Xorijiy sertifikatlpashtirish tizimi. Xalqaro, xududiy va milliy miqiyosida sertifikatlashtirishning rivojlanishi

Yuklangan vaqt:

15.09.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

135 KB

Ko'chirib olish

Xorijiy sertifikatlpashtirish tizimi. Xalqaro, xududiy va milliy miqiyosida sertifikatlashtirishning rivojlanishi Reja: 1. Amerika Qo’shma SHtatlari sertifikatlashtirish faoliyati 2. Angliya sertifikatlashtirish faoliyati 3. Fransiya sertifikatlashtirish faoliyati 4. Germaniyada sertifikatlashtirish faoliyati 5. Yaponiya sertifikatlashtirish tizimi faoliyati 6. Xitoy sertifikatlashtirish tizimi 7. Rossiya Federatsiyasida sertifikatlashtirish milliy tizimini yaratilishi

Evropa davlatlari, Amerika, Angliya, Germaniya, Fransiya, Turkiya, Xitoy, va Rossiya davlatlari sertifikatlashtirish tizimlari va ularning faoliyati. Butun dunyoda mahsulotning sifati, xavfsizligi nazorat tekshiruv xizmatlari tomonidan olib boriladi. Xavfsizlikni nazorat qilish usullari bir qancha usuliyatlarga asoslanib ko’pgina idora va tashkilotlar orqali amalga oshiriladi. Davlat tekshiruvlari asosan standart talablari to’g’ri bajarilganligi, sanitariyagigiena qoidalari bajarilganligi ustidan nazoratni va boshqa ko’rsatkichlarni tekshirishlar esa iste’molchilar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari tomonidan olib boriladi. Davlat nazorat idoralari umumiy tekshiruvlarni bajarishmay, faqatgina nomuvofiq mahsulotlar bo’yicha huquqiy choralar ko’rishadi. Ko’pgina davlatlarning qonunlari mahsulotlarning talablarga javob berishi to’g’risida alohida texnik reglamentlardan iborat. Evropa davlatlari ma’lumotlariga ko’ra Fransiya standartlashtirish assotsiatsiyasida (AFNOR) va Evropa assotsiatsiyasida (EACT) 5000 dan ortiq nomdagi mahsulotlar sertifikatlashtirilib, sertifikatlashtirish bo’yicha 300 ta tizim faoliyat olib boradi, bu ishda 7000 dan ortiq sertifikatlashtirish idoralari faoliyat ko’rsatadi. Sertifikatlashtirish azaldan sanoatda va rivojlangan davlatlarda foydalanilgan. Bu esa o’z navbatida ushbu davlatlar bozorida nomuvofiq va standart talablariga, me’yoriy texnik hujjatlarga javob bermaydigan mahsulotlarining paydo bo’lishidan himoya qilgan. Bitta mahsulotga har xil standart va texnik me’yorlar belgilanishi jahon bozorida xalqaro savdo-sotiqqa sun’iy to’siqni vujudga keltiradi. SHuning uchun sertifikatlashtirish, teng hamkorlik bilan standartning uyg’unligini va sertifikatlashtirishning qoidalariga mos kelishligi savdo-sotiqda hamkorlik qilishda muhim o’rin tutadi. Sertifikatlashtirish idoralaridan tashqari bir qancha davlatlarda bojxona chegaralarida alohida Davlat xizmat ko’rsatish idoralari joylashgan bo’lib, ular hududga kirib kelayotgan mahsulotlarning (veterinar xayvonlar, usimliklar,

