Ichki yonuv dvigatellari uchun yonilg`i va moylash materiallarini olish - Mashinasozlik - Referatlar

Ichki yonuv dvigatellari uchun yonilg`i va moylash materiallarini olish

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

145 KB

Ko'chirib olish

Ichki yonuv dvigatellari uchun yonilg`i va moylash materiallarini olish Reja: 1. Neft-yonilg`i va moylash materiallarini olish uchun asosiy xom-ashyo. 2. Neftning ximiyaviy tarkibi va uni yonilg`i-moylash materiallari xossasiga ta’siri. 3. Neftni qayta ishlash usullari va yonilg`i olish texnologiyasi. 4. Yonilg`i va moylarni tozalash usullari. 5. Suyuq yonilg`i va surkov moylarni boshqa xom-ashyolardan olish. 6. Sintetik moylarni olish.

1. Neft-yonilg`i va moylash materiallarini olish uchun asosiy xom-ashyo Neft - xozirgi zamonda ichki yonuv dvigatellarida ishlatiladigan yonilg`i va texnikalarni moylash uchun kerak buladigan moylash materiallari olinadigan asosiy xomashe xisoblanadi. Uning kurinishi kora jigar rangdan, sarik rangacha bulib, moyli suyuklikdir, zichligi 0,75….1,3 g/sm 3 oraligida buladi. Neftning zichligi uning tarkibida smolali asfalt xamda kattik uglevodorodlarning mikdori kupligiga karab oshib boradi. Neft-uglerod bilan vodorodning xar xil kushimchalar bilan xosil kilgan murakkab aralashmasi bulib, uning elementar tarkibi kuyidagicha buladi 83…87% uglerod; 11…14% vodorod; 0,1…1,2% kislorod: 0,02…1,7%, azot; va 0,01…5,5% oltingugurtdan iborat. Olimlarning uzok vakt tekshirishlari natijasida neft asosan organik kelib chikishga ega, ya’ni organik moddalardan tashkil topgan deb xisoblanadi. Bu moddalar esa asosan usimlik va xayvonotning bakteriyalar ta’siri natijasida parchalanishdan xosil bulgan. Keyinchalik esa yigilib pastlik joylarga, asosan dengiz tubida xosil bulgan yoki suvlarning ta’sirida kurik joylarga ( Mingbulok, Kukdumalok) yigilgan ularning bir kismi esa issiklikning ta’siri natijasida gaz kurinishiga aylangan. Neftning sifati va tarkibi asosan undagi organik moddalarning tarkibi, atrofni urab oluvchi moddalar, xamda xosil bulish vakti kabi bir kancha omillarga boglik. Neftning ximiyaviy tarkibi va uni yonilg`i-moylash materiallari xossasiga ta’siri. Neftning asosiy massasini uglevodorodlar tashkil kilib, ular uchta garuxga bulinadi: parafinlar (alkon), naftenlar (siklon) xamda xid beruvchi (oren)lardan tashkil topgan. Bulardan tashkari tarkibida oz mikdorda bulsada, kislorod, azot,

