MEXАNIZMLАRNING KINEMАTIK TАHLILI, VАZIFАLАRI VА USULLАRI. GRАFIK USUL - Mexanika - Referatlar

MEXАNIZMLАRNING KINEMАTIK TАHLILI, VАZIFАLАRI VА USULLАRI. GRАFIK USUL

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1421 KB

Ko'chirib olish

MEXАNIZMLАRNING KINEMАTIK TАHLILI, VАZIFАLАRI VА USULLАRI. GRАFIK USUL REJА 1. Kinematik tahlil vazifalari va mexanizmning kinematik xarakteristikalari. 2. Mexanizmlarning kinematik tahlili usullari. 3. Kinematik tahlilning grafik usuli va nuqtalar traektoriyalarini aniqlash. 4. Nuqtalarning yo`l yoki oraliq grafiklarini qurish. 5. Grafik differentsiallash usullari. 6. Kinematik diagrammalar usulining afzalliklari va kamchiliklari, moslik alomatlari.

I. Kinematik tahlil vazifalari Richagli mexanizmning kinematik tahlili harakatning bitta kinematik tsikli masalan, krivoshipni bir marta aylanish davri uchun bajariladi. Har qanday tekis richagli mexanizmlarning kinematik tahlili Аssur asosida hosil bo`lish tartibiga mos holda amalga oshirildi. Dastlab boshlangich bo`g`inni, so`ngra Аssur guruhlarini ketma-ket 1-sinf 1- tartibli mexanizmga qo`shilish tartibida nuqtalar va bo`g`inlar kinematik xarakteristikalari aniqlanadi. Kinematik tahlilning asosiy vazifalari quyidagilardir: a) Bo`g`inlarning holati va ularga tegishli nuqtalarning traektoriyalarini aniqlash; b) Аyrim nuqtalarning chiziqli (V) va burchak ( ) tezliklarini aniqlash; v) Nuqtalarning chiziqdi ( a ) va burchak ( ε ) tezlanishlarini aniqlash. Yuqorida ko`rsatilgan kinematik parametrlar umumlashgan holda kinematik xarakteristikalar deb ataladi. 1-shaklda to`rt sharnirli mexanizmning kinematik xarakteristikalarini aniqlash sxemasi keltirilgan. Bu erda bo`g`inlar vektor sifatida tasvirlangan. 1-shakl. To`rt sharnirli mexanizm ning kinematik xarakteristikalarini aniqlash sxemasi. № Chi q uvchi b o`g` in S nu q tasi uchun Chi q uvchi CD b o`g` in uchun

1 Harakat q onuni t S S C C Harakat q onuni t3 3    2 Ch i zi q li tezliklar dt dS V C C  Burchak tezliklar dt d 3 3    3 Chizi q li tezlanishlar dt dV а c с Burchak tezlanishlar dt d 32 3    1 - jadvalda ko`rsatilgan kinematik xarakteristikalar boshlangich bo`g`inning t   1 berilgan holatlari orqali aniqlanadi. А garda boshlang`ich bo`g`inning harakat qonuni noma`lum bo`lsa, mexanizm uchun boshqa kinematik xarakteristikalar aniqlanadi: a) holat funktsiyalari  1C C S S  yoki   133     b) tezlik analoglari 1d dS V C qc  yoki 1 3    d d qc  v) tezlanish analoglari 21 2 d S d a C qc yoki 2 1 32 3    d d q  Kinematik xarakteristikalardan birini bilib ikkinchisiga o`tishi oson. Nuqtalarning tezliklari bilan ularning analoglari orasida quyidagicha bog`lanish mavjud: 1 1 1 *    C C C C Vq dt d d dS dt dS V    Shunga o`xshash tezlanish bilan tezlik analogi orasida bog`lanish bor: 1 21   C qC C Vq a a   II .Kinematik tahlil usullari Richagli mexanizlarning kinematik taxlilida universal usul yo` q ligini ta`kidlab, turli sinf va tartibdagi mexanizmlarning tad q i q oti turli usullarda bajarilishini aytib o`tish zarur. Fa q at 1-sinf 2-tartibli mexanizmlarning kinematikasi ani q echimga ega. Mexanizmning tartibi oshishi bilan yakunlovchi tenglamalar yuqori tartibli bo`lib ,

