Ворисийлик ва маънавият уйғунлиги - Manaviyat asoslari - Referatlar

Ворисийлик ва маънавият уйғунлиги

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

24.609375 KB

Ko'chirib olish

Ворисийлик ва маънавият уйғунлиги Режа: 1. Яқин ўтмиш сабоғи 2. Авлодлараро боғлиқлик кучи 3. Ёндашувлар тўқнашуви 4. Истиқлол ва қадриятлар эъзози

Ворисийлик маънавиятнинг ўқ илдизи, асосий таянчи, аждод- ларимизнинг бебаҳо мероси деган таъбирлар юртбошимизнинг фикрларидир. Биз зиёлиларнинг асосий вазифаси ана шу пурмаъно тушунчалар мазмун-моҳиятини ёш авлод онгига етказиш, сингдириш ҳамда уларнинг ҳаётий дастуриламалига айлантиришдан иборатдир. Юртбошимиз ворисийлик масаласига ижтимоий барқарорликни таъминловчи энг устувор омил ҳамда комил инсон маънавиятини белгиловчи бош мезон сифатида қарашлари, унинг ўрни ва аҳамиятига доимий равишда урғу бераётганликлари, жамоатчилик эътиборини мазкур масалага мунтазам қаратиб келаётганликлари бежиз эмас. Дарҳақиқат, «Юксак маънавият - енгилмас куч» китобида айтилганидек, маънавият комил шахе интеллектуал ва руҳий оламининг ҳаракатлантирувчи кучи бўлса, тарихий хотирага эгалик, аждодлар меросини ўзлаштирганлик, яъни, бир сўз билан айтганда, ворисийлик маънавиятнинг мустаҳкам пойдеворидир. Демак, комилликнинг асоси маънавият бўлса, маънавият озиқ оладиган, таянадиган бош манба ворисийлик ҳисобланади. «Маънавият соҳасидаги ишларимизнинг пировард мақсади, -деб таъкидлайди юртбошимиз, - имон-эътиқоди бутун, иродаси бақувват эркин фуқаро маънавиятини шакллантиришдир. Яъни мустақил дунёқарашга эга, аждодларимизнинг бебаҳо мероси ва замонавий тафаккурига таяниб яшайдиган баркамол шахе-комил инсонни тарбиялашдан иборат». Шундай экан, ворисийлик халқ маънавиятининг қалби, ҳаракатлантирувчи кучи, аждодлар ва авлодлар ўртасидаги кўприк, кеча ва бугун ўртасидаги диалектик уйғунликдир. Дунё халқлари минг йиллар мобайнида ўз анъана ва урф-одатлари, маросим ва байрамларига содиқ қолиш, уни ҳар қандай таъсир ва тазйиқлардан ҳимоялаш орқали турли даврлар, аждодлар ўртасидаги маънавий якдилликни таъминлаганлар ҳамда миллий ўзликни, менталитетни сақлаб келганлар. Ворисийлик тушунчаси ўз таркибига муайян миллатларга хос бўлган

тарихий шаклланиш босқичлари, тил, маданият, санъат, урф-одатлар, буюк шахслар мероси, миллий менталитет, темперамент, ҳунармандчилик, қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқариши ҳамда турмуш тарзидаги ўзига хосликни сақлаш, ўзлаштириш, ўсиб келаётган авлодга сингдириш ва тарғиб этиш элементларини қамраб олади. Ворисийлик туйғусини ёшларнинг онг ва тафаккур тарзида шакллантиришда катта авлоднинг роли беқиёсдир. Кўпинча катта ёшли одамлар орасида ёшларга ҳаёт тажрибаларини ўргатиш зарурлиги хусусида фикрлар ўртага қўйилади. Катта авлод ва ёшлар уртасида дунёни англаш, ҳаётга бўлган муносабат масаласида икки хил ёндашув шаклланиб қолаётганлиги муаммоси баҳс қилинади. Бу масала айниқса Ғарб дунёсида жуда долзарб бўлиб, ёшлар ва катталар бир-биридан маънавий жиҳатдан бегоналашиб қолаётганликлари, бир халқ турмуш тарзида икки хил ёндашув, икки хил талқин, бир-бирини инкор этувчи, моҳиятан қарама-қарши икки маданий эҳтиёжлар асосида яшаш одатий ҳолга айланганлиги жиддий муаммодир. Бунинг туб илдизларида икки катта ижтимоий асос, яъни бир томондан оммага кўрсатилаётган оммавий мафкуравий таъсирнинг давлат ва жамоатчилик назоратидан тамоман четда эканлиги, оммавий ахборот воситалари, телевидение, реклама ва айниқса интернет орқали ахлоқий бузуқлик, космополитизм, гедонизм, маънавий тубанлик, сурбетликнинг ёшлар учун ижтимоий мақбул ҳаётий позиция сифатида кенг тарғиб этилаётганлиги бўлса, иккинчидан, кўпгина ривожланган давлатларда катталар ва ёшлар маънавияти уртасида минг йиллик ворислик анъаналарининг барҳам топиб бораётганлигидир. Бунинг натижасида катталарнинг ёшларга, ўз фарзандларига айтадиган гаплари, насиҳат ва ўгитлари бесамар бўлиб, ҳеч қандай тарбиявий таъсир кучига эга бўлмай қолмоқда. Энг ёмони, интернет ва телевидение орқали олинаётган маф куравий таъсир натижасида ёшлар нафақат жамият анъана ва одатларидан, балки қонунлар асосида яшашдан ҳам четланиб, улардан хайиқмаслик,

