Motovilo

Motovilo

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

351 KB

Ko'chirib olish

Motovilo Reja: 1. Motovilo kinematikasi 2. Motivoloning asosiy o’lchamlari va ish rejalari

Vazifasi va turlari. Motovilo 4 (127- rasm) ma`lum miqdordagi g’alla poyalarini urish apparatiga engashtiradi, urish apparati poyani kesayotganda uni suyab turadi, apparat ustiga qirqilib tushgan poyalarni sidirib urgich transportyori 9 ga o’tkaz adi. Motovilolar tuzilishi va ish bajarishiga kura kuzgalmas parrak li, ekstsentrikli, universal (parallelogrammsimon), moslanuvchan turlarga bulinadi. Qo’zg’almas parrakli motovilo (127- a rasm) val 4 , krestovina (chigirik) 3 , parraklar 1 dan tashkil topgan. Motovilo uz uki atrofida aylanib, urgich bilan birga ilgarilama harakat kiladi. Bunday turdagi motovilo tik holatdagi ekinlarni urishga konikarli yordam beradi. Birok, yotib kolgan g’alla ni urib-yigishda esa poyani yer dan ololmaydi, aksincha, boshoklarni urib, donni tukib yuboradi. Ekstsentrikli (parallelogrammli) motovilo. yetaklovchi val 4 , nur 2 , parrak 1 , krivoship 13 , ekstsentrikli krestovina 10 va parrak engashish burchagining rostlash dastagi 9 dan tashkil topgan. Yotib kolgan g’alla ni urishda ekstsentrikli motovilodan foydalani ladi (127 - rasm). Bu motoviloning parraklari ekstsentrik o’rnatilgan maxsus moslama yordamida uziga-uzi parallel holatini saklab aylanadi va ekin poyasining uzunligi bo’ylab kirib, uni urish apparatiga engashtirib beradi. Natijada parrak boshoklarga urilmay, donning tuqilishini kamaytiradi. Ekstsentrikli motovilo tik usgan va yotib kolgan g’alla larni urishda konikarli ishlagani bilan buyi past don ekinlarini urib, shnekka yaxshi uzatib bera olmaydi. Moslanuvchan motovilo (127- v rasm) val 4 , nur 2 , jilov 12 va galtak harakatlanadigan murakkab shakldagi yulakcha ABC dan tashkil topgan. Past buyli ekinlarni urib-yiKishda poyaning urilgan (qismi) buyi kalta bo’ladi va shu sababli urish apparatining ustida tuplanib kolishi mumkin. Bu esa maksadga muvofik emas. Bunday hol larda parraklari urish apparatiga juda yakin kelib, unga mos - lanadigan va uni urilgan poyalardan tozalab, shnekka uzatib beradigan moslanuvchan motovilo kullaniladi. Motoviloni sozlash. Shuni esda tutish kerakki, motovilo parragi chetining aylanma tezligi, boshokli ekinlarni yigib olishda 2,5 m/s dan oshmasligi kerak, aks

hol da parraklar urilayotgan g’alla boshoklaridagi donni tukib yuborishi mumkin. Motoviloning aylanish tezligi urgichning ishlash 127- rasm. Motovilo sharoitiga kura rostlanadi. Kupgina urgichlarda motoviloning tezligini mashina yurib turganida boshkarish maydonchasidan variator orqali o’zgartirish mumkin. Agar bu ham kifoya kilmasa, motovilo validagi yetaklovchi yulduzchani almashtirish bilan o’zgartirish lozim. Motovilo parraklari urish apparatiga parallel bo’lishi shart. Uning vali shunday balandlikda o’rnatilgan bo’lishi kerakki, bunda uning parraklari urilayotgan poyaning ogirlik markazidan balandrok va boshogidan pastrogiga tegib, uni urish apparati tomon egishi kerak. Agar parraklar urilayotgan poyaning ogirlik markaziga tegsa, urilgan maxsulot urgich korpusidan oshib utib, yerga tuqilishi mumkin. Agar parraklar poyaning ogirlik markazidan pastrogiga tegsa, maxsulotlar urish apparatiga nisbatan teskari tomonga engashib (yikilib) yerga tushadi. Poyaning ogirlik markazi taxminan uni balandligining ustki 1G’3 qismida joylashgan bo’ladi. Motoviloni eng pastga tushirganda, parraklar bilan qirqish