oziqovqat mahsulotlari va tez buziladigan mahsulotlar) talablarga javob berishini ta’minlash bo’yicha ish olib borishadi. Keyingi bandlarda ba’zi bir davlatlarda mavjud bo’lgan shunday xavfsizlik xizmatlari haqida ma’lumotlar keltirilmoqda. Amerika Qo’shma SHtatlari sertifikatlashtirish faoliyati AQSHda iste’molchilarning huquqini muhofaza qilish qonuni asosida ish yuritiladi. Masalan, u erda «Milliy transport va avtomobillarning xavfsizligi», «Pestitsidlar va rodentitsidlar» haqida qonunlar mavjuddir. AQSHning Federal hukumati sertifikatlashtirish bo’yicha uchta asosiy darajadagi dasturlarni qabul qilib tasdiqlashgan. Birinchi darajali dastur majburiy sertifikatlashtirilgan mahsulot uchun tayyorlangan bo’lib, bularning iste’molchi uchun sog’liqqa ziyon keltirilishi mumkin bo’lgan hollarda ishlatilishi mumkin. Bu sertifikatlashtirish dasturi aviatexnikada, kemasozlikda, avtomobilsozlikda, konteynerlarda va truboprovodlardagi faoliyatlar kiradi. Ikkinchi darajali dastur bu Davlat mudofaa departamentlari, transport, savdosotiq, elektrofikatsiya orqali mahsulotni sertifikatlashtirish ko’zda tutiladi. Uchinchi darajali dastur mahsulot sifati, narxi va uning kelib chiqish jarayonlari ko’zda tutiladi. Bu sertifikatlashtirish dasturlari ixtiyoriy ravishda ishlatiladi. AQSHda alohida Qonun asosida belgilangan sertifikatlashtirish milliy boshqarmasi mavjud emas. Amerika milliy standart texnologiyalar instituti (NIST) qoshida sertifikatlashtirish komiteti ish olib boradi va sertifikatlashtirish qoidalarini ishlab chiqadi, uning reestrini olib boradi va muvofiqlikni tasdiqlash faoliyati bilan shug’ullanadi, hamda shu bilan birga sertifikatlashtirish idoralarining faoliyatini nazorat qilish faoliyati bilan shug’ullanadi. Sertifikatlashtirishning me’yoriy bazasi bo’lmish standartlarni quyidagi tashkilotlar ishlab chiqishadi:

Amerika materiallarni sinash bo’yicha jamiyati (ASTM) – keng ko’lamdagi iste’mol tovarlari uchun; Elektr qurilmalarini tayyorlash milliy assotsiatsiyasi (NEMA) – elektr qurilmalari va elektr texnikalari uchun; Ko’p ehtiyojdagi tovarlarning xavfsizligi bo’yicha Kengash (CPSC) – ko’p ehtiyojdagi tovarlar uchun; Atrof-muhitni himoyalash bo’yicha Federal agentligi (ERA) – ichki yonuv dvigatellari, er osti, suv va havo transportlari va hokazo turli xil ishlab chiqarishni sertifikatlashtirish uchun; Texnologiya va standartlar milliy instituti (NIST) - majburiy standartlarni ishlab chiquvchi standartlashtirish bo’yicha hukumat idorasi. Angliya sertifikatlashtirish faoliyati Angliyada sertifikatlashtirish buyumlarni Britaniya standartlari institutida keltirilgan muvofiqlik belgisi va Britaniya standartlari talablariga muvofiqligini tasdiqlash bilan amalga oshiriladi. Ma’lumki, Ushbu institut tomonidan qator standartlar ishla chiqilgan va joriy qilingan. Bu standartlar bilan keyinchalik, o’qo’v qo’llanmaning sifat tizimi bo’limlarida tanishamiz. Fransiya sertifikatlashtirish faoliyati Fransiyada ilk bora 1938 yil sertifikatlashtirish haqidagi qonun qabul qilingan. Bu qonun milliy standart belgisi NF, hozirgacha o’zgartirish kiritilgan holda ishlatilmoqda. AFNOR zimmasiga 1941 yilda qabul kilingan dekret asosida

