Meva va sabzavotlardan konserva tayyorlash texnologiyasi

Yuklangan vaqt:

05.05.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

88.5 KB

Ko'chirib olish

Meva va sabzavotlardan konserva tayyorlash texnologiyasi Reja: 1. Meva va sabzavotlar konservalari tayyorlash uchun qo‘llaniladigan xomashyolarga qo‘yiladigan talablar. 2. Meva va sabzavot konservalari tayyorlashning umumiy texnologiyasi. 3. Sabzavot konservalarining assortimenti va tayyorlash texnologiyasining o‘ziga xos-xususiyatlari.

Meva va sabzavotlar konservalari tayyorlash uchun qo‘llaniladigan xom- ashyolarga qo‘yiladigan talablar Meva va rezavor mevalar ham konservalar tayyorlashda muhim xom ashyolardan biri hisoblanadi. Ko‘pchilik holatlarda mevalar va rezavor mevalar kompotlar olishga ishlatiladi. Kompotlar tayyorlash uchun deyarlik hamma mevalar, rezavor mevalar va yovvoyi holda o‘sadigan daraxtlar mevalaridan ham foydalaniladi. Lekin, juda yumshoq, ishlov berganda tezda ezilib ketadigan hamda og‘izni burishtiruvchi, taxir ta’mga ega bo‘lgan mevalar kompotlar tayyorlash uchun uncha yaroqli emas. Ma’lumki, kompotlarda yaxshi seziluvchan ta’m va hid bo‘lishi kerak. Mevalar qayta ishlaganda ezilib ketmasligi va rangini ham o‘zgartirib yubormasligi kerak. Mevalar yangi, sog‘lom, zararkunandalar bilan zararlanmagan, mexanik jarohatlarsiz, dog‘larsiz va boshqa nuqsonlarsiz bo‘lishi kerak. Donakli mevalar, mandarinlar uchun ularning katta – kichikligi ham juda muhim hisoblanadi. Zavodlarda mevalar 12 kg dan ortiq massaga ega bo‘lmagan yashiklarda va korzinkalarda keltiriladi. Xom ashyo maxsus maydonlarda saqlanadi. Texnologik yo‘riqnomalar bo‘yicha shamollatiladigan maydonlarda rezavor mevalar 8 soatdan, o‘rik va giloslar esa 12 soatdan, uzum, olxo‘ri, shaftoli 24 soatdan, olma, qovunlar 48 soatdan, mandarinlar 5 sutkadan, behi, olmalarning qishki navlari 7 sutkadan ortiq saqlanmasligi talab etiladi. Mevalarni va rezavor mevalarning qayta ishlash muddatini oshirish uchun ularni sovutgich kameralarida 0 0 С ga yaqin haroratda qisqa muddat saqlash mumkin. Agar mevalar terib olishdan oldin qishloq xo‘jalik zararkunandalariga qarshi kimyoviy moddalar bilan ishlangan bo‘lsa, u holda ularni avvalo 0,1% li HCl eritmasi bilan yuviladi, so‘ngra esa toza suv bilan yuviladi. Endi esa xom ashyolarning qisqacha tavsifini keltiramiz.

