Бизнинг бош мақсадимиз – жамиятни демократлаштириш ва янгилаш, мамлакатни модернизация ва ислоҳ этишдир - Milliy istiqlol g'oyasi - Referatlar

Бизнинг бош мақсадимиз – жамиятни демократлаштириш ва янгилаш, мамлакатни модернизация ва ислоҳ этишдир

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

120 KB

Ko'chirib olish

Бизнинг бош мақсадимиз – жамиятни демократлаштириш ва янгилаш, мамлакатни модернизация ва ислоҳ этишдир Режа: 1. Қўшма мажлис тўғрисидаги ахборот. 2. Давлат қурилиши ва бошқаруви соҳасидаги энг муҳим вазифа. 3. Суд-ҳуқуқ тизимини ислоҳ қилиш ва янада либераллаштириш (эркинлаштириш)

Республика президенти юртимизда бўлиб ўтган сайлов якунларига тўхталиб ўтгандан сўнг ўзининг асосий мақсади – жамиятимизни демократлаштириш ва янгилашнинг концепциясини , шунингдек , мамлакатимизни 2005 йил ва келгуси даврда модернизация ва ислоҳ этиш бўйича олдимизга қўйиладиган асосий вазифаларни баён этиш эканлигини таъкидлаб ўтди . Бизнинг асосий мақсадимиз – Демократик давлат, фуқаролик жамияти қуриш жараёнлари ва бозор ислоҳотларини янада чуқурлаштириш, одамлар онгида демократик қадриятларни мустаҳкамлаш йўлидан оғишмай, изчил ва қатъият билан боришдир. бУ ишларни амалга оширишда биз учун энг биринчи даражадаги вазифа мустақилликни мустаҳкамлаш, жамиятни демократлаштириш ва янгилаш эканлигини айтиб ўтди. Президент мамлакатимиздаги қолоқлик ва камбағаллик муаммоларини ҳал этишда юқоридаги вазифаларни амалга ошириш заруриятини кўрсатиб ўтди. Президент ўз маърузасида жамиятдаги ислоҳотларни амалга оширишда 5 та асосий йўналишни кўрсатиб ўтди. I. Давлат қурилиши ва бошқаруви соҳасидаги энг муҳим вазифа – бу қонунчилик ҳокимияти бўлмиш мамлакат парламентининг роли ва таъсирини кучайтириш, ҳокимиятнинг қонунчилик, ижро ва суд тармоқлари ўртасида янада мутаносиб ва барқарор мувозанатга эришишдан иборат. 1. Президент ваколатларини бир қисмини Сенатга ва ҳукуматга ўтказиш, қонунчилик палатасини ваколатлари ва ҳуқуқларини кучайтириш. 2. Бош вазир ва вазирлар маҳкамаси масъулиятини кучайтириш. 3. Суд ҳокимияти мустақиллигини мустаҳкамлаш. Президент ўз маърузасида икки палатали парламентни шакллантиришдан мақсадимиз ҳақида ҳам ўз фикр ва мулоҳазаларини билдириб ўтди.

1. Парламент ўз ваколатларини амалга ошириш учун ўзаро мувозанат ва чекловлар тизимини яратиш. 2. Қонунчилик палатаси ўз ишини профессионал тарзда олиб бориб, шу сифатини кескин оишриш. 3. Сенат ўз вазифасини бажаришда умумдавлат ва ҳудудий манфаатларнинг мутаносиблигига эришиш. 4. Мамлакат ҳаётида аҳолининг иштирокини (барча соҳада) кенгайтириш. Юқоридаги мақсадларнинг барчаси «Кучли давлатдан кучли жамият сари» деган тамойилни ўзида ифода этади. 5. Маҳалла, маҳалла қўмиталари ва қишлоқ фуқаролик йиғинларининг роли ҳамда ваколатларини амалда кенгайтириш. 6. Сиёсий партия ва фуқаролик институтларининг (ноҳукуат, жамоат ташкилотлари) ролини кучайтириш. Президентимизнинг юқоридаги фикрларидан мақсад шуки, давлат ва ҳокимият тузилмалари фаолиятлари устидан жамоатчилик назоратини ўрнатиш. Президент ўз маърузасида мамлакатни модернизация ва ислоҳ этиш масалалрида турли инқилоблар ва ақидапарастликнинг ҳар қандай кўринишларига қарши эканлигини ҳам таъкидлаб ўтди. Бундан қўлланган мақсад бизда амалга оширилаётган янгиланишлар ижтимоий муносабатлар ва турмуш тарзини ўзгариши, одамлар онгида демократик қадриятларни мустаҳкамлаш билан биргаликда босқичма-босқич амалга оширилиши керак. II. Суд-ҳуқуқ тизимини ислоҳ қилиш ва янада либераллаштиришга аҳамият бериш. Мустақиллик йилларида суд ҳуқуқ тизимининг янги концепцияси амалга жорий этилди. Судларнинг жиноий, фуқаролик ва хўжалик ишлари бўйича ихтисослашуви амалга оширилди. Қонунчилика асосан суд ишларини апелляция ва кассация тарзида кўриб чиқиш институлари жорий этилди. Тергов суришитрув ишлари ва кишиларни ҳибсда сақлаш уддатлари