NF belgisi maqomiga egaligi va mamlakatda sertifikatlashtirish faoliyati tizimi yuklatilgan. Fransiyada NF belgisi milliy standartlarga mos eng birinchi sertifikatlashtirish muvofiqlik belgisidir. Ushbu belgi shaharda va chet davlatlarda keng tarqalgan va qo’llanilab kelinmoqda. Mas’uliyatsiz bosilgan har bir qadam jazoga tortilishi mumkin, bu choralar oddiy ogohlantirishdan boshlanib yukoridagi belgini kullaniishiga berilgan litsenziyasidan mahrum qilinishgacha borib etadi. AFNOR tashkiloti har bir noto’g’ri berilgan reklama, tovlamachilik, belgini noto’g’ri ishlatilganida ham ishlab chiqaruvchilarni yoki sotuvchilarni qonuniy jazoga tortishi mumkin. AFNOR tashkilotining sertifikatlashtirish tizimi uchinchi tomon sifatida faoliyat ko’rsatadi, hamda korxona sifat tizimini va mahsulot namunasini sinash faoliyatini olib boradi. Standartlashtirish bo’yicha Fransuz assotsiatsiyasi (AFNOR) – sertifikatlashtirish bo’yicha ishlarini va faoliyatni amalga oshiradi. Sertifikatlashtirishning tashkiliy tuzulishi va tarmoq standartlashtirish tizimi bilan milliy standartlar talablariga muvofiq reja asosida doimiy o’zaro faoliyat olib borib yangi standart va me’yorlarni ishlab chiqadi. AFNOR, sertifikatlashtirish faoliyatini davlat idorasi sifatida va quyidagi tarmoqlar miqyosida boshqaradi: Fransuz tashqi savdo markazi (CNCE), Texnik reglamentlar va me’yorlar to’g’risidagi ma’lumotlar markazi (CINR), Elektrotexniklar Kengashi (UTE). Germaniyada sertifikatlashtirish faoliyati Germaniyada sertifikatlashtirishning asosi bo’lib Federal hokimiyat iq’yosida qabul qilingan qonunlar xizmat ko’rsatadi. Bular o’z ichiga sog’liqni himoya qilish, tabiatni muhofaza qilish, mehnat xavfsizligini, iqtisodiyot resurslarini, iste’molchilarning huquqlarini muhofaza qilishga yo’naltirilgan qonunlarni qamrab oladi. Bu qonunlarga asosan 1968 yilda qabul qilingan «Jihozlarning xavfsizligini

ta’minlash» qonuni kiritilib, bu konunning asosi bo’lib tabiatni muhofaza qilish qonunlari xizmat kilgan. Ishlab chiqaruvchi yoki chetdan mahsulot olib kiruvchining mahsuloti texnik nazoratdan va federal hokimiyat tarafidan tekshirilgan bo’lsa, u tekshirilganlik «xavfsizlik belgisi»ni qo’yishi mumkin bo’lgan. Sertifikatlashtirish bo’yicha Germaniyada faoliyat olib boradigan asosiy ettita tizim mavjud bo’lib, ularning doirasida 400 dan ortiq boshqarmalar ish yuritadilar. Mahsulotlarni sertifikatlashtirish bo’yicha eng faol ish olib boruvchi tashkilot sifatida DIN standartlariga muvofiqligini tekshirish bo’yicha ish olib boradigan Germaniya instituti (DIN) bo’lib hisoblanadi. Mahsulotlar ushbu institut tizimidagi sertifikatlashtirish tashkilotidan o’tgandan so’ng unga DIN belgisi qo’yilishiga ruxsat beriladi, bu belgi gaz, suv apparatlaridan tashqari barcha mahsulotlarga ishlatiladi. Elektr tarmoqlarini sertifikatlashtirish Germaniya elektrotexniklar kengashi (VDE) orqali bajariladi. Ilmiy tekshirish institutlarida va sinov laboratoriyalarida mahsulotni nazorat qilish ishlari olib boriladi. Germaniyada umummilliy sertifikatlashtirish tizimiga quyidagi tizimlar kiradi: A – reglamentlarga muvofiq sertifikatlashtirish tizimi; A1 - DIN standartlariga muvofiq sertifikatlashtirish tizimi barcha turdagi mahsulotlarni/buyumlarni/ qamram olib, DIN standartida o’rnatilgan talablariga muvofiqligiga solishtiriladi. Uga Germaniya standartlashtirish instituti rahbarlik qiladi. DIN standarti talablariga muvofiq buyumlar DIN GEPRUFT belgisi bilan tamg’alanidi; A2 - VDE sertifikatlashtirish tizimi. Bu tizim (VDE) elektrotexniklar Kengashi bo’lib, Sinov va sertifikatlashtirish institutini (PZI) qo’llab qo’vvatlaydi va buyumlar VDE belgisi bilan quyiladi; A3 - DVGW sertifikatlashtirish tizimi. Bu sertifikatlashtirish tizimi gaz va suv ta’minoti bo’yicha firma Assotsiatsiyalaridir.