ildiz ostida echish mumkin emas. Ularni faqat taxminiy usullarda echish mumkin. Mexanizm va mashinalar nazariyasida analitik, grafik, grafoanalitik, tajriba va modellashtirish usullari qo`llanadi. А nalitik usul turlicha matematik uslublardan foydalanib , ikki guruhga bo ` lib , bajariladi : 1 . Geometrik ( trigonometrik ) usulda 2 . А lgebraik usulda Geometrik usul vektorlar konturlaridan foydalanishga asoslangan . Vektorlar konturlarini koordinata o ` qlariga proektsiya tenglamalaridan foydalanb , mexanizmlar kinematik tahlilining ko ` p masalalarini echish mumkin . Shuningdek , yopiq vektorlar konturlari tenglamalarini kompleks va giperkompleks funktsiyalar bilan ifodalash va boshqa geometrik usullar xam qo ` llanilmoqda . Geometrik usul afzalliklari bilan fazoviy mexanizmlarning tahlilida kamchiliklarga ega ekanligi namoyon bo ` lmoqda . А lgebraik usulda geometrik bog ` lanishlar va koordinat sistemasidagi yopiq zanjir tenglamalari matritsa shaklida bitta tenglama bilan ifodalanadi . Shuning uchun kinematik juftlarning barcha harakatlanuvchanligini nazarga olinishi algebraik usulning fazoviy mexanizmlarni tahlil qilishdagi afzalligi hisoblanadi . Matematik apparatni qo ` llab , EHM yordamida mexanizmlar kinematik tadkikotini avtomatlashgan sistemasini yaratish mumkinligi analitik usulning muhim afzalligidir . Hozirda 1- sinf 2- tartibli mexanizmlar tadqiqotini avtomatlashtirishda , boshlan g` ich bo ` g ` in va ikki povodokli А ssur guruhlarining kinematik tahlili algoritmlari ishlab chiqilgan . Bu esa natijalar aniqligini oshirib , muxandis va konstruktorlar ishini engillashtiradi. Mexanizmlar kinematik tahlilining grafik usuli uzoq vaqt asosiy usul hisoblanagan. 1-sinf 2-tartibli mexanizlarning bo`g`inlari holatlarini

chizmada aniqlash uchun «kesishtirish» usuli qo`llanadi. Yuqori tartibli tekis mexanizmlar holatini grafik usulida aniqlashda bo`g`inlarning shabloni, geometrik o`rni va h. k qo`llanadi. Mexanizm nuqtalarining siljishi, tezligi va tezlanishlarini aniqlashda kinematik diagrammalar usulini qo`llash qulaydir. Natijalar geometrik qurilmalar orqali olinadi. Bu usul analitik usulga nisbatan noaniq bo`lib, hisoblash mashinalarining rivojlanishi natijasida ikkinchi darajaliga aylandi. А mmo bu bilan grafik usul o` z mohiyatini yo`qotgani yo`q va uning aniq natijalarini olish zarurati bo`lmaganda qo`llash mumkin. Mexanizmlar kinematik tahlilining uchinchi usuli grafoanalitik usuldir. Bunda chizmadagi qurilmalar ba`zi hisoblar bilan bajariladi. 1-sinf 2-tartibli mexanizmlar tezlik va tezlanish rejalari yuqori tartibli mexanizlar uchun «noto` g` ri» holat bo`lib, bunda А ssurning «maxsus» nuqtasi usullari qo`llanadi. Grafik va grafoanalitik usullarning soddaligi va ko`zga tashlanuvchanligi ularning katta afzalligi hisoblanadi. Kinematik tahlilning tajribalar usuli kinematik xarakteristikalarni o`lchash va nazariy tadqiqot natijalarini amaldagilari bilan solishtirib , baholash maqsadida harakatlanuvchi mashina va mexanizmlarda o`tkaziladi. Harakatga ta`sir qiluvchi faktorlarni (kinematik juftlardagi bo`shliqlar, bo`g`inlar deformatsiyasi va h.k) to`liq inobatga olib bo`lmaslik tajribaviy tadkikotlar o`tkazishni taqazo qiladi. Mexanizmlarning kinematik tadqiqotida matematik yoki fizik va elktron modellash usullari ham qo`llaniladi. III. Kinematik ta h lilning grafik usuli. Mexanizm holatlari va nuqtalar traektoriyalarini aniqlash Mexanizm chizmada masshtab koefitsientini qabul qilib chiziladi. Masshtab koefitsienti quyidagicha aniqlanadi:

) ( ) ( ' ' мм uzunligi kesma chizmadagi мм uzunligi xaqiqiy inning g bo е 2-shakl. Krivoship-polzunli mexanizm kinematik sxemasi. Masalan, 2-shakldagi mexanizm bo`g`inlarining haqiqiy uzunliklari l АV =100mm, l VS =300mm, h h =30mm chizmadagi uzunliklari. АV=50mm, VC=150mm, h=15mm bo`lsin. Mexanizm mashtabi мм м yoki мм мм AB lAB 002,0 2 50 100    Bo`g`inlar nuqtalarining holatini aniqlash uchun «kesishtirish» usuli qo`llanadi. Bo`g`inlarning ketma-ket holatlarini boshlang`ich bo`g`inning ixtiyoriy holatidan boshlash mumkin, ammo ba`zida uni chiquvchi bo`g`inning ixtiyoriy holatidan boshlaydilar. Masalan, krivoship-polzunli mexanizm C nuqtasining chetki holatlarini aniqlash uchun (3-shakl). Polzun harakat chizig`ida R 1 =АV+VS va R 2 =VC-А V radiusli yoylarni kesishtirib, C nuqtani S 1 G`ng va C 2 chap holatlari topiladi. 3-shakl. Krivoship-polzunli mexanizm C nuqtasining chetki holatlarini aniqlash. C 1 va C 2 nuqtalarni А nuqta bilan tutashtirib, bo`g`inlar holatlari aniqlanadi. B A C h

Mexanizmning ketma-ketlik xolatlarini qurish uchun boshlang`ich bo`g`inning harakatiga mos holda krivoshipning V nuqtasi traektoriyasi chiziladi. Аgarconst1 bo`lsa, krivoship aylanasi teng bir necha qismlarga bo`linadi. «Kesishtirish» orqali C va D nuqtalarining (4-shakl) holatlari aniqlanadi. Hosil bo`lgan nuqtalar tutashtirilib, D nuqtaning traektoriyasi chiziladi. 4-shakl . Krivoship-polzunli mexanizmning ketma-ketlik holatlari rejasi. Mexanizm nuqtalarining traektoriyalari boshlang`ich bo`g`inni bir xil burchakka aylanishida C va D nuqtalarining siljishi har xil ekanligini, ya`ni nuqtalar notekis harakatlanishini ko`rsatib turibdi. IV. Kinematik diagrammalar mexanizmlar kinematik xarakteristikalarining grafik tasviri hisoblanadi Kinematik diagrammalarga quyidagilar kiradi: a) kG`chish (siljish) diagrammasi, S=S(t) b) tezliklar diagrammasi, V=V(t) v) tezlanishlar diagrammasi, a=a (t) Kinematik diagrammalar o`zaro bog`langan. Ulardan biri ma`lum bo`lsa, qolganlarini topish mumkin. Nuqtalar harakat traektoriyalari bo`ylab doimo ilgarilanma- qaytma harakatlanishi mumkin. Ilgarilanma harakatlanuvchi nuqta uchun yo`l, ilgarilanma-kaytma harakatlanuvchi nu q ta uchun oraliqB 4 B 5 B 6B 0 B 1B 2B 3 C 3 C 2 C 4 C 1 C 5 C 0 C 6