сезиларли даражада қисқарди. Судларда ишларни кўриб чиқишнинг қатъий муддати белгиланади. Бугунги кунда суд жараёнида прокурор билан адвокат ҳуқуқларининг тенглиги таъминланмоқда. Мамлакат жиноий қонунчилигини таъминлаштириш юзасидан анча чора-тадбирлар амалга оширилмоқда. Жиноятларнинг таснифи тубдан қайта кўриб чиқилди ва ўзгартирилди. Жиноят ижроия кодексига киритилган ўзгартиришлар жазони ўташ шароитларини анча яхшилаш, маҳкумларга муддатидан олдин озод бўлиш ҳуқуқини берадиган моддаларни кўпайтириш, жазони ўташ жойларида яшаш тартиби ва шароитини енгиллаштириш имконини яратди. Натижада жазони манзил колонияларда ўтаётган шахсларнинг улуши қамоқда сақланаётганлар сонига нисбатан анча камайди. 1990 йил манзил колонияларда жазони ўтаётган шахслар маҳбусларнинг умумий сонига нисбатан 7% бўлган бўлса. Ҳозир 21% ни ташкил этади. Ҳозирги вақтда Ўзбекистонда ҳар 100 минг аҳолига нисбатан қамоқдагилар сони 158 кишини ташкил этади. Бу кўрсаткич АҚШ да 715, Россияда 584, Украинада 416, Қозоғистонда 386, Қирғизистонда 390, Эстонияда 339 кишидан иборат. Қонунчиликда ярашув институтининг жорий этилиши қонунийликни мустаҳкамлашда ижобий омил бўлди. Бу усул натижасида 26 мингдан ортиқ киши жиноий жавобгарликдан озод этилди. Бунда биз давлат сиёсатидан кўзланган мақсадларни тўғри тушунишимиз ва бундан тўғри хулоса чиқаришимиз керак. Суд ҳуқуқ тизимини ислоҳ қилишда бир қанча муаммолар ҳам бор эканлигини президент ўз маърузасида қуйидагича баён этди. Прокуратура ваколатларининг бир қисмини судларга ўтказиш, бу энг аввало инсоннинг конституциявий эркинликлари ва ҳуқуқларини дахлсизлигини чеклаш билан алоқадор масалаларга тегишли. Шахсни ушлаб туриш, ҳибсга олиш, шунингдек бошқа процессуал мажбурий чораларни қўллаш учун санкция бериш ҳуқуқларини ҳам судларга ўтказиш. Суд ҳуқуқ тизимини либераллаштириш борасида биз ҳал этишимиз

зарур бўлган масала – бу жазолаш тизимидан ўлим жазосини чиқариб ташлашдир. Мустақиллик йилларида ўлим жазоси қўлланилиши мумкин бўлган жиноятлар таркиби 33 тадан 2 тагача қисқартирилди. Ҳозирги кунда террорчилик ва оғирлаштирувчи вазиятларда қасдддан одам ўлдирганлиги учунгина ўлим жазоси берилиши кўзда тутилган. Айни вақтда ўлим жазосини хотин-қизларга, вояга етмаганлар ва 60 ёшдан ошган шахсларга қўлланилиши ман этилади. Бу масалада чуқур ўйлаб иш қилиниши керак. Аввало, аҳоли ўртасида кенг тушунтириш ишларини олиб бориш керак ва бунга анча вақт керак бўлади. Бугунги кунда дунёнинг 72 та давлатида ўлим жазоси тўлиқ бекор этилган, 30 та мамлакатда 15 йилдан бери бу жазо тури қўлланилмаяпти. Ўлим жазоси ҳозирги кунда Африка мамлакатларида, шариат қонунлари амалда бўлган араб давлатларида, шу билан бирга Хитой, Япония ва МДҲ га аъзо давлатларда (Озарбайжондан ташқари) сақлаб қолинган. АҚШ нинг 36 та штатида ҳам ҳали бекор қилинмаган. 1977 йил ўлим жазоси бўйича мораторий бекор қилинган ва ўшандан буён 900 дан ортиқ маҳбус қатл этилган. АҚШ да 2004 йил 65 киши қатл этилган, Техасда 24 та, Оклахомода 17 та. 2003 йил АҚШ да ўлим жазоси берилган маҳбуслар (3374) ҳозир ҳам ҳукм ижросини кутиб ётибди. 2002 йилгидан 188 та кам. Қатл этиш бўйича Хитой 1 ўринда 2004 йил 500 маҳбус қатл этилган. Бу кўрсатгия дунёда қатл этилганларнинг 90%ни ташкил этади. Мораторий – ҳукумат томонидан берилган муаммони орқага суриш. Суд-ҳуқуқ тизимидаги масалалардан бири суд-ҳуқуқ тизимида хизмат қилувчи ходимларнинг масъулиятини кучайтириш керак, чунки бу одамлар ўз бурчини, ўз вазифасини қанчалик ҳалол ва сидқидилдан ижро этиши ҳокимиятни обрўси ва кишиларни адолатга бўлган ишончини белгилайди. Вилоят ИИБ тергов бошқармаси ва унинг қуйи тизимларида 2006 йил давомида 3961 та жиноят ишлари бўйича тергов ҳаракатлари олиб борилди, жиноятишлари юзасидан етказилган 2 мрд 788 млн, 78 сўм моддий зарарнинг