қоидаларни бузиш, катталар томонидан яратилган моддий ва маънавий турмуш тарзига бегона кўз билан қараш, вайрон этишга мойиллик хусусиятларига эга бўлиб қолмоқдалар. Бундай ижтимоий зарарли иллатлар ўз моҳиятига кўра вайронкор табиатга эга бўлиб, бир қарашда сокин ва барқарор турмуш тарзига эга бўлган анъанавий жамиятларни ҳам, юксак ривожланган йирик ва қудратли давлатлар осойишталигини ҳам бузиб юборишга қодир куч сифатида майдонга чиқмоқда. Мисол учун Миср, Ливия, Жазоир, Тунис, Сурия ва бошқа араб давлатларида бир қарашда кутилмаганда юз берган фуқаролик урушлари, қавмлараро адоватлар ва ялпи ижтимоий норозиликлар, Англия, Францияда юз бераётган ёшлар тўполонлари очарчилик ёки сиёсий қарама-қаршиликлар сабабли эмас, балки айнан бир миллат, бир маданият, бир турмуш тарзи ичидаги ижтимоий бўлиниш, ҳаётга бўлган икки хил ёндашув шаклланиб қолганлиги, дидлар, савиялар, ижтимоий мўлжалларнинг ҳар хил бўлиб қолганлигидандир. Асосий муаммо бир миллат ичидаги вори сийлик анъаналарининг узилганлиги, ёшлар катталарни тушу-нишни мутлақо истамаётганлиги, ёшларни эса катталар тушу-нолмай қолганлигида дейишга ҳақлимиз. Ворисийлик анъаналари бузилса ҳар кандай жамият ҳам ичдан нурай бошлайди. Катталар ва ёшлар дунёқараши уртасида ижтимоий боғлиқлик даражаси юқори бўлса, яъни консенсус ҳолатида бўлса, жамиятдаги ҳаёт тарзи тинч, осуда ва бир маромда кечади. Агар катталар ва ёшларнинг сиёсий, маданий, ахлоқий ва моддий қарашлари ўртасида фарқ катта бўлиб, одамлараро ижтимоии боғлиқлик заиф бўлса, яъни компромисс ҳолати шаклланган бўлса, жамият ўзаро қарама- қаршиликлар, конфликтлар арафасида бўлади. Агар жамиятдаги ана шу заиф боғлиқлик, яъни компромисс ҳолати ҳам бузилса, жамиятда ижтимоии зўриқишлар кучаяди, конфликтлар юз бера бошлайди. Шу боисдан ҳам ҳозирги пайтда дунёнинг кўпгина давлатларида юз бераётган жанжал-тўполонлар сабабларини аҳолининг турли табақалари, катталар

