Нон махсулотлари ишлаб чиқариш корхоналари тавсифи ва уларда кечадиган технологик жараёнлар - Oziq-ovqat texnologiyasi - Referatlar

Нон махсулотлари ишлаб чиқариш корхоналари тавсифи ва уларда кечадиган технологик жараёнлар

Yuklangan vaqt:

14.03.2020

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

100.5 KB

Ko'chirib olish

Нон махсулотлари ишлаб чиқариш корхоналари тавсифи ва уларда кечадиган технологик жараёнлар Режа: 1. Нон, макарон ва қандолат махсулотлари ишлаб чиқаришда қўлланиладиган хом ашёлар тавсифи. 2. Уларнинг турлари ва сифат қўйиладиган талаблар. 3. Макарон маҳсулотларини ишлаб чиқаришда кечадиган технологик жараёнлар.

1. Хом ашёни қабул қилиш ва сақлаш; 2. Хом ашёни ишга туширишга тайёрлаш; 3. Хамир тайёрлаш; 4. Хамирни бўлиш; 5. Пишириш; 6. Пиширилган махсулотни сақлаш ва сотувга жўнатиш; Биринчи босқич – Корхоналарга келаётган қуруқ ёки эритилган ҳолатдаги ҳом ашёларни омборхоналар ва хажмли идишларга маълум шароитларда қабул қилиш ва сақлашни қамраб олади. Ун нон заводига компрессорлар билан жиҳозланган ун ташиш машиналарда келтирилади ва маҳсус силосларга қабул қилинади. Бу ерда ун 7 кун сақланади ва етилади. Туз каби бошқа хом ашелар кичик новвойхоналарга соғма ҳолда келтирилиб, уч секцияли маҳсус резервуарларда эритилади, маълум муддат тиндиралади, фильтрланади ва суюқ ҳолда сақланади. Туз эритмасининг концентрацияси -26% зичлиги -1.19 г/л бўлиши керак. Прессланган хамиртуришлар яшикларда келтирилиб, 0- 4 С ҳароратда 3 сутка мобайнида музлатиш камераларида сақланади. Шакар нон заводига қуруқ ҳолда қопларда ва зичлиги 1, 2, 3 бўлган эритилган ҳолда иситилган цистерналарда келтирилади. Сўнгра зангламас пўлатдан ясалган идишларга қуйилади ва эритма ҳолатида сақланади. Маргарин ва бошқа ёғлар каробкаларда, ҳамда автоцистерналарда маҳсус аралаштиргич ва маълум даражани сақлаб турадиган иситиш қопламли идишларда келтирилади . Иккинчи босқич – Хом ашёларни ишлаб чиқаришга тайёрлашдан иборатдир. Сақланаётган ун хар хил аралашма ва металл заррачаларидан тозалайдиган элак ва магнитдан иборат бўлган ―Винклар ” маркали элаш мосламасидан ўтказилади. Хамиртуришни ошириш учун махсус идишларда қайнатма тайёрланади ва 30 С хароратда 1-2 соат давомида оширилади. Шакар ишлаб чиқаришга қиём ҳолига келтирилади. Қолган хом ашёлар хам ювилиб тозаланиб ишлаб чиқаришга келтирилади.

