Karbyuratorli dvigatellarda ishlatiladigan yonilg`idan benzin foydalanish va uning ekspluatatsion xossalari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

118.5 KB

Ko'chirib olish

Karbyuratorli dvigatellarda ishlatiladigan yonilg`idan benzin foydalanish va uning ekspluatatsion xossalari Reja: 1. Benzinlarga kuyiladigan asosiy talablar. 2. Yonilg`i aralashmaning yonishi va issiklik berishi. 3. Yonilg`ining normal va detonatsion yonishi, unga ta’sir kiluvchi faktorlar. 4. Benzinlarning detonatsiyaga karshi turgunligini oshirish usullari. 5. Benzinning yonish jarayoniga ta’sir kiluvchi omillar. 6. Benzinlarning turlari va markalari. 7. Benzinlarning zanglatish va chukindilar xosil kilish xususiyatlari. 8. Benzin-suv emulsiyalari va boshka turdagi yonilg`ilardan foydalanish.

1. Benzinlarga kuyiladigan asosiy talablar Karbyuratorli dvigatellarning foydali ish koeffitsiyenti 0,24…0,30 ga teng, dizel dvigatellariniki esa 0,23…0,28, issiklikni kolgan kismi befoyda sarflanadi. Issiklikning yukolishi yonilgining tula yonmasligi, sovutish sistemasidagi suvni va dvigatel detallarini isitish uchun, atmosferaga ishlatilgan gazlar bilan issiklikni chikarib yuborish, ishkalanishga va dvigatelni yordamchi mexanizmlarini xarakatga keltirishga va boshkalarga boglik. Xozirgi zamon karbyuratorli dvigatellarda benzin, gaz xolidagi yonilg`ilar (tabiiy, generator, suyultirilgan va sikilgan gazlar) ishlatiladi. Karbyuratorli dvigatellarda yonilg`i xavo bilan aralashib silindr ichkarisiga tayer xolda ishchi aralashma beriladi va svechaning bergan uchkuni natijasida alangalanadi, natijada ximiyaviy energiyasi yonish natijasida issiklik energiyasiga, keyin esa mexanik energiyaga aylanadi. Texnik – iktisodiy kursatkichning asosiy kursatkichi foydalaniladigan yonilg`ining sifatiga boglikdir. Dvigatellarning uzok vakt ishonchli, tejamli ishlashi uchun yonilg`ilar kuyidagi talablarga javob berishi zarur; 1. Yukori issiklik berishi. 2. Xavo bilan yaxshi aralashib ishchi aralashma xosil kilishi,yengil yonishi, bir ish rejimidan ikkinchi ish rejimiga bir tekisda utishi,xar xil kilimatik sharoitda xam uz xossasini uzgartirmasligi. 3. Barcha ish rejimlarda xam detonatsiyasiz ishlashi. 4. Detallarda nagar, korroziya xosil kilmasligi. 5. Tashish, tushirish, saklash vaktlarida uzining xolatini yukotmasligi. 6. Xar-xil past va yukori xaroratlarda uzining xolatini saklashi, yaxlamasligi. 7. Atrof muxitga va inson salomatligiga zarar yetkazmasligi va xakozolar. 2. Yonilg`i aralashmaning yonishi va issiklik berishi