ва ёшлар ўртасида ворисийликнинг бузилганлиги, бир миллат вакиллари ичида ўзаро тушуниш ҳолатининг барҳам топганлиги, дунёқарашлар, дидлар, савияларнинг турлича бўлиб шаклланиб қолганлигидан излаш жоиздир. Яқин ўтмиш сабоғи Шўролар даврида миллий ўзлик бардавомлигини тўхтатиш учун ворисийлик анъаналарига ҳам кенг кўламли ҳамда тизимли тарзда кураш олиб борилди. Даставвал, миллатни ўз маданий тарихи, миллий меросидан ажратиш учун икки марта имло ўзгартирилди. Кейин анъанавий мактаб таълими замонавий таълимга ўзгартирилиб, хотирани мустаҳкамлаш, ёдлаш орқали ўзлаштиришдан тушунтириш, баҳс- мунозара уюштириш орқали ўзлаштириш тизимига ўтказилди. Минг йиллар мобайнида яратилган илмий, бадиий, ижтимоии манбалар, китоблар, қўлёзмалар ўз даврини ўтаб бўлиб эскирган, ижтимоии қиммати йўқотилган манбалар сифатида тарғиб этилди ва одамлар онгига сингдирилди. Шўролар давридаги таълимда энг аввало жараён, кейин натижа деган тамойил-формула асосидаги ўзига хос даре механизми ишлай бошлади. Ўқувчиларнинг дареларга қатна-шишлари қаттиқ назорат этилар, даре ўтиш тартиботига риоя қилинар, соатлар ҳажми режа бўйича бажарилар, аммо дарснинг натижаси, яъни ўқувчилар томонидан фаннинг ўзлаштирилиши ҳолати қониқарсиз бўлиб қолаверар эди. Бир сўз билан айтганда, иш сифати ҳеч кимни қизиқтирмас эди. Ўқувчиларнинг эътибори билим олишга эмас, таълимнинг ташқи жиҳатига қўпроқ қаратиб келинди, яъни ўқувчининг фанни чуқур ўзлаштириши эмас, балки унинг таълим жараёнларида умуман жисман иштирок этишига кўпроқ урғу берилди. Ўша пайтларда ўқувчига «Дарсга келдими?», «Қўнғироқдан кеч қолмадими?», «Доскага чиқдими?», «Қўл кўтардими?», «Тинч ўтирдими?» деган саволларга жавоб орқали баҳо

берилар эди. Ўз навбатида ота-оналар ҳам «Бугун нима ўрганиб келдинг?», «Қандай назарияларни ўзлаштирдинг?», «Нималарга қизиқишинг кучайди?» деган саволларни эмас, балки «Неча баҳо олдинг?», «Кундалигингни кўрсат», «Дарсда тўполон қилмадингми?», «Кечик-май бордингми?» қабилидаги саволлар беришни одат қилишган эди. Ўқувчининг аждодлар меросини билиши, мустақил ишлай олиш қобилияти, фан назарияларини ўзлаштирганлиги, билган нарсаларини амалиётда қўллай олиши, ҳаёт билан билим уйғун-лиги, кашфиётлар қилиш қобилиятлари, янгиликлар яратиш имкониятлари умуман ҳеч кимни қизиқтирмас эди. Бу эса таълимни юқори идоралар олдида ҳисобот беришга мос-лашган ишлаб чиқариш идорасига айлантириб қўйган эди. Ҳеч қайси мактаб ўзининг неча фоиз битирувчиси олий таълим муассасаларига кира олганига қараб обрў олмас, аммо ўқувчилар давомати, ўқувчиларнинг ўзини тутишига караб мактаб директори ҳатто мукофотланар эди. Бундай ёндашув ўз-ўзидан таълим сифатининг сусайиб кетишига олиб келди. Мисол учун, ўн йиллар мобайнида чет тилини ўрганиш учун ёшларга мунтазам тарзда машғулотлар ўтиб келинган бўлишига қарамай, чет тилида ўқувчилар 2 сўзни қўшиб жумлага айлантира олмай келганлар. Шўролар таълим тизимидаги «ҳамма нарсага ишонмай қара, шубҳалан» деган ёндашув ёшларда аждодлар томонидан яратилган маънавий меросга ҳам ишонмай қараш одатларини таркиб топтирди. Натижада аждодлар ва авлодлар ўртасидаги боғлиқлик ришталари узила бошлади. Хайриятки, истиқлол туфайли жар ёқасидан қайтдик, шахсга йўналтирилган, билим сифатига мўлжал олинувчи таълим тўғрисидаги қонун ҳаётга жорий этилди. Энди қайси мактаб яхши билим беради, қайси лицей ва коллежда ўқилса моҳир касб эгаси бўлиш ёки олий таълимда ўқиш кафолатланади, деган ҳаётий қарашлар шаклланди.

