланилади. Сабзавотларни қуритиш икки — қуритишга тайёрлаш ва қуритиш босқичларидан иборат. Биринчи босқич қуйидагиларни ўз ичига олади: ўлчамига қараб калибровкалаш, ювиш, сифатига қараб танлаш, тозалаш, майдалаш, бланширлаш ёки қайнатишдан иборат. Иккинчи босқич эса сабзавотни қуритишдан иборат. Сабзавотларни қуритиш фақат ундан намни қочириш эмас, балки мураккаб физиологик ва биокимёвий жараёнларни ўз ичига олади. Қуритиш жараёнининг давомийлиги кўпгина омилларга, яъни қуритиш оъбектининг табиатига, хом ашёни майдалаш шакли ва даражасига, унинг қуритиш

майдончасидаги қалинлигига, қуритишга тайёрлаш усулига, қуритиш ҳароратига, ҳавонинг алмашиш тезлигига, намлигига ва бошқа бир қатор омилларга боғлиқ. Қуритиш саноатида ПКС – 20, КСА – 80, КПС – 20, КПС – 10 каби узлук- сиз ишлайдиган лентали линиялардан фойдаланилади. Кўкатлардан укроп, экстрагон, райҳон, петрушка ва сельдерейлар майда қилиб қирқилиб, махсус печкаларда 40 – 50 ° С ҳароратда 2,5 – 3,5 соат мобайнида қуритилади. Қуритилган сабзавотлар махсус идишларда, паст ҳароратда (0 – 10 ° С да) ва ҳавонинг намлиги 60 – 65 % бўлганда узоқ вақт яхши сақланади. Картошка, сабзи, лавлаги, оқ илдизлар, карам, пиёз ва бошқа сабзавотлар қуритилади. Қуритилган сабзавотларнинг кимёвий таркиби (Е. Н. Волков маълумоти) Маҳсулотнинг номи Қуруқ модда Оқсил Углев од Калорияси 100 г маҳсулот учун, ккал Картошка Сабзи Лавлаги Карам Пиёз Кўк нўхат 89,0 86,0 86,0 88,0 88,0 88.4 5,25 7,44 7,36 12,64 11,64 20,56 71,73 52,96 54,32 39,61 52,96 43,27 315,6 247,6 252,9 214,2 265,7 261,7 Қуритилган картошка хўраки картошка навларидан олинади. Қуритиш учун мўлжалланган хом ашё калибровка қилиниб, катталигига қараб ажратилади. Қуритиш учун шикастланмаган ва чиримаган туганаклар танлаб олинган ҳолда яхшилаб ювилади, сараланади. Сўнгра махсус машиналарда сатҳи бир хил туганаклар пўсти тозаланади, кўзлари қўлда тозаланади. Шундан кейин сабзавот тўғрайдиган машинага солиниб, узунчоқ, паррак, кубик қилиб тўғралади. Сўнгра крахмали яна бир бор буғлатилади, кейин