Учинчи босқич – хамир тайёрлаш ҳисобланади. Хамир тайёрлаш – нон махсулотларини ишлаб чиқаришда муҳим жараён бўлиб, кейинги технолгик босқичлар ва ноннинг сифати шу жараёнга бевосита боғлиқ бўлади. Хамир турушлардан асосий мақсад маълум миқдордаги ун сув, хамиртуриш, туз ва бошқа компонентларни аралаштириб бир хил таркибли аралашма ҳосил қилишдан иборатдир. Хамир тайёрлаш жараёни ―Винклер‖ маркали хамир қориш машинасида амалга оширилади. Хамир қориш учун сув дозатор орқали дежага (хамир қориладиган қозонга) узатилади. Қолган хом ашёлар махсус ўлчамли челаклар билан қопланади. Хамир 10 дақиқа давомида интенсив аралаштириб қорилади. Хамир тайёрлашда уни бижғиш учун яхши шароит яратиб беришга ҳаракат қилинади . Ширин таъмли, яхши ғовакли нон тайёрлаш учун хамир оширилади. Хамир уч хил йўл билан оширилади: биокимёвий, кимёвий ва механик усуллар. Биокимёвий усулда хамирга ачитқилар қўшилади, улар хамир таркибидаги қанд моддаларни спирт ва углерод IV-оксидгача парчалайди. Кимёвий усулда хамирга ичимлик содаси, аммоний карбонат тузи ва бошқа қўшимчалар қўшилади. Улар пишиш жараёнида юқори харорат таъсирида парчаланиб хамирни оширувчи углерод IV-оксидини ҳосил қилади. Механик усулда эса хамир махсус мосламада углерод IV-оксиди газнинг босими остида қорилади. Бу жараёнда ғовакланган хамир массасига шакл берилади ва пиширишга юборилади. Тўртинчи босқич – хамирни бўлиш жараёни ҳисобланиб унга хамирни буклаш шакл бериш ва маълум муддат тиндириш жараёнлари киради. Хамирни белгиланган оғирликдаги зувалаларга ―Винклер‖ фирмасининг МАК-3 хамир бўлиш машинаси бўлиб беради. Зувалаларнинг оғирлиги тайёр махсулотнинг оғирлигидан келиб чиқиб белгиланади, бунда пишиш давомида нон махсулотларининг вазнини камайтириш хисобга олинади. Хамир бўлаклари шарсимон шаклга келтирилиб, ундан сўнг охириги шакл берилади. Айрим нон маҳсулотларига маҳсус мосламаларда шакл берилади.

Шаклга кирган хамир бўлаклари тиндирилади, бунда хамирнинг бижғиши давом этиб ҳосил бўлаётган газ хамирнии ғовакли бўлишига ва хажмини ортишига хизмат қилади. Тиндириш жараёни учун 35-40 С ҳарорат ва 75-85% нисбий намлик қулай шароит ҳисобланади. Тиндириш жараёни маҳсус камераларда амалга оширилади. Бешннчи босқич – пишириш жараёни бўлиб, бунда хамир тайёр нон маҳсулотига айланади. Пиширишни мақсади хамирни яхши хазм бўладиган маҳсулотга айлантириб беришдан иборатдир. Пишириш мақсади – хамирни яхши хазм бўладиган махсулотга айлантириб беришдан иборатдир. Пишириш жараёнини дастлабки дақиқаларда маълум миқдорда кўтарилишини кузатиш мумкин. Бу жараён хамир қатламлари орасига иссиқлик кириши орқали юзага келади. Мағизнинг ички қатламларида хароратнинг ортишининг дастлабки вақтида ачитқилар томонидан кўп миқдорда карбонат ангидрид газини ҳосил бўлишига сабаб бўлади. Ҳарорат 55 С га етганида ачитқиларнинг хаёт фаолияти тўхтайди. Хамир бўлакларининг устки қисми печка ичида тез қизийди ва бу қатламдаги бижғувчи микроорганизмлар зудлик билин ўладилар, крахмал доначалари клестерланади, оқсил моддалар денатурацияга учрайди. Харорат 100С га етганда хамирдан намлик буғланиб чиқа бошлайди. Устки қисми қаттиқлашиб қолиши, ундаги намликни кўп миқдорда буғланиб кетиши билан тушинтирилади. Устки қисмини рангини ўзгариши, унда кимёвий жараёнлар содир бўлганлигининг натижасидир. Хамирни харорати кўтарилиш билан клейстерланган крахмалдан стринлар ҳосил бўлади, масалан 110-120 С да оч сариқ рангдаги декстринлар ҳосил бўлади, 120-140С да жигаррангдаги декстринлар ҳосил бўлади. Ҳарорат 140-150 С бўлганда қанд моддаларнинг карамелизация жараёни юзага келади. 150-200 С да ноннинг устки қисмида оқсил ва қанд моддаларининг ўзаро таъсирлашиши натижасида тўқ рангли моддалар – меланоидлар ҳосил бўлади. Меланоидлар нон махсулотларига маҳсус таъм ва ҳушбўй ҳид берувчи моддалардир.