oltingugurt kushilmalari bulishi mumkin. Bu moddalar asosan zararli xisoblanib, tozalanishga tugri keladi: Parafinli uglevodorodlar-formulasi S n H 2n+2 neftning eng asosiy kismi xisoblanib 50…60% ni tashkil kiladi. Uning asosiy kismi 150 0 s gacha kaynay boshlaydi. Parafinli uglevodorodlar gaz kurinishdagi metanCH 4 , suyuk penton S 5 H 12 va kattik gekeadekon S 16 H 34 lardan tashkil topgan. Parafinli uglevodorodlarning kuyuklanish xarorati yukori bulganligi uchun kishki yonilg`i va moylarda bulishi zararli xisoblanadi. Naftenli uglevodorodlar S n H 2n bulib, ikkita komponentdan, siklopentan S 5 H 10 va siklogeksan S 6 H 12 tashkil topgan. Naftenli uglevodorodlar baland xaroratda (4000s va undan yukori) parafinli uglevodorodlarga aylanishi mumkin. Naftenli uglevodorodlar yukori bulmagan xaroratda suyuklanadi, kuyuklanish xaroratini pasaytiradi, shuning uchun yonilg`i va moylarda eng kerakli komponentlardan biri xisoblanadi; Bu uglevodorodlarning bunday xususiyati korbyurotorli dvigatellarning detonatsiyasiz ishlashiga yerdam beradi. Naftenli uglevodorodlar neftning tarkibida 20…30% ni, moylarda esa 70% gacha bulishi mumkin. Xid chikaruvchi uglevodorodlar neftda 10…50% gacha bulib, asosan benzol yadrosidan iborot. Neft maxsulotlarning yengil fraksiyalarida monotsiklik, ogir fraksiyalarida esa politsiklik xid chikaruvchi uglevodorodlar buladi. Aromatik uglevodorodlar oksidlanishga karshi turgunlikka ega bulib, kushilganda xam benzol xalkasini saklab turadi. Bu uglevodorodlar yukori yepishkoklikka ega, xarorat pasayishi bilan ularning yopishkokligi osha boradi bu xususiyati moylash materiallariga zarar yetkazadi. Oksidlanishga karshi turgunlikka ega bulganligi sababli korbyuratorli dvigatellarda detonatsiya bilan ishlashga karshilik kursatadi, shuning uchun

foydali, ammo dizel yonilg`ilariga esa zarar yetkazadi, sababi alangalanishning kechikish davrini uzaytiradi, va dvigatelni kattik ishlashiga olib keladi. Neftga termik kayta ishlov berilganda unda olefinli uglevodorodlar (alken) formulasi S n H 2n va diolefinli uglevodorodlar (alkadiyen) S n H 2n-2 xosil buladi. Bularning asosiy kismi etilein S 2 H 4 va butadiyen S 4 N 6 dan iborat buladi. Bu uglevodorodlarda xarorat kutarilishi bilan oksidlanish jarayoni osha boradi, natijada smolali-asfalt moddalarning kupayishiga olib keladi. Shuning uchun bularning motor moylari tarkibida bulishi zararli xisoblanadi. Uzining tarkibida kislorod bulgan organik kislotalar (naftenli kislota) xam bulishi mumkin. Naftenli kislotalar kora metallarga zarar yetkazmaydi, ammo rangli metallar (sink, mis)ga ta’sir kursatib tuz xosil kiladi va karroziyaga olib keladi. Smolali-asfalt moddalar murakkab kushimcha bulib, asosan uglerod, vodorod, kislorod, oltingugurtlarning kushilishidan xosil buladi. Smolali-asfalt birikmalari ikkita guruxga:-betaraf, neft smolalari, asfalten, karbon va korboid, xamda shur neft smolalarga bulinadi. Betaraf smolalar-yarim suyuk okuvchi modda bulib, kora-sarik yoki jigar rangda buladi va kuchli ranglovchi xususiyatga ega, zichligi 1,0g/sm3 ga teng. Elementlar tarkibi 80…85% S, 10%N, 5…10%O. Empirik formulasi S n H 2n-m O p , bunada n=16…69, m=8…40 va P=1…3 ga teng. Bu smola xamma neft maxsulotlarida tez erib kushilib ketadi, ammo spirt va atsetonda erishi kiyin. Asfalten-kora rangdagi kattik modda bulib, zichligi 12 g/sm3 dan baland, tarkibida uglerod kuprok, vodorod kamrok buladi. Asfaltenlar 300S dan baland xaroratga kizdirilganda parchalanadi. Neft va spirtning yengil fraksiyalarida erimaydi. Ogir fraksiyalarda (moylarda) erib kalloid eritmalar xosil kiladi. Karben va karboidlar xam asfaltenga uxshaydi, ammo juda xam kora rangda buladi. Karbenlar oltingugurtli uglevodorodlarda eriydi, ammo karboidlar umuman erimaydigan modda xisoblanadi.