Germaniyaning bozorlariga etkazilib berilayotgan barcha gaz qurilmalari DVGW muvofiqlik belgisi bo’lishi lozim; V – Germaniya sifat kafolati va RAL tamg’alash instituti sertifikatlashtirish tizimi. Bu tizimning qo’llanish sohasi qishloq xo’jaligi va qurilish materiallari uchun ishlatiladi va RAL sertifikatlashtirilgan mahsulotlarga muvofiqlik belgisi qo’yiladi; S - GS belgisi bilan sertifikatlashtirish tizimi, Asbobuskunalar xavfsizligi to’g’risidagi Qonun talablariga muvofiq buyumlar sertifikatlanadi; D – qurilish konsruksiyalarini federal me’yorlariga muvofiqligini nazorati uchun tizim; E – etalon va o’lchash vositalarini sertifikatlashtirish tizimi. Metrologiya sohasida Federal idora bo’lib Federal fizika-texnika instituti hisoblanadi; F – Germaniya sanoat qonunchiligining 24 bo’limiga muvofiq sertifikatlashtirish tizimi. Bu tizim bug’ qozonlar, yuqori bosimli idishlar, yonuvchi suyuqliklarni tashish, portlashdan himoyalangan elektr qurilmalari va ko’tarish qurilmalarini sertifikatlashtirish bilan shug’ullanadi. Sifat tizimini sertifikatlashtirish bo’yicha jamiyat (DQS) . Germaniyada sifat tizimini sertifikatlashtirish bo’yicha Amaliy ishlarni olib boradi. Sifat tizimini sertifikatlashtirish bo’yicha DQS jamiyati faoliyat olib borib, u firma va kompaniyalarning majburiy bo’lmagan holda ya’ni ixtiyoriy ravishda murojaatlarini qabul qiladi. Bundan tashqari RW TUV va bir necha xalqaro miq’yosda tanilgan Germaniya kompaniyalari ham sertifikatlashtirish ishlari bilan shug’ullanishadi. Yaponiya sertifikatlashtirish tizimi faoliyati