Ноннинг устки қаттиқ қисмини ҳосил бўлиш мағзига иссиқликни етиб боришини қийинлаштиради, чунки у иссиқликни ёмон ўтказувчи ҳисобланади. Пишириш вақтини узайтирса ҳам нон мағизиниг ҳарорати 100С дан ошмайди. Ҳарорат 60 С га етгандан бошлаб оқсил моддаларнинг декатурация жараёни (свертвания) бошланади. Бунда оқсил молекуласидан сув ажралиб чиқади, сувни эса клейстерланган крахмал боғлаб олади. Шундай қилиб, пишиириш жараёни туфайли клейстерланган крахмал доначалари ва структураси ўзгарган оқсил моддалардан иборат мустахкам каркас хосил қилган нон мағиз юзага келади. Кимёвий ўзгаришлар натижаси ҳосил бўлган спирт хамирдаги кислоталари билан реакцияга киришиб, нонга хушбўй таъм ва хид берувчи эфирларга айланадилар. Ҳар бир турдаги нон маҳсулотлари учун пишириш режими белгиланади, у пишириш давомийлиги ва камерадаги нисбий намлик билан тавсифланади. Ноннинг таъми ва ҳушбўйлиги биринчи навбатда пишириш давомийлиги ва хамир нонни печкада қизиш тезлигига боғлиқ бўлади. Пишириш давомийлиги маҳсулотларининг оғирлиги ва шаклига, иссиқлик режимига, хамир бўлакларининг жойлашиш зичлиги ва бошқа омилларга боғлиқ бўлади. Олтинчи босқич – махсулотни сақлаш ва сотув расталарига жўнатиш жараёнларини қамраб олади. Печкада пишиб чиқаётнон лентали транспортерлар орқали циркулацион столларга узатилади, у ердан нонлар ёғочли лотокларга тахланадию. Бу лотоклар харакатланадиган ва гонекаларга жойланади, вагонеткалардаги нон махсулотлари савдо тармоқларига жўнатилгунча нон сақловчи омборларда сақланади. Нон махсулотларини тахлаш, сақлаш ва жўнатиш ишларига қўйиладиган талаблар стандарт меъёрларда балгиланган. Ишлаб чиқарилган нон махсулотларини корхонада сақлаш муддати белгиланади, бунда нонни янгилигини сақлаш мухим ахаимятга эга. Сақлаш муддати печкадан чиқишидан бошлаб то ―Иссиқ нон‖ дўконларига жўнатгунча давом этади.

Корхонада ёки дўконда сақланиш муддати ўтиб кетган нон махсулотлари брак ҳисобланади ва талқон, сухари уни каби махсулотлар олиш учун қайта ишланади. Пишиб чиққан иссиқ нонлар совиши натижасида вазнини йўқотиши (усушка кузатилади, яъни махсулот намлигининг бир қисми буғланиб вазнини камайишига олиб келади. Вазнини йўқотилиши иссиқ нон билан совиган нон оғирликлари орасидаги фарқ орқали аниқланади. Бу жараён маҳсулот намлиги билан атроф мухитдаги ҳавонинг нисбий намлиги мувозанатлашгунга қадар давом этади. Махсулот тури сақланиш муддати ва шароитига қараб, нон махсулотларида оғирликнинг камайиши 1-3% ни ташкил қилади. Сақлаш давомида нонни устки қисмини қотиб қолиш ҳолати юзага келади. Пишгандан сўнг бир неча соат ўтгандан кейин ноннинг устки қисмлари қаттиқ, уқаланувчи ҳолатдан юмшоқ эластик ҳолатга ўтади. Нон мағизининг эзилувчанлиги камаяди, ушоқланувчанлик ортади. Нон махсулотлари 0-25 С хароратда сақланаётган бу жараён интенсив кечади. Хароратни 7 С га тушурсак бу жараённи секинлашади. Нон махсулотларининг янгилигини сақлаб туриш мухим ахамиятга эга. Нон ишлаб чиқариш корхоналари кеча – кундуз узлуксиз ишлаганлиги туфайли кечки сменада тайёр бўлган нон махсулотлари 10-12 соатдан кейин харидорларга етиб боради. Шунинг учун уларни янгилигини сақлаш учун полиэтилин пакетларга қадоқлаш хозирги кунда кенг амалага оширилмоқда. Полиэтелин пакет ноннинг янгилигини, таъми, хушбўйлиги ва юмшоқлигини 2-3 сутка давомида яхши сақланишига ёрдам беради. Нон маҳсулотларини қадоқловчи материаллар маълум мустахкамликка эга, инарт, махсулотларга нисбатан зарарсиз бўлиши керак.