Бинобарин, анъана ва урф-одатлар, турмуш тарзи миллат ўзлигининг миноралари ва бинолари бўлса, ворислик миллатнинг бор бисоти, маънавиятини қўриқловчи асосий қўрғонидир. Шу боисдан ҳам қўрғон қуласа, бино ва минораларга, миллат нинг ўзлигига ўт кетади. Миллат менталитети, демакки, халқ характери ворисийлик тизимида муҳим ўрин тутади. Ҳозирги пайтда дунё халқларининг аксариятида миллий характер ўзгариши, менталитет трансформацияси юз бермоқда. Айниқса, миллат ўзлигининг асосий ўқ илдизи бўлган ватанпарварлик, сиёсий эътиқод фазилатлари жиддий талафот кўрмоқда. Хусусан, ҳозирги пайтда Россия мактабларида мақсадли шакл-лантирилаётган 12 та ижтимоий фазилатлар қаторида ватан парварлик фазилати жамиятда жуда паст, яъни аҳамиятига кўра 10- ўринга тушиб кетганлиги хусусида оммавий ахборот воситаларида ёзилмоқда. Худди шундай ҳолат АҚШ, Франция, Бельгия, Италия ва бошқа давлатларда ҳам юз бераётганлиги хорижий сиесатшунос ва социолог олимлар томонидан қайд этилмоқда. Энг ташвишланарлиси, виждон, орият, тўғрилик сингари инсоний жиҳатлар шахснинг жамиятда адаптация бўлиши, яъни муваффақиятли мослашиб, ҳаётга киришиб кетиши учун ёрдам берувчи фазилатлар сифатида эмас, балки халал берувчи хислатлар сифатида баҳоланмоқда. Жамиятда жамоавий ва инсоний фазилатлар ўрнига эгоистик иллатларнинг мустаҳкам ўрин олиши, табиийки, шу мамла-катларда ижтимоий-маънавий муҳит ўзгаришларига олиб келади. Жамиятдаги ёмонлашган ижтимоий-маданий муҳитнинг давлат сиёсати ва амалдаги қонунларга риоя этиш тартибларига зид келиши шу мамлакатда оммавий норозиликлар юзага келишига йўл очади. Бундай ҳолатдан, табиийки, давлатни эгал-лаш пайида бўлган норози кучлар фойдаланиб қолишга урина бошлайдилар. Ҳозирги пайтда дунёнинг турли жойларида юз бераётган ижтимоий тартибсизликлар, ҳокимият учун талашиш ва конф-ликтларнинг туб

илдизлари айнан ана шундай вайронкор ғоялардан куч олмоқда. «Инсониятнинг кўп минг йиллик тажрибаси шундан далолат берадики, - дейди Президентимиз, - дунёдаги зўравон ва тажо-вузкор кучлар қайси бир халқ ёки мамлакатни ўзига тобе қилиб, бўйсундирмоқчи, унинг бойликларини эгалламоқчи бўлса, авваламбор, уни қуролсизлантиришга, яъни энг буюк бойлиги бўлмиш миллий қадриятлари, тарихи ва маънавиятидан жудо кил и ш га уринади». Авлодлараро боғлиқлик кучи Таъкидлаш жоизки, Ўзбекистон ёшлари орасида ворисийлик ҳодисасига муносабатда оила, маҳалла, жамоатчилик ва давлат муассасаларининг позитив таъсири устувор мавқега эгадир. Республика жамоатчилик фикрини ўрганиш «Ижтимоий фикр» Маркази томонидан ўтказилган социологик тадқиқот натижаларига кўра ҳаётий позицияни белгиловчи, инсон маънавиятига жиддий таъсир ўтказиши мумкин бўлган омиллар қаторига ёшлар даставвал оила, таълим муассасалари, телевидениени қайд этганликлари эътиборга лойиқдир. «Оила муҳитида кимнинг фикри қарор чиқариш учун асос бўлади?», деган саволга 76 фоиздан кўпроқ ёшлар ота-она, бобо-бувилар, ундан кейин опа ва акаларининг фикрлари, деб жавоб бердилар. Шу ўринда қайд этиш жоизки, вояга етмаган ўсмир ёшлар бирор бир воқеа юзасидан шахсий хулосаларга келиш ва муайян хатти-ҳаракатларни содир этишга туртки бериши мумкин бўлган омиллар қаторига ўз тенгдошларини, телевидение, мактабдаги дўстлари даврасини, мактаб ва коллеждаги жамоатчилик фикрини ҳам қайд этдилар. Бундай жавоблар ворислик анъаналарининг мустаҳкам, барқарор ва бардавом бўлишини таъминлаш учун ўсмир ёшлар онгига интернет ва хориж телевидениеси кучли таъсир этаётганлигини эътибордан соқит этмаслик, тарбиявий ишларда огоҳлик ва ҳушёрликни қўлдан бермасликка чақиради.