$Yonilg`ining turligicha yonishi karbyuratorning xolatiga, yonilg`ining fizik- ximiyaviy xossalari buglanuvchanligi, zichligi xamda buglanish xaroratiga boglik. Buglanuvchanlik yonilgining suyuk xolatdan gaz xolatiga utish jarayonini xarakterlaydi. Bu jarayon yonilg`ining fraksion tarkibiga, buglarning elastikligiga, sirt tarangligiga va bug xosil kilish xaroratiga boglik. Buglarning elastikligi yonilgidagi yengil fraksiyalarning mikdoriga boglik. Yengil fraksiyalar kancha kup bulsa, buglarning elastikligi shuncha katta buladi. Buglarning bosimi ma’lum kiymatga ega bulishi lozim. Ayrim sabablarga kura bu bosim atmosfera bosimiga teng yoki undan katta bulsa (0,667 kPa -- 0,933 kPa), yonilgi turubkalarida bug tikini xosil bulishi mumkin va natijada dvigatelni yurgizib yuborishi kiyinlashadi. Benzinning zichligi kancha katta bulsa, uning sirt tarangligi shuncha katta buladi. Demak, bunday yonilg`ining xavo okimi ta’sirida parchalanishi (tomchilar katta buladi) va buglanishi yemon buladi. Natijada kerakli tarkibdagi yonuvchi aralashma olib bulmaydi. Yonilg`ining buglanish jarayoni buglanish issikligi bilan belgilanadi. Masalan, 1 kg benzinni buglatish uchun 315 kj\ kg yoki 75 kkal\kg mikdorda issiklik kerak. Buglanish issikligi kancha katta bulsa, buglanish jarayoni shuncha kiyin boradi. Xavoning issiklik vaktida benzinda bulgan yengil uglevodorodlar buglana boshlaydi, shuning uchun ta’minlash sistemasida bug tikinlari xosil bulishining oldini olish maksadida xamma benzinlarda xam bir xil, ya’ni parchalanish chegarasi +35 0 S dan yukori bulishi kerak. Yonilg`ining parlanuvchanligi uning fraksion tarkibiga boglik, uni aniklash tartibi labarotoriya darsida utiladi.$

Yonish jarayoniga ta’sir kiluvchi asosiy faktorlar; yonilg`ining ximiyaviy tarkibi, yonilg`i-xavo aralashmasi, bosim, xarorat va yonishga ketgan vaktlar xisoblanadi. Normal xolatda issiklik va alanga asta-sekinlik bilan tarkaladi, tezligi 25 —40 m/s da 0,003 .... 0,005 sek ichida tuligicha yonishi kerak ammo, karbyurotorli dvigatellarda ba’zan takillagan tovushlar eshitiladi. Bu xodisa dvigatellarning sikish darajasiga mos bulmagan benzin ishlatilganda sodir buladi. Yonilg`i-xavo aralashmasi yonishidan ajralib chikadigan issiklik mikdori yonilg`ining yonish issikligi va aralashma tarkibiga boglik. Yonilg`ining yonish issikligi kanchalik yukori bulsa, kuvvat va ish birligiga tugri keladigan yonilg`i sarfi shunchalik kam buladi. Yonilg`i-xavo aralashmasining yonish issikligi kuyidagi ifoda yordamida xisoblanadi. Q yo.x.a. =Q p · n yo / ( 1+ α · L n.x. ) bu yerda Q p – yonilg`ining past solishtirma issikligi, kDj/kg; n yo – yonilg`ining tula yonish koeffitsiyenti; α - xavoning ortikchalik koeffitsiyenti; L n.x. - 1 kg yonilg`ini tula yonishi uchun kerakli xavoning nazariy mikdori. Jadval 1. Yonilg`ining va yonilg`i-xavo aralashmasining yonish issikligi № Yonilg`i turi Yonish issikligi (kDj/kg) Xavoning nazariy mikdoriYonilg`i Yonilg`i-xavo aralashmasi 1 Benzin a) aviatsion benzin b) avtomobil benzini 44380 43961 2788 2780 14,9 14,8 2 Kerosin 42915 2767 14,5 3 Dizel yonilg`isi 49705 2771 14,4 4 Etil spirti (96%) 25958 2763 8,4 5 Benzol 39356 2771 13,2