Макарон маҳсулотларини ишлаб чиқаришда кечадиган технологик жараёнлар. Макарон маҳсулотларини қадим-қадим замонлардан бошлаб ишлаб чиқарилган: дастлаб текис угра кўринишида, кейинчалик эса трубкасимон макаронлар кўринишида. Угра тайёрлашнинг биринчи таърифини янги эрамизнинг биринчи ўн йиллигида тузилган, римлик овқат шинавандаси Аничонинг кулинария бўйича трактатида учратиш мумкин. Италияда макарондан таомлар тайёрланишнинг хужжатли эслатмаси ХII аср бошларига тўғри келади. ХIV аср ўрталаригача макарон маҳсулотларини уй шароитларида тайёрланган. Содда техникалар билан макарон маҳсулотларини ишлаб чиқариш цехлари биринчи бўлиб, XIV асрнинг охирларида Италияда қурилган. Макарон ва вермишелларни винтланган ёғочли прессларда прессланган, цехларнинг ишчи иморатига ўрнатилган стеллажлардаги рамкаларда қуритилган. Макарон саноатида кейинги катта босқич бу тўхтовсиз ишлайдиган қуритгичларни тадбиқ қилиш бўлди ва улар асосида шнекланган пресслар бирлигида механизациялаштирилган линиялар пайдо бўлди: 1945-1948 йилларда калта маҳсулотлар ишлаб чиқариш учун ―Брайбанти ‖ фирмасининг (Италия) биринчи линиялари, 50-йилларнинг бошларида узун маҳсулотлар ишлаб чиқариш учун ―Бюлер‖ фирмасининг (Швейцария) биринчи линиялари. Макарон саноатининг ҳозирги вақтгача давом этаётган кейинги ривожланиши хамир қориш ва шаклга келтириш, макарон маҳсулотларини қуритишининг техника ва технологияларини замонавийлаштириш йўлидан бормоқда ва маҳсулотлар ассортиментини (навларини) кенгайтирмокда. Шу маъносида хамирга вакуумли ишлов бериш, тефлон қўшимчали матрицаларнинг қўлланилиши, қуритишнинг юқори температурали режимидан фойдаланиши, тез пишадиган маҳсулотлар ишлаб чиқариш технологик усулларидан фойдаланишни алоҳида таъкидлаш лозим.

Ҳозирги вақтда макарон маҳсулотларини ишлаб чиқариш, истеъмол қилиш ва экспорт қилиш бўйича Италия биринчи ўринда туради: охирги ўн йилликда Италияда макарон маҳсулотларини ишлаб чиқариш ўртача йил ҳисоби 1800 да 2500 минг тоннагача ўзгариб туради. Макарон махсулотларини ишлаб чиқариш бўйича АКШ иккинчи ўринда туради: бир йилда 1300-1800 минг тонна. Макарон маҳсулотларини ишлаб чиқариш учун қўлланиладиган ускуналарга келсак, бу ерда хам Италия олдинги ўринда туради. Иккита қадимий италян фирмалари: ―Брайбанти‖ ва ―Павон‖ – узун, калта ва уя кўринишидаги макарон маҳсулотларини ишлаб чиқариш бўйича энг замонавийлаштирилган линиялар чиқаради, улардан дунёнинг деярли ҳамма мамлакатларида кенг қўлланилади. Уларга фақатгина швейцар ―Бюлер‖ фирмасининг линиялари рақобатбардошдир. Макарон маҳсулотларининг классификацияси. Макарон маҳсулотлари – бу 13% намликкача қуритилган, буғдой уни ва сувдан тайёрланган, қуйида шаклда келтирилган хамирдан олинган озиқ-овқат маҳсулотдир. Макарон маҳсулотларининг озиқа махсулоти сифатидаги асосий фазилатлари: -ўзига хос ҳусусиятини йўқотмасдан узоқ муддат (бир йилдан ортиқ) сақланувчанликка эгалиги: макарон маҳсулотлари умуман қотиб қолмайди, сухарик, печениеларга қараганда гигроскопиклиги камроқ, транспортировкани яхши кўтаради; -тез ва оддий тайёрланиши (қайнатиш давомийлиги ассортиментга қараб 3- 20 мин); -нисбатан юқори озиқавий қиймати: 100 гр қуруқ макарон маҳсулотидан тайёрланган таом, инсоннинг оқсил ва углеводларга бўлган суткадаги талабини 10-15 % ини қониқтиради; -макарон маҳсулотларининг асосий озиқа моддаларини юқори хазм бўлиши – оқсил ва углеводлар.