2 мрд539 млн 525 минг сўм ёки 91, 9% дастлабки тергов жараёнида ундирилиб, қонуний эгаларига қайтарилди. Ўзбекистон Республикаси жиноят кодексининг 66-1 моддасида ижтимоий хавфи катта бўлмаган жиноятни содир этган шахс, агар ўз айбига иқрор бўлса, жабрланувчи билан ярашса ва етказилган моддий зарарни бартараф этса, жиноий жазодан озод этилиши мумкинлиги кўрсатилган. Жиноий жазоларнинг либераллаштиилиши муносабати билан энг аввало, озодликдан маҳрум этиш холларини қисқартириш хисобига қонунчиликнинг адолат ва инсонийлик тамойиллари йил сайин кучайтирилмоқда. Қонун дастлаб қабул қилинганда ярашув институти борасида қўлланиши мумкинбўлган жиноятлар туркуми 26 тани ташкил этган бўлса, киритилган кейинги ўзгартиш ва қўшимчалар туфайли 31 тага етказилда. Қонунга киритилган энг муҳим ўзгартиришлардан бири оғир ёки ўта оғир жиноятларни содир этганлиги учун судланганлик ҳолати тугалланган ёки олиб ташланган шахслар жиноят кодексининг 66-1-моддасида кўрсатилган жиноятлардан бирини содир этган тақдирда, ярашув муносабати билан жиноий жавобгарликдан озод этилиши мумкинлиги белгиланди. Ярашув институтининг жорий этилгани халқимизнинг азалий қадриятига мосдир. Эҳтиётсизлик оқибатида, билмай ёки жаҳл устида бир- бирига азият етказиб, кейин ўзаро келишиб кетсаю, қонун давогар бўлиб турса, бу мантиққа тўғри келадими? Яраштирув институти қўлланиши оилаларнинг бутунлигини сақлаб қолиш, турли зиддиятларга ўрин қолдирмай, қўни -қўшничилик, қариндош уруғчилик каби миллий қадриятларимизнинг қарор топиши, рҳоли ўртасида тотувлик ва барқарорликни таъминлашга катта хизмат қилмоқда . 2006 йилнинг ўзида 487 нафар шахс жиноий жавобгарликдан озод қилинди. Вилоятда 2006 йилда қотиллик, босқинчилик, номусга тегиш, ўғирлик камайди.

Қонун ҳимоячилари шўро давридан қолган эски иллатлардан халос бўлиши, тадбиркорлик, бизнес ва хусусий сектор вакилларига нисбатан муносабатлари тубдан ўзгартиришлари керак. Президент ўз маърузасида яхши қонунлар қабул қилинганлиги, лекин уларга ўзимиз амал қилмаётганлигимизга ҳам тўхталиб ўтди. 2006 йил ноябрда мамлакатимиз президенти И. А. Каримов Ўзбекистон Республикаси Концтитуциясининг 83 моддасига асосан Олий Мажлиснинг Қуйи палатасига қонунчилик ташаббуси тартибида»Давлат бошқарувини янгилаш ва янада демокротлаштириш ҳамда мамлакатни модернизация қилишда сиёсий партияларнинг ролини кучайтириш тўғрисида»ги Конституциявий қонун ва «Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг айрим моддаларига(89-моддасига, 93-моддасининг 15-бандига, 102- моддасининг 2- қисмига)тузатишлар киритиш тўғрисида»ги қонун лойиҳаларини ўриб чиқиш учун киритди. Ватанимиз ўз истиқлолини қўлга киритганидан буён ўтган давр ичида барча йўналишларда бўлганидек, ҳуқуқий тизимда ҳам мисли кўрилмаган ислоҳотлар амалга оширилаётганлигига барчамиз гувоҳмиз. Қабул қилинаётган барча қонунлар ва бошқа меъёрий ҳужжатларда инсон омилига эътибор давлат сиёсати даражасида эътироф этилмоқда. Бош қомусимиз- Конституциямизнинг 2-моддасида»Давлат халқ иродасини ифода этиб, унинг манфаатларига хизмат қилади. Давлат органлари ва мансабдор шахслар жамият ва фуқаролар олдида масъулдирлар» даб белгилаб қўйилгани ҳам фикримиз далилидир. Ўтган 15 йил давр мобайнида олий мажлис томонидан қабул қилинган 700 дан ортиқ қонунларнинг ҳар бирида биринчи навбатда инсон ҳуқуқлари ва эркинликлари, унинг манфаатлари ўз ифодасини топганини алоҳида таъкидлаш жоиз. Ўзбекистон Республикаси конституциясининг айрим моддаларига(89- моддасига, 93-моддасинингн 15-бандига, 102-моддасининг 2-қисмига) тузатишлар киритиш тўғрисида»ги Қонун лойиҳаси ҳам бугунги кун талабларидан келиб чиқиб, вз вақтида ишлаб чиқилган ҳужжатдир десак