Ichki yonuv dvigatellari oddiy ekspluatatsion sharoitda biroz suyultirilgan ishchi aralashmada ( α = 1,05…1,15) ishlab, uning tejamli ish tartibini ta’minlaydi. Vaktincha yuklama oshganda esa, kiska vakt kuyultirilgan ( α = 1,90…0,95) ishchi aralashmada ishlaydi, bu xolda yonilg`ini tula yonmasligi sababli yonilg`i biroz ortikcha sarflanadi. 3. Yonilg`ining normal va detonatsion yonishi, unga ta’sir kiluvchi faktorlar Dvigatelning texnik-iktisodiy kursatkichlari silindrda yonilg`ini yonish jarayonini takomillashishiga boglik. Normal yonishda sikish taktining oxirida yonilg`ining bir kismi alangalanib, alanga frontini siljishi ishchi aralashmaning issiklik utkazuvchanligi, issiklik uzatish va nur tarkatish xisobiga kengayib boradi. Yonish natijasida bosim ortadi va aralashmaning yonmagan kismi alanga oldida siljib boradi. Yonish tezligining maksimal kiymati xavoning ortikchalik koeffitsiyentiga tugri keladi. Alanga frontining tarkalish tezligi 25…40 m/s aralashmaning bosimi va xaroratini oshishi bilan (xarorat 400…450 0 S ga kutarilganda) yanada ortib boradi. Dvigatel silindrida aralashma normal yonganda bosim bir tekisda oshib boradi, ammo bosim va xarorat oshishi bilan normal yonish tartibi buzilib detonatsion (portlab) yonishga utishi mumkin. Yonilg`ini detonatsion (portlashsimon) yonishidan uning bir kismi yonishga ulgura olmaydi va chikarish kuvuridan kora tutun chikishiga sabab buladi. Kizdirilgan gazlarning yonish kameralari devorlariga urilishi natijasida issiklik tarkatish kuchayadi, bu esa dvigatelni kizishiga va uning kuvvatini pasayishiga sabab buladi. Dvigatel notekis ishlaydi, porshen, klapanlar va porshen xalkalari kuyadi, silindr-porshen guruxi detallari, xamda tirsakli val podshipnkilarining vkladishlarini yeyilishi tezlashadi. Detonatsiyali yonish jarayonida alanga fronti oldida yonmay kolgan ishchi aralashmalari sikilib, uning xarorati kutariladi.

$Natijada yonilgi malekulalarida ximik oksidlanish reaksiyasi sodir bulib «peroksid» birikmalar xosil buladi. Yetarli darajada yukori xarorat va bosimga ega bulgan bu birikmalar alanga yetib kelmasdan uz-uzidan yenib ketadi. Bunday xarakterda boshlangan yonish jarayoni juda katta tezlik bilan ish aralashmasining kushni katlamlariga tarkaladi va bu katlamlarda xam betartib yonish boshlanadi. Bunday yonish jarayonida xosil bulgan zarbiy tulkinlar juda katta tezlik bilan butun yonish kamerasi buylab tarkaladi va devorlardan kaytib, takillagan tovushlar paydo buladi. Zerb tulkinlari ximik reaksiya endigina tugayetgan zonalarga ta’sir kilib, detonatsiyali portlashlar xosil kiladi. Bunday detonatsiyali tulkinlarning tarkash tezligi 1500...2500 m \ s gacha yetadi. Detonatsiyaning paydo bulishiga kuyidagi faktorlar ta’sir kiladi. 1. Sikish darajasi. 2. Yonish kamerasining shakli va yendirish svechalarining joylashuvi. 3. Silindrlar soni va ulchami. 4. Porshen va silindrlar kopkogining materiali. 5. Ishchi aralashmaning tarkibi. 6. Aylanishlar soni. 7. Yendirishning ilgarilash burchagi. 8. Kurum xosil bulishi. 9. Dvigatelni sovitish. 10. Xavoning namligi va bosimi$ $Yonilg`ining detonatsiyali yonishga chidamliligi kuyidagicha aniklanadi. OCH = 125,4 - 413\ YE + 0,183 D bu yerda. O CH -detonatsiyaga chidamliligi yoki okton soni YE - sikish darajasi D - silindr diametri, mm. 4. Benzinlarning detonatsiyaga karshi turgunligini oshirish usullari Benzinlarning detonatsiyasiz ishlashini ta’minlash maksadida ularning tarkibiga antidetonatorlar kushiladi. Eng kup ishlatiladigani tetraetilsvinets R 6 (S 2 N 5 ) 4 xisoblanib, kuyuk rangsiz suyuklik, zichligi γ = 1,659 ga teng, benzinda tez eruvchan, suvda erimaydi, ammo zaxarlovchi modda xisoblanadi. Uning ta’siri kuyidagicha mis dioksidi R 6 O 2 xosil buladigan uglerod peryokislari bilan kushilib uning reaksiyalanish zanjirini uzadi, natijada oksidlanish yukoladi. Ammo, yonish natijasida yonish kamerasidan mis tuligicha chikib ketmasligi sababli dvigatelning ishlashiga asta-sekinlik bilan ta’sir kursatishi mumkin. Buning oldini olish uchun unga brom va xromli suyuklik kushiladi. Natijada etil suyukligi xosil buladi. Shuningdek benzinga etil suyukligi kushilgan yoki kushilmaganligini bilish maksadida rang beruvchi moddalar kushiladi. Keyingi vaktlarda antidetanatorlar sifatida misning yana bir kushilmasi tetrametilsvinetsdan foydalanilmokda. Etil suyukliklari kushilgan benzinlar zaxarli bulganligi sababli texnika xavfsizligi koidalariga kat’iy rioya kilinishi zarur. Benzinlarning bir tekis yonishi asosan uning oktan soniga boglik buladi.$