Ворислик анъаналарининг миллат маънавияти ва руҳида барқарорлашувида бадиий адабиёт ва тарихий билимларнинг роли каттадир. Ҳозирги пайтда зиёлилар даврасида бадиий адабиётга қизиқишнинг аҳамияти ҳақидаги мавзуга кўп ўрин берилади. Интернет ва телевидение ҳозирги мактаб ва коллеж битирувчилари орасида бадиий асарлар ўқишга бўлган қизиқишни кучайтириш ўрнига муайян даражада сусайтираётганлиги, ёшларнинг мустақил равишда китоб мутолааси билан шуғулланишни турмуш тарзига айлантириш зарурлиги хусусида фикрлар ўртага ташланмоқда. Кузатишлар натижалари шуни кўрсатмоқдаки, аксарият ёшлар мактаб ва коллеж дарсликларида берилган бадиий асарлардан парчаларни ўқиб олиш билан чекланмоқдалар, баъзи ўқувчилар эса «Ўткан кунлар», «Меҳробдан чаён», «Қутлуғ қон», «Алишер Навоий», «Уфқ», «Улуғбек хазинаси» сингари мумтоз асарлар бўйича яратилган бадиий фильмларни кўриш билан кифояланмоқдалар. Бундай ҳол мактаб ва коллеж таълими тизимида синфдан ташқари ташкил этилувчи бадиий-эстетик таълимни кучайтириш, ўқувчиларда бадиий адабиётга қизиқишни мақсадли шакллантириш ва ривожлантиришни кун тартибига қўяди. Ворисийликнинг қуввати аждодларимиз томонидан яратилган ноёб маънавий мерос нечоғлик ўзлаштирилганлигига бевосита боғлиқдир. Юртбошимиз таълим ва тарбия соҳалари учун мутасадди ташкилотлар ва ҳар бир ватандошимиз эътиборини мазкур масалага махсус қаратиб шундай деган эдилар: «... Улуғ аждодларимизнинг жаҳон маданияти ва цивилизациясига қўшган буюк ҳиссасини ёшларимиз биладими? Албатта билади. Аммо, афсуски, аксарият холларда умумий, юзаки тарзда билади» 14 . Дарҳақиқат, ворисийлик ҳодисасининг барқарорлиги аждодларимиз маънавий меросига тўлиқ эгалик билан бевосита боғлиқлигини эътиборга оладиган бўлсак, масаланинг нечоғлик долзарблиги янада ойдинлашади. Ворисийлик анъаналарини ёшлар онгига самарали сингдириш учун

қуйидагиларни тизимли тарзда амалга ошириш зарурдир: - халқимизнинг асрий анъаналари ижобий моҳиятга эгалигини даставвал оила муҳитида таркиб топтириш, бунинг учун эса ота-оналар, бобо-бувиларнинг фарзандлар билан бўладиган кундалик мулоқот вақтларини кўпайтиришга эътибор қаратиш; - мактаб, коллеж ва лицейлардаги даре машғулотлари пайтида билим ва тарбия уйғунлигига эришиш, педагоглар ва жамоатчилик томонидан ёшларнинг интернет тизимидаги мулоқотлари мазмунини жиддий назоратга олиш, уларни вайронкор ғояларни тарғиб этувчи хорижий сайтлар таъси-ридан назорат қилиш; - мактаб, коллеж ва лицейларда турли ёш вакиллари иштирокида адабиёт, санъат, фан ва маданият соҳаларида маърифий тадбирларни мунтазам равишда ўтказиб бориш; - аждодлар меросини эъзозлаш, халқимиз маънавий меросини тўлиқ ўзлаштириш мақсадида турли хил танловлар, викто-риналар, соғлом рақобат асосидаги мусобақаларни тизимли тарзда ташкил этиш; - ворисийлик ва маънавият уйғунлиги мавзуида олимлар, ёзувчи ва шоирлар билан ижодий учрашувларни доимий ва режали тартибда ўтказиш ҳамда бу учрашувларни оммавий шаклдан кўра гуруҳий тарзда ташкил этиб бориш мақсадга мувофиқ; - таълим муассасаларида улуғ аждодлар меросини самарали ўзлаштириш учун ўқувчи ва талабалар томонидан ўзлаш-тирилиши зарур бўлган бадиий, илмий ва маърифий-тарбия-вий адабиётлар минимумини шакллантириш мақсадга муво-фиқдир. - Ёндашувлар тўқнашуви... - Ғарб ёшларининг дунёқараши уларнинг ота-оналари кўрмаган, билмаган дунё муҳитида шаклланмоқда. Уларнинг аксарияти ўз аждодлари яратган маънавий муҳит, маданий мерос, анъаналар доирасида эмас, балки ёшларнинг ўзлари томонидан яратилаётган маданият ва