муболағи эмас. Хусусан Конституцичнинг 89-моддаси янги таҳрирда қуйидагича белгиланмоқда:»ЎзбекистонРеспубликасининг Президенти давлат бошлиғидир ва давлат ҳокимияти органларининг келишилган холда фаолият юритишини ҳамда ҳамкорлигини таъминлайди». Амалдаги модданинг мамлакат президенти Ўзбекистон Республикасида бир вақтнинг ўзида ижро этувчи ҳокимият бошлиғи экани тўғрисидаги номанинг Бош қомусимиздан чиқариб ташланаётгани дунёдаги кўплаб демократик давлатларининг конституцияларидаги ш тахлит тахрирларга тўлиқ мос тушади. Умуман, юқорида кўрсатиб ўтилган тузатишларни Конституцияга киритишдан асосий, мақсад давлат бошқарувини янада демократлаштириш , ҳокимиятнинг қонун чиқарувчи, ижро этувчи тармоқлари, Ҳукумат ва жойлардаги давлат органларининг тузилмасига Конституция билан юклатилган ваколатларини амалга оширишдаги роли ва масъулиятини кучайтириш, энг асосийси эса, сиёсий партияларнинг мамлакат сиёсий ва иқтисодий ҳаётини янада оширишдир. Мамлакатимизда ислоҳотларни чуқурлаштириш жараёнининг муҳим таркибий қисми бўлмиш матбуот, телевидение, радио фаолиятини янада либераллаштириш, уларнинг мустақиллиги ва эркинлигини амалда таъминлаш. Ҳокимият органлари ва бошқарув тузилмалари фаолияти ҳақида танқидий фикрлар, ислоҳотлар ва янгиланишлар йўлидан илгари боришимизга тўсиқ бўлиб турган нуқсонлар, ҳаётдаги долзарб муаммолар хусусида ошкора, профессионал таҳлилий материаллар тайёрлаш ва уларнинг халқимизга етказиб берилишини таъминлаш. Ўз-ўзини цензура қилишдан, юқоридан буйруқ кутиш кайфиятидан қутулиш. Оммавий ахборот воситаларининг иқтисодий эркинлигини таъминлаш. Бу уларнинг мустақил фаолият юритиши ва ривожланиши учун асосий омил бўлиши лозимлиги.

Оммавий ахборот воситаларини қўллаб-қувватлаш бўйича мустақил жамоатчилик фонди тузишнинг фурсати етганлиги. Фонднинг ташкил этилши мамлакатимизда иқтисодий жиҳатдан ўзини- ўзи таъминлай оладиган электрон, босма ва бошқа турдаги, шу жумладан, хусусий ахборот воситаларини ўз ичига олувчи давлат ва нодавлат оммавий ахборот воситаларининг яхлит тизимини шакллантириш жараёнини қўллаб- қувватлашга ёрдам бериши. Давлат телевидениеси негизида жамоатчилик телевидениеси каналини босқичма-босқич шакллантириш масаласини кўриб чиқиш. Теле-радио индустрия бозорини ривожлантириш, тижорат ва ҳудудий нодавлат теле-радиостудияларнинг фаолият юритиши учун зарур шарт- шароит яратиш, бу соҳада ғоялар ва дастурларнинг ижодий рақобат муҳитини вужудга келтириш бўйича аниқ чора-тадбирлар мамуини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш. Ўзбекистон ташқи сиёсатининг устувор йўналишлари. 2005 йил ва кейинги йиллар учун мўлжалланган ташқи сиёсатнинг устувор йўналишларини белгилашда унинг маъно-мазмуни ва мақсади битта – у ҳам бўлса, Ўзбекистон манфаати ва яна бир бор Ўзбекистон манфаати эканлиги. Халқаро муносабатларни мафкуралаштиришга бўлган ҳар қандай уринишга Ўзбекистоннинг қатъиян қарши позицияси. Марказий Осиёда тинслик ва барқарорликни сақлаш, бу минтақани барқарор хавфсизлик ҳудудига айлантириш – ташқи сиёсатнинг муҳим устувор йўналиши. Минтақамиздаги мавжуд аҳволни баҳолаганда Афғонистондаги вазият билан бир қаторда стратегик мавҳумлик сақланиб қолаётганини ҳам тан олишга тўғри келиши. Халқаро терроризм, экстремизм, наркоагрессия ва минтақавий хавфсизликка нисбатан бошқа таҳдидлар ҳамон сақланиб қолаётганлиги.