Gilos. Gilos yaxshi ta’m va texnologik sifatga ega bo‘lib, konservalash uchun eng qimmatli xom ashyo hisoblanadi. Gilos tezpishar bo‘lganligi sababli, boshqa xom ashyolar bo‘lmaganda zavodlarning ishlashini ta’minlaydi. Gilos boldog‘i bilan uziladi. Agar boldoqsiz terilganda bo‘shliqdan sharbat oqib chiqib, mevaning tezda buzilishini keltirib chiqaradi. Ikkinchidan, kislorod ta’sirida oshlovchi moddalar oksidlanib, ularda qora dog‘lar paydo qiladi. konservalash uchun foydalaniladigan giloslar yaxshi pishgan, kerakli o‘lchamga va rangga ega bo‘lgan, och – sarg‘ish yoki qora – qizg‘ish rangda bo‘lishi talab etiladi. Gilos mevalari daraxtda pishib yetilgan bo‘lishi kerak. Bunday sharoitda mevalarda ko‘p darajada qand moddasi va boshqa organik moddalar to‘planadi. Mevaning diametri esa 15 mm dan kam bo‘lmasligi kerak. Kompot tayyorlash uchun qo‘llaniladigan gilosning nordonligi 0,6 % ni tashkil etgan bo‘lsa maqsadga muvofiq hisoblanadi. O‘rik. Ў rik daraxti mevasining sifati va qurg‘oqchilikka chidamliligi bo‘yicha konserva sanoati uchun juda muhim hisoblanadi. Kompot tayyorlash uchun qo‘llaniladigan o‘rik mevasi texnik pishganlik darajasida o‘rik o‘ziga xos ta’m va rangga ega bo‘lib, mevasi uncha zich bo‘lmaydi. Pishmagan o‘rik mevalari achchiq ta’mga ega bo‘lib, bu ta’m saqlanganda ham mevada saqlanib qoladi. Pishib ketgan o‘rik mevasi esa qaynatganda ezilib ketadi. Kompot tayyorlash uchun qo‘llaniladigan o‘rik mevasi katta (massasi 40 – 60 g), sariq, oranj-sariq rangda bo‘lishi kerak. Shaftoli. Konserva mahsulotlari ishlab chiqarishga mo‘ljallangan shaftoli mevalaridan yaxshi mahsulot tayyorlanadi. Ulardan sharbat, qiyom, djem va kompotlar ishlab chiqariladi. Ko‘pgina shaftoli navlari sarxil holda iste’mol qilinadi. Bunday shaftolilar konserva mahsulotlari ishlab chiqarish uchun uncha yaroqli emas, chunki ularga issiqlik ishlovi berilganda ezilib ketadi.

Behi. Behidan tayyorlangan kompotlar xushbo‘y hid va yuqori ta’m ko‘rsatkichlariga ega ekanligi bilan alohida diqqatga sazovordir. Behi uzoq saqlanish muddatiga egaligi sababli, ularni mavsum tugagandan keyin ham kompot olishga foydalanish imkonini beradi Behi mevasi to‘qimalarida dag‘al yog‘ochsimon hujayralar mavjud. Meva yetilib pishganda hujayralardan pignin moddasi yo‘qoladi, natijada yumshaydi. Shu sababli behilar to‘liq yetilib pishgandan keyin ularni kompot olishga ishlatish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Behilarning qishki navlarini esa saqlash jarayonida yetilgandan keyin ishlatish ma’qul hisoblanadi. Meva va sabzavot konservalari tayyorlashning umumiy texnologiyasi Kompot ishlab chiqarish texnologiyasi. Mevalardan kompot tayyorlash jarayonida sabzavotlardan konserva olish jarayonlarida ma’lum bir o‘xshashliklar bor. Kompot tayyorlash texnologiyasi ham xom ashyoni tayyorlashdan boshlanadi. Quyida kompot tayyorlash jarayonlarini keltiramiz. 1. Xom ashyoni tayyorlash. Bu jarayon o‘z ichiga mevalarni boldog‘dan xolos etish, o‘lchamlari bo‘yicha saralash, yuvish va sifatsiz xom ashyolarni ajratib tashlash kabilarni o‘z ichiga oladi. Masalan, gilos va olchalar danagini olmasdan konservatsiya qilinadi, o‘rik va shaftolilardan kompot tayyorlashda esa ular suvidan xolos etiladi. Ana shu jarayonlar o‘tkazilgan xom ashyo, agar ochiq havoda turib qolsa, tezda qorayib qoladi. Shu sababli gilos, olcha, o‘riklar 30 – 40 daqiqa davomida sovuq suvga solib qo‘yiladi. Lekin shaftolilardan kompot olishda mevalar po‘stlog‘idan xolos etilishi kerak. Bu jarayon ancha qiyin va birmuncha chiqitlar chiqishini keltirib chiqaradi. Shaftolilarni po‘stidan tozalashning mexanik, issiqlik va kimyoviy usullari mavjuddir. Mexanik uchul juda qiyin, chunki u qo‘l kuchi yordamida bajariladi. Ikkinchidan, bu usulda chiqitlar ko‘p miqdorni tashkil etadi.