Shur neft smolalari (asfaltogen kislotalar va ularning angidridlari)-yarim kattik yoki kattik moddalar bulib, zichligi 12 g/sm3 dan baland. Ular spirt va xloroformda eriydi, benzinda esa erimaydi. Bu smolalar asosan polimerizatsiyalanish, va oksidlanish natijasida xosil bulib, neftning ogir fraksiyalari tarkibida buladi, ammo benzinlarda bulmaydi. Oltingugurtli birikmalar neft va uning maxsulotlarida erkin xolda yoki smolali-asfalt birikmalari tarkibida bulishi mumkin. Oltingugurtli birikmalar aktiv va aktiv bulmagan turlarga bulinadi. Aktiv birikmalar metal bilan tezlikda reaksiyaga kiradi (oltingugurtli vodorod H 2 S, va uchuvchi suyuklik merkaptanlarga aylanib) yokimsiz xid tarkatadi. Aktiv bulmagan yoki betaraf(sulfidli) birikmalar metalga ta’sir kilmaydi va asosiy kismining 70…80% ni tashkil etadi. Oltingugurtli birikmalar neft maxsulotlari tarkibida bulishiga ruxsat etilmaydi. Oltingugurt yonilg`i tarkibida umuman bulmasligi kerak, sababi yonganda zaxarli gaz (is gazi) chikaradi, suv bilan kushilib reaksiyaga kiradi, natijada metallarning zanglashiga sabab buladi. Azotli birikmalar juda xam oz mikdorda (0,03…0,3%) bulib, neft maxsulotlarini tozalaganda tuligicha yukotiladi. Mineral moddalar (xar xil tuzlar va naftenli kislota) xamda suv neftda kup bulmagan xolda uchraydi va ulardan tozalash osonlikcha amalga (kizdirish, tindirish) oshiriladi. 3. Neftni kayta ishlash usullari va yonilg`i olish texnologiyasi Suyuk yonilg`ilar, neftni tugridan- tugri xaydash (uglevodorodlarning strukturasini uzgartirmasdan) xamda ximiyaviy uslubda (uglevodorodlarning strukturasi uzgaradi) yordamida olinadi. Neftni tugri xaydash fizikaviy jarayon bulib, uning tarkibiy kismlari fraksiyalarga bulinadi.

Buning uchun neft kizdiriladi, xosil bulgan buglar kismlarga taksimlanib yonilg`i distilyatlari olinadi, kolgan kismini esa mazut tashkil kilib, unga ximiyaviy ishlov berilib moylash materiallari olinadi. Neftni tugri xaydash katta kurilmalarda, tuxtovsiz xolatda amalga oshiriladi. Neft nasos 7 yerdamida 1 MPa bosim ostida issiklik almashtiruvchi (teploobmennik) 6 orkali parlantiruvchi ustun 8 ga yuboriladi. Bu yerdan yengil kaynovchi moddalar rektifikatsion ustun 2 va kup kismi esa trubkali pech 1-ga boradi. Neft ilon izi kabi kilingan trubkadan utayotib bir tekis kiziydi. Xarorat 330… 350 S gacha kutarilib buglanadi. Ilon izi trubkadan utayotgan buglarning tezligi asta-sekin 1…2 m/s tezlikdan 60…80 m/s gacha kutariladi. Bu esa neftni parchalanishga olib keladi. Ustunga utayotgan neft parchalanib tezligi kutariladi, bosim esa pasayadi va bugga aylanadi. Neft buglari ustunning tepa kismigacha kutariladi. Ustun metall likobchalar bilan ajratilgan bulib, uning uch kismida teshikchalar kuyilgan. Rasm 1. Neftni xaydash kurilmasi. 1-trubkali, 2,5-rektikat ustunlar (kollonalar) 3,3`-sovutgichlar, 4-kondensator-gaz ajratkich; 6-issiklik almashtirgich, 7-nasos, 8-parlatgich ustun (kallonor).