Марказий Осиёда яшаётган халқларнинг муҳим заётий манфаатларига дахлдор бўлган иқтисодий, сув-энергетика, транспорт-коммуникация, экологик характердаги умумминтақавий масалаларни ечиш учун ўзаро ҳамжиҳатлик ва амалий ҳаракатлар механизмини шакллантириш муҳим аҳамиятга эга эканлиги. Шанхай Ҳамкорлик Ташкилоти, Марказий Осиё Ҳамкорлиги Ташкилоти, Мустақил Давлатлар Ҳамдўстлиги ва бошқа ташкилотлар билан ҳамкорлигимиз минтақада хавфсизлик, тинчлик ва барқарор ривожланишни таъминлашнинг муҳим шати ҳисобланиши. Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг минтақавий ва глобал хавфсизликни таъминлаш ҳамда ҳозирги замоннинг бошқа долзарб муаммоларини ҳал этиш ҳаракати тарафдори эканлиги. Европа қитъасидаги Европада Хавфсизлик ва Ҳамкорлик Ташкилоти, Европа Иттифоқи ва НАТО каби муҳим тузилмалар билан юртимизда демократик ва бозор ислоҳотларини чуқурлаштириш, мамлакатимизда ва умуман, минтақада хавфсизлик ва барқарорликни таъминлаш борасида ҳамкорликни мустаҳкамлаш. Халқаро валюта фонли, Жаҳон банки, Осиё тараққиёт банки, Ислом тараққиёт банки ва бошқа йирик, нуфузли халқаро молия ва иқтисодиёт тузилмалари ҳамда ташкилотлари билан ҳамкорлик ташқи сиёсатимизнинг устувор йўналишларидан бўлиб қолавериши. Ўзбекистон жаҳондаги йирик, халқаро майдонда етакчи ўрин тутадиган давлатлар – АҚШ, Россия, Япрния, Хитой, Германия, Франция ва Европа Иттифоқининг бошқа мамлакатлари билан ҳамкорлик муносабатларини ривожлантириш ва мустаҳкамлашга алоҳида эътибор бериши. Бугунги кунда халқаро терроризм, экстремизм ва радикализмга қарши кураш дунё мамлакатларини бирлаштирадиган асосий омил бўлиб қолаётганлиги. XXI аср вабоси бўлган ушбу иллатларга қарши жаҳон ҳамжамиятининг муросасиз курашини Ўзбекистон тўла қўллаб-қувватлаши.

2004 йилдамамлакатимиз иқтисодиётини ривожлантиришнинг асосий якунлари: иқтисодиётнинг барқарор ўсиши ва молиявий барқарорлик мустаҳкамланиши; биринчи марта инфляция даражаси энг паст-3, 7 фоизга тушиши; қишлоқ ҳўжалиги ишлаб чиқаришини ташил этиш тизимининг тубдан ўзгартирилиши; маҳсулот экспорти бўйича сезиларли натижаларга эришилгани; кичик бизнес ва хусусий тармоқ кўлами ҳамда ҳажмининг салмоқли даражада ўсиши; мамлакат реал иқтисодиётига йўналтирилган инвестициялар ҳажми сезиларли даражада ошиши; иқтисодиётни таркибий ўзгаришига қаратилган чора тадбирлар босқичма – босқич амалга оширилиши; ўз маблағларимиз ва жалб қилинган сармоялар ҳисобидан йирик саноат, коммуникапция инфратузилма объектлари ва бошқа иншоотлар бунёд этилиши; иқтисодиётда давлат иштирокини камайтиришга қаратилган мамурий ислоҳотларнинг босқичма- босқич татбиқ этилишива ўзининг ижобий натижаларини бераётганлиги. Давлат бошқаруви органларининг вазифалари тубдан қайта кўриб чиқилиши, эски маъмурий-буйруқбозлик тизимига хос, ўз умрини яшаб бўлган ортиқча бўғин ва вазифалар, тақсимлаш функцияларинингкескин қисқартирилиши. 2005 йилдаасосий устувор вазифа аввалгидек- бозор ислоҳотларини чуқурлаштириш ва иқтисодиётни янада эркинлаштиришдан иборатэканлиги. Мамлакатни модернизация қилиш ва аҳолиги муносибтурмуш шароити яратиб бериш борасида ўз олдимизга қўйган мақсад ва вазифаларимиз ҳамда минтақа ва жаҳон бозорларида рўй бераётган ўзгаришлар, кучли талаб ва рақобат иқтисодий ислоҳотларни янада чуқурлаштиришни объектив шарт қилиб қўйиши. Иккинчи устувор вазифа—хусусий тармоқнингжадал ривожланишини, унинг мамлакат иқтисодидаги улуши кўпайишини таъминлаш. Бу соҳада энг муҳим вазифалар қуйидагилар: 1. Давлат тузилмаларининг хусусий тадбиркорлик фаолиятига аралашувини янада уўпроқ чеклаш.

2. Хўжалик субъектларига нисбатан қўлланадиган жазо чоралари тизимини тўлиқ қайта кўриб чиқишнинг ҳам фурсати келганлиги. Қасддан содир этилмаган ва катта бўлмаган қоидабузарликлар учун жазо чораларини камайтириш ва тадбиркорлар томонидан етказилган зарар иҳтиёрий равишда тўлиқ қопланган холларда уларга қўлланадиган жазодан воз кечиш кераклиги. 3. Хусусий тадбиркорларга зарур ресурсларни сотиб олиш ва ўз маҳсулотларини сотиш учун бозорларга чиқиш имкониятларини кенгайтириш бўйича бошланганишларни давом эттириш. 4. Хусусий тадбиркорликни ривожлантириш, шубхасиз, бу сохага молиявий кўмак, қўшимча солиқ имтиёзлари ва преференциялар беришни тақазо этиш. Учинчи муҳим устивор вазифа—кичик бизнес ва фермерликни ривожлантириш борасидаги ишларни чуқурлаштириш ва кўламини кенгайтириш. 2007 йилга келиб, кичик бизнеснинг ялпи ички махсулотдаги улушини камида 45 фоизга етказиш вазифаси қўйилиши. Шу мақсадда олдимизда турган тўртта масала. Тўртинчи устувор вазифа- банк ва молия тизимларидаги ислоҳотларини чуқурлаштириш. Бешинчи устувор вазифа – уй- жой- коммунал ҳўжалигини ислоҳ қилишга ниҳоятда жиддий эътибор қаратиш. Олтинчи муҳим устувор вазифалардан бири –солиқ сиёсатини янада такомиллаштириш. Солиққа тортиш масаласида амалиётда синалган принцп ва ёндашувларни ишлаб чиқиш, бу борада бошқа мамлакатларнинг илғор тажрибаларидан фойдаланиш ўта муҳим аҳамиятга эга эканлиги. Солиқ тизими нафақат солиқларни ундириш, балки биринчи галда рағбатлантириш хусусиятига эга бўлиши лозимлиги.

