Ўзбекистонда уйғониш бахти - Milliy istiqlol g'oyasi - Referatlar

Ўзбекистонда уйғониш бахти

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

23.84375 KB

Ko'chirib olish

Ўзбекистонда уйғониш бахти Режа: 1. Ғояларда акс этган нагижалар 2. Натижаларда акс этган ғоялар

Ғояларда акс этган нагижалар Рўёб — сувнинг сатҳи, юзаси, дегани. «Рўёбга чиқди» ибораси сув остида ётган бирор жиемнинг босимни ен- гиб, сув юзасига, сатҳига чиқишини билдиради. Бу ибора кўпинча орзу, ният, ғояларнинг ушалишига айтилади. Бугун ислоҳотларнинг кўзларимизни яшнатаётган, тил- ларимизни сайратаётган сон-саноқсиз ютуқлари уларнинг заминидаги теран илмий асослардан, бунёдкор ғоялардан сўзламоқда. Мақсади ноаниқ миллат шамол эсишига қараб суза- ётган кемага, ўқланган-у, бироқ қаёққа қараб отишни бил- майдиган замбаракка ўхшайди. Президент Ислом Кари мов халқимизга «Узбекистан — келажаги буюк давлат!» деган буюк орзу ва ишончни берди. Мутеликка ўргатил- ган маъсум ва маҳзун миллатнинг бошини кўтарди. Ну- қул пастни, ўз оёқлари атрофини кўришга ўрганиб қол- ган миллат олдинга қаради. Ўзидаги чексиз имконият, са-лоҳиятни, бунёдкорлик майдонини кўрди. Ўзига ишонди, ишга тушиб кетди. Бунинг натижаларини ҳар қадамда, ҳар куни кўраётган яхшилар шукроналар айтмоқца. Кўзи очиғ-у, кўролмаётганлар... қийналмоқда. Ҳарбий полигонларда ҳужум қанчалик зарур бўлса, ҳимоя ҳам шунча зарур. Мафкуравий полигонларда бўлса инчунин. Халқимизни ғоявий ҳимоя қилиш, ёвуз ғояларга қарши туришида Президентимизнинг огоҳликка даъват этувчи асарлари, нутқлари, ташаббуслари, айниқса, «Юк- сак маънавият — енгилмас куч» китоби методологик асос бўлиб хизмат қилмоқда. Халқимиз, айниқса, ёшларимиз қалби ва онгкга илондек сирғалиб келаётган маккор гоялар- дан сгоҳлантиришда, уларга қарши курашиш учун маъна- вий қурол ва ҳимоя учун маънавий қалқон бўляпти. Миллий ғоямиз ўзида халқимизни бирлаштирадиган олий мақсадлар, асрлардан асрларга, юраклардан юрак- ларга ўтиб келган орзу-армонлардан яралди. Унинг рўёби учун мустакил фикрловчи инсонлар керак эди. Шу сабаб- ли миллий ғоя тарғиботи олдига фуқаролар дунёқараши- ни бошқариш эмас, балки одамлар тафаккурини бойи- тиш, янги маъно ва мазмун билан тўлдириш