Ikkinchi usul issiqlik ishlovi berish usuli hisoblanadi. Bunda ikki pallalarga ajratilgan shaftolilar par yordamida blanshirovka qiladigan lentaning setkalariga joylanadi va 2 – 3 daqiqa davomida blanshirovka qilinadi. So‘ngra qo‘l kuchi yordamida osonlik bilan po‘stlog‘idan ajratiladi. Shafloti, behi, mandarin, apelsin, noklarning po‘stlog‘idan xolos etishning kimyoviy usuli eng keng tarqalgan usul hisoblanadi. Bu usul ishqor eritmasining protopektinni parchalashi va hujayraning epidermik qobig‘iga ta’sir ko‘rsatishiga asoslanadi. Bundan ishlov berish natijasida suvda eriydigan pektin hosil bo‘ladi va po‘stloq etdan osonlik bilan ajraladi. Ishqor eritmasining konsentratsiyasi, uning harorati va ishlov berish berish vaqti xom ashyoning turiga, holatiga va dastlabki ishlov berilganligiga ko‘p darajada bog‘liq bo‘ladi. Shaftolilarni po‘stlog‘idan kimyoviy yo‘l bilan tozalashda natriy ishqorining 2 – 3 % li eritmasidan foydalaniladi. Bunda tayyorlangan xom ashyo eritmada 40 – 60 soniya davomida ushlab turiladi. Shaftolilarning po‘stlog‘i yaxshi tozalanmagan holatlar esa xom ashyoni uzoqroq muddatda, ya’ni 90 soniyadan ortiq bo‘lmagan muddatda ushlab turish tavsiya etiladi. Bunda xom ashyoni yanada uzoqroq muddat eritmada ushlab turish maqsadga muvofiq emas, chunki uzoq muddat davomida ishqor shaftolining etiga ham o‘tib ketishi mumkin. Undan ishqor eritmasini yuvib tashlash uzoq kechadi. Ishqor yordamida po‘stloqdan tozalash uzluksiz ishlaydigan bronshirovatel-larda yoki maxsus vannalarda olib boriladi. Tozalashning ishqorli usulidan foydalanish chiqitning kamayishini ta’minlaydi. Masalan, tozalashning mexanik usulida chiqit 20 – 25 foizni tashkil etsa, bu ko‘rsatkich kimyoviy usulda 8 – 12 foizni tashkil etadi. Ishqor yordamida po‘stloqdan tozalangan xom ashyo ochiq havoda qoldirilsa, u qorayib qoladi. Qorayishni esa asosan oksidlovchi – qaytaruvchi fermentlar keltirib chiqaradi. Shu sababli fermentlarni ipaktivatsiya qilish zaruriyati tug‘iladi. Shaftolilar par yordamida 1 – 2 minut davomida blanshirovka qilinadi. Shuningdek, shaftolilarni 5 minut davomida 900S haroratga ega bo‘lgan issiq suv yordamida ham blanshirovka qilish mumkin. Lekin bunday usulda blanshirovka

qilinganda xom ashyodagi suvda eruvchan moddalar suvda erib mahsulotdan chiqib ketadi. Bu esa mahsulotning sifatiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Tozalangan va blanshirovka qilingan shaftolilarni bankalarga joylaguncha qorayib qolmasligi uchun ularni sovuq suvga yoki vino, limon kislotalarining bir foizli eritmasiga solib qo‘yish maqsadga muvofiq hisoblanadi. So‘ngra tayyorlangan xom ashyolar qadoqlash uchun jo‘natiladi. Qadoqlash. Qadoqlashdan oldin tayyorlangan xom ashyo yana bir bor ko‘zdan kechiriladi. Mayda mevalar va rezavor mevalar bankalarga avtomatik va yarimavtomatik usulda ishlaydigan mashinalar yordamida qadoqlanadi. Olma, nok, behi butun yoki kesilgan holda, o‘rik, shaftolilar tozalangan holda bankalarga qo‘l kuchi yordamida zich joylanadi. Bankalarga joylaganda mevalarning massasi kompotning netto massasining 50 – 65 % ini tashkil etilishini ta’minlash talab etiladi. Yana shuni ham hisobga olish kerakki, sterilizatsiya jarayonida mevadan sharbat chiqishi hisobiga uning massasisi birmuncha kamayadi. Qadoqlash uchun sovuq va issiq suv bilan yuvilib, par bilan ishlov berilgan toza shisha va metal bankalardan foydalaniladi. Laklanmagan metal bankalarga solingan kompotlarda ba’zan metall ta’mi kelib qolishi ham mumkin. So‘ngra mevalar joylangan bankalar qand sharbati quyish uchun jo‘natiladi. 2. Qand sharbatini quyish. Qand sharbati bankalarga ko‘pchilik hollarda avtomatik usulda mashinalar yordamida quyiladi. Sharbat bankalarga juda yuqori qismigacha quyilmaydi. Bunda ozroq bo‘sh joy qolishi kerak. Chunki sterilizatsiya jarayonida bankalarning germetikligi buzilishi mumkin. Mevalarning burishib qolishi va yorilib ketishining oldini olish uchun sharbatning haroratiga katta e’tibor beriladi. Olcha, gilos, olxo‘ri kompotlari uchun sharbatning harorati 600S dan, uzumlar uchun 400S dan, boshqa mevalar va rezavor mevalar uchun esa sharbatning harorati 80 – 850S dan ortiq bo‘lmasligi maqsadga muvofiq hisoblanadi. Xom ashyoning turiga qarab quyiladigan sharbatning konsentratsiyasi turli darajada bo‘ladi. Masalan, mayda o‘rik, olxo‘rilar uchun sharbatning