Oktan soni uning tarkibida kancha foiz xisobida izooktan va N – gepton borligini bildiradi. Masalan, A –76 markadagi benzin tarkibida 76% izookton (S 8 N 18 ) va 24% N- geptan (S 7 N 16 ) dan tashkil topgan. Benzinlarning oktan soni tajriba va motor uslubida aniklanadi. Motor usulida aniklanganda bir silindrli dvigatel ishlatilib standart rejimidan asta- sekinlik bilan tekshiriladigan benzinga utkaziladi. Keyin ishlab turgan dvigatelning sikish darajasi uzgartirilib boriladi. Kaysi xolatga kelganda dvigatel detonatsiya bilan ishlay boshlasa, shu xolatda ishchi aralashma aniklanib, etalon benzin bilan solishtiriladi va oktan soni aniklanadi. Agarda oktan soni tajriba natijasida aniklangan bulsa, «I» xarfi kuyiladi. Masalan AI –9 5. Benzinning yonish jarayoniga ta’sir kiluvchi omillar Benzinlarning yonish jarayoniga ta’sir kiluvchi asosiy konsturuktiv va ekspluatatsion omillarga kuyidagilar kiradi. 1. Sikish darajasini oshirish. Bunday dvigatelning solishtirma massasi kamayadi, literli kuvvati oshadi, ammo sikish darajasining kiymati, YE=10... 12 dan oshmasligi kerak. Sababi termik f.i.k oshadi, dvigatelning narxi kimmatlashadi, okton soni katta bulgan yonilg`idan foydalanishga tugri keladi. 2. Nadduvdan foydalanish. Karbyurotorli dvigatellarda nadduvdan foydalanish yaxshi natija bermaydi, sababi yuklama tez-tez uzgarib turadi va bir rejimdan ikkinchi ishchi rejimga utishida ishchi aralashmaning tarkibi kambagallashib dvigatel bir tekis ishlamaydi.

Porshen diametri va uning materiali, tirsakli valning aylanishlar soni, dvigatelga berilgan yuklama, KSHM va Gaz taksimlash mexanizmlarining xolati va boshkalar kiradi. 6. Benzinlarning turlari va markalari Benzinlar xar xil turdagi neftlarni kayta ishlash texnologiyalari natijasida olingan aralashma bulib, DAST 2084-77 ga asosan turt markada ishlab chikariladi: bular A-72, A-76, AI-93 va AI-98. Bu benzinlar (A-72 dan tashkari) ikki variantda ishlab chikariladi – davlat sifat belgisi bilan va oddiy markada. Bundan tashkari maxsus texnik shartlar asosida «Ekstra» benzini ishlab chikariladi. A-72 va «Ekstra» va sifat belgili benzinlardan boshkalari etillangan va buyalgan, rang berilgan buladi. Dvigatellarning ekspluatatsiya sharoitiga karab avtomobil benzinlari AI-98 markadan tashkari, yozgi va kishki navga bulinadi.