санъатнинг енгил ва саёз намуналари асосида тарбияланмоқдалар. Ҳозирги замон Европа ёшларининг ижтимоий-эстетик, сиёсий ва иқтисодий мўлжаллари бугунги кун эҳтиёжларини қондириш, ҳозирда яшаб қолиш, ҳаётдан имкон даражасида кўпроқ лаззат олишга қаратилган. Бундай ёндашув ўз навбатида аждодлар мероси, анъаналарига содиқлик, ватанга муҳаббат, маънавият ва маърифатга интилиш ҳаракатини четга суриб қўймоқда. Хорижда нашр этилаётган «Бугунги олий таълим» журналининг 2010 йил 11-сонида берилган социологик тадқиқотлар натижаларига кўра Россиялик ёшларнинг учдан икки қисми бозор иқтисодиёти шароитида инсон ҳаёти учун зарурий ҳисобланувчи миллий қадриятлар қаторига маънавиятни умуман қўшмаганлар. Бу ёшлар ўзлари учун бешта энг муҳим саналган қадриятлар қаторига фақат соғлиқ, оила, карьера, хавфеизлик ва муҳаббатни киритишган. Маънавият, маданият, дўстлик, ватанпарварлик синга-ри қадриятлар эса умуман тилга олинмаган. - Худди шу йўналишда олиб борилган социологик тадқиқотлар натижаларига кўра Қозоғистоннинг Евроосиё инновация универ-ситети талабалари ҳам маънавият ва маърифат масаласини энг муҳим қадриятлар қаторига қўшмаганлар. Мазкур университет талабалари «чуқур билимли ва маънавий комил инсон бўлиш»ни унчалик муҳим деб билмайдилар. «Сиз ўз ҳаётингиз учун зарур бўлган 15 та энг муҳим қадриятни белгиланг» деган саволда улар «чуқур билим ва маънавиятли инсон бўлиш» қадриятини атиги 10-ўринга лойиқ деб топишган. Бундай ёндашувнинг таълим субъектлари, яъни талабалар томонидан изҳор этилаётганлиги мазкур тадқиқотни ўтказган олимларни жиддий ташвишга қўймоқда. 15 - Шукурлар бўлсинки, мамлакатимизда маънавият омилига устувор аҳамият бериб келинганлиги миллий ўзлигимизни тиклаш, ўзликни том маънода қайтадан кашф этиш имконини берди.

Истиқлол ва қадриятлар эъзози Юртбошимиз таъкидлаганларидек, ворисийлик тамойили орқали маънавиятнинг ҳаётбахш кучи билан қуроллантирилган бугунги авлод ҳеч кимдан кам бўлмаган миллатга айланмоқда, ривожланган давлатлар қаторига кириб, буюк келажакка юзланадиган миллат сифатида мураккаб синовлардан зафар билан ўтмоқда. Табиийки, бир тизимдан иккинчи тизимга ўтиш жараёнида одамлар онгида, жамият мафкурасида туб ўзгаришлар содир бўлади. Бироқ, баъзи бировларнинг ҳадиксираб, эркин бозор шароитида маънавий-ахлоқий қадриятларнинг қиммати тушиб кетади, маданият иккинчи даражали нарсага айланиб қолади, деган хавотирлари ўринсиз экани Узбекистондаги бугунги ўзгаришлар мисолида яна бир бор яққол аён бўлмоқда.

O'xshashlar

Дин ва маънавият

Маънавият ва маърифат

Ватан туйгуси. Табиат ва инсон Маънавий ва моддий ҳаёт уйғунлиги

Маънавият ва миллий менталитет

Маънавият, сиёсат ва ахлок