ОАВ ни ривожлантириш учун демократик андозаларни жорий этиш бўйича аниқ ва изчил чораларни амалга ошириш. Бунда асосий вазифа – матбуот, телевидения, радио фаолиятини янада либераллаштириш, уларни мустақиллиги ва эркинлигини амалда таъминлашдан иборат. Чунки халқ ОАВ дан мамлакатимиз ва хорижда содир бўлаётган воқеалар тўғрисида холис ва тезкор ахборотлар олишни, шу билан бирга биринчи навбатда ҳокимият органлари вабошқарув тузилмалари ҳақидаги танқидий фикрларни, ислоҳотлар ва янгиланишлар йўлида илгарилашга тўсиқ бўлган нуқсонлар, ҳаётдаги долзарб муаммолар хусусида ошкора, профессионал тахминий материалларни кутади. Ҳозирги кунда социализм давридаги цензурадан жуда қийинчилик билан халос бўлишимиз биргаликда журналистлар фаолиятида ўз-ўзини цензура қилиш, юқоридан буйруқ кутиш кайфиятлари бор. ОАВ ни эркинлиги ва мустаҳкамлигини таъминламасдан туриб, демократияни чуқурлаштириш ва аҳолининг сиёсий фаоллигини ошириш, фуқароларни мамлакат сиёсий ва ижтимоий ҳаётидаги амалий иштироки тўғрисида сўз юритиб бўлмайди, деган тушунча халқимизда жуда мустаҳкам. Бу соҳада қуйидаги вазифаларни амалга оширишимиз керак. 1. ОАВ ни иқтисодий эркинлигини таъминлаш керак, чунки бу уларнинг мустақил фаолият юритиши ва ривожланиши учун асосий омил бўлади. Бу вазифани амлаг оширишда президентимиз ОАВ ни қўллаб-қувватлаш бўйича мустақил жамоатчилик фондини ташкил этиш керак деган фикрни олға сурди. Бу фонднинг молиявий асосини давлат ва нодавлат тижорат тузилмаларининг хомийлик маблағлари ташкил этиши керак. Фонд маблағлари ОАВ ни ривожлантириш, уларни моддий техника базасини мустаҳкамлаш ва айни вақтда журналистлар ва техник ходимларни қайта тайёрлаш ва малакасини оширишга йўналтирилиши керак. Бу ишлар мамлакатимиз ва хориждаги етакчи таълим муассасалари ва теле- радио журналистика марказларида малака ошириш орқали амалга оширилиши мумкин.

2. Бугунги кунда давлат телевиденияси негизида жамоатчилик телевиденияси каналини босқичма-босқич шакллантириш, теле- радио индустрия бозорини ривожлантириш, тижорат ва ҳудудий нодавлат телерадиостудияларнинг фаолият юритиши учун зарур шарт-шароитларни яратиш, бу соҳада ғоялар ва дастурларнинг ржодий рақобатини вужудга келтириш чора-тадбирларини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш керак. Президент маърузасида ҳозирги кунда вилоятлар телестудияларида моддий техника база ва ходимларнинг касб маҳорати заифлиги ҳақида ҳам тўхталиб ўтди. Ҳозирги даврда интернет кундан-кунга ҳаётнинг барча соҳаларига кириб келаётган бир пайтда одамларнинг онги ва тафаккури учун кураш авжига чиққат вақтда бу вазифа нақадар долзарб ва устивор эканлиги барчамизга аниқ ва равшан. Бизнинг бош мақсадимиз – жамиятни демократлаштириш ва янгилаш, мамлакатни модернизация ва ислоҳ этишдир. 4 устивор йўналиш ташқи сиёсатдир. Биз ғурур ва ифтихор билан айта оламиз. Мустақилликдан сўнг қисқа вақт ичида Ўзбекистон дунё ҳамжамиятида ўз ўрнини эгаллади, обрў- эътибори ортмоқда. - ижобий ўзгаришлар - барқарорлик бўлмоқда Президент таъкидлади: «Давлатимиз ташқи сиёсатининг маъно- мазмуни ва мақсади битта, у ҳам бўлса, Ўзбекистон манфаати ва яна бир бор Ўзбекистон манфаатидир». Миллий манфаатларимиз мос келадиган барча мамлакатлар билан фаол ҳамкорлик қиламиз. Марказий Осиёда тинчлик ва барқарорликни сақлаш, бу минтақани барқарор хавфсизлик ҳкдкдига айлантиришни ташқи сиёсатимизни муҳим устивор йўналиши қилиб белгилаб олганмиз. Афғонистондаги вазиятни барқарорлаштириш ва қайта тиклашда ёрдам бериш лозим. У ерда гиёҳванд моддалар и/ч ҳажми ортмоқда. Бу қўшниларни