apparati orasidagi masofa 10—25 mm, parraklar bilan urgich shnegi orasidagi masofa kamida 15 mm bo’lishi kerak. Urish apparatidan motovilo valigacha (gorizontal tekislikda) bo’lgan masofa S (motoviloning oldinga surilishi, 217- rasm), urish apparatining ustini urilgan poyalardan tozalashda va uni shnekka uzatishda muxim ahamiyatga ega. Kupgina urgichlarda motovilo valining oldinga chikishi bilan uning balandligini bir vaqtda o’zgartiradigan (blokirovka kiladigan) maxsus mexanizm bor. Bunday mexanizm bo’lgan hol da, motovilo valini segmentga nisbatan oldinga 60—70 mm ga surib, ramaga o’rnatiladi. Agar g’alla juda baland yoki yotib kolgan bo’lsa, motovilo vali kuprok oldinga suriladi. Past buyli ekinlarni urishda motovilo vali segmentga 20 ѕ 50 mm masofagacha yakinlashtiriladi. Shuningdek, vertikal tekislikka nisbatan parraklarning engashish burchagi ham o’zgartirib turiladi. o’alla zich usgan bo’lib, poyalarining balandligi 80...100 sm bo’lsa, q 0 dan 15° burchak ostida (127- rasm) kuyiladi. Yotib kolgan g’alla ni urishda motovilodan parraklar yechib olinadi va ochik kolgan tirmasi esa qQ15° dan Q30° gacha burchak ostida engashtiriladi. Motovilo kinematikasi Motovilo parragi ish jarayonida murakkab harakatga ega, ya`ni uz uki atrofida burchak tezligi bilan aylanishi natijasida V P = r nisbiy tezlikka va mashina bilan birgalikda ilgarilanma harakatining tezligi V M bo’lgan kuchirma tezlikka ega. Natijada par rak ish jarayonida murakkab ko’rinishdagi egri chizikli traekto riya buyichaharakatlanadi (218- rasm). Motovilo parragi uz vazifasini to’liq bajarishi uchun V P > V M bo’lishi kerak. Bu tezliklarning o’zaro nisbati motoviloning kinematik rejim ko’rsatkichi deyiladi: Agar > 1 bo’lsa, parrakning harakat traektoriyasi chuzik tsikloida (128- a rasm) shaklida bo’ladi va eng pastki holatida parrak orqaga harakatlanayotib poyalarni urish apparatiga en gashtirib beradi. Agar < 1, ya`ni V P < V M bo’lsa, aksincha, parrakning harakat traektoriyasi kiska tsikloida (128- v rasm) bo’lib, u

poyalarni urish apparatiga emas, balki teskari tomonga engashtiradi. Natijada urilgan poyalar yerga yikilib, hosil nobud bo’ladi. Agar =1, ya`ni V P = V M bo’lsa, parrak traektoriyasi tsikloida (128- rasm) bo’lib, poyalarni urish apparatiga enga - sh tirmaydi, demak, uz vazifasini bajarmaydi. 128- rasm. Motivolo kinematikasi Amalda ning kiymati g’alla hosil dor ligiga, poyalarning zichligi va baland- pastligiga, yotikligiga, poyalarning o’zaro aykashish holatiga va kombayn tezligiga qarab 1,2...2 oraligida tayinlanadi. V M kanchalik katta bo’lsa, parrakning absolyut tezligi joiz bo’lgan miqdoridan oshmasligi uchun kichikrok qabul qilinadi. Bu hol da,  kombayn tezligi katta bo’lgani sababli, urilgan poyalar uz inertsiya kuchi ta`sirida urgichning ustiga yikiladi. Motovilo uz uki atrofi da bir marta aylan - gandagi mashinaning bosib utgan yuli kuyidagicha ifodalanadi: S m = V m t , m; bu yerda, V m — mashina ilgarilama harakatining tezligi, m/s; t — motoviloning bir marta aylanishiga ketgan vaqt, s. Motovilo parraklari ta`sirining kadami: S z = S m/sz = 2 R / z. (145) z — parraklar soni. Parrakni ekinga bo’lgan zarbasining soni (mashina 1 m ga silji ganda) kuyidagicha aniqlanadi:

K = 1/ S z = z/2 R. (146) Zarbalar soni ortishi bilan boshokdagi don yerga kuprok tukiladi va nobudgarchilik ortadi. Zarbalar soni tezlikka va parraklar soniga bog’liq bo’lib, katta tezlikda ishlayotgan mashinalar uchun ularning sonini kamaytirish maksadga muvofikdir. Besh parrakli motovilo kuyilgan urgichga karaganda, uch parrakli motovilo o’rnatilgan urgichning ish jarayonidagi nobudgarchilik 1,5...2 marta kam bo’ladi. Motovilo parragining poyalarga nisbatan zarbasi kamrok bo’lishi uchun uning absolyut tezligi pastga yunalgan, ya`ni A holatida bo’lishi (128- a rasm) (demak, parrak a burchagiga burilgandan sung), parrak poyalar orasiga kira boshlashi kerak. Bu hol da absolyut tezlikning gorizontal tashkil kiluvchisi V x q 0 ga teng bo’ladi. Demak, Motivoloning asosiy o’lchamlari va ish rejalari Motoviloning parraklari poyani mashina harakatlanayotgan tomonga engashtirmasligi lozim. Yuqoridagi shart bajarilishi uchun motovilo parragi boshokni a  burchagi bilan cheklangan A nuktasida uchratishi kerak, chunki A nuktadagi parrak l 1 ning absolyut tezligi tik yunalgan bo’ladi. Demak, uning vali urish apparatiga nisbatan kuyidagi balandlikda o’rnatiladi (129- a rasm): h = l 1 + R Sin a  = l 1 + R / = l – h ur + R / , (147) h — motovilo valini urish apparatiga nisbatan o’rnatish balandligi; l — o’simlik poyasining balandligi; l 1 — urib olingan qismining uzunligi; h ur — urish balandligi; R — motovilo radiusi.