konsentratsiyasi 30 %, olma, nok, giloslar uchun 35 %, yarim pallali o‘riklar uchun 50 %, olcha va giloslar uchun esa 60 % bo‘lishi kerak. Ba’zi bir kompotlar tayyorlashda esa, agar ularning nordonligi juda kam bo‘lsa 0,1 % miqdorida limon kislotalariqo‘shish ham tavsiya etiladi. Keyingi jarayon bankalarni germetik berkitish, deb yuritiladi. 3. Bankalarni germetik berkitish. Mevalar va sharbat bilan to‘ldirilgan bankalar vakuum – zakatka mashinalarida germetik yopiladi. Bu yerda vakuumdan foydalanishdan asosiy maqsad, banka ichidagi erkin kislorodni so‘rib olishdan iboratdir. Buning asosiy boisi shundaki, banka ichida qolgan kislorod uni saqlash jarayonida sifatining pasayishini, ya’ni bambajlarni keltirib chiqarishi mumkin. 4. Sterilizatsiya. Germetik yopilgan bankalar sterilizatsiyaga jo‘natiladi. Sterilizatsiya avtoklavlarda 1000S ga yaqin haroratda olib boriladi. Olcha, o‘rik, olxo‘ri, qora smorodina kompotlarini esa 85 – 950S da pasterizatsiya qilish ham mumkin. Sterilizatsiya muddati xom ashyoning turiga, pomologik navi va idishning turiga qarab 10 daqiqadan 30 daqiqagacha muddatda o‘tkaziladi. Pasterizatsiya yoki sterilizatsiyadan keyin bankalar darhol suv yordamida 30 – 40 0 С gacha sovutilishi kerak. Telik bilan sovutilish mahsulotning ezilib ketishidan saqlaydi va rangining, ta’mining pasayishining oldini oladi. So‘nggi yillarda shishalarga qadoqlangan mahsulotlarni yuqori chastotali toklar yordamida sterilizatsiya qilish usullari ham ishlab chiqilgan. Lekin bu usulda sterilizatsiya qilish birmuncha qimmatroq turadi. Meva va rezavor meva konservalarining sifatiga talablar. Kompotlar sifat ko‘rsatkichlari bo‘yicha oliy, birinchi va oshxonabop tovar navlariga bo‘linadi. Ularning sifatini organoleptik va fizik – kimyoviy ko‘rsatkichlari asosida baholashda GOST 816-70 standartidan foydalaniladi. Kompotlarning sifatini organoleptik baholashda tashqi ko‘rinishi, konsistensiyasi, rangi, hidi, ta’mi va quymasining sifati kabi ko‘rsatkichlari tekshiriladi. Har bir bankadagi mevalar rangi va o‘lchamlari bo‘yicha bir xil bo‘lishi kerak.