ташвишга солмоқда. «Қўшнинг тинч – сен тинч» нақлга амал қилиш жоиздир. Ўзбекистон Шанхай ҳамкорлик ташкилоти, Марказий Осиё ҳамкорлик ташкилоти, МДҲ билан ҳамкорлик, яна БМТ билан ҳамкорликни ривожлантиришга алоҳида эътибор қаратади. Европа хавфсизлик ва ҳамкорлик ташкилоти, Европа иттифоқи, Нато билан ҳамкорлик қиламиз. Халқаро валюта фонди, Жаҳон банки, Осиё тараққиёт банки, Ислом тараққиёт банки билан алоқа ташқи сиёсатимизни устивор йўналиши бўлиб қолаверади. Етакчи давлатлар АҚШ, Россия, Япония, Хитой, Германия, Франция ва бошқалар билан ҳамкорлик ривожлантирилади. Ҳозирги кунда халқаро терроризм, экстремизмга қарши кураш учун бирлашиш лозим. Бу XXI аср вабоси. Бу офатни бартараф этиш учун аввало, бу бало-қазонинг бирламчи манбаларига қарши курашиш керак. , яъни ислом динини сиёсатга айлантираётган, ёвузлик ва террорчилик мафкурасини яратишга қарши курашмоқ керак. Ал-қоида, Ҳизбут таҳрирга қарши курашиш керак. Марказий Осиё нафақат ядросиз зона, балки биологик, кимёвий қуролданҳам холи зона бўлиши керак. Халқаро терроризм бу қуролларга эга бўлишга интилмоқда. Минтақамиз атрофидаги давлатларда ядровий қуроллар мавжуд. Марказий Осиё ядровий таҳдиддан ҳимояланган эмас. 1997 йил Марказий Осиёни ядровий қуролдан холи зона дейилган. Аммо буни охирига етказиш даркор. Бу ҳам бизнинг устивор вазифамиздир. Иқтисодий соҳадаги устивор йўналиш. 2004 йилги ютуқлар барчамизни қувонтиради. Ялпи ички маҳсулот илк бор 7, 7 % ўсди. Жумладан, Саноат и/ч 9, 4%, истеъмол моллари и/ч 13, 4 %, саноат товарлари и/ч 18, 6 % ўсди. - 2 дан пул инфляцияси яна паст 3, 7% га эришдик. Аҳолини реал даромади 15% ўсди;

- 3 дан қ/х маҳсулот и/ч 10, 1% ошди. 5 миллион тоннага яқин бошоқли экинлар олинди. 3, 5 миллион тонна пахта етиштирилди. 85, 5 минг фермер фаолият кўрсатди; - 4 дан экспорт ҳажми 3% га ошди. 52% тайёр маҳсулот жўнатилди. Ташқи савдо айланмаси 1 млд АҚШ доллари ҳажмида бўлди; - 5 дан кичик бизнес ўсди. 14% га ўтган йилга нисбатан. Хусусий тадбиркорликни ривожлантириш ҳисобига 425 мингдан кўп янги иш ўрни ташкил этилди. Бу ўтган йилга нисбатан 14% кўпроқ кичик бизнес 35, 6% ўсди; - 6 дан хорижий инвестицияларни жалб қилиш 150% кўпайди. Нефть, гз, тўқимачилик саноатида улуши салмоқли бўлди. Амударёга 681 метрли авто-темир йўл кўприги қурилди. Янги Тошгузар-Бойсун-Қумқўрғон темир йўл магистрали бўлмоқда. Тошкент-Самарқанд, Тошкент-Ангрен электр поезди йўлга қўйилди; - 7 дан иқтисодиётда давлат иштирокини камайтириш, босқичма-босқич амалга оширилмоқда. 40 мингдан ортиқ штат бирлиги тугатилди ёки бошқарув ходимлаи сони 22% қисқартирилди. 2005 йилдаги иқтисодий ислоҳотларимиз. Бу бозор ислоҳотларини чуқурлаштириш ва иқтисодиётни эркинлаштиришдан иборат: - эски маъмурий-тақсимот тизими қолипларидан бутунлай воз кечиш; - давлатни иқтисодиётга аралашувини янада чеклаш; - эркин тадбиркорлик фаолияти учун амалий кафолатларни таъминлаш; - иқтисодиёт ва бизнесни барқарор ривожлантириш; - бозор инфротузилмасини шакллантириш йўлидаги ғовларни бартараф этиш Бу йўналишлар бўйтча кўп ишлар қилинмоқда Аҳоли даромадини ўсиши нарх-навони кўтарилишига, яъни инфляцияга олиб келмаслиги керак. Бунинг учун нақд пулни банк айланмасига жалб этиш керак. - маъмурий жазо суд томонидан тайинлаш тизимига ўтиш вақти етди;