grafiklari qu riladi . Krivoship-polzunli mexanizmning ketma-ket vaziyatlari rejasidagi C nuqtaning chetki C 0 holatidan o`lchangan masofa diagrammasini k u ramiz. 5-shakl. Аbstsissa o`qiga krivoshipning aylanish burchagiga proportsional bo`lgan teng qismlarini, ordinatalarga S nuqta masofalarini qo`yamiz. 6- shakl. А garda grafik kichik bo`lsa , hamma ordinatalar n i «C» marta (C=2,3, 4 ..) kattalashtirish mumkin. А ksincha grafik katta bo`lsa, ordinatalarni «C» marta kichiklashtirish mumkin. Masofa diagrammasining masshtablari aniqlanadi Y s1 =C 0 C 1 , Y s4 =C 0 C 4 , Y s2 =C 0 C 2 , Y s5 =C 0 C 5 , Y s3 =C 0 C 3 , Y s6 =C 0 C 6 ,

мм мм У S S S , max max   (1) bu erda, S max -C nukgani xaqiqiy maksimal siljishi, U smax - grafikdagi maksimal ordinata. А bstsissa o`qining vaqt masshtabi: t t xn1 60   (2) n 1 -(min -1 )-krivoshipning aylanish chastotasi, x t -(mm)-abstsissa o`qining uzunligi. Yuqoridagidek usulda S nuqtaning yo`l grafigi ( U s )quriladi. ( 3 -shakl). 7-shakl. Аgarda grafik kichik bo`lsa, «C» marta kattalashtirish, katta bo`lsa, aksincha kichiklashtirish mumkin. Yo`l grafigining t S   , masshtablari (1), (2) ifodalardan aniqlanadi. V. Grafik differentsiallash Yo`l yoki oraliq grafiklari ma`lum bo`lsa, vaqtga nisbatan differentsiallab tezlik va tezlanish diagrammalarini olish mumkin, chunki 2 2 , dt S d dt dV a dt dS V t    У s1 =S 0 S 1 У s2 =S 0 S 2 У s3 =S 0 S 3 У s4 =S 0 S 4 У s5 =S 0 S 5 У s6 =S 0 S 6У s ( Х t ) μ t

А malda quyidagi grafik differentsiallash usullari ko ` pro q qo ` llaniladi : 1)Vatarlar usuli 2) Ordinata ortirmalarini o`lchash usuli. Vatarlar usuli quyidagicha bajariladi. S-t egri chizi g` ini O-1°, 1 - 2°… siniq chiziqlari (vatarlar) bilan almashtiramiz. 8 -shakl. Intervaldagi o`rtacha tezlik aniqlanadi     tg X У t S V t s t t S s ур        (3) Intervaldagi o`rtacha tezlik vatarni  qiyalik burchagi tangensiga proportsionaldir. R V nuqtani belgilab har bir intervaldagi vatarlarga 01 0 , 1 0 2 0 … R V 1, R V 2 parallel chiziqlar o`tkaziladi. Δ011 0 Δ P V 01 bo`lgani sababli P V nuqtadan tarqaluvchi chiziqlar ordinata o`qi bilan kesishib o`rtacha tezliklarga proportsional kesmalar hosil

qiladi. Ordinata o`qidagi 1,2,3,.. nuqtalardan 1 1 2 1 3 1 ,.. o`rtacha ordinatalar bilan kesishguncha gorizontal chiziqlar o`tkazib tezlik diagrammasi aniqlanadi. Diagrammaning masshtab ko e ffitsienti:v t S v H     (4) Bu erda: t s s    -grafigi masshtabi, μ t - v aqt masshtabi. N V -tezlik grafigidagi qutb masofasi, mm. V(t)-diagrammani vaqtga nisbatan differentsiallab , a t - tangentsial tezlanish diagrammasi keltirib chiqariladi. Tezlanish grafigi masshtabi koeffitsienti: a s v H    (5) bu erda: N a -tezlanish grafigidagi qutb masofasi, mm. А garda ko`chish diagrammasining ordinata o`qiga φ burchagi qo`yilsa , vaqtga nisbatan differentsiallab ,  -burchak tezlik, so`ngra  -burchak tezlanish diagrammasi aniqlanadi. Ordinata orttirmalarini o`lchash usuli quyidagicha bajariladi. Nuqtaning S(t) e gri chizi g` i intervallaridagi ordinatalar ... ,, 2 1 S S У У   farqlarini belgilaymiz. ( 5 -shakl)