Xarorat 40…200 S ga kiziganda eng yengil buglanuvchi kismi benzinga, 140…300S da kerosinga va 230…250 S da esa gazoylga aylanib. kondensator-gaz ajratuvchi 4 ga tushadi. Ustunning pastki kismida kolgan kismi esa mazut bulib, kushimcha ravishda kizdiriladi va natijada ikkinchi ustunga yuborilib undan moylar olinadi. Ammo, bu jarayonda mazut issik bug yordamida 420…430 0 S gacha kizdiriladi. Ustunning eng pastki kismida esa gudron koldik bulib koladi. Gudronni okartiruvchi tuprok va oltingugurt kislotasi bilan ishlov berilib yopishkokligi baland bulgan aviatsiyada ishlatiladigan moy olinadi. Ammo, neftni tugri xaydash orkali fakatgina 9…12%, ayrim xollardagina 20%-gacha benzin olish mumkin. Xozirgi vaktda avtomobil transportining keskin rivojlanishi natijasida benzinga talab oshib bormokda. Shuning uchun neftni ximiyaviy usulda xaydash natijasida 50…60% gacha benzin olish mumkin. Bu jarayonga kreking-jarayon deyilib, ikki xil kurinishda- issiklik ta’siridagi termik-kreking, xamda katalizator ishtirokida issiklik bilan katalitik kreking deyiladi. Termik-kreking uslubida asosiy faktorlar bulib xarorat, bosim, vakt xamda neftning tarkibi xisoblanadi. Masalan, 400 0 S da mazutdan 30% benzin olish uchun 12 soatgacha vakt kerak bulsa, 500 0 S ga kizdirilganda 30 sek vakt kerak buladi. Mazut kizdirilganda uning molekulalari parchalanadi, natijada tez buglanishga erishiladi. Ammo kreking-benzinda ba’zi bir tez buglanuvchi uglevodorodlar xam bulganligi sababli unga maxsus moddalar-stabilizatorlar kushiladi. Buning uchun naftol, fenol fraksiyalari, paraoksidifenilen kabilar foydalaniladi. Agarda kreking- jarayon 2…5 mpa bosim va 480…500 0 S xaroratda amalga oshirilsa suyuk fazali kreking, 0,2…0,6 mpa bosim va 520…550 0 S da amalga oshirilsa bug fazali kreking deyiladi. Katalik krekingda esa katalizator sifatida alyumisilikat va boshka moddalar foydalanilib, bir marta uskunadan utkazilganda 40…50% benzin, 30…40% dizel yonilg`isi, xamda 10…15% gaz olish mumkin.

Kreking-jarayonining yana bir kurinishi riforming-jarayon bulib, unda neft maxsulotlarining sifatini yaxshilash uchun uglevodorodlarning molekulyar massasi kamaytiriladi. Bunga destruktiv gidrogenizatsiyalash - ya’ni vodorod ishtirokida 20…30 MPa bosim ostida ta’sir kilinib vodorodga tuyintirilsa, gidroforming- uglevodorodlar bilan 480…500 0 S da, 2…3 mpa bosim ostida tuyintiriladi. Buning uchun katalizatorlar sifatida molibden, vanadiya, xrom, allyuminiy, magniy kabi moddalarning oksidlaridan, foydalaniladi. Keyingi vaktlarda boshka xom-ashyolardan xam suyuk yonilg`ilar va moylar olish amalga oshirilmokda. Bunda xom-ashyo sifatida kumir, slanets, torf, gaz kurinishidagi moddalar, xamda etil va metil spirtlaridan foydalaniladi. Bularni 3-ta guruxga bulish mumkin. I-guruxga-neft yonilg`ilariga sintetik moddalar metil va etil spirti, metil-tret- butil efiri, metil-tret amil efirlarini kushib ishlatish. II-guruxga–sintetik yonilg`ilar bulib, kumir, bitum, yonuvchi slanetslardan foydalanish. III-guruxga-spirtli yonilg`ilar, tabiiy gazlar, vodorod va ammiaklar kiradi. 4. Yonilg`i va moylarni tozalash usullari Neftdan olingan yonilg`i va moylarni tugridan-tugri ishlatish mumkin emas. Shuning uchun olingan neft maxsulotlarini ximiyaviy xamda fizikaviy jarayonlar orkali tozalashga tugri keladi. Ximiyaviy uslublariga ularni oltingugurtli, ishkorli gidrogeni-zatsiyalash orkali tozalanadi. Fizikaviy uslublarda selektiv erituvchilar, xamda xar-xil okartiruvchi moddalar (adsorbentlar)dan foydalaniladi.