- қасддан содир этилмаган қонунбузарлик учун жазони камайтириш; - тадбиркорлар етказилган зарарни ихтиёрий равишда қопласа жазодан воз кечиш; - макрокредитлаш тизимини кенгайтириш. Жаҳон банки, Осиё банкидан ёрдам. Яна бир устивор вазифа – кичик бизнес ва фермерликни ривожлантириш. 2007 йил кичик бизнес ялпи ички маҳсулотни 45% бериш режалаштирилмоқда. Ширкат хўжалиги фермер хўжаликка айлантирилади. 54 йил 406 та ширкат фермерга айланади. Навбатдаги устивор вазифа – уй-жой коммунал хўжалигини ислоҳ қилиш. Иссиқлик энергияси, иссиқ ва совуқ сув истеъмолини ҳисобга оладиган асбоб-ускуна етарли эмас. Қисқа муддатда уй-жой коммунал хўжалигини ислоҳ қилишга қаратилган кенг кўламли Дастур тайёрлаш, унинг ижроси бўйича қатъий чораларни кўриш даркор. Яна бир устивор вазифа – солиқ сиёсатини янада такомиллаштириш. - юқоридаги барча устивор вазифаларни бачаси солиқ сиёсатига боғлиқ; - 1997 йилдаги қабул қилинган Солиқ Кодекси ҳозирги талабга жавоб бермайди. Сўнгги икки йилда Солиқ Кодекси ва Солиқ Қонунчилигига 100 дан ортиқ ўзгариш ва қўшимчалар киритилган; - солиқ тизимига фақатгина солиқларни ундириш эмас, балки рағбатлантириш хусусиятига эга бўлиш лозим; - шунга эришмоғимиз керакки, ҳар бир солиқ тўловчи, хоҳ у жисмоний, хоҳ у юридик шахс бўлсин, солиқ тўлашдан бўйин товламасин, даромадни яширмасин; - солиқ тўловчи нима учун ва қанча солиқ тўлаши ҳақида аниқ тасаввурга эга бўлмоғи керак; - янги таҳрирдаги Солиқ Кодекси ишлаб чиқилиши лозим; - эртанги кунга ишонч билан яшайлик;

- ҳеч кимдан кам эмасмиз; - депутатлик фаолиятига бахт ва фаровонлик ёр бўлсин! Семинар дарсида тингловчилар билан муҳокама қилиш учун саволлар. 1. Тараққиётнинг ўзбек модели. 2. Ўзбекистон Республикасининг давлат ҳокимияти тизими. 3. Давлат ва жамиятни либераллаштириш деганда нимани тушунасиз? 4. Олий Мажлиснинг икки палатали парламентга ўтиши ва унинг истиқболлари. 5. Давлат хокимиятининг учинчи тармоғи –суд-ҳуқуқ тизимини ислоҳ қилишга нималар киради? 6. Жамиятни ривожлантиришда оммавий ахборот воситаларини аҳамияти қандай бўлиши керак? 7. Ўзбекистоннинг тинчликсевар ташқи сиёсати ҳақида нималарни биласиз? 8. 2004 йилда мамлакатимизнинг иқтисодий ютуқлари ҳақида нималарни биласиз? 9. Ўзбекистоннинг иқтисодиётини ривожлантириш истиқболлари ҳақида нималарни биласиз? 10. Президент Ислом Каримовнинг 2005 йил 7 февралда Вазирлар Маҳкамасинингянги таркиби билан ўтказилган йиғилишдаги «Янги ҳаётни эскича қараш ва ёндашувлар билан қуриб бўлмайди»мавзусидаги нутқида кўрсатиб ўтилган мутасадди раҳбар олдида турган икки муҳим талаб ҳақида.

Адабиётлар: 1. Ўзбекистон Республикаси Конституцияси. 2. И. А. Каримов. »Бизнинг бош мақсадимиз-жамиятни демократлаштириш ва янгилаш, мамлакатни модернизация ва ислоҳ этишдир». Маърифат . 19 январ. 2005 йил. 8-сон. 3. »Инсон, унинг ҳуқуқ ва эркинликлари, ҳамда манфаатлари энг олий қадрият». Маърифат. 10 декабр. 2005 йил. 98-сон. 4. Андижон сабоқлари. Диёнат. 7 июл. 2005йил. 27 сон. 5. Ўзбекистон Республикасида ўлим жазосини бекор қилиш тўғрисида. Президент фармони. диёнат. 4 август. 2005 йил. 31-сон. 6. »Қамоққа олишга санкция бериш ҳуқуқини судларга ўтказиш тўғрисида». Президент фармони. Диёнат. 2005 йил. 11 август. 32-сон. 7. »Давлат бошқарувини янгилаш ва янада демократлаштириш ҳамда мамлакатни модернизация қилишда сиёсий партияларнинг ролини кучайтириш тўғрисида»ги Ўзбекистон республикаси Конституциявий қонун лойиҳаси. Ўзбекистон овози. 2006 йил 14 январ. 135-сон. 8. Коституциянинг айрим моддаларига»89 модда, 93 модданинг 15-банди, 102 модданинг 2-қисми» тузатишлар киритиш тўғрисидаги Ўзбекистон Республикаси қонунининг лойиҳаси. Ўзбекистон овози. 2006 йил. 14 ноябр. 135-сон. 9. www . ziyonet . uz

O'xshashlar

Ўзбекистонда демократик жамиятни барпо этишда “ўтиш даври”нинг зарурлиги, унинг ўзига хос хусусиятлари

Инсон, унинг ҳуқуқлари ва эркинликлари ҳамда манфаатлари- энг олий қадрият

Тикланиш ва тараққиёт йўли

Ўзлигингни унутма

Ҳокимият тақсимланиши тамойилининг амалий ифодаси