вазифалари қўйилди. Зеро, «Миллий ғояда мужассам бўлган буюк мақ-садларни рўёбга чиқариш авваламбор жамиятимиз ва шу жамият аъзоси бўлмиш ҳар қайси инсоннинг маънавий олами ва дунёқарашидаги ижобий ўзгаришлар билан бевосита боғ- лиқ эканини унутмаслигимиз зарур»лиги Президентимиз томонидан уктирилди. Бу, аввало, жамият тафаккурини эски, миллат, халқ ва Ватан учун зарарли қараш, қолип- лардан даволашни талаб қиларди. Шу маънода миллий ғоямизга ўзига хос маънавий даволаш вазифаси юкланди. Миллий мафкурамизнинг бош ғояси — Озод ва обод, эркин ва фаровон ҳаёт барпо этиш деб белгиланди. Бу — биз куришга жазм этган «Келажаги буюк Ўзбекистон»нинг шаклу шамойили эди. Ана шундай Ватанда яшаш ҳар бир ўзбекистонликнинг орзусига, ғоясига айлантира борилди. Ўтган машаққатли, лекин миллий ғоямиздан кучлан- ган йигирма йил миллатни бугунги шарафли марраларга кўтарди. Ҳамма жойда, барча соҳалардаги ўсиш, суръат, факт ва рақамлар, кўзларимиз кўриб, қулокларимиз эши- тиб турган ҳаёт динамикаси буни исботлаб бормоқца. Улар- нинг кўплигидан ҳар бири ҳақида ёзиш ва шарҳлашнинг имкони йўқ. Мамлакатимиздаги газеталарни вараклаб, «Ахборот» ёхуд «Давр»ни кўринг. Ҳар бир куни бир китоб бўладиган бунёдкорликка гувоҳ бўласиз. 2010 йилнинг 12 ноябри. Президентимизнинг Узбе кистан Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик пала- таси ва Сенатининг қўшма мажлисидаги «Мамлакатимизда демократик ислоҳотларни янада чуқурлаштириш ва фуқа- ролик жамиятини ривожлантириш концепцияси» деб ном- ланган маърузасида маънавий-маърифий соҳа учун жуда қимматли фикр: одамларимизнинг ўзгаргани, уларнинг сиёсий ва фуқаролик фаоллиги ошаётгани, онгу тафак- кури юксалиб, ён-атрофда бўлаётган барча воқеа-ҳодиса-ларга дахлдорлик туйғуси, эртанги кунга ишончи ортиб бораётгани алоҳида таъкидланди. Эътибор беринг, одамларнинг ўзгаргани, фаоллиги ошгани, тафаккури юксалгани, дахлдорлик туйғуси ва ишончи ортгани таъкидланмоқда. Халқимиз онгу тафак-куридаги бу ўзгаришлар диалектик равишда унинг туту- ми, ҳаракатидаги ўзгаришларга олиб келди, уларни бунёд корликка сафарбар қилди.

Ва ниҳоят: «Юртдошларимиз- нинг, бутун халқимизнинг ҳаётидаги ана шундай ўзгариш ва янгиланишлар ўз моҳият-эътиборига кура, бугунги кун- да мамлакатимизнинг тараққиёт ва фаровонлик йўлидан дадил ривожланиб боришини таъминлаётган ҳал килувчи кучга айланмоқда» 1 . Бу юксак эътироф республикамизнинг барча ҳудудларида, давлат ва жамоат ташкилотлари, кор- хона ва идоралар, таълим муассасаларида хизмат қилаёт ган маънавият ва маърифат ходимларига юксак рағбат, мадад ва илҳом бермоқца. Одам «Мен бу ишни кила оламан», деганда (ўзига ишонгани учун!) ҳақ бўларкан. Қарангки, у: «Мен бу ишни кила олмайман», деганида ҳам (ўзига ишонмагани учун!) ҳақ бўларкан. Демак, масала ишончга бориб тақалмоқда. Демак, ишончни пайдо қилиш, кучайтириш шунчалар қийин ва муҳим экан- да. «Ўзбекистон — келажаги буюк давлат!» шиори улкан ирода ва илмий асосга қурилган ишонч билан ўртага таш- ланди. Бу буюк орзу биринчи марта айтилганида, тўғри- си, кўпчилик тушунмади. Тушунмаганларни ҳам тушунса бўларди. Чунки: «Ўзбекистон БМТга аъзо бўлади»; «Ўзбекистон халқининг ўртача умри 67 ёшдан 73 ёшга узаяди»; «Тошкент — ислом маданияти пойтахтига айланади»; «Фермерлик ривожланиб кетади»; «Спорт Ўзбекистонни оламга тез машҳур қилади»; «Узбекистан Германия, АҚШ, Япония, Франция, Хи- той, Жанубий Кореями ўзига тенг ҳамкор деб ҳисоблайди»; «Узбек йигити Жаҳон чемпионата ўиинларига ҳакам- лик қилади»; «Узбекистан енгил ва юк автомобиллариии ишлаб чи- қаради, экспорт қилади»; «Навоий шаҳри халқаро иитермодаль логистика марка- зига — жаҳоннинг осмон йўлларини туташтирадиган жойга айланади»; «Ўзбекистонда оналар ўлими 2 баробардан зиёд, бо- лалар ўлими 3 баробар камаяди» деган гаплар, очиғи, ўша паитдаги тасаввурга, ақлга сиғмас эди-да.