Oltingugurt kislotasi bilan tozalashda olingan yonilg`iga xar xil oltingugurt kushilmalari (merkapten, sulfid, tiofan) kushiladi. Bunda oltingugurt kislotasi yonilg`ining asosiy kismlari bulgan parafin, xid beruvchi, naften uglevodorodlariga ta’sir kilmasdan keraksiz bulgan moddalar va organik kislota, efirlar, sulfokislota, kolgan gudron bilan reaksiyaga kiradi. Keyin tozalaniladigan yonilg`i NaOH ishkori bilan yuviladi. Bunda xosil bulgan tuzlar suv bilan yuvilib keyin tindiriladi. Gidrogen tozalashda vodorod va katalizatorlar (xrom va molibden) olindi, kobalt va molibden oksidlarining kushilmasidan foydalaniladi. 1…4 mpa bosim va 375…415 0 S xaroratda oltingugurt birikmalari vodorod ta’sirida gaz kurinishiga utadi, natijada tez tozalanadi. Dizel yonilg`isida tozalanishdan oldin 1…1,3% oltingugurt birikmalari bulsa, tozalagandan keyin bu mikdor 0,02…0,06% ga tushib koladi. Okartiruvchi modda (adsorbent)lar bilan tozalashda alyumosilikatlardan foydalaniladi. Tozalashda benzin buglari okartiruvchi moddalar orkali utkaziladi, keyin sovitiladi. Moylar mazutdan olingandan keyin uning tarkibida keraksiz moddalar (smola-asfalt,organik kislotalar, tez oksidlanuvchi uglevodorodlar) kolota va moylarning moylash xususiyatiga salbiy ta’sir kursatadi. Moylarning tozalashning kislota-ishkorli, kislota kontaktli, selektiv xamda deasfaltlash, deparafinlash uslublari mavjud .Kislotali-ishkorli tozalashda oltingugurt kislotasi yengil moylar uchun 3…6%, aviatsiya moylari uchun 7…10% ishlatiladi. Smolali moddalar oltingugurt kislotasi bilan kushilib eriydi yoki kuyuklashadi asfaltenga aylanib gudron xosil kiladi. Tindirilgandan keyin suvda eritilgan NaOH ishkori bilan ishlanadi. Natijada organik kislotalar va oltingugurt kislotasining koldiklari yukotiladi. Keyin moy suv bilan yuvilib tuzlar ketkaziladi. Ishlov tomom bulgandan keyin issik xavo bilan kuritiladi. Kislotali-kontaktli tozalash kislotali-ishkorli tozalashdan keyin amalga oshiriladi. Bunda tozalanadigan moylar tozalovchi tuproklar, gumbrin, tuprogi

yoki sun’iy silikagel bilan 20…100 0 S xaroratda aralashtiriladi. Kushiladigan tuproklar mikdori 2…5% ni tashkil etadi. Bu tozalashda mayda bulgan aktiv birikmalar, organik va sulfokislota, oltingugurt kislotasi gudrondan tozalanadi. Selektiv tozalashda asosiy uglevodorodlarga ta’sir kilmay keraksiz moddalardan tozalash uchun ishlatiladigan komponentlar kushiladi. Bunga asosan forfulol, netrobenzol, texnik propanlardan foydalanish mumkin, bu jarayon 50…120 0 S xaroratda utkaziladi. Asfaltdan tozalash usulida tarkibida juda kup smolali-asfalt kushilmasi bulgan, oltingugurt kislotali xamda selektiv uslublarida tuligicha tozalab bulmaydigan moylar tozalanadi. Bunda maxsus eritmalar yoki kuyuk propandan foydalaniladi. Bu eritmalar ta’sirida smolali-asfalt kushilmalar chukindi xosil kiladi va tindirilgandan keyin olib tashlanadi. Propan past xaroratda kaynaganligi uchun jarayon 2,5…4 MPa bosim ostida 60…85 0 S xaroratda amalga oshiriladi. Propanning mikdori tozalanadigan joyda 5:1 dan 10:1 xajmgacha nisbatda buladi. Deasfaltli tozalangandan keyin moylar asosiy tozalanish jarayonlariga yuboriladi. Parafindan tozalash usuli parafini kup bulgan neft maxsulotlarida ishlatiladi.Bu jarayonda past xaroratda kristallanadigan uglevodorodlardan tozalanadi. Tozalanadigan moylar erituvchi moddalar (metiletil keton, benzolli atseton, benzinli dixloreton va boshkalar) bilan kushilib xosil bulgan aralashma parafin va serezin aralashmalarning erish xaroratidan 15...20 0 S baland bulgan xaroratda kizdiriladi va undan keyin aralashma asta-sekinlik bilan sovitiladi va maxsus Filtrlardan utkaziladi. 5. Suyuk yonilg`i va surkov moylarni boshka xom-ashyolardan olish