YAponiyada asosan ixtiyoriy sertifikatlashtirish ishlari mavjud bo’lib, hozirgi bozor iqtisodiyoti talablaridan kelib chiqib, raqobat tufayli majburiy sertifikatlashtirishga aylangan. Mahsulotlarni ixtiyoriy sertifikatlashtirish bilan birga ularning turli tekshiruvlari ham olib boriladi. Mahsulot yoki xizmatlarni sertifikatlashtirish bo’yicha 25 dan ortiq qonunlar mavjud bo’lib, bularning ba’zilari faqatgina mahsulotlarni tekshiruvlarini olib borish faoliyatiga qaratilgan. Standartlarga muvofiqligini kafolatlovchi, hamda sertifikatlashtirish masalalari bo’yicha eng taniqli tashkilotlardan biri YAponiya sanoat standartlari komiteti (JISC) bo’lib, u tomonidan ishlab chiqilgan standartlar qator vazirliklar tomonidan (qishloq xo’jalik, tashqi savdo va sanoat, o’rmonchilik, baliqchilik, qurilish, aloqa xizmati va maoriflarda) qabul qilingan. Oziq-ovqat, qishloq xo’jalik va o’rmonchilik mahsulotlari uchun JAS standartlari talablari asosida sertifikatlashtirishda ishlari olib boriladi. YAponiyada qishloq xo’jalik assotsiatsiyasi tomonidan ham standartlar ishlab chiqilib, u qishloq xo’jalik va o’rmonchilik mahsulotlarini standartlashtirish va tamg’alashga mo’ljallangan. Baliqchilik va o’rmonchilik xo’jaliklarida nazoratni ushbu vazirlik tomonidan ro’yxatga olingan mustaqil tashkilot olib boradi. Mahsulotlarga qo’yilgan VCCI belgisi mahsulotning elektromagnit moslashuvchanligini bildiradi. Ushbu belgini olish va uni mahsulotlar yorlig’iga qo’llash ixtiyoriy sanaladi. SG – belgisi 50 dan ortiq turdagi mahsulot va tovarlar uchun qo’llanilishi mumkin bo’lib, bu belgi ularning xavfsizligi haqidagi kafolat belgisi hisoblanadi, T – belgisi mamlakat ichki bozor savdosi va sanoat vazirligi tomonidan belgilangan bo’lib, import mahsulotlar ya’ni elektrotexnika mahsulotlarining xavfsizligi belgisini bildiradi. Yaponiyada uchta shakldagi sertifikatlashtirish amal qilinadi: majburiy sertifikatlashtirish, qonuniy talablarga muvofiqligini tasdliqlash, milliy standartlarga muvofiq ixtiyoriy

sertifikatlashtirish. Majburiy sertifikatlashtirishni hukumat tasarrufidagi idoralar va ixtiyoriy sertifikatlashtirishni xususiy idoralar shug’ullanishadi. YAponiya qonunlarida turli xil mahsulotlar va turli toifadagi tavsiflari hamda xavfsizliklarini belgilanadi. Xitoy sertifikatlashtirish tizimi Xitoy Xalq Respublikasi (XXR)da standartlashtirish faoliyati davlat qonunlari va qarorlari orqali boshqariladi va takomillashtiriladi, bu qonun va qarorlar Xitoy xalq vakillar yig’ilishida (XXVY) yoki Xitoy yuqori tashkilotlar idoralari huquq doirasida qabul qilinadigan farmoyish va buyruqlar asosida bajariladi. Metrologiya, standartlashtirish, mahsulotning sifatini nazorat qilish, eksport va import mahsulotlari bo’yicha qabul qilingan qonunlarda o’z aksini topgan. 1991 yil may oyida Xitoy Xalq Respublikasida (XXR) sertifikatlashtirish, mahsulotlarni sifatini aniqlash bo’yicha qoidalar ishlab chiqilgan. Mahsulotning sifatini aniqlovchi eng asosiy tashkilotlardan biri Davlat texnik nazorat byurosi (DTNB) va Davlat import-eksport tovarlarining boshqarmasi (DIETB) eksportga chiqariladigan va import bo’yicha olib kiriladigan mahsulotlarni sertifikatlashtirishni nazorat qiladi. Xitoyda milliy standartlarga amal qilish, sog’liqni saqlashdagi talablar, ekologiya va insonlarni muhofaza etish talablari majburiydir. Qolgan standartlar faqatgina qo’llanishga tavsiya etilib, ammo sertifikatlashtirish tizimi talablariga ko’ra import bo’yicha mamlakatga mahsulotlarni olib keluvchi shaxslarda sifat sertifikati bo’lishi shartligi belgilangan. Bu hollarda mahsulot tekshiruvdan o’tgandan so’ng talablarga javob berganligi tasdiqlansa unga sertifikat beriladi. Xitoyda import va eksport mahsulotlar uchun quyidagi belgilar mavjud: - Sog’liq uchun xavfli emas belgisi – CCIB uning rangi havo rangda bo’lib, H indeksi bilan belgilangan bo’lsa «sog’liq» belgisi sifatida qabul qilinadi.