Макарон маҳсулотларини шаклига қараб, қуйидаги турларига бўлинади: трубкасимон, ипсимон (вермишел), тасмасимон (лапша) ва ҳар хил шаклли. Ўз навбатида бу макарон маҳсулотларининг турлари подтиплар ва кўринишларга бўлинади. Трубкасимон маҳсулотлар шаклига ва узунлигига қараб жадвалда кўрсатилган подтипларга бўлинади. Жадвал 16.1 Трубкасимон махсулотларнинг подтипллари бўлиниши Подтип Шакли(форма) Маҳсулот узунлиги,см Макаронлар Тўғри ёки тўлқинсимон қирқимли трубка Калтаси-15-20 Узуни-20 дан кам эмас Рожкилар Тўғри қирқимли букилган ёки тўғри трубка Устки эгри бўйича 1.5-4 Хаваскорга оид 3-10 Перья Қийишиқ қирқимли трубка Ўткир бурчакдан ўтмасигача-3-10 Макарон парчалари Деформацияланган макаронлар Макарон қирқинлилари ва синиқлари 5-13.5 Ипсимон маҳсулотлар (вермишел) (ҳам ҳар хал кесмалар шаклига эга бўлиши мумкин. Кесим ўлчами (мм) бўйича вермишел қуйидаги кўринишланга бўлинади: паутинка (0.8 дан кўп эмас), ингичка (0.9-1.2), Оддий (-1.5), хаваскорларга оид. Узунлигига боғлиқ ҳолда вермишелни калта кесилган ҳолда чиқарилади, унинг узунлиги 20см дан кам эмас. Чет элда ишлаб чиқарилган узун вермишелларни асосан спагетти деб айтилади. Тасмасимон маҳсулотларни лапша ўлчамлари ва шаклига кўра ҳар хил кўринишда ва ҳар хил номи билан чиқарилади: силлиқ ёки қиррали сиртли, тўғри, аррасимон, тўққиқсимон ва шунга ўхшаш четлар билан. Лапшанинг эни 3 дан 10мм гача бўлиши керак қалинлиги эса 2 мм дан ошмаслиги керак. Узунлиги бўйича лапшпни Хаим вермишелга ўхшаб классификацияланади.

Ҳар хил шаклли маҳсулотларни пресслаш ва штамплаш билан тайёрланади. Шаклли маҳсулотларни ҳар хил формада ва ўлчамда чиқариш мумкин, лекин маҳсулотни исталган қисмини синдирилганда, қалинлиги прессланган маҳсулотлар учун 3,0мм дан ошмаслиги керак ва штампланган маҳсулотлар учун 1.5мм дан ошмаслиги керак. Макарон маҳсулотларини ишлаб чиқаришда хом ашё сифатида асосан ун сув ҳамда турли хил бойитувчи қўшимчаларни қўлланилади. Макарон маҳсулотлари ёрмача ва ярим ёрмачадан иборат бўлган макарон унидан ишлаб чиқарилади, у қаттиқ буғдой ва юқори шаффофликка эга бўлган юмшоқ буғдойлардан ишлаб чиқарилади. Қаттиқ буғдой юқори унум билан макарон уни ишлаб чиқариш имкониятини беради. Қаттиқ буғдой юқори шаффофлиги билан тавсияланади, у юқори унум билан макарон уни ишлаб чиқариш имкониятини беради. Қаттиқ буғдой донида оқсил миқдори кўп, клейковина сифати яхши ва сариқ ранг берувчи пигментнинг концентрацияси юқори бўлади. Макарон ишлаб чиқариш учун мўлжалланган унга технологик ҳусусияти бўйича маҳсус талаблар қўйилади. Макарон уни нон ишлаб чиқариладиган ундан фарқ қилиб, ёрмасимон структурага, юқори оқсил миқдорига ва яхши сифатли клейковинага эга бўлиши керак. Макарон унини яна бир жиҳати уни қайта ишлаш жараёнида ранги тўқариб қолмаслиги керак. Макарон унининг ранги, таъми, ҳиди ва аралашмалар мавжудлиги органолептик усулда аниқланади. Уннинг физик-кимёвий ҳусусиятларига намлик, кулдорлик, ун заррачаларининг йириклиги, клейковина миқдори ва сифати, зарарли аралашмалар миқдори, зараркунандалар билан зарарланганлиги ва бошқалар киради. Макарон унининг таъми, ҳиди оддий унга хос, бегона таъм ва ҳидларсиз бўлиши керак. Ун заррачаларининг йириклиги ун навини аниқловчи кўрсаткич ҳисобланади. Заррачаларнинг ўлчами 60-100 мкм бўлган нонвойлик уни ва ўлчами 250-350мкм бўлган қаттиқ буғдойдан олинган макарон уни макарон хамирини тайёрлаш учун жуда яхши унлар ҳисобланади. Бу кунларда клейковина миқдори 33-35% дан кам бўлмаслиги керак.

