Ижтимоий мўлжал ва таълим қадриятлари - Manaviyat asoslari - Referatlar

Ижтимоий мўлжал ва таълим қадриятлари

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

20.21875 KB

Ko'chirib olish

Ижтимоий мўлжал ва таълим қадриятлари Онг ва тафаккур ўзгаришлари маънавий ҳаётнинг барча жабҳа-ларини ислоҳ этиш, хусусан, эртанги кун мазмунини нечоғли бойитиш, ўзгартириш режаларига бевосита боғлиқдир. Жамиятни позитив ўзгартириш жараёнлари эса шахснинг ўз-ўзини ўзгартириш тадбирларидан бошланади. Индивидуал мақсадлар, режаларнинг нечоғли ижтимоий мазмун касб этиши эса жамият сиёсий, маънавий фаоллик даражасини ифодалайди. Шу боисдан ҳам бугунги ёшлар мақсадлари, орзу-ўйларининг жамиятнинг умумий мақсадлари билан нечоғли уйғунлашганлиги масаласини махсус илмий ўрганиш долзарб муаммолардан саналади. Ижтимоий мўлжал омилининг бугунги ёшлар маънавиятидаги ўрни ва ролига бағишлаб 2005-2006 йиллар мобайнида ўтказилган социологик суров натижалари эътиборга лойиқдир. Мазкур тадқиқот Республикамизнинг Фарғона ҳамда Жиззах вилоятлари умумий ўрта ҳамда ўрта махсус касб-ҳунар муассасаларида ўтказилди. Тадқиқотга 1200 талаба ва ўқувчи жалб этилди. Тадқиқот натижалари бугунги ёшлар ижтимоий ҳаёт ўзгариш-ларига бефарқ эмасликлари, бунёдкорона фаолиятга ёшларнинг дахлдорлик туйғуси юқори даражада эканлигини кўрсатди. Хусусан, ёшлар ўзлари танлаган касб ҳамда билим соҳаларида таълим олаётганликларидан фахр-ифтихор туйғуларини ҳис этиш-лари, келажакда пухта эгаллашни режалаштираётган касбий йўна-лишларга садоқатда эканликлари, таълим йўналишларини онгли равишда танлаганликларини изҳор этдилар. Ёшларнинг аксарият кўпчилиги «Сиз ушбу таълим муассасасига ўз хоҳишингиз билан кирганмисиз?» деган саволга «ўзимнинг қизиқишим орқали» (71%) ҳамда «ота-онамнинг маслаҳати билан» (24%) деган жавоб вариантларини белгиладилар. Мазкур саволга жавоблар ҳаққо- нийлигини ўрганиш мақсадида берилган «Сизнинг ушбу таълим муассасасида ўқишингиздан мақсад нима?» деган саволга 56% ёшлар «яхши

мутахассис бўлиш» деб жавоб бердилар. 43% ўқувчи-талабалар эса «яхши лавозимларда ишлаш учун» деб жавоб бердилар. Шунингдек, ёшлар ўзлари танлаган касбий йўналишларни ҳаётий бахт тушунчаси билан уйғун тасаввур қилишларини ҳам намоён этдилар. «Сиз бахт деганда нимани тасаввур қиласиз?» деган саволга ҳам «одамларга керакли бўлиб яшаш» - (41%), «яхши мутахассис бўлиш» - (32%), «ўқишни давом эттириш» - (12%) сингари позитив жавоб вариантларини белгиладилар. Ёшлар мазкур саволнинг тайёр жавоб вариантлари бўлган «уйланиш, турмушга чиқиш» - (6%), «даромадли ишга жойлашиш» - (3%), «бой-бадавлат яшаш»-(8%) сингари жавобларни нисбатан кам қайд этдилар, демак, мазкур масалаларни муҳим деб ҳисобламайдилар. Табиийки, талаба- ўқувчилар мазкур ҳаётий жиҳатларни кейинги босқичга қолдириб, даставвал ўзларини ҳаётга ҳар томонлама тайёрлаш заруратини муҳим деб билишлари эътиборга лойиқдир. Ҳозирги ёшларда ижтимоий мўлжал омилининг катта ёшдаги аҳоли вакиллари фикр-қарашларидан бирмунча фарқли жиҳатлари намоён бўлмоқда, хусусан, бундай ўзига хослик уларнинг ҳаётга прагматик ёндашувларида ҳам ўз ифодасини топади. Хусусан, анкета мазмунидан ўрин олган «Сиз қуйидаги хусусиятлардан қайси бири инсонга кўпроқ фойдали деб ҳисоблайсиз?» деган саволга сўровга жалб этилган ёшлар «билимдонлик» - (71%), «чаққонлик» - (56%), «ишбилармонлик» - (52%), «ўз кучи билан бирор нарсага эришиш» - (34%), «ғайратлилик» - (32%), деб жавоб қайтардилар. Ёшларнинг ижтимоий мўлжали мазмунида маънавий жиҳатларнинг ўрни ҳам устувор бўлиб, позитив моҳиятга эга. Ёшларнинг аксарият қисми ҳаётий муваффақиятларда «тўғрисўзлик» - (80%), «одоблилик» - (75%), «инсофлилик» - (72%) муҳим роль ўйнашини қайд этдилар. Бирорта талаба-ўқувчи ҳам мақсадга эришишда «сурбет бўлиш», «ёлғончилик», «одобсизлик», «инсофсизлик» иллатларини керакли, деб ҳисобламаслиги, шубҳасиз, ижобий ҳол бўлиб, бугунги ёшлар маънавияти зарарли таъсирлардан холи эканлигини кўрсатади.