- Xavfsizlik belgisi - CCIB harflari sariq rang bo’lib, S indeksi bilan belgilangan bo’lsa «xavfsiz» deb qabul qilinadi. - Sifat belgisi - CCIB harflari qizil rangli bo’lib, Q indeksi bilan belgilangan bo’lsa «sifat» li deb qabul qilinadi. YUqorida aytib o’tgan belgilarimizni ishlatishga ruxsat, mahsulot o’rnatilgan tartibda tekshiruvdan o’tgandan so’ng beriladi. Rossiya Federatsiyasida sertifikatlashtirish milliy tizimini yaratilishi Rossiya davlat standartining sertifikatlashtirish va akkreditlash tizimlarini tashkil etish bo’yicha Butunrossiya standartlashtirish ilmiy tadqiqot instituti (Vserossiyskiy nauchno-issledovatelskiy institut standartizatsii - VNIIS) bosh tashkilot bo’lib hisoblanadi. VNIIS dunyodagi sertifikatlashtirish sohasidagi ilg’or tajribalarni mujassamlashtirib, Rossiyani dunyo bozorida mahsulot savdo sotig’i bo’yicha teng huquq bilan qatnashishiga asos solmoqda. Institut Rossiya davlat standarti (Rosdavstandart) tashkilotining akkreditlash sohasi bo’yicha vakolatli tashkiloti hisoblanib, shunga asoslangan holda u akkreditlangan sertifikatlashtirish idoralari va sinov laboratoriyalarining ustidan nazoratni ham amalga oshiradi. Bu tashkilot tomonidan korxonalarni sertifikatlashtirish sohasiga taalluqli etarli axborot va uslubiy materiallar bilan ta’minlash, malaka oshirish maqsadida sanoat xodimlari uchun maxsus o’quv kurslari tashkil qilinib, shu bilan birga ularga bu sohalar bo’yicha turli maslahat xizmatlari ko’rsatilmoqda. Rossiyada sertifikatlashtirish tizimi "GOST" sertifikatlashtirish tizimi" deb yuritiladi. Bu ochiq tizim bo’lib, har bir tashkilot yoki korxona, agar uning qoidalari bilan rozi bo’lsa va ularga amal qilsa, unga kira olishi mumkin. "GOST" tizimiga asos qilib, ISO va MEKlarning me’yoriy hujjatlari, shuningdek EN 45000 seriyali Evropa norma (standart)lari olingan. Tizimning

asosiy qonun-qoidalari, tuzilishi va tartiblari 1991 yilda davlat standartlari tomonidan belgilangan. Rossiyada sertifikatlashtirishni maxsus akkreditlangan Idoralar, sinov laboratoriyalari amalga oshiradi. Sertifikatlashtirishni o’tkazish bilan bog’liq barcha harajatlar murojaat qilgan tomon hisobidan bo’ladi. Harajatlarni to’lash yo’li har xil bo’lishi mumkin: sertifikatlashtirish xizmati uchun bir yo’la to’lash orqali, hamda sertifikatlashtiriluvchi mahsulot (sifat tizimlari) ni nazorati uchun vaqti-vaqti bilan yoki muvofiqlik belgisidan foydalanganligi uchun to’lash orqali. Etakchi mamlakatlarning amaliy tajribalarini qo’llagan holda, quyidagi xizmatlar uchun bir yo’la haq to’lash qabul qilingan:  talabnomalar va boshqa sertifikatlashtirish bo’yicha taqdim etilgan hujjatlarni ekspertizalari uchun;  mahsulot sinovlarini o’tkazish uchun;  sifat tizimlarini baholash va (yoki) sertifikatlashtiriluvchi mahsulot chiqaradigan korxonani attestatlash uchun;  muvofiqlik sertifikatini berish haqidagi qaror qabul qilinganligi, uni rasmiylashtirish va ro’yxatdan o’tkazish uchun. Mustaqil davlatlar hamdo’stligini (MDX) tashkil qilinishi munosabati bilan sobiq Ittifoqdagi standartlarning ishlatishni chegaralash muddatlari 1992 yildan bekor kilinishiga kelishilgan. SHu maqsadda ilgarigi ba’zi standartlar hozirda ham o’z kuchlarini yo’qotgani yo’q. Rossiya davlat standarti qumitasi va VNIIS ko’pgina, dunyoda obro’li, sertifikatlashtirish bo’yicha tan olingan mamlakatlar tizimlari bilan aloqalarni yaxshilash yo’lida ish olib bormoqdalar. Ular bu sohadagi ishlarini rivojlantirish bilan bir qatorda, mamlakatdagi ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarning sertifikatlashtirilishini boshqa mamlakatlarda tan olishligiga harakat qilmoqdalar. SHu maqsadda VNIIS sifat tizimlarini sertifikatlashtirish bo’yicha juda ko’p chet

