GRUNTLARNING FIZIKAVIY XOSSALARI - Mexanika - Referatlar

GRUNTLARNING FIZIKAVIY XOSSALARI

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

55.5 KB

Ko'chirib olish

GRUNTLARNING FIZIKAVIY XOSSALARI Reja : 1. Umumiy ma`lumotlar 2. Gruntlar fizikaviy xossalarining asosiy ko`rsatkichlari 3. Gruntlar fizikaviy xossalarining hosilaviy ko`rsatkichlari

1. Umumiy ma`lumotlar Gruntlarning fizikaviy holatini baholashda tajribalar yordamida aniqlanadigan asosiy va hisoblab topiladigan hosilaviy ko`rsatkichlar ishlatiladi. Qattiq zarrachalarning zichligi, gruntning tabiiy holatdagi (bo`zilmagan tuzilishdagi) zichligi va namligi asosiy ko`rsatkichlar hisoblanadi. Quruq holatdagi gruntning (grunt skeletining) zichligi, gruntning g`ovakligi, g`ovaklik koeffitsienti, namlanish darajasi va gruntning suvga to`la to`yingan holatdagi zichligi hosilaviy ko`ratkichlarga kiradi. Ular asosiy ko`rsatkichlar bo`yicha hisoblab topiladi. Gruntlar fizikaviy xossalarining asosiy ko`rsatkichlari Odatda gruntlar ma`lum massalarga ega bo`lgan qattiq zarrachalar va suvdan hamda massasi nolga teng bo`lgan havodan tashkil topadi (1 – rasm, a). Ba`zi hollarda havo o`rnini suv egallashi (suvga to`la to`yingan gruntlarda) yoki aksincha, suv o`rnida havo (batamom quritilgan gruntlarda) bo`lishi ham mumkin. Biror-bir sinaladigan namunadagi mineral qattiq zarrachalarning massasi m s , hajmi V s , gruntdagi g`ovaklar hajmi V 0 , bu g`ovaklardagi suvning massasi m w bo`lsin. Ushbu tarkibiy qismlarning miqdorlari va nisbatlari gruntning fizikaviy holatini bevosita aniqlab beradi. Grunt qattiq zarrachalarining zichligi zarrachalar massasini ularning hajmiga bo`lib aniqlanadi:  s = m s / V s . (1) Gruntning tabiiy holatdagi zichligi deb grunt namunasi massasining uning hajmiga nisbati tushuniladi:  = ( m s + m  )/( V s + V o ) . (2)

1 – rasm. Gruntlarning umumiy to`ziliishi (a) va tarkibining shartli (b) sxemalari: 1 – qattiq zarrachalar; 2 – suv; 3 – havo. Namunadagi suv massasining qattiq zarrachalar massasiga nisbati gruntning namligi deyiladi:  = m  / m s . (3) Grunt qattiq zarrachalarining zichligi ularning mineralogik tarkibiga bog`liqdir. Shu sababli, zarrachalarning zichligini aniqlashda, minerallarning suyuqlikda (masalan, suvda) eruvchanlik xususiyatlarini ham inobatga olish lozim. Grunt zarrachalarining zichligi odatda piknometrik usul bo`yicha aniqlanadi. Qum, graviy, shag`al singari sochiluvchan gruntlar zarrachalarining zichligini tezkor usulda baholash uchun Le-Shatele asbobidan ham foydalanish mumkin. Tajribalarda zarrachalarning hajmi ular tomonidan siqib chiqariladigan suyuqlik hajmi asosida o`rnatiladi. Odatdagi gruntlar zarrachalarining zichligini aniqlashda distillangan suvdan, sho`rlangan yoki minerallari suvda eriydigan gruntlarni sinashda esa kerosin yoki benzindan foydalanish tavsiya etiladi. Zarrachalar hajmini aniqlashda gruntdagi qamralgan havo pufakchalarini chiqazib yuborish uchun, piknometrdagi grunt-suv aralashmasi qaynatilishi (15...20 daqiqa davomida) yoki vakuum ostida ushlab turilishi lozim. Gruntning namligi va zarrachalarining zichligini aniqlashda mustahkam bog`langan (gigroskopik) suvni grunt tarkibidan haydab chiqazish uchun uni 100... 105o S harorat ostida o`zgarmas massaga ega bo`lguncha quritish tavsiya etiladi. 3. Gruntlar fizikaviy xossalarining