2-jadval l Benzinlarning markalari va asosiy kursatkichlari Kursatkichlar Benzinlar markasi buyicha kursatkichlar mikdori A-72 A-76 sifat kursat gich bel gisi A-76 AI-93 sifat kursat gich bel gisi AI-93 AI-93 sifat kursat gich bel gisi AI-98 1 2 3 4 5 6 7 8

Detonatsiyaga turgunligi O CH M O CH M G/Kg benzinda gi kurgoshin massasi, kup emas Etillanganda Etillanmagan da Fraksiya tarki bi temperatu ra, 0 S kaynash boshlanishi, kam emas yozgi kishki 10% benzinni kaynashi kup emas yozgi kishki 50% benzinni kaynashi kup emas yozgi kishki 90% benzinni kaynashi kup emas yozgi kishki kaynash oxiri da, kup emas yozgi kishki Idishdagi koldik % kup emas Koldik va yukotilishi % kup emas Benzinni tuyingan bug larini bosi mi %, kPa (mm. rt.st.) yozgi kup emas Kishki 72 norma - tar 35 nor 70 55 115 100 180 160 195 185 1,5 4,0 76 lanma - kibida 35 malan 70 55 115 100 180 160 195 185 1,5 4,0 76 gan 0,24 yuk 35 magan 70 55 115 100 180 160 195 185 1,5 4,0 85 93 - 35 70 55 115 100 180 160 205 195 1,5 4,0 85 93 0,50 35 70 55 115 100 180 160 195 185 1,5 4,0 89 98 - 35 70 55 115 100 180 - 195 - 1,5 3,5 89 98 0,50 35 70 55 115 100 180 - 195 - 1,5 4,0

1 2 3 4 5 6 7 8 100 ml benzindagi kislota, KON. mikdori kup emas 100 m 3 benzindagi xakikiy kukun di konsentra siya, mg. kup emas Ishlab chika rish joyidan iste’mol kilish joyida Benzinni ishlab chika rish joyidagi indeksion davr kup emas, min Oltingugurtni massasadagi mikdori Mis plastin kada tekshirish Suvda eriy digan kislota va ishkorlarni mikdori Mexanik ku- shimcha va suv rangi 3,0 5 10 600 0,12 tarki tarki - 1,0 3 8 1200 0,02 bida bida - 3,0 5 10 900 0,10 bul bul sarik 0,8 - 2 1200 0,01 may may - 3,0 5 7 900 0,10 di di kizil 1,0 3 5 1300 0,05 - 3,0 5 7 900 0,10 kuk