совутилади. Шундан кейин у қуритишга тайёр ҳисобланади. Пўчоғи тозаланган картошка кислород таъсирида тез қорая бошлайди. Шу боис уни совуқ сувда сақлаш лозим. Таркибида 12 % нам қолгунча 75 – 80 ° С ли ҳароратдаги қуриткичларда қуритилади. Сифатига кўра қуритилган картошка 1- ва 2- навларга бўлинади. Қуритилган картошка турли тусдаги сарғиш рангли, узунчоқ, тўғрами қаттиқ, букса синадиган бўлиши керак. Нави қандайлигига қараб норма доирасида муайян миқдорда майдаланиб кетганлари, қовурилиб қолган заррачалари, шунингдек, доғ тушган заррачалар бўлиши мумкин. Бир тонна қуритилган картошка олиш учун тахминан 7 тонна хом ашё сарф қилинади. Қуритилган илдизмевалар лавлагидан, сабзи ва оқ илдизлардан тайёрланади. Қуритишдан олдин уларнинг пўчоғи арчилади, пайраха ёки угра тарзида тўғралади, буғланади (оқ илдизлардан ташқари) ва таркиби-да 12 % гача нам қолгунча қуритилади. Қуритилган илдизмевалар 1- ва 2- нав қилиб чиқарилади. Уларнинг рангги табиий рангларига яқин, консистенцияси – салгина мўртроқ элас-тик бўлиши керак. Навга баҳо бераётганда майдаси, қовурилиб кетган қириндиси қанчалиги ҳисобга олинади. Қуритилган карам оқ карамдан ва рангли карамдан олинади. Бир хил пайрахасимон тўғралган оқ карамни олдин буғланади, кейин эса таркибида 14 % нам қолгунча қуритилади. Қуритилган карам 1- ва 2- навларга бўлинади. У бир текис тўғралган, оч- сариқ рангли, яшилроқ туси бўлиши мумкин. Рангли карам ранги оқ, консистенцияси қайишқоқ бўлиши керак. Бошпиёзнинг аччиқ ва нимаччиқ навлари қуритилади. Пиёзбош арчилгандан сўнг япроқ, ҳалқа қилиб тўғраладида, таркибида 14 % нам қолгунча қуритилади. Қуритилган пиёз 1- ва 2- нав қилиб чиқарилади. Ранги оч-сариқ ёки пуштироқ-бинафша, яшилроқ тусли бўлиши ҳам мумкин. 2- нав қуритилган пиёзда жигар ранглироқ тус бўлиши ҳам, қовурилиб кетган ва қора нуқталар тушганлари бўлиши ҳам мумкин.

Сабзавотлар офтобда қуритилишидан ташқари, сунъий иссиқликдан фойдаланиб ҳам қуритилади. Бунда қуритиш шкафларидан, туннель, уз- луксиз ишлайдиган тармоқлардан фойдаланилади. Сабзавотларни қуритиш икки — қуритишга тайёрлаш ва қуритиш босқичларидан иборат. Биринчи босқич қуйидагиларни ўз ичига олади: ўлчамига қараб калибровкалаш, ювиш, сифатига қараб танлаш, тозалаш, майдалаш, бланширлаш ёки қайнатишдан иборат. Иккинчи босқич эса сабзавотни қуритишдан иборат. Сабзавотларни қуритиш фақат ундан намни қочириш эмас, балки мураккаб физиологик ва биокимёвий жараёнларни ўз ичига олади. Қуритиш жараёнининг давомийлиги кўпгина омилларга, яъни қуритиш оъбектининг табиатига, хом ашёни майдалаш шакли ва даражасига, унинг қуритиш майдончасидаги қалинлигига, қуритишга тайёрлаш усулига, қури-тиш ҳароратига, ҳавонинг алмашиш тезлигига, намлигига ва бошқа бир қатор омилларга боғлиқ. Қуритиш саноатида ПКС – 20, КСА – 80, КПС – 20, КПС – 10 каби узлуксиз ишлайдиган лентали линиялардан фойдаланилади. Кўкатлардан укроп, экстрагон, райҳон, петрушка ва сельдерейлар майда қилиб қирқилиб, махсус печкаларда 40 – 50 ° С ҳароратда 2,5 – 3,5 соат мобайнида қуритилади. Қуритилган сабзавотлар махсус идишларда, паст ҳароратда (0 – 10 ° С да) ва ҳавонинг намлиги 60 – 65 % бўлганда узоқ вақт яхши сақланади. Картошка, сабзи, лавлаги, оқ илдизлар, карам, пиёз ва бошқа сабзавотлар қуритилади.