Surkov moylari tarkibi asosiy moy va prisadka (3-20%) dan iborat. Ular mazutni (neftni tugridan-tugri xaydash) kuvurli isitgich va rektifikatsion kallonada xaydash natijasida olinadi. Bu usulni neftni tugridan-tugri xaydash usullaridan farki shundaki, agar neftni tugridan-tugri xaydash atmosfera bosimida bajarilsa, mazutni moy fraksiyalariga ajratish vakuum ostida bajariladi. Vakuumli rentifikatsion kallonada mazut kovushokligi xar xil darajadagi moy distillyatlariga ajratiladi. Vakuumda xaydash mazutni parchalashdan saklab, kizdirish xaroratini pasaytirib (420…430 0 S) moy fraksiyalarini ajratishni osonlashtiradi. Mazut tula xaydalgach gudron koladi, uni yul kurilishida va kurilish koplamalarida ishlatiladi. Moy distillyatlari va yarim gudrondan asosan surkov moylari olinadi. Distillyatlardan olingan surkov moylari distillyat moylar deyiladi. Yarim gudrondan yukori kovushoklikli motor va transmissiya moylari (koldik moylar) tayyorlanadi. Ayrim xollarda ma’lum darajadagi kovushok-likka ega (bazaviy) bulgan moylarni olish uchun distillyat va koldik moylarni ma’lum nisbatlarda aralashtiriladi va aralashma moylar xosil buladi. Yonilg`i-moylash materiallarini kumir, slanetslar, torf, gazsimon xom- ashyolar, spirtlar (etil va metil) dan xam olish mumkin. Bu xomashyolardan yonilg`i va moylarni olishning kuyidagi texnologiyalari kullaniladi: yonilg`ilarga termik kayta ishlov berish (kizdirish), destruktiv gidrogenizatsiya jarayonini utkazish, gazlarni sintezlash, spirt xosil kilish va boshkalar. Termik kayta ishlov berishda kattik yonilgi 500…550 0 S gacha kizdiriladi, natijada yarimkoks, gaz va yarimkokssimon smola ajralib chikadi (12…22%). Smolalar neftni xaydash jarayoniga uxshash usulda usulda kaytadan xaydalib, undan 18…22% benzin, 20…25% kerosin va 50…60% mazut olinadi. Mazut keyinchalik kreking-jarayon uchun asosiy xom-ashyo xisoblanadi. Destruktiv gidrogenizatsiya va gidrogenizatsiyalash xom-ashyo birikmala- rini (kumir va boshka) parchalab, ularga vodorod biriktirib uglevodorodlar aralashmasini olishdir. Bunda 60% benzin va 30% gazsimon moddalar ajralib chikadi.