Макарон хамирини тайёрлаш учун керак бўладиган сувга ҳудди нон хамирини қоришда ишлатиладиган сув каби талаблар қўйилади. Макарон хамирини тайёрлашда асосий хом ашёлар бўлган ун ва сувдан ташқари турли қўшимчалар қўшилади: -ойитувчи, оқсил қийматини оширувчи қўшимчалар – янги тухум, тухум маҳсулотлари (меланж, тухум, кукуни, тухум сариғини қуритилгани), буғдой унини клейковинаси, казсин, сут ва сут кукуни; -таъм ва ҳушбуйлик берувчи қўшимчалар – мева, сабзавотларнинг шарбатлари ва пастлари ҳамда ванилин, шафран ва бошқалар; -биологик актив моддалар – витамин препарати. Макарон маҳсулотлари ишлаб чиқаришда кечадиган асосий босқичларнинг қисқача тавсифи. Макарон маҳсулотларини ишлаб чиқариш жараёни қуйидаги асосий босқичлардан иборат: хом ашёни тайёрлаш, хамир тайёрлаш, хом маҳсулотларни бўлиш, қуритиш, қуритилган маҳсулотларни совутиш, тайёр маҳсулот яроқли, яроқсизини ажратиш ва упаковка қилиш. Хом ашёни тайёрлаш унни элаш металломагнит чиқиндилардан тозалаш, қиздириш (уннинг температураси 10 градусдан паст бўлмаслиги керак), фабрика лабораториясининг кўрсатмаларига мос ҳолда турли хил ун партияларини аралаштиришдан иборат. Хамир қориш учун мўлжалланган сувни иссикликни алмаштирувчи аппаратларда қиздирилади, сўнг рецептурада кўрсатилган температурагача водопровод совиқ суви билан аралаштирилади. Қўшимча маҳсулотларни тайёрлаш учун уларни хамир қориш учун мўлжалланган сувда аралаштирилади. Товуқ тухумларини ишлатишдан олдин ювилади, меланжни музлатилади. Макарон хамирини тайёрлаш. Хамир тайёрлаш жараёни ингредиентларни (сув, ун ва қўшимча маҳсулотлар) дозалаш ва хамир қоришдан иборат. Ингредиентларни дозаторлар ёрдамида киритилади. Дозаторлар ун ва қўшимчалар эритилган сувли аралашмани қориш қозонига тахминан 3:1 нисбатда тўхтовсиз бериб туради.