Қуритилган сабзавотларнинг кимёвий таркиби (Е. Н. Волков маълумоти) Маҳсулотнинг номи Қуруқ модда Оқсил Углев од Калорияси 100 г маҳсулот учун, ккал Картошка Сабзи Лавлаги Карам Пиёз Кўк нўхат 89,0 86,0 86,0 88,0 88,0 88.4 5,25 7,44 7,36 12,64 11,64 20,56 71,73 52,96 54,32 39,61 52,96 43,27 315,6 247,6 252,9 214,2 265,7 261,7 Қуритилган картошка хўраки картошка навларидан олинади. Қуритиш учун мўлжалланган хом ашё калибровка қилиниб, катталигига қараб ажратилади. Қуритиш учун шикастланмаган ва чиримаган туганаклар танлаб олинган ҳолда яхшилаб ювилади, сараланади. Сўнгра махсус машиналарда сатҳи бир хил туганаклар пўсти тозаланади, кўзлари қўлда тозаланади. Шундан кейин сабзавот тўғрайдиган машинага солиниб, узунчоқ, паррак, кубик қилиб тўғралади. Сўнгра крахмали яна бир бор буғлатилади, кейин совутилади. Шундан кейин у қуритишга тайёр ҳисобланади. Пўчоғи тозаланган картошка кислород таъсирида тез қорая бошлайди. Шу боис уни совуқ сувда сақлаш лозим. Таркибида 12 % нам қолгунча 75 – 80 ° С ли ҳароратдаги қуриткичларда қуритилади. Сифатига кўра қуритилган картошка 1- ва 2- навларга бўлинади. Қуритилган картошка турли тусдаги сарғиш рангли, узунчоқ, тўғрами қаттиқ, букса синадиган бўлиши керак. Нави қандайлигига қараб норма доирасида муайян миқдорда майдаланиб кетганлари, қовурилиб қолган заррачалари, шунингдек, доғ тушган заррачалар бўлиши мумкин. Бир тонна қуритилган картошка олиш учун тахминан 7 тонна хом ашё сарф қилинади. Қуритилган илдизмевалар лавлагидан, сабзи ва оқ илдизлардан тайёрланади. Қуритишдан олдин уларнинг пўчоғи арчилади, пайраха ёки

угра тарзида тўғралади, буғланади (оқ илдизлардан ташқари) ва таркиби-да 12 % гача нам қолгунча қуритилади. Қуритилган илдизмевалар 1- ва 2- нав қилиб чиқарилади. Уларнинг рангги табиий рангларига яқин, консистенцияси – салгина мўртроқ элас-тик бўлиши керак. Навга баҳо бераётганда майдаси, қовурилиб кетган қириндиси қанчалиги ҳисобга олинади. Қуритилган карам оқ карамдан ва рангли карамдан олинади. Бир хил пайрахасимон тўғралган оқ карамни олдин буғланади, кейин эса таркибида 14 % нам қолгунча қуритилади. Қуритилган карам 1- ва 2- навларга бўлинади. У бир текис тўғралган, оч-сариқ рангли, яшилроқ туси бўлиши мумкин. Рангли карам ранги оқ, консистенцияси қайишқоқ бўлиши керак. Бошпиёзнинг аччиқ ва нимаччиқ навлари қуритилади. Пиёзбош арчилгандан сўнг япроқ, ҳалқа қилиб тўғраладида, таркибида 14 % нам қолгунча қуритилади. Қуритилган пиёз 1- ва 2- нав қилиб чиқарилади. Ранги оч-сариқ ёки пуштироқ-бинафша, яшилроқ тусли бўлиши ҳам мумкин. 2- нав қуритилган пиёзда жигар ранглироқ тус бўлиши ҳам, қовурилиб кетган ва қора нуқталар тушганлари бўлиши ҳам мумкин.

Фойдаланилган адабиёт лар : 1. Бўриев Х.Ч., Ризаев Р. Мева, узум маҳсулотларни биокимёси ва технологияси. – Т.: Меҳнат, 2000. 2. Бўриев Х. Ч., Жўраев Р., Алимов О. Мева сабзавотларни сақлаш ва даслабки ишлов бериш. – Т.: Меҳнат, 2002. 3. Шаумаров Х.Б. Исламов С.Я. Қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини сақлаш ва бирламчи қайта ишлаш технологияси. – Тошкент, 2011. 4. Широков Е.П., Полегаев В. Технология хранения и переработки продукции растениеводства с оснавами стандартизации. – М.: Агропромиздат, 2000.

O'xshashlar

Сабзавот

Қуритиш аппаратлари

Қуритиш усуллари

Қуритиш аппаратлари 2

Субтропик мeваларни қуритиш