hosilaviy ko`rsatkichlari Qattiq zarrachalar massasi ms ning bo`zilmagan tuzilishli namuna hajmi Vs+Vo nisbati grunt skeletining zichligini bildiradi. (2) - ifodadan V s +V o = ( m s + m  )/  . Ushbu holda grunt skeletining zichligi:  d = m s /(V s + V 0 ) = m s  /m s (1 + m  /m s ) =  /(1 +  ). (4) Gruntdagi g`ovaklar hajmining namuna hajmiga nisbati gruntning g`ovakligi deyiladi. 1-rasmdagi shartli sxemaga ko`ra: n = V 0 / (V s + V 0 ) = [ (V s + V 0 ) - V s ] / (V s + V 0 ). (1)- va (4)-ifodalardan: V s = m s /  s ; V s +V 0 = m s /  d . Hajmlarning ushbu ko`rinishlarini inobatga olib, grunt g`ovakligining  s va  d larga bog`liq holda aniqlanadigan quyidagi ifodasini keltirib chiqarish mumkin: n = (  s -  d )/  s . (5) Namunadagi qattiq zarrachalarning solishtirma hajmi quyidagi nisbat bo`yicha aniqlanadi: m = V s /(V s + V 0 ) ёки m =  d /  s . (6) (5- va (6) - ifodalardan n + m = 1 ekanligi ham kelib chiqadi. Grunt g`ovakligining namunadagi qattiq zarrachalar solishtirma hajmiga nisbati gruntning g`ovaklik koeffitsienti deb ataladi: е = n/m ёки e = (  s -  d )/  d . (7) Gruntning to`la namlanishi (maksimal namligi) g`ovaklarning suvga to`la to`yingan holatini baholaydi:  e = n   /(m  s ) ёки  e = е   /  s , (8) bu yerda   =1000 kg/m 3 – suvning zichligi. Gruntning suvga to`yinganligi bo`yicha holatini baholashda namlanish darajasi deb ataladigan ko`rsatkich ishlatiladi. Namlanish darajasi tabiiy namlikning to`la namlanishga bo`lgan nisbati bo`yicha o`rnatiladi: S r =  /  е =  s /(e   ). (9)

Namlanish darajasining qiymati 0 dan (gruntlarning quruq holatida) 1 gacha (grunt suvga to`la to`yinganda) o`zgarishi mumkin. Bu ko`rsatkich 0 dan 0,5 gacha bo`lsa - grunt kam namlangan; 0,5 dan 0,8 gacha bo`lsa – namlangan, 0,8 dan 1 gacha bo`lsa – grunt suvga to`yingan deb qaraladi. Gruntning suvga to`la to`yingan holatdagi zichligi quyidagi ifoda bo`yicha aniqlanadi:  t =  d + n   . (10) Loyihalash ishlarida ko`pincha grunt tarkibiy qismlarining yoki tuzilish holatlarining solishtirma og`irliklari ishlatiladi. Bu ko`rsatkichlar mos ravishdagi zichliklarni erkin tushish tezlanishi g = 9,81 m/s 2 ga ko`paytirib aniqlanadi. Ushbu ma`lum qoidaga ko`ra: gruntning solishtirma og`irligi  = g  ; qattiq zarrachalarining solishtirma og`irligi  s = g  s ; skeletining solishtirma og`irligi  d = g  d ; gruntning suvga to`la to`yingan holdagi solishtirma og`irligi  t = g  t ; suvning solishtirma og`irligi   = g   . Suvga to`la to`yingan gruntlarning holatini baholashda, grunt skeletining suvdagi muallaq holatiga mos keladigan solishtirma og`irligi, Arximed qonuniga ko`ra quyidagi formula bo`yicha hisoblanadi:  d,ef =  t -   (11) (11)-ifodani shuningdek, quyidagi ko`rinishlarda ham yozish mumkin:  d,ef = (  s -   ) / (1+e) ёки  d,ef = (  s -   ) / (1-n) (12) Sochiluvchan gruntlarning holatini baholashda quyidagi formula bo`yicha aniqlanadigan va gruntning zichlanish koeffitsienti deb ataladigan ko`rsatkich ham ishlatiladi: I d = (e max - e) / (e max - e min ) (13) bunda e max , e min – gruntning sochilgan va zichlangan holatiga mos keladigan eng yuqori va eng kam g`ovaklik koeffitsientlari; e - grunting tabiiy holatidagi g`ovaklik koeffitsienti.