Шунинг учун «Бундай бўлиши мумкин эмас. Чунки бундай бўлмаган», деганлар ҳам, «Ҳм-м. Шошилманг. Кўрай- лик қани, нима бўларкан», дегувчилар ҳам кўп эди. Узбе кистоннинг, яъни ўз ватанининг ўз кучи, ақлига суя- ниб зўр давлат бўлишига ишонувчилар кам эди. Чунки бунинг аянчли сабаблари бор эди. 90-йиллар одамлари буюклик ўз юртида зймас, шимолда деб ишонтирилган- ди. Ҳатто қўшикдар ҳам шу ғояга хизмат қиларди. Бун-га Ватан ҳақида узбек тилида куйланган қўшиқдан бир парча мисол: Бепоён юртимнинг бир гулбоғи, Москвадан нур эмган бахт маёғи. Бахтлисан, қардошлик ошгасида. (Ўша пайтлари бу кўшиқни жўшиб айтган ёшлар ҳозир унинг замиридаги маънони теран тушундилар. Энди бил-сак, бу қўшиқнинг маъноси: «Узбекистон! Электр қувва- тини Москва уласа — ёнувчи, узса — ўчувчи маёқсан. Шундан бахтлисан, билиб қўй!» экан.) Қўшиққа сингди-рилган ана^ шу ғоялар қулоғимизда бўлган шундай бир вазиятда «Узбекистон — келажаги буюк давлат!» шиори ўртага ташланди. Бу улкан жасоратни, халқни бунга ишон- тириш эса ундан ҳам катта шижоатни талаб қилар эди. Ўрта аср грек педагогикасида « Ignoti nulla cupido » — «Мавҳум нарса одамларни қизиқтирмайди», деган тамо- йил бўлган. Бу тамойил кейинчалик тариҳда одамларни бир бутун, яхлит мақсад, ғоя атрофига бирлаштириш, улар- ни қизиқтириш, сафарбар қилишда иш берган. Мавҳумлик билимдан чекинади. Ҳар бир инсон - иж- тимоий, сиёсий, ҳуқуқий, ғоявий, эстетик, маънавий, тарихий билимларнинг ўзига хос мажмуи. Ана шу билим- лар уни бошқаради. Яхши (ёки ёмон) ишларга йўллайди. Бу билимлар мажмуи ва таркиби эса нисбий. Врачнинг кундалик билимлари фермерникидан, продюссернинг кун- далик билимлари журналистникидан фарқ қилади. Кун далик ҳаёт одамларнинг «ҳозир ва шу ерда»ги хатти-ҳара- катларидан ташкил топади. Бу - ишлаётган реал онг де- гани эмасми? Одам хулқини бевосита (ҳозир ва шу ердаги воқелик ҳақидаги) ва билвосита (бошқа вақт ва бошқа макондаги воқелик ҳақидаги) билимлари бошқаради. Бу одамнинг «ҳозир ва шу ерда»ги хатти-ҳаракатлари, унинг ўзи яшаётган жойдаги воқелик ва

Узбекистоннинг бошқа ҳудудларидаги ислоҳотлар ҳақидаги билимлари одамга қарор, хул оса беради, деганидир. Ана шу билимларни миллий ғоя, маънавият ва маърифат бермоқяа. Мақсад, ғоя ажойиб бўлса-ю, унинг тасвири бўлмаса, халқ қалби ва онгига кириши, жой олиши, севилиши қийин бўлади. Шу боис ғоянинг тарғиботи, ташвиқи, тас вири улкан аҳамият касб этди. Миллий ғоямиз «Узбекис тон — келажаги буюк давлат!» деган буюк мақсаднинг Президентимиз асарларида акс этган шакл-шамойилини халқимизга кўрсатди, тушунтирди. Янгича ишлашга, яшашга иштиёқ, завқ бериб, қизиқтирди, илҳомлантир- ди. Маърифат тафти мутелик, ишончсизлик музтоғлари- ни эрита бошлади. Мустақил Узбекистон орзулари буюк одамлар юртига айлана борди. Ўтган йигирма йил — буюк орзуларни рўёбга чиқариш учун зарур вақт, инсон омили, маблағ, иш, тинчлик, сиёсат билан таъминлади. Халқи- мизни мустақилликни мустаҳкамлаб, янада ёруғ ва эркин ҳаёт сари умуммиллий сафарбарликка чорлади. Сиёсий партияларнинг мафкуравий платформаларига, жамоатчи- лик, нодавлат ташкилотларининг фаолият дастурларига сингди. Дастурлардан одамларнинг дунёқарашларига, улар- дан амалиётга ўтиб, юзага — рўёбга чиқмоқда. Бугун ана шу йигирма йиллик меҳнатнинг ширин мевалари дастур-хонларимизда. Озод ва обод, эркин ва фаровон ҳаётимиз-нинг тотли, юз минглаб мисоллари бунга гувоҳлик бер- моқда. Натижаларда акс этган ғоялар Юрт тинчлиги Ота-боболаримиз, она-момоларимизнинг чеҳралари- ни бир эслайлик. Улар Яратгандан бизлар учун тинч-осо-йишталик сўраб, дуо қилаётган сиймода гавдаланадилар. Демак, эртага биз ҳам авлодларга шундай гавдаланамиз. Демак, бу — азалий ва абадий ўзбекона қадриятимиз. Унда инсоннинг энг муқаддас ҳуқуқларидан бири — тинч яшаш экани эътироф этилади. Ана шу миллий ва умумбашарий қадрият - тинчликни таъминлаш миллий мафкурамиз-нинг