$el davlat tashkilotlari va xalqaro darajada tan olingan tashkilotlar bilan o’zaro aloqada ishlash bo’yicha bitimlari mavjud. Standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish sohalarida bir-birining ish natijalarini tan olish maqsadida Buyuk Britaniya, Fransiya, SHvetsariya, Kanada va boshqa mamlakatlar bilan ham ikki tomonlama kelishuv imzolangan bo’lib, bunga ko’ra quyidagilar ko’zda tutilgan:  sertifikatlashtirish bo’yicha ekspert-auditorlar tayyorlovchi yagona maktab yaratish;  sertifikatlashtirish maqsadida o’tkaziladigan baholash auditlarida birgalikda tekshiruv o’tkazish;  sifat tizimlarini sertifikatlashtirish idorasining "sifat tizimlarini sertifikatlashtirishda javobgar bo’lgan sertifikatlashtirish idoralari uchun umumiy mezonlar" ISO\MEK 65 raqamli me’yoriy hujjatga muvofiq alohida tashkilotni tuzish bo’yicha ish boshlash. Bundan tashqari metrologiya, standartlashtirish, akkreditlash masalalari va bu soha uchun mutaxassislar tayyorlash va boshqa shunga o’xshash masalalar ham shu kelishuvlarda ko’zda tutilgan. YUqoridagi qayd qilingan uchta masalalardan bugungi kunda ikkitasi to’liq amalga joriy qilingan. Bu kelishuvlar doirasida muntazam ravishda ekspert-auditorlarni tayyorlash ishlari olib borilmoqda, hamkorlikda tayyorlangan sertifikatlashtirish bo’yicha mutaxassislarning hammasi o’qish yakuniga qarab Rosdavstandart qarori bilan ekspert-auditor sifatida ro’yxatga olindi. Rossiyada sertifikatlashtirish milliy tizimining vujudga kelishini turli tizimlar majmui holida yoki aniq mahsulot bo’yicha sertifikatlashtirishda yoxud majburiy va ixtiyoriy tus olgan sinovlarning turlari bo’yicha ifodalash mumkin. Hozirgi vaqtda "Iste’molchi xuquqlarini himoyasi haqida" Qonuniga binoan havfsizlik va ekologik parametrlar bo’yicha mahsulotning sertifikatlashtirish tizimlari yanada takomillashtirilmoqda.$