Zichlanish koeffitsientining miqdoriga bog`liq holda sochiluvchan gruntlarning quyidagi uch xil holati bir-biridan farqlanadi: g`ovak holatdagi gruntlar -------------------- 0  I D  0,33 o`rtacha zichlikdagi gruntlar -------------------- 0,33  I D  0,67 zich holatdagi gruntlar ---------------------- 0,67  I D  1 Gruntlarning zichlanish darajasi ularning namligiga ham ko`p jihatdan bog`liqdir. O`zgarmas (standart) zichlovchi ta`sirlarda grunt skeleti zichligining eng katta qiymatiga ega bo`lish imkoniyatini beradigan namlanish gruntning optimal namligi deyiladi. Bu ko`rsatkichning qiymatlari har bir grunt turi uchun tajribalar yordamida o`rnatiladi. Optimal namlikning qiymatlari mayda zarrachali va changsimon qumlarda 8...14 %; qumoq tuproqda 9...20 %; sog` tuproqlarda 1..20 %; gil tuproqlarda esa 16...30 % oraliqlarda o`zgaradi.

ADABIYOT 1.Karimov I.A. O’zbekiston XX1 asrga intilmoqda. – T., O’zbekiston, 1999. Karimov I.A. O’zbekiston iqtisodiy islohotlarni chuqurlash-tirish yo’lida. – T., O’zbekiston, 1999. 3.Karimov I.A. O’zbekiston XX1 asr bo’sag’asida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari. – T., O’zbekiston, 1997. 4.QMQ 001-98. Bino va inshootlar zaminlari. – Toshkent, 1999. 5.QMQ 01.07-97. Yuklar va ta‘sirlar. – Toshkent, 1998. 6.Frolov N.N. Proektirovanie osnovaniy i fundamentov gidromeliorativnx soorujeniy. M.: Kolos, 1985. 7.Silkin A.M., Frolov N.N. Osnovaniya i fundament. M.: Kolos, 1987. 8.Tsitovich N.A. Mexanika gruntov. M.: Stroyizdat, 1983. 9.Rasulov X.Z. Gruntlar mexanikasi, zamin va poydevorlar. T.: O’qituvchi, 1993. 10.Ashrabov A.A., Zaytsev Yu.V. Qurilish konstruktsiyalari. T.: O’qituvchi, 1988. 11.Dalmatov B.I. Mexanika gruntov, osnovaniya i fundament. M.: Stroyizdat, 1986. 1Pesikov Ye.S. Proektirovanie fundamentov gidrotexnicheskix soorujeniy. T.: TIIIMSX, 1989. 13.Gidrotexnicheskie soorujeniya. - http: //WWW. Vozrojderie. ru/gidroteh. htm. 14.Gidrotexnicheskie soorujeniya. – Stroitelstvo.-http: //vesi. ru/Map/ts/ts. 20Ya NNPS. htm

O'xshashlar

SUV TA`SIRIDA BO`LGAN GRUNTLARNING FIZIKAVIY-KIMYOVIY XOSSALARI

GRUNTLARNING MEXANIK XOSSALARI

Gruntlar haqida asosiy ma`lumotlar

Gruntlar haqida asosiy ma`lumotlar

Gruntlar haqida asosiy ma`lumotlar