Gazlarning sintezi – uglerod oksidi SO ni vodorod bilan yukori bosim va 180…210 0 S xaroratda katalizatorlar ishtirokida uzaro ta’siri natijasida xar xil uglerodlar olinishiga asoslangan. Sintez natijasida 40…45% benzin, 15…20% dizel yonilg`isi va 10…17% moy fraksiyasi olinadi. Spirtlar – etilli va metilli (etanol va metanol) yukori oktan soniga ega bulib (90…94 birlik sinov usuli bilan aniklanganda), benzinlarga nisbatan pinxoniy buglanish xarorati yukoriligi tufayli dvigatel detallarini termik kuchlanishini kamaytiradi, shu bilan birgalikda sovuk kunlarda dvigatelni yurgizishni kiyinlashtiradi. Yonishdagi issikligi pastligi tufayli spirtlar sarfi kup buladi, ammo tula yonish tufayli azot oksidlari kam ajralib kukun va nagar xosil bulishi ancha kamayadi. Spirtlarni benzinlarga kushib ishlatish mumkin, bunda benzin sarfi ancha kamayadi. 6. Sintetik moylarni olish Zamonaviy texnikalarga yukori sifatli ekspluatatsion xususiyatlarga ega bulgan moylar talab kilinadi. Bu xususiyatlarga sintetik moylar egadir. Bu moylar ma’lum guruxlardagi uglevodorodlarni sintezlab bir kator maxsus birikmalarni ajratish usuli bilan olinadi. Sintetik moylar sifatida yarim siloksanli moylar yoki silokonlar kuprok ishlatiladi. Ular polimerli kremniy organik birikmalar bulib, yukori xarorat ta’siriga chidamli, kotish xarorati past, zanglanishga karshi turgun, xarorat uzgarishi bilan kovushokligi xam uzgaradi. Ammo sintetik moylarni moylash kobiliyati neft moylariga nisbatan ancha past. Bu xususiyatini prisadkalar kushish yuli bilan yaxshilash mumkin. Tashki kurinishidan silikonlar rangsiz, tinik moyli suyukliklar bulib, ular uglevodorodlarda yaxshi erib, spirtlarda yomon eriydi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR: 1. Vasilyeva L.S. «Avtomobilniye ekspluatatsionniye materiali». M.: Transport, 1986. 2. Lishko G.P. «Toplivo i smazochniye materiali». M.: Agropromizdat, 1985. 3. Itinskaya N.I., Kuznetsov N.A. «Avtotraktorniye ekspluatatsionniye materiali». M.: Agropromizdat, 1987. 4. Kuznetsov A.V., Kuznetsov N.A. «Praktikum po toplivu i smazochnim materialam». M.: Agropromizdat, 1987. 5. Polvonov A.S., Sharipov K.A. va boshk. «Transport vositalarida ishlatiladigan materiallar», Toshkent, «Fan», 2003. 6. Abdiyev K.A., Razzakov T. «Yonilg`i-moylash materiallari» fanidann ma’ruzalar matnlari tuplami. Karshi, 2002 y. 7. Itinskaya N.I., Kuznetsov N.A. «Spravochnik po toplivu, maslam i texnicheskim jidkostyam». M.: Agropromizdat, 1987. 8. Lebedev O.V. «Ximmatologiya avtotransportnix smazochnix materialov i spetsialnix jidkostey». Toshkent, «Fan», 1989. 9. Sobirov J.M. «Gazifikatsiya i konversiya avtomobilnix topliv». Toshkent, «Fan», 1984. 10. Yakovlev V.S. «Xraneniya nefteproduktov. Problemi zashiti okrujayushey sredi». M.: Kimyo, 1987. 11. Govarushenko N.Y. «Ekonomiya topliva i snijeniye toksichnosti na avtomobilnom transporte». M.: Transport, 1990. 12. Abdiyev K.A., Razzakov T. «Yonilg`i-moylash materiallari» fanidan laboratoriya ishlarini bajarish uchun uslubiy kullanma. Karshi, 1987 y. 13. Matveyevskiy R.M., Lashxi V.L., Buyanovskiy I.Y. «Smazochniye materiali, metodi ispitaniy». Spravoch. M.: Mashinostroyeniya, 1989. 14. Sharipov K.A. «Zamonaviy texnikalarda ishlatiladigan yonilgi-moylash materiallari». Toshkent 2003 y.

O'xshashlar

Dizel dvigatellari uchun yonilg`idan foydalanish va ularning ekspluatatsion xossalari

Ichki yonuv dvigatellarining ishlash prinsiplari

Yonilg`ilarning umumiy xossalari, tarkibi va klassifikatsiyasi. Yonilg`ining yonishi uchun kerakli havo miqdori

Karbyuratorli dvigatellarda ishlatiladigan yonilg`idan benzin foydalanish va uning ekspluatatsion xossalari

Qishloq xujalik texnikalari uchun moylash- materiallaridan foydalanish va ularning ekspluatatsion xossalari