Mevalar va ularning qismlari butun, ezilib ketmagan va yorilmagan bo‘lishi kerak. Quymasi esa toza, tiniq, meva to‘qimalari va boshqa mexanik aralashmalar bo‘lmasligi kerak. Hidi va ta’mi yoqimli, begona ta’mlarsiz va hidlarsiz bo‘lishi kerak. Oliy navli kompotlar olish uchun yuqori sifatli xom ashyodan foydalanish talab etiladi. Shuningdek, issiqlik ishlovi berish jarayonlarini to‘g‘ri o‘tkazish ham juda muhim hisoblanadi. Kompotlarning sifatini baholashda ularning fizik – kimyoviy ko‘rsatkichlari ham juda muhim hisoblanadi. Kompotlarning qaysi tovar naviga kirishini aniqlashda mevaning ezilib ketmagan yoki ezilib ketganligi va shuningdek, mevalar rangining bir xilligi kabi ko‘rsatkichlari aniqlanadi. Masalan, oliy nav kompotlarda ezilib ketgan mevalar bo‘lmasligi, 1-chi nav kompotlarda esa ularning miqdori 15% dan, oshxonabop navlarida esa 50% dan ortiq bo‘lmasligi standartlarda ko‘rsatib qo‘yilgan. Shuningdek, rangi har xil mevalar miqdori oliy navda 5% dan, birinchi nav kompotlarda esa 20% dan ko‘p bo‘lmasligi kerak. Kompotlar uchun yana bir muhim ko‘rsatkich meva miqdorining quyma miqdoriga nisbati hisoblanadi. Bu ko‘rsatkich, ya’ni meva massasi kompot massasida oliy navda 60 % dan, 1-chi navda esa 50 % dan kam bo‘lmasligi kerak. Kompotlarning fizik – kimyoviy ko‘rsatkichlaridan yana biri quruq modda miqdori hisoblanadi. Bu ko‘rsatkich oliy va birinchi nav kompotlarda 18 - 21% ni, oshxonabop navlarida esa 14 - 16 % ni tashkil etishi kerak. Bundan tashqari kompotlarning sifatini baholashda og‘ir metallar tuzlari miqdori ham chegaralanadi. Sabzavot konservalarining assortimenti va tayyorlash texnologiyasining o‘ziga xos-xususiyatlari

Konserva deganda ma’lum bir usul bilan issiqlik ishlovi berish natijasida iste’molchiga tayyor bo‘lgan mahsulotni bankalarga qadoqlab va germetik yopib sterilizatsiya yoki pasterizatsiya qilingan mahsulotni tushunamiz. Bunday konserva mahsulotlari uzoq saqlanish xususiyatiga ega va ular xavfsiz hisoblanadi. Ma’lumki, sterilizatsiya yo‘li bilan ishlov berilganda xom ashyodagi zararli mikroorganizmlar qirilib bitadi. Bu esa mahsulotning buzilmasdan, uzoq saqlanishi ta’minlaydi. Pasterizatsiya qilinganda mahsulotdagi bakteriyalarning vegetativ shakli, zamburug‘lar va achitqilar xalokatga yuz tutadi. Ko‘pincha yuqori nordonlikka ega bo‘lgan meva – sabzavot konservalari pasterizatsiya qilinadi. Pasterizatsiya 1000S dan past haroratda olib boriladi. Sterilizatsiya qilinganda esa issiqlikka chidamli mikroorganizmlar ham o‘ladi, sporali mikroorganizmlar miqdori esa keskin kamayadi. Sterilizatsiya 110 – 120 0 С da o‘tkaziladi. Sabzavot konservalari asosan quyidagi guruhlarga bo‘linadi: tabiiy konservalar, gazakbop, ovqatbop konservalar, quyultirilgan pomidor mahsulotlari, sharbatlar, marinadlar, tuzlangan, achitilgan, pasterizatsiya qilingan mahsulotlar, bolalarga va parhez maqsadida ishlatiladigan konserva mahsulotlari. Tabiiy konservalar. Tabiiy sabzavot konservalari asosan salatlar, vinegretlar, birinchi va ikkinchi ovqatlar tayyorlash uchun yarim tayyor mahsulotlar hisoblanadi va ular to‘g‘ridan – to‘g‘ri ham ovqatga ishlatiladi. Bu tur konservalarni tabiiy konserva deyilishiga sabab shundaki, bu konservalarni tayyorlashda biron bir kulinariya ishlovi berilmaydi. Shu sababli ham bu konservalarda xom ashyoning ta’mi, hidi saqlanib qoladi va ularning kimyoviy tarkibi ham xom ashyoning tarkibidan deyarli farq qilmaydi. Bu konservalarni tayyorlashda sabzavotlar butun holida yoki kesilgan holida ishlatiladi. Tabiiy konservalar assan bir tur sabzavotdan tayyorlanadi. Shu sababli konserva nomi sabzavot nomi bilan ataladi. Har bir tur konserva mahsulotini tayyorlashning o‘ziga xos texnologiyasi mavjud. Farq birinchi navbatda xom ashyoni qanday tayyorlanishi bilan