асосий ғояларидан бири этиб белгилаб олинди. Миллий ғоямиз тинчлик сўзи билан бошланади. «Юк- сак маънавият — енгилмас куч» китобида қайд қилингани- дек: «Табиийки, миллий ғоямиз шу юртда яшаётган барча одамларнинг олижаноб ниятларини, ҳаётий манфаатларинк мужассам этадиган Юрт тинчлиги, Ватан равнақи, Халқ фаровонлиги деган юксак тушунчаларни ўз ичига олади». Тинчлик — жозибали сўз. Унинг қадрини тинчлигини йўқотганлар яхшироқ билади. Тинчлик орзунинг эмас, балки мустаҳкам ҳимоянинг натижаси. Тинчлик бу - ҳар куни 24 соат давом этадиган аниқ, оғир иш. У ҳар бир вилоят, туман, маҳалла, оила, қолаверса, ҳар бир инсон нинг қалбидаги тинчлик, ҳаловат, хотиржамликка боғлиқ. Аслида тинчликни бузадиган катта сабаблар у ёки бу ин- сон қалбидаги нотинчлиқдан бошланса, не ажаб. Президентимиз шу сабабли бу масала аҳамиятини ур- ғулаб^Тинчлик учун қурашмоқ керак!» деган талабни қўйди. Бу «Ўз уйингни ўзинг асра!» тарзида ҳар бир инсоннинг виждон иши даражасига кўтарилди. Токи ҳар бир фуқаро ҳар куни ўзининг оиласи, маҳалласи, Ватанининг тинч- лигига дахлдорлигини эслаб қўйсин. Огоҳ бўлсин. Шу тариқа ушбу шиор ҳар бир ўзбекистонликнинг миллий бурчига айланди^ Дунёнинг турли минтақаларида нотинч- ликлар фонида Узбекистон тинчлик, осойишталик диёри бўлиб турибди. Демак, Юрт тинчлиги учун кураш давом этмоқда. Бугун халқимиз Юрт тинчлиги ғояси рўёбидан дарак берувчи минглаб ишлар натижаларидан хабардор. Бу ғоянинг тантанасидан баҳраманд, хотиржам. Буни тасдиқ ловчи мисоллар океаиидан олкнган акрим томчиларга мурожаат қилайлик. «Ҳаёт завқи», «ҳаёт лаззати» деган ибораларни кўп эшитганмиз. «Ҳа, энди бу китобларда шоирлар ёзадиган гаплар-да», деб ҳам қўямиз. Йўқ. Ҳар бир киши реал ҳаётда, замонавий тилда айтсак, « on 1ауп»да бахтини ҳис қилса бўлар экан. Ҳаёт лаззатини эртага туймоқчимисиз? Бу-нинг учун тонгда уйғонинг. Ўзбекистонда... Тошкент. 2011 йилнинг 10 марти. Соат 6:20. Кун тун- дан ажралаётган палла.