Қориш қозонида ун ва сувнинг интенсив аралашуви боради, намланиш ва ун қисмларининг шишиш жараёни содир бўлади, бу эса шартли равишда макарон хамирини қориш деб аталади. Макарон хамири қориб бўлинганда нон ва бисквит хамирларидан фарқли равишда кўпгина намланган (тарқоқ) бирлашмаган гувалачалардан ва ушоқлардан иборат. Хамирни пресслаш. Пресслашдан мақсад – қорилган хамирни зичлаштириш, уни бир хилдаги боғланган ёпишқоқ пластик хамир массасига айлантириш, сўнг унга аниқ бир шакл (форма) беришдан иборат. Металл матрицадаги тешиклар орқали босиб, хамирга шакл берилади. Тешикнинг шакли прессланаётган хом маҳсулотнинг шаклини аниқлайди. Масалан, думалоқ кесимли тешиклардан вермишел олиш мумкин, туғри тўртбурчак тешиклардан лапша ва ҳоказо. Хом маҳсулотларни бўлиш. Бу жараён икки босқичдан иборат: матрицадан прессланган хом маҳсулотларни керакли узунликда қирқиш ва уларни керакли узунликда қирқиш ва уларни қуритишга тайёрланган махсулот турига ва қўлланилаётган қуритиш ускунасига боғлик бўлиб, хом маҳсулотни турли транспортёрларга, рамкаларга ёки кассеталарга жойлаштиришдан иборат, ёхуд хом маҳсулот узун толаларини қуритувчи ходачалар бастунларга осишдан иборат бўлади. Прессланган маҳсулотларни кесишдан олдин ёки кесиш жараёнида уларнинг сирти қуритилган бўлиши учун ҳаво билан интенсив шиширилади. Бу эса маҳсулотларнинг ўзаро, пичоққа ва қуритувчи сиртга ёпишиб қолишини олдини олади. Маҳсулотларни қуритиш. Қуритишдан мақсад – маҳсулотларнинг шаклини мустахкамлаш ва уларда микроорганизмлар ривожланишини олдини олиш. Бу технологик жараённинг энг кўп вакт талаб қиладиган ва энг маъсулиятли босқичи ҳисобланиб, маҳсулотларнинг мустаҳкамлиги биринчи навбатда мана шу босқичнинг туғри олиб борилганига боғлиқ.

Жуда интенсив қуритиш қуритилган маҳсулотларда ёриқлар (дарзлар) пайдо бўлишига олиб келади, жуда секин қуритиш эса, айниқса намликни йўқотишнинг биринчи босқичида маҳсулотларни очиб қолишига ва моғорлаб қолишига олиб келади. Ҳозирги вақтда макарон корхоналарида макарон маҳсулотларини конвектив қуритиш, яъни маҳулотларни қиздирилган ҳаво билан шиширишдан фойдаланилмокда. Қуритилган маҳсулотларни совутиш. Бу жараён – қуритгичдан чиқаётган маҳсулотлар юқори температурасини упаковка қилувчи бўлим ҳаво температурасигача тушириш учун керак бўлади. Агар макарон маҳсулотларини совутмасдан упаковка қилинса, намликнинг буғланиши упаковкада давом этади, бу эса упаковкаланган маҳсулот массасининг камайишига олиб келади, нам ўтказмайдиган упаковкаларда эса – унинг ички сиртида намликнинг конденсацияланишига олиб келади. Кўпроқ қуритилган маҳсулотларни маҳсус бункер ёки камераларда секин совутиш афзал. Совутилган маҳсулотлардан яроқсизини ажратилади, бунда уларнинг сифатига қўйиладиган талабларга жавоб бермайдиган маҳсулотларни олиб ташланади, сўнг маҳсулотларни упаковка қилинади. Упаковка қилиш. Тайёр маҳсулотларни қўлда майда тараларга (коробкачалар, пакетлар) ёки қадоқлайдиган машиналар билан тўкма ҳолда йирик тараларга (коробкалар, яшиклар, кўп қаватли қғгоз халталар) жойлаштирилади.

Фойдаланилган адабиётлар: 1. Исматуллаев П.Р., Нуриллаев Ш.П., Ҳабибуллаев Р.А. Бизнинг Ватанимиз келажаги буюк Ўзбекистондир. Тошкент, 2002. 228 бет. 2. Олий таълим. Меъёрий-ҳуқуқий ва услубий ҳужжатлар тўплами. ―Истиқлол‖ нашриёти бош таҳририяти. Тошкент, 2004. 511бет. 3. Кадрлар тайёрлаш миллий дастури тўғрисидаги Ўзбекистон Республикасининг қонуни. 1997 йил 29августь. 4. Марахимов. А.Р., Рахмонқулова С.И.."Интернет ва ундан фойдаланиш асослари" 5. Мясникова А.В., Ралль Ю.С. и др. "Товароведение зерна и продуктов его переработки. М. "Колос" 1971г. 3, 9, 72 бетлар

O'xshashlar

Ун ишлаб чиқариш корхоналари тавсифи ва уларда кечадиган технологик жараёнлар

Нон махсулотлари ишлаб чиқариш технологияси

Нон ишлаб чиқариш технологияси

Шароб спирт ва қанд ишлаб чиқариш корхоналари ускуналари

Нон-булка маҳсулотларининг ассортиментининг тавсифи