izohlanadi. Ba’zi bir jarayonlar esa hamma konserva mahsulotlarini tayyorlashda bir xildir. Tabiiy konserva mahsulotlari ishlab chiqarish uchun sifatli, so‘limagan, standart talabiga javob beradigan xom ashyodan foydalaniladi. so‘ligan, sovuq urgan, kasallik va zararkunandalar bilan zararlangan xom ashyolar konserva mahsulotlari ishlab chiqarish uchun yaroqsiz hisoblanadi. Sabzavotlarning xo‘jalik – botanik navlari, ularning ozuqaviy va texnologik xossalari ham sifatli konserva mahsuloti olishda muhim rol o‘ynaydi. Tabiiy konservalar tayyorlash quyidagi texnologik jarayonlarni o‘z ichiga oladi: 1. Dastlabki xom ashyoni konserva olishga tayyorlash. Bunda avvalo xom ashyoning sifati nazoratdan o‘tkaziladi; 2. Xom ashyoni o‘lchamlari, rangi, pishib yetilganligi darajasi bo‘yicha saralash; 3. Xom ashyoni yuvish, iste’mol qilinmaydigan qismlardan tozalash, maydalash (agar zaruriyat bo‘lsa); Blanshirovka qilish. Blanshirovka deganda suvning qaynash temperaturasiga yaqin temeraturada issiqlik ishlovi berish tushuniladi. Blanshirovkada issiqlik beruvchi manba sifatida issiq suv, ba’zan tuzlar va organik kislotalarning suvli eritmasi, issiq bug‘lardan foydalaniladi. Xom ashyoning va olinayotgan mahsulotning turiga qarab blanshirovkada fermentlar sistemasining parchalanishiga va mahsulot sifatini pasaytiruvchi boshqa biokimyoviy jarayonlarni to‘xtatishga erishiladi. Blanshirovka jarayonida qayta ishlanayotgan xom ashyo massasining va hajmining kichrayishiga erishiladi. Chunki bunday ishlov berish natijasida oqsil koagulyatsiyaga uchrab, zichlashadi, ikkinchidan hujayralar orasidagi havoning tashqariga chiqarilishi hisobiga ham xom ashyoning hajmi kichrayadi. Bu esa xom ashyoning bankalarga zich joylanishini ta’minlaydi. Ikkinchidan, ba’zi kraxmalga boy xom ashyolarni blanshirovka qilganda kraxmalning bo‘kishi hisobiga xom ashyoning hajmi ortadi. Masalan, ko‘k no‘xatlarni blanshirovka qilganda

no‘xatlarning hajmi 10 – 15 % kamaysada, kraxmal donachalarining bo‘kishi hisobiga bu hajm ma’lum darajada tiklanadi. 4. Blanshirovka qilingan xom ashyoni sovuq suv yordamida sovutish. Sovutish jarayoni o‘tkazilmasa mahsulot sterilizatsiya qilinganda ezilib ketadi. 5. Ikkinchi marta inspeksiya jarayonini o‘tkazish. Tayyor mahsulotni bankalarga joylash. Bu jarayon maxsus mashinalarda avtomatik tarzda o‘tkaziladi. Mashinalar yordamida qadoqlash jarayoni o‘tkazilganda bir vaqtning o‘zida mahsulot va quyma (ko‘pincha tuzning 2 – 3 % eritmasi) bankaga joylanadi. Bunda quyuq va suyuq qismlarning nisbati inobatga olinadi. Bu yerda tuz eritmasining harorati 800S dan kam bo‘lmasligi maqsadga muvofiq hisoblanadi. Konservaning ta’m ko‘rsatkichlarini yaxshilash uchun ba’zan glyutamin kislotasining natriyli tuzini qo‘shish tavsiya etiladi. Bu oqsil moddalarining gidroliz mahsulotidir. Natriy glyutamati oq yoki sarg‘ish kristallashgan kukun bo‘lib, issiq va sovuq suvda yaxshi eriydi. bilan to‘ldirilgandan keyin maxsus mashinalarda avtomatik ravishda vakuum- zakatochnoy mashinalarida germetik bekitiladi. So‘ngra bankalar sterilizatsiya qilish uchun jo‘natiladi. konservalarni sterilizatsiya qilish avtoklavlarda va uzliksiz ishlatiladigan sterilizator sovutgichlarda olib boriladi. Sterilizator –sovutgichlardan foydalanilsa avtoklaflar avtoklaflarga qaraganda suv va bug‘ sarfi 75% ga esa 7-10 martaga kamayadi. Sterilizatsiya 126% s da 5-7 minut davomida o‘tkaziladi. Sterilizatsiyadan so‘ng bankalar oqib turgan suv yordamida 40% gacha sovutiladi. yetarli darajada sovutilmaganda esa mikroorgonizimlarning rivojlanishi uchun qulay sharoit vujudga keladi. Natural konservalarning eng ko‘p tarqalgan turlariga “ko‘k no‘xot” shirin makkajo‘xori ta’biy lavlagi ta’biy sabzi konservalangan bodring tabiy shirin qalampiri kabi konservalar kiradi. Quydagi birinchi jadvalda ba’zi sifat konservalarning kimyoviy tarkibi bo‘yicha ma’lumotlarni keltiramiz