Уйга меҳмон келадиган. Сабзи- пиез деганларидек, Юнусобод бозорига борадиган бўддим. Машина радиосининг мурватини бурадим. Эфирда Ci FM . Ҳавога узбек «Шашмақом»идан куй янгради. Шундай ширин оҳанг таралдики, жондек самимий. Прайм-тайм соатларида эшиттириладиган, кўрсатиладиган «Нега мени севмайсан?» тарзидаги «оммавий маданий» саёз сўз, соз, ортиқча ноз, ёлғон фироқ, ишва, фальш йўқ. Кетидан «Кўрсатмагай» қўшиғи, кейин эса Оқила қиз ҳуснда ўртача бўлса ҳам, Эл аро баъзи бир маҳлщони енгади. Эл ризосин қудрати балким қазони енгади. Битта раҳмат оқибат минг балони енгади, — деган маърифий қўшиқлар таралди. Қўшиқ — икки нарса-нинг қўшилгани. Узбек қўшиқлари — ҳикматнинг куйга, яхшиликнинг гўзалликка қўшилиши, дейсиз. Ҳа, Узбекистон тонги ана шундай тароватли, ҳикмат- ли бошланади. Лоқайд одам бунинг нашъасини суролмас экан. Бунинг учун Ўзбекистонда, тонгда уйғониш керак экан. Социолог Дюркгейм ҳаётни ўрганишда «ижтимоий фак- тга бир буюм, предметдек (моддий нарсадек, демоқчи — М.Қ.) қаранг», деган эди. «Узбекистон Республикаси Президен-ти Ислом Каримов 2010 йил 7 октябрь куни Оқсаройда БМТнинг Жаҳон сайёҳлик ташкилоти (ЮНВТО) Бош ко-тиби Толиб Рифаини қабул қилди» («Адолат». 2010 йил 8 октябрь). Бир Караганда, кичик бир хабар. Лекин фикр- ловчи одамлар шуни яхши биладиларки, қаерда тинчлик, хотиржамлик кафолатли ҳимояда бўлса, сайёҳ ўша жойга боради. Нотинчлик, беқарорлиқдан, ғурбатдан қочади. Жаноб Толиб Рифаининг БМТ Жаҳон сайёҳлик таш-килоти номидан Ўзбекистонга келиши Ўзбекистонимиз-нинг дориламон, тинчлик- барқарорликнинг ижтимоий факта, моддий, реал майдони эканини англатмайдими? Афсуски, айнан шу кунларда дунёнинг бошқа ҳудуд-ларида бунинг акси: «Тошкент оқшоми» газетасининг ёзи-шича, Доғистонда жангарилар билан

отишма чоғида уч нафар милиция ходими ҳаётдан кўз юмиб, биттаси яра- ланган... Энди мулоҳаза қилайлик: ақлу ҳуши жойида, мабла-ғини шамолга совурмайдиган, инсондек яшашни, гўзал-ликлардан роҳатланишни хоҳлайдиган сайёҳ қаерни танлайди?

Адабиётлар: 1. Каримов И.А. Ўзбекистон: Миллий истиқлол, иқтисод, сиёсат, мафкура. Том Тошкент, 1996. 2.Каримов И.А. Биздан озод ва обод Ватан қолсин. Том Тошкент, 1996. 3.Каримов И.А. Ватан саждагоҳ каби муқаддасдир. Том Тошкент, 1996. 4.Каримов И.А. Бунёдкорлик йўлидан. Том Тошкент, 1996. 5.Каримов И.А. Янгича фикрлаш ва ишлаш - давр талаби. Том Тошкент, 1997. 6.Каримов И.А. Хавфсизлик ва барқарор тарақҚиёт йўлида. Том Тошкент,1998. 7.Каримов И.А. Биз келажагимизни ўз қўлимиз билан қура-миз. Том Тошкент,1999. 8.Каримов И.А. Озод ва обод Ватан, эркин ва фаровон ҳаёт- пировард мақсадимиз. Том 8. Тошкент, 2000. 9.Каримов И.А. Ватан равнақи учун ҳар биримиз масъ-улмиз.Том Тошкент, 2001.

O'xshashlar

Бахти уйғонган халқ

Мунавварқори ва миллим уйғониш ҳаракати

Миллим уйғониш даври узбек адабиётини ўрганишнинг долзарб масалалари

Ўзбекистонда инсон тараққиётининг устувор йўналишлари

Ўзбекистонда маориф тараққиётининг ижтимоий ва миллий асоси