$Benzinning yozgi navlari shimoliy va shimoliy-sharkiy rayonlardan tashkari barcha rayonlarda 1 apreldan 1-oktabrgacha, janubiy rayonlarda esa yil davomida ishlatiladi. Kishki navlari esa shimoliy va shimoliy-sharkiy rayonlarda – yil davomida, boshka rayonlarda esa 1 oktabrdan 1 aprelgacha ishlatiladi. Benzinlarning markalari va asosiy kursatkichlari 2-jadvalda keltirilgan. Karbyuratorli dvigatellarning ishlash muddatini oshirish uchun faktgina belgilangan markadagi benzinni ishlatish kerak. Belgilangan markada past oktan sonli benzin ishlatilganda dvigatel detonatsiya bilan ishlaydi, natijada kistirmalar (prokladka) kuyishi, KSHM detallari tez yeyilishi, kuvvat pasayishi, benzin sarfi oshishiga olib keladi. Belgilangan markadan baland okton sonili benzin ishlatilganda avtomobilga ketgan xarajat oshadi, ya’ni ishlatilgan benzinning narxi baland buladi, xamda chikorish jarayonida xarorat yukori bulganligi sababli klapanlar kuyishi mumkin. 7 Benzinlarning zanglatish va chukindilar xosil kilish xususiyatlari Karbyuratorli dvigatellarning ishlatilishi davomida foydalanilayot- gan yonilg`ilarning sifatiga karab ta’minlash sistemasi detallari va yonish kamerasi kismlarida smolali moddalarning tarkibidan xosil bulgan chukindilar paydo bulishi mumkin. Asosan, yonilg`i bakida, filtrlarda, karbyuratorlarda bular yumshok kurinishda, chikarish patrubkasida, klapanlar sterjenida esa issiklik ta’sirida kattik kurinishda bulib, xatto klapanlarning ochilib - yepilishiga xam ta’sir kilishi mumkin. Yonish kamerasi, porshenlar ustida bunday chukindilar issiklik ta’sirida nagar (kurumga) aylanadi. Bularning xammasi dvigatelning bir tekis ishlashiga salbiy ta’sir kursatadi, uning kuvvati pasayadi. Shuning uchun benzinlarda oksidlovchi smolalar mikdori 7...10 mg\100 ml. atrofida bulishi kerak. Benzinlarning uz sifatini uzok vakt saklab turishiga ularning saklanish va tashish sharoiti xam katta ta’sir kursatadi. Saklash davomida$ $oksidlanishni kamaytirish uchun rezervuar (idish) larni tashki tamonini ochik rangga buyaash kerak, doimo tulik xolda saklash zarur. Smolali chukundilarni kamaytirish maksadida benzinga yuzdan yoki mingdan bir kisimda oksidlanishga karshi moddalar yoki stabilizatorlar kushiladi. Bunga asosan fenol aralashmasi FG – 16, perooksidi fenilamin, gidroxinal kabilar kiradi. Benzinning tarkibida metallarni karroziyalovchi (zanglatuvchi) moddalarning bulishi dvigatelga juda xam katta zarar yetkazadi. Korroziyalovchi moddalar benzin tarkibidan tozalangandan keyin kolishi mumkin bulgan eruvchan kislota va ishkorlar, organik kislotalar, naften, oltingurgut kushilmalari, suvlar bulishi mumkin. Bu moddalar fakatgina dvigatelni ishlatganda zarar yetkazmasdan, saklashda, tashish vaktida xam metallarga ta’sir kilishi mumkin. Suvda eriydigan kislotalar metalga, ishkorlar esa alyuminiyga katta ta’sir kursatib, zanglatib metallarni yemirilishiga olib kelishi mumkin. Organik kislotalar bulishi benzin tarkibida kancha ishkor KON (mg) borligi bilan belgilanadi. Bu birlik asosan 3 mg KON\100 ml atrofida bulishi kerak. Oltingurgutli kushilmalar sulfid, tiofinlar metalga tugridan-tugri ta’sir kilmaydi, ammo yonish natijasida SO 2, SO 3 angidridlar xosil kiladi, natijada detallarni kuchli korroziyalanishiga olib keladi. Shuning uchun avtomobil benzinlarida bu moddalar mikdori 0,1....0,12% dan oshmasligi kerak. Benzinning tarkibida suvning bulishi xam zararli. Suv metallarni zanglatib kolmasdan, kish vaktida yaxlab kolib yonilgi naychalaridan yonilg`ining utishini xam kiyinlashtiradi. Suvda eruvchi kislota va ishkorlarning benzindagi mikdorni, xamda oltingurgut kushilmalarining borligini aniklash labaratoriya darslarida bajariladi. Bundan tashkari benzin tarkibida mexanik zarrachalar bulishi xam zararli, sababi ishlash davomida karbyurator jiklyorlarining teshiklari berkitib kuyishi mumkin.$ $3.7 . Benzin-suv emulsiyalari va boshka turdagi yonilg`ilardan foydalanish Texnika rivojlanishi natijasida dvigatellarni ishlashini yaxshilash, sovutish sistemasini optimal xolatda saklash, detonatsiya bilan ishlashni, yonilg`i sarfini, yongandan keyin atmosferaga chikarilib yuboriladigan zaxarli gazlarning mikdorini kamaytirish asosiy muammolardan xisoblanadi. Bu masalalarning ba’zi birlarini xal kilishning asosiy yullaridan biri suv-benzin emulsiyasidan foydalanish, xamda vodoroddan foydalanishdir. Suv benzin emulsiyasini 3:1 tarkibida foydalanish , ya’ni 10...13% suv kolgan kismi penol va benzin, yoki 10...14% suv kolgani benzindan foydalanish yullari tajriba kilib kurilgan. Suv benzin emulsiyasidan foydalanilganda silindr porshen guruxining yeyilishi kamayishi, f.i.k oshishi, benzinning okton soniga talab kamayishi, atmosferaga chikayetgan gazlar tarkibida azot oksidi kushilmalari kamayishi mumkin. Vodorod eng yaxshi avtomobil yonilg`isi xisoblanadi, yongandan keyin fakatgina suv xosil buladi xolos. Vodorod oddiy xolatda zichligi 9 .10 –5 g\sm 3 bulgan yengil gaz xisoblanadi. Agarda vodorod - 253 0 S ga sovutilsa rangsiz zichligi 70,8 kg\m 3 ga teng suyuklikga aylanadi. Issiklik berish kobilyati 28700 kkal\kg bulib, benzinga karaganda 2,8 marta yukori. Agarda benzin aralashmasiga 5% vodorod kushilsa uning sarfi 25...30% ga kamayadi, dvigatel kuvvati 20...40% ga kupayadi. Ammo, ba’zi bir sabablarga asoslanib vodoroddan foydalanish muammo bulib kolmokda . Ogirligi 80 kg bulgan oddiy gaz baloniga 14,7 MPa bosim ostida xammasi bulib 500 gramm sikilgan vodorod joylashtirish mumkin, u esa avtomobil 5...8km yul bosib utishiga yetadi xalos. Suyuk vodorodning zichligi katta, ammo uni saklash uchun juda xam katta idish bulishi kerak..$ Masalan, 20 kg suyuk vadorodni saklash uchun 250 litrlik bak kerak buladi. Shuning uchun, vodorodni benzinda eritib ishlatish mumkin. Buning uchun 15...20 Mpa ostida 1 litr benzinda 140... 190l vodorod eritilib ishlatilsa buladi, detonatsiya bilan ishlash 15...17 marta kamayadi. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:

Masalan, 20 kg suyuk vadorodni saklash uchun 250 litrlik bak kerak buladi. Shuning uchun, vodorodni benzinda eritib ishlatish mumkin. Buning uchun 15...20 Mpa ostida 1 litr benzinda 140... 190l vodorod eritilib ishlatilsa buladi, detonatsiya bilan ishlash 15...17 marta kamayadi. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:

1. Vasilyeva L.S. «Avtomobilniye ekspluatatsionniye materiali». M.: Transport, 1986. 2. Lishko G.P. «Toplivo i smazochniye materiali». M.: Agropromizdat, 1985. 3. Itinskaya N.I., Kuznetsov N.A. «Avtotraktorniye ekspluatatsionniye materiali». M.: Agropromizdat, 1987. 4. Kuznetsov A.V., Kuznetsov N.A. «Praktikum po toplivu i smazochnim materialam». M.: Agropromizdat, 1987. 5. Polvonov A.S., Sharipov K.A. va boshk. «Transport vositalarida ishlatiladigan materiallar», Toshkent, «Fan», 200 6. Abdiyev K.A., Razzakov T. «Yonilg`i-moylash materiallari» fanidann ma’ruzalar matnlari tuplami. Karshi, 2002 y. 7. Itinskaya N.I., Kuznetsov N.A. «Spravochnik po toplivu, maslam i texnicheskim jidkostyam». M.: Agropromizdat, 1987. 8. Lebedev O.V. «Ximmatologiya avtotransportnix smazochnix materialov i spetsialnix jidkostey». Toshkent, «Fan», 1989. 9. Sobirov J.M. «Gazifikatsiya i konversiya avtomobilnix topliv». Toshkent, «Fan», 1984. 10. Yakovlev V.S. «Xraneniya nefteproduktov. Problemi zashiti okrujayushey sredi». M.: Kimyo, 1987. 11. Govarushenko N.Y. «Ekonomiya topliva i snijeniye toksichnosti na avtomobilnom transporte». M.: Transport, 1990. 12. Abdiyev K.A., Razzakov T. «Yonilg`i-moylash materiallari» fanidan laboratoriya ishlarini bajarish uchun uslubiy kullanma. Karshi, 1987 y. 13. Matveyevskiy R.M., Lashxi V.L., Buyanovskiy I.Y. «Smazochniye materiali, metodi ispitaniy». Spravoch. M.: Mashinostroyeniya, 1989. 14. Sharipov K.A. «Zamonaviy texnikalarda ishlatiladigan yonilgi-moylash materiallari». Toshkent 2003 y.

O'xshashlar

Dizel dvigatellari uchun yonilg`idan foydalanish va ularning ekspluatatsion xossalari

Gazsimon yonilg`ilardan foydalanish va ularning ekspluatatsion xossalari. Kattik va boshka turdagi yonilg`ilar

Texnik suyukliklardan foydalanish va ularning ekspluatatsion xossalari

Ichki yonuv dvigatellarining ishlash prinsiplari

Qishloq xujalik texnikalari uchun moylash- materiallaridan foydalanish va ularning ekspluatatsion xossalari