129- rasm. Motovilo valini o’rish apparatiga nis atan o’zgarishi: a- balandligi bo’yicha; v- ilgarilatib Yuqoridagidan tashqari motovilo parragi o’simlik ogirlik markazi O m ning yakiniga tegishi kerak (129- a rasm). Agar parrak ogirlik markazidan yuqorirokka tegsa, pishib turgan boshokka urilib, donni tuqilish extimoli ortadi, aksincha, pastrogiga tegsa, urilgan poya inertsiyasi bilan teskari tomonga yikiladi. Shuning uchun motovilo valining urish apparatiga nisbatan balandligi h ni kuyidagicha aniqlash mumkin: h R + l 1 – l m . (148) l m — o’simlik boshogi uchidan uning ogirlik markazigacha bo’lgan masofa. 0,5—2 m gacha bo’lgan o’simliklar uchun: (149) deb qabul qilish joizdir Texnologik jarayon sifatli kechishi uchun motovilo vali gori zontal yunalishda urish apparatiga nisbatan oldiniga s masofaga ilgarilatib o’rnatilishi kerak (129 - rasm). Urilgan poyalar shnekka to’liq uzatilishi uchun motovilo parragi va urgich shnegi orasidagi ye masofa poyalarning miqdoriga moslab o’rnatiladi: bu yerda: r sh — shnek radiusi; q — shnek uki bilan urish apparati orasidagi masofa;

S — urish apparati bilan motovilo orasidagi gorizontal yunalishdagi masofa. Urish apparati bilan motovilo parragining traektoriyasi orasidagi tirkish d , segment va barmoklar ustida urilgan poyalarning tuxtab, yigilib kolmasligini ta`minlashi kerak: Tik turgan g’alla ni urishda motoviloga oddiy parrak o’rnatiladi. Sugoriladigan yerlarda g’alla kupincha yotib koladi. Bunday Kallani urishda parrak urniga taroksimon xaskash ishlatiladi. Taroklar motoviloga tik holatidan ma`lum burchagiga engashtirib o’rnatiladi. Bunday tarok yotib kolgan g’alla ni to’liqrok ko’tarib olishi uchun burchagi tarok bilan poya orasidagi ishkalan ish burchagi dan kattarok o’rnatilishi maksadga muvofikdir, ammo me`yoridan (=30°) ortiq bo’lsa, qirqilgan poyalarning ayrimlari tarokdan sidirilib urgich ustiga to’liq tushmay, uning orqa tomoniga ketib koladi. Motovilo parraklari ta`sirining foydali ish koeffitsienti m parrak harakat traektoriyasi sirtmogining kengligi v ni (bevosita motovilo yordamida urilayotgan maydonning kengligi) motovilo parraklari ta`sirining kadami S z ga nisbati bilan aniq lanadi: m = v/S z , bundan m q vr/S m , bu yerda, z — parraklar soni. Zamonaviy kombaynlar motovilosi ishida m = 0,3…0,5 ga teng bo’lishiga erishiladi, demak, kombayn urib utgan maydonning 40...50% igina parraklar yordamida uriladi. Shunga karamasdan urgichni motovilosiz ishlatish mumkin emas. Chunki kolgan g’alla poyalari parraklar yordamisiz urilsa ham ular motoviloni navbatdagi parragi ta`sirida urgich transportyoriga uzatiladi. Shuning uchun urgichni motovilosiz ishlatsa ham bular ekan, degan xulosa kelib chikmasligi kerak.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. A. Xamidov. Qishloq xo’jalik mashinalarini loyixalash. Toshkent, 1994 2. M.Shoumarova, T. Abdillaev. Qishloq xo’jaligi mashinalari. Toshkent, O’qituvchi, 2002. 3. M.Sh o umar o va, T. Abdillaev. G’alla k o mbayni va paxta terish mashinalari. Toshkent, 2000 4. Listopad G.E. Sel skoxozyaystvenno’e i meliorativno’e mashino’. Moskva, 1989 5. Shoumarova M, Abdillaev T. Qishloq xo’jalik mashinalari. Toshkent, O’qituvchi, 2000

O'xshashlar

Aksial rotorli kombaynlar

Donli ekinlar hosilini yig’ish mashinalari

Donli ekinlar hosilini yig’ish mashinalari

Умумий вазифали ва ихтисослаштирилган тиркамалар

Автомобил ва автопоезд-фургонлар