Rossiya Federatsiyasida sertifikatlashtirish tizimlari to’rtta darajadagi idoralardan iborat. Birinchi darajadagi idoraga Rossiya Federatsiyasining sertifikatlashtirish milliy idorasi kiradi. U Rosdavstandarti bo’lib, sertifikatlashtirish bo’yicha respublikada tashkiliy ishlarni boshqaradi va xalqaro hamkorlikni ta’minlaydi. Uning vazifasiga quyidagilar kiradi:  mahsulot (xizmat)ning sertifikatlashtirilishini Rossiya hududida o’tkazishning umumiy qonun-qoidalarini belgilash;  xalqaro va mintaqaviy setrifikatlashtirish tizimlariga qo’shilish va sertifikatlashtirish natijalarini o’zaro tan olish haqida qaror qabul qilish;  lozim topilgan hollarda Rossiya Federatsiyasining tashqi mamlakatlar bilan o’zaro munosabatlarida va xalqaro tashkilotlarda vakolatxonasiga ega bo’lish. Ikkinchi darajadagi idoralar - bular qonunda ko’rsatilgan bo’ladi yoki hukumat Qarorlari bilan davlat tashkilotlariga yuklatiladi va buni markaziy sertifikatlashtirish tizimlarining idoralari deb ataladi. Uchinchi darajadagi idoralarga aniq mahsulotni sertifikatlashtirish idoralari kiradi. Bular akkreditlanish doirasiga qarab sertifikatlashtirishni o’tkazuvchi korxonalar, tashkilotlar va muassasalardir. To’rtinchi darajadagi idoralarga akkreditlangan sinov laboratoriyalari kiradi. Akkreditlanishi doirasiga qarab, aniq sinovlar yoki ularning aniq xillarini qonuniy ravishda amalga oshiradi. Mahsulotning sertifikatlashtirilishi natijasida so’rovchiga sertifikat, hamda litsenziya kelishuviga asosan aniq namuna uchun muvofiqlik belgisini ishlatish xuquqi beriladi. Sertifikatlashtirish sohasidagi hamma ishlar kelishilgan holda manfaatdor bo’lgan tomonlarga etkazilishi shart. Faqat tijorat sirlarini tashkil etuvchi xabarlar bundan mustasno hisoblanadi.

Adabiyotlar: 1. Mirziyoev SH.M. Erkin va farovon, demokratik O’zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining lavozimiga kirishish tantanali marosimiga bagishlangan Oliy Majlis palatalarining kushma majlisidagi nutki. -T.: "O’zbekiston" NMIU, 2016.- 2. Mirziyoev SH.M. Konun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash - yurt tarakkiyoti va xalk farovonligining garovi. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi kabul kilinganining 24 yilligiga bagishlangan tantanali marosimdagi maruza 2016 yil 7 dekabr. T: "O’zbekiston" NMIu. 2016-486. 3. Mirziev SH.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalkimiz bilan birga kuramiz. - T.: "O’zbekiston"NMIU, 2017. - 488 6. buyicha 4. Ismatullaev P.R., Matyakubova P.M. Turaev SH.A. Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlashtirish. Dasrlik. T.: Lesson-Press, 2015.423 5. Ismatullaev P.R., Axmedov B.M., Matyakubova P.M., Xamrokulov F.X. Turaev SH . A . Sertifikatlashtirish asoslari va sifat menejmenti . Darslik. Toshkent, Sano-standart, 2014. - 330 6. 6. Abduvaliev A.A. i metrologii i upravleniya kachestvom Izdatelstvo TGTU, 2002. - 287 s. dr. Osnovы standartizatsii, sertifikatsii produksii. Uchebnoe posobie. - Tashkent: 7. Axmedov B.M., Ismatullaev P.R., Turaev SH.A. Sertifikatlashtirish va sifatni boshkarish asoslari, o’kuv kullanma. O’zR O MTV; TDTU. – Toshkent 2007. -233 6. 8. Axmedov B.M., Ismatullaev P.R. Turobjonov S.M., YUsupov E.D. Typaev SH . A . Osnov ы sistem ы menedjmenta kachestva . Izd-vo iptd Uzbekistan. - Tashkent, 2009. -208 s.

O'xshashlar

Sertifikatlashtirishning me’yoriy va qonuniy asoslari

Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlashtirishning maqsad va vazifalari. Metrologiya, standartlashtirisha sertifikatlashtirishning rivojlanish tarixi v

Sertifikatlashtirish faniga kirish. Fanning maqsad va vazifalari

ISO 9000 seriyali standartlar, xorijiy davlatlarda sifatni boshqarish tizimlari

Sifat menejmenti tizimi to’g’risidagi ta’limot tarixi