Шу ўринда 2004 йили Россияда чиқувчи «Труд» газетасида эълон қилинган Калининград вилоятидаги мактаб ўқувчилари ўртасида ўтказилган социологик суров натижаларини мамла-катимиз ўқувчиларининг ижтимоий ҳаётга бўлган ёндашувлари билан қиёслашни жоиз, деб ҳисоблаймиз. Мақолада қайд эти-лишича, россиялик ўқувчиларнинг деярли 40 фоизи (суров 1800 нафар мактаб ўқувчиси ўртасида ўтказилган) раҳмдиллик, виждонлилик, одоб, сабр, ҳалоллик сингари фазилатларни бугунги замон учун кўмак берувчи омиллар эмас, балки салбий ҳолатлар, деб баҳолайдилар. Аксарият россиялик ўқувчилар «Дикий ангел» (Ёввойи фаришта) фильмидаги сурбет ва ҳаёсиз шахе образини ифодаловчи Милагрес ҳамда ўта салбий қиёфага эга бўлган фоҳиша Наталья Орейрони ўзлари учун ибратли образлар, деб биладилар ва уларга тақлид қилишга интиладилар. 17 Таъкидлаш жоизки, мазкур ҳолат ўзбекистонлик ўқувчилар учун тамоман ёт эканлиги қаноатланарли ҳолдир. Мамлакатимиз ёшлари бўш вақтларини мазмунли тащкил этиш масаласига ҳам жиддий ёндашадилар. Талаба ва ўқувчилар устувор машғуллик шакллари сифатида «кутубхонага бориб ишлаш» - (25%), «хорижий тилларни ўрганиш» - (14%), «спорт билан шуғулланиш» - (21%), «тўгаракларга (мусиқа, рақс, шахмат ва бошқалар) бориш» - (12%) сингари фаолиятларни қайд этдилар. Аммо «ёшларнинг ўз қизиқишларига кўра турли хил клублар ишида қатнашиш» - (2%), «куредошлари билан театрларга бориш» - (9%) сингари жамоавий фаолият шаклларига иштироклари бугунги кун даражасида эмас. Ёшларнинг маконий мўлжаллари, келажакда қайси жойда муқим яшашга дойр фикрларини ўрганиш ҳам муҳим ижтимоий аҳамиятга эгадир. «Келажакда ўзингиз мўлжал қилган яшаш жоиингизни қаерда деб биласиз?» деган саволга мутлақ кўпчилик ўқувчи-талабалар ўз бахтларини «киндик қонлари тўкилган жойда топишларини» билдирдилар - (55%), «республика марказида яшаш фикрига эгалар»-(15%). Аммо талаба ва ўқувчиларнинг ҳар учтадан бири (32%) бу ҳақда ўйлаб кўрмаганлар ва келажакда қаерда яшаб фаолият юритишларини аниқ тасаввур этмасликларини билдирдилар.

Талаба ва ўқувчиларнинг диний эътиқоди масаласи ҳам бугунги кунда муҳим аҳамиятга эгадир. Бунинг асосий сабаби дин омилининг халқаро кўламларда сиёсий моҳият касб этиб бораётганлиги, мазкур жараённинг тобора кенгроқ ижтимоийлашаётганлиги билан изоҳланади. Социологик суров натижаларига кўра, мамлакатимиз ёшлари динга ҳурматлари баланд эканлиги ва айни вақтда дунёвий нуқтаи назарларга эга эканликларини билдирдилар. Ўқувчилар ҳамда коллеж талабаларининг истиқболдаги инди видуал тараққиётга эришиш борасида режалаштирган орзулари ҳақида суров мобайнида билдирган фикрлари таҳлили ёшла-римизнинг ижтимоий мўлжал мазмуни давлат ва жамиятнинг стратегик йўли билан уйғунлиги, моҳият-эътиборига кўра позитив хусусиятга эга эканлигини кўрсатади. Ўқувчи ва талабаларнинг 70 фоиздан кўпроғи келажакда олий ўқув юртига кириб ўқиш ниятлари борлигини изҳор этдилар. Хуллас, ижтимоий мўлжал ҳодисасини тизимли тадқиқ этиш бугунги ёшларнинг ҳаётга бўлган муносабатлари, фуқаро сифа-тидаги фаоллик даражаси, маънавий қиёфаси, шахе сифатида ўз-ўзини англаш кўламларини ўрганиш ҳамда тарбиявий жараёнларни жамиятнинг устувор йўналишлари билан мувофиқлаштириш имкониятини оширади.

O'xshashlar

Маънавият ва ижтимоий адолат. Ижтимоий тоифалар табиати ва маънавияти

Миллий барқарорлик ва ижтимоий ўзгаришлар

Ворисийлик ва маънавият уйғунлиги

Ижтимоий шериклик имкониятлари

Ижтимоий маданий фаолият эволюцияси