$1-jadval Tabiy konservalarning kimyoviy taribi Т\р Консерванинг номи Миқдори % сув Оқ сил Ёғ углеводлар Органик кислоталар (олма кислотасига ҳисоблаганда) Клетчатка Кул Умимий миқдори Қанд 1 Кўк нўхат 87,1 3,1 0,2 7,1 3,3 0,1 1,1 1,3 2 Ширин маккажўхори 80,7 2,2 0,4 14,7 1,9 0,1 0,5 1,4 3 Шпинат пьюреси 2,8 2,0 0,1 2,5 0,3 0,1 0,8 1,7 Tabiiy konservalarning energetik qiymati juda yuqori emas, konservaning turiga qarab 100 grami 10 kkal dan 71 kkal gacha energiya beradi. Lekin, ular vitaminlarning muhim manbai hisoblanadi. Masalan, shpinat pyuresida karotin miqdori 2,5 mg % ni tashkil etsa, rangli karam konservasida S vitamini 30 mg % ni tashkil etadi. Shu bilan bir qatorda ularning ta’m ko‘rsatkichlari ham juda yuqoridir. Tabiiy konservalarning sifati organoleptik ko‘rsatkichlari va fizik – kimyoviy ko‘rsatkchlari asosida baholanadi. Asosiy organoleptik ko‘rsatkichlariga hidi, ta’mi, ranggi, konsistensiya kabi ko‘rsatkichlari kiradi. Shu bilan birga quymasining sifat ko‘rsatkichlariga ham alohida e ’tibor qaratiladi. Sosiy fizik – kimyoviy ko‘rsatkichlariga esa tuz miqdori, nordonligi, konserva qismlarining nisbati, og‘ir metall tuzlarining miqdori kabilar kiradi.$

Adabiyotlar: 1. O’zlem Tokuso’g’lu. Barry G.Swanson. «Inproving Food Quality with Novel Food Processing Technogies». Edited by.Taylor end Francis Group. 2015. p. 485. 2. Food and raw materials. Kemeraovo institute of food science and texnology. 2015, p. 145. 3. Vasiyev M.G‘., Dadayev Q.O. va boshqalar. Oziq-ovqat texnologiyasi asoslari. –T.: “Voris-Nashriyot”, 2012. - 400 b. 4. 4.Yo’ldoshev N., Kadirxodjayeva N. Ishlab chiqarish tehnologiyalari. Darslik. 2014yil.- 350 bet. 5. Adizov R.T., G‘afforov A.X. Xusenov S.Y. Donni tozalash va maydalash texnologiyasi. –T.:” TURON-IQBOL” nashriyoti, 2006. -184 b. 6. Amonova Z.M. Sut va sut mahsulotlari texnologiyasi. –T.: Cho‘lpon, 2004. 132 b. 7. Boboyev S.D., Adizov R.T., Ergasheva X.B. Omixta yem ishlab chiqarish.-T.: O‘zbekiston, 2003. -280 b.

O'xshashlar

Shokolad tayyorlash texnologiyasi

Pishloq tayyorlash texnologiyasi

Un tayyorlash texnologiyasi

Meva va sabzavotlarni quritish usulida konservalash texnologiyasi

Oziq-ovqat maxsulotlarini ishlab chiqarishning xom ashyolari