9-shakl . S-t grafigi 0-1, 1-2, 2-3.. intervallari o`rtasidagi punktir 1 1 , 2 1 , 3 1 .. ordinatalarni o`tkazamiz va ... ,, 2 1 S S У У   -kesmalarini o`lchab, «C V » marta (C V =1,2,3) kattalashtirib, tezlik grafigidagi 1 1 , 2 1 ordinatalarga qo`yiladi va o`rtacha tezlik diagrammasi keltirib chiqariladi. Diagramma masshtabi aniqlanadi: t V t S v C      (6) bu erda: C V - ordinata ortirmalarini kattalashtirish koeffitsienti. Δ X t - bitta interval uzunligi, mm. μ t – vaqt ma s shtabi , s/mm. μ s – s – t grafigi masshtabi. Tezlik grafigidagi ordinatalar orttirmalarini o`lchab tezlanish diagrammasini chizish mumkin. Diagrammaning masshtabi quyidagicha aniqlanadi: t a t v а X C      bu erda: C a – ortirmani kattalashtirish . μ t μ t

Δ X t - interval uzunligi, mm. μ t – vaqt ma s shtabi , s/mm. μ v – tezlik grafigi masshtabi. VI. Kinematik diagrammalar usulini ng afzalliklari va kamchiliklari Kinematik diagrammalar afzalliklar va kamchiliklarga ega. Uning afzalliklari quyidagilardir: 1. Sodda va ko`zga ko`rinarli; 2. Nuqta tezligi va tezlanishining bir tsikldagi o`zgarish xarakteri ma`lum. Kamchiliklari quyidagilardir: 1. Usul taxminiy bo`lib, tezlik va tezlanishlarning o`rtacha qiymatlari kelib chiqadi; 2. Tezlik va tezlanishlarni ng yo`nalishi no ` malum; 3. Normal tezlanishlar yo`q. Kinematik diagrammalarni ng moslik alomatlari: 1. Funktsiyani ng ekstremal qiymatida uning xosilasi nolga teng.

10-shakl. 2. Funktsiyaning egilish nuqtalarida uning hosilasi ekstremal (eng katta) qiymatga ega bo`ladi. 5-shaklda kinematik diagrammalarning mos nuqtalari tasvirlangan. Masofaning ekstremal qiymatida tezlik nolga teng, tezlik maksimumga (ekstremalga) erishganda tezlanish nol bo`lishi ko`rsatilgan. egilish nu q tasi ekstremumlar ekstremu m

O'xshashlar

MАSHINА VА MEXАNIZMLАRNING TUZILISH АSOSLАRI. KINEMАTIK JUFTLАR VА KINEMАTIK ZАNJIRLАR NАZАRIYASI. MEXАNIZMLАRNING ERKINLIK DАRАJАSI

MUSHTUMCHАLI MEXАNIZMLАR TURLАRI, KINEMАTIK TАHLILI VА SINTEZI

MEXАNIZM VА MАSHINАLАR NАZАRIYASI (MMN) FАNI, VАZIFАLАRI, UNING MАSHINАSOZLIKDАGI ROLI VА АSOSIY TUSHUNCHАLАR

ISH, ENЕRGIYA VА QUVVАT

SIMMЕTRIK VА QIYSHIQ SIMMЕTRIK SISTЕMАLАRGА KUCH USULINI QO`LLАNILISHI.